Åämoåum Rev. cf Prfidariß. V IRQ, set&rnum colendo. Plurimum Rev. atque Clarifmo YIRO, ita nunc FÄUTO- Rl quovis obfervantiee cultu profequendo..

Transkript

1 ü B. C. D. DTSSERTATIONIS ACADEMICAE, 1 SACRA JUUAORUM. SUB ROMANIS MUT ATA Leviter adumbraturae, PARTEM PRIOREM, Ampi Philo/optici Senatus fuffragio, in flvrcntisfimo ad SaUm Sviomtm Lyceo, Sub MODIiRAMINE V!!'.! CELEBER. KlMl, Mag- P E T R I ekerman, Eloquent. PROFESS. Reg. & Ordin» Eruditorum cxamini moåtjlt (uhnittit JONAS APELBLAD, VA DS TENO OS1RO-CO1HUS, InAuditorio Carol. Majori, ad diem XXI.Martii, Anni MDCCXLVI. Horis 9 ante meridiem, filitis. 4 U PS ALIAS. C * isp i'" " JéA ***& JttJ. - 1/"**^v /

2 Åämoåum Rev. cf Prfidariß. V IRQ, Mag. P E T R O HÖRBERG, C-Jrbis Vadfteni PASTQRL digniffimo k vicini DIftriV dus BRiEPQSITO graviffimo, Seniorl pietate. k meritis. confpicuo, debitaque reverentia. set&rnum colendo. Plurimum Rev. atque Clarifmo YIRO, Mag. HERMAN. GIDEON. Df. RO G E R, BASTORI in Kielftad k Tiårflad vigiläntifhmo; ut an*' tca PR/ECEPTORI fideliffimo 5 ita nunc FÄUTO- Rl quovis obfervantiee cultu profequendo.. tmtwqüe Veßra ^ Patron! & Fautoresr M bis, pro eo ac merentur, celebrari nequeßram formare) hberahter exapere, dul* ßm ( erigere, noftra utilitati commodisquejervire.nnnpenåere non geflw? remnnerationem vero non loquor:: autem ingraterum in numera me reponatis, exiguumfefttts) qtwm majora non valeam^ fobis efera. Pia» ris ac benevoléntt Veflr# perpetüo adjpirare jmatis ficm Meum erit Deum immortalem fuppltci venerarv Admodum Rev. atque Clari^ i» t Cuhor' JjONAS

3 :*.; Mag. Plurimum Ren. aiqtie Clarijftmo V1RÖ, NICO LAD STENHAMMAR, PASTORI in' EgebyboTna- & Afk laudatiflimo, a'nt$$ (ludiorum meorum MODERATORI dexterrimoj nunc FAUTÖRI plurimum honorando. Plurimum Rev. Qottiffhno VIRQ, Dn. M A G N O PALMIRO, PASTORI in* Orberga & Nåsfid meritiflimo, EVERGE«T/E propenliffimo, mujtis nominibus omni amore, - honore & reverentia ad. cineres teüimando, i ". r * - ' in me, tutuo non tempert* exfiltere bemficia, ut ver» mit. Meintis conßliisqtie faluherrimis juventutem noet[ßwis conjohtiombusfpem, re ungufla pine oppresquam dejiifiis. QiudVobis mn debeo? quas grntes retaut um en'rn abefi.ut ullo modo ißademerert pjjim. Ne bocce tirocmi rudtmentum, utjignum intus Uienus aß cida id fufcipiatii fronte, mihique exoptatifftmam feivaauraw yquantacunque pofjum diligentia, regn atque ob*- voto, ut jfjpites tncohtmesque diu v i vatis, floreutm morum Nominum VESTRORUM hwnillimus' APELBLAD,1

4 Til Sin VAN och LANDSMAN \ Sinnets. eld. upvimlar. fin. renade. låga. vid. Dygdens, altare, och. qvickhetens. gnidor. tin dra. darkad. nar. deras, drålar. brytas, af. en. för nuftig. fiål. Naturen, har. mot. Er. min. Bror. ej. varit, knapp. och. mifitrogen. forn. i. Er. värd. lernnat. fina. tå. dyrbara. Ikatter. men. J. ha'n. fielf. tykt. at. lånet. ej. förr. kunnat, blifva. en. båtande. egendom, ån. kond. och. idoghet. fått. öka. de. infödda, förmoner. med. mognad, och. manna-vett. J. ha'n. at. vintp. Ert. åfyfte. ej. ftannat. vid. det. forn. når. varit. utan. dråkt. E- dra. tankar, til. det. forn. frånvarande, förbigånget, och. vida. aflåget. år. at. hemta. faft. af. alla. de. Ämnet. forn. fy- drufvor. forn. Visheten, plantat. felfat. Edra. tankar, deruti. få. vittert, affkildras. Juda-folks, vandelbara. öden. och. omfkiften. un der. de. forna. Romare, gifver. båda. vitsord, om. Er. frågd. och. Edra. vånner. 'fullgöra, båd. fin. plikt. når. de. mana. lyckan, at. gifva. den. heder, och. lön. fom. Er. Dygd. och. Vett. förtiena. P^EHR TlöéN.

