JURAMENTA, PROBATIONE PER. ANDR. HERNBERGH, Vhil. et DANIEL SVEDELL, DISSERTATIO JURIDICA, UPSALIM, apud JOH, EDMAN, direct. et reg, acad. typogr.

Transkript

1 DISSERTATIO JURIDICA, DE PROBATIONE PER JURAMENTA, Pars Posterior "(i ii- Ml i " il '"" ' ' T i ii tp CUJUS PARTTCULAM SECUNDAM fenla coxs. 1ctor. ord. ups. EXA MINI P. P. ANDR. HERNBERGH, Vhil. et J. U. Doct. Acad. Synd. et Fac. Jun. Adj. Ord. et DANIEL SVEDELL, Daiekarlus. In Acad. Gust. Maj. D. i. Dec. Anno MDCCLXXXI. h. a. m. s. UPSALIM, apud JOH, EDMAN, direct. et reg, acad. typogr.

2

3 . XllV rio & calumniae egimus, inftituti ratio jam poftu* Poftquam'in lat, ufr ulterius jis antecedentibus progrediatnurdejuramento vifuri, quidpurgato«fecutiduna jura Patriae ftatuendum Gt de juranoento fuppletorio, ejusdemque in foris noftris Svio-Gothic» ufu adpiicationeque legitima. Nobiliflimus Reg. Juft. Revif. Secretarius F.hrbnstråhle, definiturui, quid fit jurameotura fuppletoriuro, in Procefib fuo Civil. Cap. XXIIE. 30. p hunc in modum fe exprimit: Juramentum Suppletorium är tben Ed, fom entbera af the tviftande befailes af Domaren at aflägga; till att upfyua thet, fom brifter uti hans redan andragne ßjäl. Iberfore kallas tben JyUnads Ed. Eft hoc Juramentum a Judice iropofitum non voluntarium, qua'e ideo eft jura men tum, bembitdin Ed, & juramentum relatum, äterfkuten, quod in ipfbrum controvertentiura poteftare fitum Gt, utrum velint ejusrnodi juramenta adverfariis fuis deferre & referre nec ne; fed neceflarium; quandoquidem tantum abeft, ut pars, cut juramentum hocce fuppletorium injungitur, idem abnuendi, vel parti adverfarix referendi jure gaudeat, ut potius fciat nuilam penes fe hoc in puncto efle e- le&ionem; fed adquiefcendum decreto refblutorio Judi* eis; ita tarnen, ut nemini denegitum fit jufto rrodo Sz tempore illud judicii competentis fuperioris ulteriori cenfuras fufemittere. E 5 XIV.

4 @ ) 3» ( XIV Jurisconfuki, foluturi qucefticmem, in quibus cauffis baec fptcies juramentorum locum habeat? ornnes quidem, qnorum fcripca nobis legere contigit, in eo amice confpiranc, illam non efie admittendam, nifi caufia, de qua Iis fub judiqe, qua quabcatem luam fit civilis, Intec hos prarcipne nobis nominandus erit fupra ornnes laudes nofiras pofitbs Nobilifi Reg. Juft. Revif. Secrerarius Dominus Ehrinstråhle, qui in Procefiu fuo Civili id exprefie contendit, & cujus verba hic adpofuifie haud abs re erit, qua? ita: år Jaken ett brottmål har kärandens juramentum fuppletorium aldrig något *rwn, utan tä bor fvaranden \ [om med halfva fkiäl bunden är, aflågga juramentura purgatorium, när thct ej år lijsfakeundera fenfum quoque fpirant verba in ejusdero Procefiu crimtnalt, Cap. XU. $ adlata fequenda: J brottmål får änklagaren ej fylla litt bevis med Ed fin, fom j. Cap. /, (f. Årfd. Bl. talar om ett tviflemål, ty fådant /kulle forordfaka mened och många ofkyldigas fördevf. Icke eller bhr tbenna fyllnads Eden lemnas honom5 fom anklagad år. In eandem quoque fententiam dicit Celebr: & Confultifi ad Regiarn hane Academiam ante hac Profefior, jam auteminter Ccelites Beatus Dominus ]oh. Fick in DiflTertatione de juramento fiuppletorio, habita anno MDCCLI. Di cl:un ighur, quid nobis juris efie videatur, non pofiumus non ingeiiue faten, quod re le docuerint. Przecer rationes, ab his I&is confummadfiimis adlacas, funt quoque alias in promptu. Nimirum, quod jura nofira non admittant juramentum fuppletorium* nifi caufla probanda fit civils, nos edocent vacia edi ta Legis; nam cum in Capite XViiT, Tit. de Judic. exprefie fancitum Judicique injun&ura reperiamus, ut adcufatus criminis fiifipeåus & praeiumdonibus fortioribus vel unius teitis habilis ediåo gravatus & convi&us debeat fe juramento depofito purga*