5 'Favente Numtne. PROOEMIUM A i omni fere tempore, fuere jata Judto* rum, ut, partim vi ac timore, partim commerciis > partim ähts ratiombus addu- <2/, W fuas viderim, etj-amnum videant, nimium quantum cotiverfas ér imnmtatas. Etfi in terra Gq- Jen, pajcendit gregibus aptifliwa, habttantes, 000 0/&/Z ab jegyptm remoti eßent 0* multa t amen, contagtonem iüam morum & confuetudinis, inde bauferattt, a prißina vivendi ratione diena. a) tn A ^//y- 0) OJtöfa tpwdtf CW3&D /. <? Veftimenta, «0- rnina & linguam torum, absque ulla oinnino mutatione, manfiffe, Judasorum contendunt Dolores. Ali i in caufiis recenlendis, quare liberati fint eorum majores ek fervitute Aigyptiaca, quatuor nominant: i. OfiOT fifc* TO qnoä non mutarint nomina fiia 2. CD2W*? ritt TO K*?! quod non mutarint linguam Juam 3. xzebw DnnDD V?J «ö«revelarint [ecreta fua. 4. n\nj12 12n >3 quod denique Jornicationibus ß non contaminarint. Quod autem ad ritum genitalia circumcidendi attinet, funt, prseter Herodotum aliosque Hiftoricos Grsecos, nonnulli Chriftiani, qui originem ejus Aigyptiis efte adfcribendam autumant. Sed aliud fvadet circumcifionis praeceptum, primum Abrahamo datum *Ol Gen, XVII. io. effatum Salvatoris Joh. VII. 22. & Stephani A<fb VII. 8- Plura, contra difientientes, recenfentur argu menta in Diflert. de Origine Circumcifionis, Upfalii habita, Anno MDCCXXXIII, fub Prsefidio Celeberrimi Profefforis Andreas Boberg.

6 '?/>. I. 7emplum conßclerat. jnter loca facra ipfum ten1- plum a Zorobabele, foluta captivitate Babylonica, exftru- tum, & deinceps ab Hero de Afcalpnita, mirum inmodum, au&um, jure meritoque primiim fibi vindicat locum. Hoc duratione, fplendore atque apparatu, Salomonico plurimum ceflit. Nam, ex Rabbinorum confeffione, /) CT"OT niv^yn w\ o'dim omai j w n*3d non tfnpn rim i. e. quinque res defulerabantur in domo pofleriori, area foederis cum inclufis tabulis decalogi, urna mannas A) & baculo Aaronis reflorefcente, Ebr. i) Hane fententiam de auinque rebus deficientibus effodiunt ex Hagg i. 8- ubi hddn legitur fine n, quas litera quinaria deficiens notat Ébneis quinque defeci/te. efr. R. D. Kimchi ad b. 1. A) Haec urna ««i retp os Grsece didta Ebr. IX. 4* tota erat ex auro, anfis duabus inftru<ra. Quale vas eum Gr&ci eror appellarent, nata videtur calumnia> Juk

7 ) o C l %3> S Ebr. IX 4. Urim Thummimque l), ignis vfacvotertf?, qui in priori templo holocaulta abförpfit, hahitatio divina ö fpritus facer refidens fuper Prophctas & donum Prophetias infpirans. m) Crebris etjam vicinarum gentium profanationibus, ipforumque?judseorum, fub adventum Mefjföe, a priflina facra confervandi cura magis magisque defle&entium, incuria, longe evafit infcrius. n) Quot tragicos cafus, quot inbgnes cumque prima inflitutione pugnantes fub Romanis fubierit mutationes, fatis (uperque dseos afinum in penetrali coluibe, cujus beneficio vltam in deferto produxerint. cfr. Relandi ant. Jud. part. I. p. m. 46. /) Quia conftat pedorale Pontificis fuiffe fub tem plo fecundo, potius ftatuendum eft cum aliis non defuifte Urim & Thummim Efr. II. 63. Neh. VII. 65. etfi defecerit oraculum per Urim. vid. Tb. Goodw Mofes & Aaron cum not. Joh. Henr. Reitzii p.m ni) Inter Malachiam & Johannem Baptiftam nullus dono Prophetise inclaruit, unde tzrx:nntdnn figillum Prophetarum apud Rabbinos audit, fed informati fuerunt per Vyö na filiam vocis, Prophetin cebantis loco. Id. p Hinc etjam lux affunditur Joh. VII. 39. Ad. XIX. 2.Spe«rabant, fecundum Joel. II. 28- Pf LXVIII. 19. hsec (ta-para Sp. S. in adventu Meflise reftituenda. Fadum id nafcente Ecclelia N. T. & copiofe & evidenter Ad. c. II. & X. n) Itaque, quando Hagg. II. ro. dicitur gloriam templi fecundi futuram (o Vu, non capiendum eft de pompa externa, fed cie prceiéntia JMeftiae, fplendo» rem ei conciliatura,

8 6 ) o C perque edocent monumenta Hiftoricorum. Pancis erimus nos contenti. Nemini, praeter Pti jro, idque femel quotannis, die fcilicet expiationis, crtenpn UHp fandum lanftorum intrare concefiiim fuifle, divina pnricribunt oracula, comprobant Rab binorum judicia graviffima.?) Pompejus Magnus nihilo fecius, vi&or ex Ada redux, a fautoribus Hyrcani, cum fratre Aridobulo de regno contendentis p) in urbem Hicrofolymam intromifliis, temglo ns, ri una expugnato, cum non paucis fandiffimum, aliis, ingreditur curiofitate 6$ per- du fpicit, qu nemini, ni(i folis facerdotikus, contueri literet. q) Mox aliud acceflit malum, quod Judaeis attulit CrafTus, Syriae a Romanis conftitutus Praefes, per Judxam ad Parthos iter faciens, qui o- mnibus thefauris & facra fupelle&ili, quam ne tetigerat quidem Pompejus, ad fummam, fecundum Jofephum r) ioooo talentorum auri aeftimatam, templum fpoliavit & denudavit. Ejusdem vero Pompeji moderationem 6c abftinentiam ita laudat Tulliö) Ebr. IX. 7.} Lev. XVI Refutation«Auguiiini & Sigonii, qui fummum Pontificem in Sando Sandorum quotidie fuifte exiftimant, merito fuperfedemus, poltquam eorum opinionem infirmavit & fregit Cunaeus in Repub. Ebr. Lib. II. c. 4. p) Diflidium hocce inter fratres caufia fuit ingentis, qua* fecuta eft apud Judacos, ealamitatis. Inde an^ fa Romanis data, Judseam invadendi* & debellandi«q) Jofeph ant. üb. XIV. c. 8- ' r) Idem ibid. c. 12.

9 ) o C ^2# 1 Tull ill 3 : Cn. Pompejus, captis Hierofolymis t vihor ex iho fano nihil attigit, ne in tam (ujpiciofa cs maleäica civitate locum Jermoni obtreäatorum relinqueret, Non cnim, credo, religionem & Jud&orum, ej hoflium, impedimettto prfßantißtmo Imperatori, fed pudorem fuijje. s) Haud ita multo poft Herodes Ma gnus Rex Judseorum a Romanis creatur, cujus, ob inauditasj in tixorem, liberos Sc neceflarios crudelitates, ipfe Cadar Auguftus dixit, malle fe porcum, quam filium ejje< t) Hic, ut vel immortalitati nomen confecraret, vel gratiam, apud Ro manos iniret, multa, tefte Jofepho, fn gente Ju- Haica mutaverat. Alia ut fileam, aquilam auream fupra majorem templi portam, utut HJion Vdi ^3 omne fculptile Sc omnis imago, gravi fub pcena, Erohibetur, u) erigendam curavit. wj Quod niil erat aliud, nifi extemplo, religiofiflimo fummi Numinis eultui [dicato, nefcio quid delubrum atque fcedae Idololatriae officinam facere. Quid mirum itaque, ii Judas Sc Matathias, legnm fiiarum obfervantifllmi, cohorte non parva ftipati, o- mni timore mortis Sc cruciatuum excuffo, hane, quam, ceu peftem averfabantur, detruferint? Non loquor Archelaum, filium Herodis Magni natu majorem, tria millia Judseorum medio in templo perif) Örat. pro L. Flacco c. xg, /) Hornii hift. Eccle p. m. 102, ti) Exod. XX. 4. Lev. XXVI. 1. u>) Jofeph, ant. Lib. XVII. c. 8«de bello, C. 2%