5 «fs ) 33 ( *» gare; reus 'aufern in omnibus illis cafibus, ubi vel ita Jaffa1 fit exiftiraarionis, ut juramentum ei comroitti nequest, vel nullam omnino probacionem pra (iare potuit ador, vel ejusdem probacio scquaii probatione infirmata eft & frada, a poftulato adoris, argument,, * Cap. XVII. Tit de Judic., liberetur ncceöe fit, &buc pratterea aecedar, quod reus, fi plenis convidus fit argumentis', qua* nulio modo potuit frangere & refeilere, debeat pro audore fadi, qua ejusdem confequens lecundum legem, haberi; inde haue! immerito concludimus, quod, quatenus in bis omnibus cafibus fuppofitis nulluni juramentum fuppletorium a parte rei locum habet, & juxea ve rum efi, plutes cafus in foris noftris Svio* Gothicisl non efle dabiles, eatcnus quoque reis in caufiis criminalibus, nunquam injungendum fit juramentum fuppletorium, praefertim, cum fixe commemorata placita Legis fint generalia & ideo adplicationem exigant generalem, quamdiu nullainduda eft exceptio. Aft, fi verum eft, quod didas cb eauflas reis in criminalibus juramentum non nt deferendum fuppletorium} verum quoque eft, & infhr confedjarii tenendum, quod neque edorhus, ubi caufloe fimt criminales, hoc relir qoendurr» fit juramentum. Ktenim quandoquidcm litis eventus in caufiis ctjminalibus juramento non aliter committendus, quam fi - quid deficiac in probatione plena, & fimul, per antea deroonftrata, conftaf, quod rei in omnibus iliis cafibus, üb feroiplena tantum probafio ab adoribus efi: prxfbea, jurarnentum deponere debeant purgatorium, n a'io genere probationis ita fint defiituri, ut argumenta Adoris refellere neqneant : nemo, nifi nirris csecutiat, non videt, quam abfurdum forét & principiis legis conrrarium Adori juramentum concedeie foppletoriun»,* pnrferdm cura reus, fi, ob metum lerjurii, ei juramentum purgatorium defetri nequeat, tbfoiyi debtät, vix yero acne vix quidem E 3 elfc \

6 41 ) 31 ( 41 quod fperare notfif, ut hoc iol contingat, fl a!tori juramen.um fuppletorium pr«fure integrum efiet; hoc e- nitn ab a toref praeftito, reas imputati delifti daranetur necefie elt. Jam autem, cuu jur* -»«neu luppleto.ium nan aliis, quam lpfis partibus htigmt; ous, q oas, conftituanc actor Sc reus, injungere liceitj neutri vero illorum hocce jurameatucn itnponi debeat, ubi 'cauila eft criminalis, in» de, calculis rite iubdu&is, (equitar, ut juramentum fup pletorium nunquam admitceodu n lic in cauffis crimimlibus. Robuc buic noftras lententiac varia codicis Friedericiani loca addunt. Qiid? quod omnes iilse causix, in quibus lecandum hcec loca juramstituaa #adh i- bere licet fuppletoriam, fant civiles. Qaod ne quk a nobis gratis dictum elfe putet, provocatnus omnium primo ad Cap. XVII.. c. Tit. de Tudic., quje libris rnercacorum lemiplenam probandi vim tribaic in puncto debiti. Praeterea hoc ipfum quoque oteniit Cap. V.. i. Tit. de jur. Haeredit. cfr. Cap. XU.. 3. Tif. de jur. Merc.. XV. Afl, quamvis fic tam verum,'quam quod verifümum, quod cauflfe crirainales reipuant, civiles vero admittant juramentum iuppletoriura, non tarnen eo ipfo foluta eft quaeftio, cui concedendum fit? Quod itaque ad hane quaeftionem adtinet,* nulli dubitamus, quin femiplene probanti, five a tor, five reus fit, refte concedi pofiic$ prout quoque ex ediåis legis in. proxime praecedenti Catis fuperque conftare arbitramur. Quocirca ta rnen in confideratioaem veniat, quod, fi utraeque par tes litigantes aequalibus gaudeant litigandi rationibus, atque fimul fint bonaßi exiftimaeionis confciacque ponderis jurarnenti atque faiti, de quo dilceptatur, reo inprimis hocce deferendum fit juramentum. Huc fpe.flant verba in Cap. XVIi..34. Tit. de, Judic.; Med Eed kan man