10 * > )o( perimentem; mitto Samaritanos, hoftes Judaeorum implacabiles, in templaiti introeuntes, idque ofllbus mortuoriim, hnc illucque difperfis, profanantes* taceo militem Romanum, qui, fefto Pafchatis/eo impudentias proceffit, ut membra, quaspudor & ipfa natura tech & velata voluit, omnibus, quotquot aderant, nuda confpicienda prasberet. x) templum ibi cxftrutfumjen*. II. ; < Nec fan&ims a Judais habitum ojlenäit. Ec ab ipfis Judasis, five proceribus,five infima plebe &multitudine ßm&ius colebatur. Sub ad ventum enim Medias, graviffima fcelera & corruptifllmi mores totam invaferant Judasam. In templo emebant & vendebant, rixas longasquc injuria? ibi tolerabant, impune hoftes interficiebant, adeo ut aedem, precibus 8c devotioni facrae a Deo deftinatam, aitrjxctiov PsY]~uv fpeluncam latronum relinquerent.j/j Quid? teftatur item Joléphus, Hierofolymam tinam omnium malörum fuijje; unde fi Romani contra noxios x) Jof. ant. Lib. XVII. c. ir, Lib. XVIII. c. 3. 'Lib. XX. c. 4. 3;) Praccipue, fi cum Pontificiis, Monachos & feminas Deo, voti caufla, oblatas, hodiernis (imiles, in templo fuifte, falfo licet, flatuere volumus. Qui illorum nu^as refutatas videre cupit, adeat Joh. Conr. Danhav. Drama lacrum p. m. /00. feqq. -.

11 J o f 9 noxios venire tardajjent, futurum ejjet, «/ Urbs, ant iterrae hiatu, aut eluvione, fulminibus Soåomiticis tmfumeretur. z) Idcirco non mirandum;, fi eodem illo die,.quo fuerat olim a Chaldaeis incendio devaftatum, nunc fatali ftrage intercideret, cujus ta rnen, fi fides Judads erit.habenda, fplendor & magntficentia fuit tanta, ut, >qui templum Herodis non vidit ;nunquam viderit <edificium (plendidum. Ha;c fcilicet coeckas, hasc pertinacia erat ^udasorum, ut, cum urbem & templum ab interitu redimerc potuifient, omnes conditiones pacis refpuentes, fame, péfte, gladioac inteftinis caedibus mifere perire mallent, -ornamentis templi partim flamma devoratis, partim a victore Romarn tran^portatis. Atque fic regn um Judaicum cefiavir; ipfi vero longe lateque difperfi, omniotn, tit i ta loquar, purgamenta & ramenta in hunc usque di :m alienx fubfunt dcferviuntqqe potefhti, quia Mefiiam, do minum non modo fiiura, (ed orbis & generis humani univerfi Aufpicem & Statorem & Servatorem excipere noluerunt. Sperant adhirc fe vlfuros fote templum tertinm, de quo multa garrire & cantitare afldleirt: Ted quam fallax hasc illorum fit fpes 8z inanis contentio, judicent alii, nos cymbul'am tarn procellofo non committimus mari, fed ad o- pus., quod inftituimus* exsedificandum feftina«mus. z) De hello Lib. VI. c. 16. B. M.

12 IQ W& ) O ( f HL ^ Sywdrinni examinat. TEmpfo quid toi peiiuftrato.j fit muta t um, Synedrium vrfuri. ingredimur, Synedrium, Talmudidis f-nrod & /HJn In ra domus judicri magna, di&um, originis eft Graeeae & ex ow etyx, inde crwétyw conieflim, conftflorhim, In quasrenda Synedrii origine, utrum Mods an re tempora iniegypto exftiterit y «) an ex juffu De i De nu XVIL g. &qq. Nura. XL a Mole dt inftitu tum & femper deinceps fub Judieibns, Regibus & Pontificibus> usque ad extremam Juåxx everfionem, man fe rit; an poft captivitatem dem um Babylonicam fit coeptum, non eriirais iongiores. Nu merus Afleffonnn, ßve feptuaginta, Ii ve feptuagin ta uno vcl duobos conffeiterit, nec mukum nobis facefet ne got il Noffro magis congraens vi detur inftituto, pauca de loco, quo Gonveniebanty & de illa, qua pollebant antiquitus audoritate Judices, differere, quo, quanta ab Romanis fieretmu tat io, melius appareafc S11 b Te m plo fe cu n do, q 110 eum nobis praxipue res ef!, primum rn aedifieio fplendido, ex caefis & politis lapidibus exflruqia & rrpn roti diqro, hic confeffus habebaenr, on de etjam Judices fiwi *0311 fapientes Gazith, ' nuna) Ut probatum ivit Mag TacoBus Ekerman O-Gothm in diftertafione de habita 'Jpf feu Senioribus israelit Upfalia; MDCCXLI. fub pr&fidio AmpM. ProL Boberg*