7 8 ) 35 C fvdra och ej kåro; eft eniro favör dcfer.fionis in jure nejftro infigni?; cfr, ejuad. Cap. & Tir & Litt. Reg, d, 11 Nov. 169$. Sed, ut juraroentuna fuppltcorium nen alfa rarione locuro babet, quam fi cauflse fint civiles & barum piivatae transa&icnem admittunt, vid. Cap. XX. Tit. de Judic.; ita queque nihil obflat, quin alter litigancium altert juramentum in ejusmodi cauflis remictere poflit, quandoquidem tum idem, quod de teftibus, fecundum veiba. 17. C. XVII. ibid. Cijver lade ka rande och /varande vittnet Eden upp, ta år gifven Ed jå gild, fom gången, valet, etiarn de jure partium juratnentum remittendi intelligendum. Qpando autem ipfis par tibus dißum jus tribuimus $ tantum abefl, ut earum procuratoribus idem vindicenms, ut potius his omne jus re mittendi jcran&enturo denegerous. Na quatenus in. 7. Cap. XV. Tit. de Judic. procuratoribus & patronis cauflarum interdi&um eft caufias illorura fidei co min iiias amica compofitione dirimere, nifi probare valeant hoc jus illis a dominis litium indultum efle; eatenus quo que nen pofiumus non inde concludere, quod nec ju re juramentura remittendi gaudeant, nifi id ipfis a dominis litium conceflum fuerir; eft enim heic eadem ra tio legis & conlequenter eadem legis difpofitio, XVI. Foftquam fic brevitate, qua fieri potuit, etiam o- flendimus, cuinam partium lmgantitim in cauflis civilibus juramentum imponi poffit fuppletoriom, obfervaturi ulteiius pedetn promoverats, an regula illa, tiobis» pradficis tradita, fecundum qusm femipleoe piobantibus hoc juramentura concedendum, adeo generalis fit & cor fian«, ut null3ra omnino admittat exceptionem led, femper toties sdplicanda, quoties feraiplena probatio ab alterutrius litigantis parte adefl/ Refponluri ad hane qu«s-

8 O ) c «qutd'onem «o m'nus Penténtias afbcmativo? accedcr? auiemus, q io certius ed, quod inde (eq ^rctqr, ut jura ne Ka purgnoria e farts nodris Svio - Gochicis. prarfus fe re cifenc prolccibenda, qj«ramen quoque in legi bus condkutionibusque patriis pracfiiium inveaimt. Quid? qjod ha ii nro judici ejas modi ob/eni.rnt cafus, uc difficile -Ht didu, fitne cauita talis, quas fappletorsum exi«gat/an (a:ius fit rem juramento diritners purgatorio. Nam quamvis Iiaai negaadam, qaoi femipiene prabanti juramentura defereadum fit iuppl'etorium; non ta rnen asque expedituro ed, quibas in ca i a is adiiibe vlom. Cum itaque leges flat principia illa, ex qaibus o nnis hoc in puado certitudo hauriatur juridica, iilas confulamus oportet viluri, quid fit datuendum. Principia in iisdera jrda in periona juratura requirun:, ut njturarn & indolem negotii, de quo jurandum, fibi habeat perfpectam, & flc ne mo te nere admittatur ad juramentum deponendum de facto alieno; ut bonae i&efasque fic e- xidirnationis; vid. Cap. -XVIf Tit. de Judic. ut pondus & (anftitatem juramenci rite ponderare poflit; ut religio jurantis fit Chridiana, velejusmodi, uc fallas vel erroneas de juramento praedando non foyeat opiniones; ut quilibet juraturus ejusmodi gaudeat adfedione, Sua, io impedimento, fine ulia fulpicionis lege defimto, cauflj, ad vel juramentum metu perjurii, admit- vei ti poflit, & tandem, ut cauflae in judiciura dedurias indolés juramentum non refpuat. Et uc conditutio Legis in. 29. ejusd. Cap. & Tit. in eo perfpicua ed & clara, quod non tantum jubeat ut unius tedis habilis edicdo gravatus debeat fe juramento libcrare purgatorio, (ed etiam, ut reas non declaretur, fi ejus non fit exidimationis, ut hocce juramentum ipfi committi poflit, & huc praeterea accedit, quod hsec ipfa conditutio & fit gene ralis & imprimis agat de cauflis civilibus, in quibus, per

9 ) 37 ( # demonftrata in antecedentibus,* juramentum jfuppletorium locum tantum habet, ita quoque ex bis principiis Ausuftitfimi Legislator«generalibus non poffumus' non illam in adplicatione ad cafus quoslibet fpeciales deducere conclufiionem, quod tantum abfit, ut regula illa, nobii a pra&icis tradita, fecundum quam femiplene probantibus juramentum concedendum fuppletorium, fit gene ralis, ut potius fit fpecialis & ideo non nifii cafibus adplicanda fpecialibus, qui vel exprefie vel analogice in le ge determinantur, & fic a regula, in commemorata. 29. Cap. XVII. Tit de Judic. funt exceptij idque ita ut neque in bis cafibus femiplene probans admittendus fic ad juramentum fuppletorium deponendum, ubi veritas alia ratione erui poceft, vel jufla ratio timendi adeft,* ne perfona juratura pejeret. Quod in hac conclufione plus non fit, quam in pratmiifs, facile perfpicitur; nom fl ab una parte in concedendis ponendura, inftar reguias generalis tenendom efle, quod unius teftis habilis effato conviolus debeat fe juramento purgare s f illaefae fit exiftimacionis, fin minus vero liberari; ab altera quoque parte nobis largiendum exiftimacnus, quod hose regula in genere fit adpiicanda omnibus cafibus, non exceptis. XVII. Juraturo Judex non tantum formulam^ fecundum quam, fei etiam tempus, quo jurandum, pneferibit; id que ita, ut non in continenti pofeat juramentum. Hoc enira efficitur, ut primus pejerandi impetus evanefeat, & melius inftrui poflic mens prarconcepta opinione laborans, quandoquidem interea divina prseeepta de evitando perjurio in memoriam fibi revocare Sc fanfhtatem juran enfi ponderare potefh Locum quoque deeerminat Itntentia judicis, vid. Litt. Reg. d. 24 oaob Et quamquém coram illo Judicio, qued juramentum im» F po-

10 ) 38 (, H pofuit? hoe fieri debeaf, pmfenfe parte adverfaria* Jtv dicio tarnen provinciali jus competit proximo judicio juraturi domicilii boc negotium committendi, ubi eft abfens. Quemadmcdum etism, neceflitafe urgente, juratnenti przeftatio in aedibus privatis peragi poteft: vid. Litt. Reg. d. i2. Apr Et.» fi accidat, quod faepe ao cidere teflatur experientia, ut aut ille, cui iusjurandum praeftandum injungitur, aut pars adverlaria immutationem fententise Judicii inferioris querere velit, per viatn adpellationis procedat oportet9 fatalibus adpellationis interponendae& introducendae obfervatis, fecundum legem obfervandis. Nam, cum cauflaquam Judex juramenfo fuppletorio dirimendam efle pronunciavic > eatenus ci vilis haberi debet, quatenus jura non permittuotj, ut bocce juramentum cuipiam in cau/iis imponatur criminalibus; & buc accedat, quod omnis ejusmodi fententia tanto magis tamquam lata in caufla principals eonfiderari debear, jquanto certius neminem negatu rum pradumere poflumus," quin eandem ita adfieiat, ut, fi pars illa, cui hoc juramentum impofuit Judex, illud praeftiterit, e foro dilcedat fuperior, fin minus verocauflam principalem penstus perdat facile efi: judicatu, non aliud remedium juris, quam quod adpellatio ludit, cum effeßu adhiberi pofie legitimo. Vid. Cap. XXV.. $* 1. 7, u, Tit. de Judic. 1 AN TVM.