13 ixd ) o ( ii mtncupabatttur. a *) Ante exeidlum Tempil Rornanum, annis circiter quadraginta, sa taberaas monris Templi noftrum transfercbatur Synedrium. Cum ha/c migral 'tone e Liskath Hagezttb ejus minnebåtur tmpertum, mc judraa capita l?a extra locurn tilam erant ab eo exercenda. b) Tabernis reliöds, in alia Hierofolymae loca v. g. hg rjjv dvatfv t9 AV %i*fsug Math. XXVL commigravit, ulqm ob multiplicationem hmnctdarum o* loa fanättatem. ne reatum conträheret. c) Ut dt*fh*u tu tandem efl Hierofolyma, fedes Synedrii fuk in Jahne, Ufcha Sepharaim, Beth Schearim, "Zipporim & tandem Tiberiade, quo in loco prorfus exfpiravk. d) Jam ad au&oritatem Senatus, qua? fuk maxima, devemendum. Cognofcebat de Ganffis gravioribus re- B 2 ligioeta) Sunt, qui fufpicantur hunc locurn Synedrii ma gni fuifte bjsti? ur<»r Joh. XIX. 13, fed fafluntur & a- lios faliunt, quia in Synedrio locus tion dabatur Prociiratori Romano, nec nuda inter Liskath Hagazith & fimilitudo, quatenus, quin alia item localapidibus ftrata Hieröfolymis fuerint, nulli dubrtamus, totam ron coniicit. Potius fententise aßurgimus Jo, And. Quenftedii in ant. Bibi. part. II. p. 42, qui At- Ebraice yaßßasz, locurn fuijfe eminentem, judicio accommodatum & talatio Pilati xonrhuum, monet. Qui recentior-es bac de re controverfias defiderat, is adeat Lampii comment. ad Job. Tom. III. p. 5f ' fb) And. Qyenfted. ant. biblic. p. m. 42. r) Joan. Leon. Reckenb. de rit. acjud.p.m 30?» d) Idepa pr 308.

14 12: ) o C < *#? Hgionis & Rciptibliear, utpote dc controverftis legalibus & anno intercalari,.; dé presbytero refraftario, de pfeudoprophetis e)) de apoftatis excommunicandis, de uxore, a viro zelotypo> adulterii Tufpe&avde bello ultrorieoy fcederibusy legatis, veséigalibusv aedificiis publicis,. magiftratibus irfterioribus, aliisque, quae füfiüs enumerat Joh. Leusdénius./ ) Immo jus vfe & necis ftbi refervatn m Iiabu it. Sic m tllius- Jententi acqmejcen* dum fatt-, ceu fnwma atque ultima g) Quippe må lä ab hoc Spiedrio ad aliud dakatur provocatio, b), usque adco, ut ne liegt quukm potejläs ej]et reum jpdicio, extmendi debitoqut. hberandi fupplicio tj. Ha:c,, ratione legum bumanarum illimitata poreftas, usque dum Romanis fubjicerentur r viguitv pw; mulia mutantibus & inmvantibus, tionfemper fkvitia & I/kidine, fed reimend# dominationis cauffä. k) Non penitus cefiävit-, fateor, Synedriiim, at plurftnum tarnen de priftina amifit: auftoritate; Etenim Gabiniüs, Syriäc Prsefés,, fummam1 in SynedrioReipublicsevim & ftäbilitatemfttam videns,illud in quinque Synedria partitus, eft1, primum Hierofölymis, fecundiim* Gadaris?J tertium; Amathunte v q uar-- e\ Hinc lucem foenerari Heebit di<fto Luc. XIII. 33«J) In Philol. Ebr; Diflert. de Synedriis. cfr. Quenftedii ant. bib. p Iii p. m. 40. g) Jo Leonh. Reckenb. de rit. Jud. fac; p. m b) Leusd. Pbiil. Ebr: dift. de Syned. /.) Jo. Georg. Pritii introd. in leéb N.T. p k)y Cunceus de repub. Ebr. Iib. Ii c. j&

15 ) o ( quartum Hierechunte & quintum Sephoris conftituendo. /) Exiftimat Cunasus m) h^c Synedria pa ri jure & ati&britater cum- Hierofblymitano fuifle, ubi Ibquitur: Sane qit in ceteris urbibus pofira a' Gabmio contika* ßmt, cum deter'wra Hierojolymitano tion e(jait\ etjam diutifßme poß tttitd ßetere. Nos vero fententiam ampleöimur Grotianam, confef. fiis illosv curandse magis Reipublicae, quam judiciorum caufia, fuifle inftitutos, aut, fi judiciorum cauflay fenatn tarnen Hierofolymitano inferiores; habitos;. : iv; Idem perfeqmtur* Aud ita multo pofl: Herodes, regno potitus,\ adéo in Synedrium feviit, ut fingula ejus membra; unico Samea excepto, miferrime trucidäverit. Abfit tarnen cum clade Hac funefla' penitus defiifle, nec ulliim, pofl: id tempus, Syne drium fuifle ut flätuamus. Herodes quippe, uti Habet Pritiüs n) alios in peremtorum locum fub> ftituw judicesi fuis, finc dubio,, fludentes partibus, & teml) Circa löcum Math. X. 17. in diverfas abiere féntentias Commentatores-, dum alii, cum Syro, Enallägen numeri pluralis pro fingulari, alii Synedria parva^ fcilicet ni Dp; p*nrijd: Synedrium parvum feu viginti-- triumvirale & confeflum triumviralem, a quibus cauffae Eccleftafticae nunquam fuere difcuflae, intélligunt,, quij hac forsan ratione, commodius explicari poterit m) In Repub. Ebr. üb. I. c, 13. ri)j Introd.. in led:. N. T. p. m. 570.

16 14 ) ( & tempore faltem Meftiae, potefhte licet valde accifa, exftitifte, hiftoria teftatur Evangelica. For mulas loquendi hoyoq srai t? crwetyfy Matth. V. 22. Kapotfardpi tjuzg mtvefyict C. X. 17. CÅOV TÖ cwfyiov Marc. XIV. 55. C. XV. 1. rem extra o* mnem dubitationis alcam ponunt. Huc pertinet yéfxcrfa tüv 15ö»y itrgzrjx A t. V. 21. Tcgscrßvregm xa '/.ax Luc. XXfl. 66. inde afx yte* **1 7t?80'' ßvTStoi ra? Atå ad imitationem locorum V. T. ubi biotp* I3p? Seniores Jfraelis audiunt, Judices appellantur. Porro obiter obfervamus, WW & W\ paicrn Prasfdem in hoc Synedrio, tempore Chrifti, nullum fuifle alium, quam Pontificem Maxi mum. Hoc inde colligimtis, quod ea, quaeexod. XXII. 28. "lan vh "pyä NTO dicuntur, ad fummum Pontihcem applicet Paulus A h XXIII. 5. Efjfent quaedam dicenda de praevia foxipacrfa in eligetidis & xeiposeriqt in ordinandis Senatoribus, fub finem Reipublicae, ceßante, immo de ordinariis illorum canonibus, in judicio Chrifli negle&is, fed accingimus nos ad quaeftionem, de qua inter fe digladiantur Philologi, utrum, fub adventum Media: r jus gladii feu morte pleetendi facultatem habuerint Judaei, nec ne. Alii affirmant, negant alii. Nos a partibus ftamus negantium. Practerquam enim quod omnium Provinciarum Roma ni imperii haec erat fors & conditio, tit Senatus, mortis fupplicio, fine Romani Prasfidis confenfu, neminem afficere poffet, ipfi ctjam Talmudici WöJ 'II judicia ammarum i. e. capitaha, qua*

17 . ) O ( ^5»?; 15 IraQinta anms ante exci/am urhem, a fenatu etbla«ta jwjjt 1 fatentur ; 0) adeo ut condemnatio fola remaneret, animadverfio vero erepta fuerit. Eceriim Synedrii erat noxios capere, in carcerem mittere, examini iiflere, poenis levioribus coercere capitisque, fiieta condemnationis forrnula mo p II. Sam. XII. 5, eiii refpondet hoyps Savdrz h( ik/ath. XXVI. 66. ad patrias legcs damnare, ultimo fupplieio Procuratori Romano, cui foli jus vitas Sc necis erat exercitium, religio. Unde etjam Judasi, m fupplicio de Chrifto fumendo, Iimitesfuae poteftatis pleno agnofcunt ore: ypuv tx. efy<riv ot* noktelvai dmvajoh. XVIII. 31. Huc pertinet, quod Pilatus i%d(ri'av <rotvg&7att xa) droxzaoa Job. XIX. 1 o. ja&abundus fibi vindicaverit. Nec minimum fernentias noftras robur accedit, dum Albinum, in Iocum Fefh* defunfti Procnratorem Judasse a Casfare fuf^ feftum, indigniffime tulifie legimus, quod Ananus Pontifex, illo adhuc in itinere agcnte, concilio convocato, fratrem, ut Jofephus eum nominat, JEfu Chrifti Jacobum & una quosdam alios, impietatis pera&os, lapidandos tradidiflet (ibique jus vitse & necis fumfiftet. f) Fruftra nobis objiciuntur verba Pilati Job. XVIII. 31. Xdßsrt ovtgp tipsas usel Kctrå rov vofxov vpitzv Hpivars dvtov, Sc casdes Stephani A fc. VII. 58. Nam prius irafcentem Sc ftomachantem Pilatum inducit > utpote qui, cum de 0) Talm. Hierof.tif. Sanh. fol. 24. % J>) Jofeph, ant. lib, XX. C- 8-

18 ) o ( 4e innocencia ChnTti ipfi eflet perfuafiffimum, m judicram eis ex probrat, fa&tim, ob tiimultum, perpetramm a fe amoliendo; nec pofterius aliud viilt, quam q nod populos, Synedrio adftatis, fiib iinena fcrmonis Stephan i '& inquidtioriis de eo fat ccptx, in illum irrueret, ex urbe propeileretlapidibusque prins obrueret, puam ;res ad Procura- {toremromanum cftet delata. Poenasj. V. a Synedrio reis irrögatas-, kviter tangit. %JOn al i en um forfan a propodto erit poenas, 1^1 ^"ifous afficiebantur rei, Synedrio fobjiingere, quarum capitales fuere I. n^pd Lapidatio. Haec, ex mente' Rabbinorum, omnium graviffima, utrum infequenti tempore fuerit capltalis, locus II. Cor. XI. 25, ubi Paulus de fe dixit: exibx&sw, nid ;quis ad tumnkum confugere velie, cui nos nec refragabimur, anlam prxbet dubitandi. II. Qombuflio, eaque duplex fult, ariinax, qute plumbo, ori infufo, vilcera comburebat, &.corporis, qux appofitis peragebatur ligois. III. *nnn Decollatio, qua^ juoii Be rod is, in Johannem Baptiftam animadverfum effe legi mus Math. XIY. 10. IV. ;pjn Strangulath,, qux femper eft inteljigenda, quando certum mor tis genus in fcrlptura non exprimitur, fed fimpuciter åicitnr HDV md morte morietur. ;quitur R. S.alom. Sic lo- Exod. XXI. 16. HUD# HflV bj mira

19 ) o ( (< %$ crd mina- V. Sufienfionem etjam apud Judseos in iifii fuiffé ex Nura. XXV. 4. Deut.XXI. 23. Jo C VIII. 29. C. X. 26. II. Sam. XXI. 6. colligimus, (ed quantum a prifco fufpendii iriore deinceps receflerit, inde patet, quod antiquitus marcs foli, & quidem lapidati, fufpenderentur; fequiori vera tempore nec feminxab illo eflent immunes: nam Simeon BenSchetah, Afcafone, 80 veneficas uno die fufpendit q). In illorum caftra non tranfimus, qui crucifixionern Romanorum eandem fuifle cum hac fufpenfione contendunt. Nam licet, & heic & illic, manibus revin&is, publica veluti & maledifta fpe hcula, fontes fufpenderentur, in aliis tarnen difiabat a crucifixione fufpenfio. Sufpendebantur homines mortui, cnicifigebantur vivi; fufpenfio non fuit genus fupplicii ultimi, fed confequens infamia; crucifixio, a Romanis in Judasam illata, poena fuit proprie ficdieta, qua fceleratifemi quicunque, latrones v. g. cum Chrifto crucifixi,afficiebantur.habuerunt & alias pcenas non capitales, partim proprias, partim ab aliis nationibus adfcitas, incarcerationem, reftitutionem, talionem, exilium, flagellationem, ferras difleftionem, damnationem ad beftias, rotam, fubmerfionem in mari & tuftuarium, quas nominaffe fufficiat r). m q) Joh. Henr. Othonis Lex. Rab. Phil. p C r) Cfr. Goodw. Mofes & Aaron Lib. V. C. IX.. VI;

20 5 O ( - VI. Synagogas yerfcmtatur. Ynagogse nrwd *nn domus congregationis,&, propter preces in eis pera fos, ri^n TO Vfo$eoyocl &u oratoria s) diqrse, noftris refpondent templis & ecclefiis pstuvvfjuits); ftc di tis /) ; quippc in quibus cum fingulis Sabbathis, tum die fécunao & quinto hebdomadae, tam inträ a), quam extra Hierofolymam x), ad preces folennes, ad le&iones facras ex lege Sc Prophetis peragendas, ad conciones s) Sunt, qui Judaeorum Profeuchas a Synagogis differre volunt, fed magis nobis arridet illorum fententia, qui, cum Philone & Jofepho, nullum has inter agnofcunt difcrimen. Nec cogit ulla neceflitas iisdem negotiis, leétioni feilicet & interpretationi legis, & precibus publicis diverfa affignare loca. De cetero meminit ipfe Salvator t v b tcu; avvctyerytus z-gio-eufcofaw&v Math. VI. 5; Huic rei album addit calculum Maimonides TepfoiLC. II.. i. quemcunque locu-m inhabitabant äeccm Ifräelitfi, in eo tieceffe efi pärarefibi åomum, in qua precandi tem pore ad orandum confluant, atqne is locus dicitur Synagoga, t) Chriftoph. Starck. Bibi. Exeg. ad Luc. XIX. 46. u) Locus AdL VI. q. luculenter oftendit multas o- iim Hierofofymse fuiffe Synagogas, quas Talmudiftas quadringentas & oiftoginta recenfent. x) Sic Chriftus Matth. IV. 23. dicitur iiåafnuy b rtctt rvvtyayefis uvriv fc. Galilaeorum. cfr. Luc. IV. 16. Nec, in provinciis,extra terram Judaicam uegentessynagogis*<$ruere. Sic mentionem facit Philo, fub finem Legat, ad Cajum, Synagogas, quae Romas & Alexandria; fuit. cfr. Ad, IX. 2. C. XIII. 5. C. XIV. j. Q XVII K» C. XVIU. 4. J

21 ) O ( * nes éxaudiendas, non vero ad lacrincandurn, conyeniebatur. In origine Synagogarum exquirenda eil: non levis diflendo: etenim alii ad initium Reipublicae Judaigae, alii ad Jofuam & Judices, alii ad captivitaternbabylonicam illarum referunt prim* ordia. Nos, fata earum fub Romanis perluftraturi, quidque fnb iliis hnmani fint paffe, dgnidcaturi, rixis iffcis coraponendis merito fuperfedemus, Leöorem ad Cafnpegium Witringamjy), Jacobum Rhenferdum z) aliosque,qui fua, in his re bus, ingenia exercuere, ablegando. Nemini, qui primis, ut ajtint, labiis ftudium hocce deguftavit, ignotnm ede poteft, legem Mods, a Judaeis, in quinquaginta quatuor dfvifim fuifie leftiones, quarnm una, quovis die Sabbathi, in Synagogis legebatur, usque dom Antiochns, quem DDreJK nominant, omnem cultum facrum aboleret, libros legis combureret, ac le&ionem le gis tam publicam, quam privatam, fub pcena cåpitali, prohiberet. Pofl: id tempos,.partem ex Prophetis, mcsbn di fcam, ejus in locum fubdituebant, quas cum argumento conveniebat Parafchas, alias ex lege recitand^e. Et quam quam deinceps hoc in' terdi him ceflabat, at hane tamen retinuerunt confuetudinem, ut'rußhfi cum rn&dkn, ävdyvwig t vo- TM Tpo(prjTM A6LX1II. 15. conjungeretur a\ C 2 Utray) De Synagoga vetere, z) De decem Otiofis Synagoga. c r# Wolfii cur«fhilol. Tom. I. p a) Cfr, Luc. IV. 17.

22 9* %% ) ) O ( pil? Utraque hxc ledlio, quae olim idiomate inftituebaturebrao, temporis lücceftu, cum Scripturarn in lingua Ebraa ntc ipfi intelligerent Judaei, Math. XXVII. 46. per Targumiftam, a latere ledloris ftantem, notiori fémper lingua, Chaldaica rsempe vel Syriaca, reddebatur. Porro, non omnes promifcue ad ledtionem facram in Synagogis admittebantur; nam ordinarie Scribas & Archifynagogi, qui plures fuere fimul Marc. V 22. Adb XIII. 15. C. XVIII. 8- *7- docebant; interdum etjam aliis, q ni virornm gravium Sc eruditorum de fe excitaverant opinionem, Adb XIII. 15. Luc. IV , is honos deferebatur. Nam, licet pajftmsynagoga adiretur, non tarnen ad do cen dum, nifi ab optime cognito & explorato (j? probato, jam pridem in hoc ipfu.n vel aliunde commendato y monet Tertullianus b). Secus autem, ni me valde fallit augurium,deinceps fuit. Archifynagogus enim Chrifto, de quo abjedle fentiebant Judsei Marc. VI. 3. quique rudis & nullis literi? innutritus Joh. VII. 35. habebatur, facultatem largiebatur docendi. Etfi nec diffitear, miracula a Chri fto patrata frequentiffima,famamque vitae religiqfe, ipfiim audiendi defiderium ardoremqne vjris, curam Synagogae gerentibus, excitare potuiile hand minimum. De cetero, in more pofitum erat apud Judteos, ut Rabbini & DodIores,in Synagogis disferentes & inter fe aliquid majoris moment! cornmunicantes, in loco confiderent fublimiori, rnde. XT IV* adverfus Marcionem vid. Prit. introdin N. T. p. m. 585»

23 I.%) *f> ) G ( 21 TtpuToyutSsfy'ai Matth. XXIIL6. quas tantopers affe- Qabant Pharifsei; difcipuli vero 8z auditores demisfins in folo & ad pedes illorum dejicerentur, ut Paulus ccvcttss-^apipisvog irotfx rvg irosäg TocuuXirjX Aft. XXII. 3. dicitur. H«ec. occafionem difquirendi praebent, num Chriftus duodecennis in medio Doftorum ledens Luc* II. 46, inftar difcipuli, ad eorum Cvottöm fuerit, an locus, propter fin gularem dexteritatem, iili inter Doftores fit pblatus? Pofterius affirmarem, nifi faftus Pharifeorum & hurtiiiitas Jefu aliud fuaderent; idque eo magis, quod difcipuli, faulo ante excidiwn Hierofolymitanum, ftantes difeere defierant, prxeeproribus inter difcendum adfidentes c). Sed fingulis percurreodis nec hora, nee ^ charta fufficit. Verbo: defuit in Synagogis prteceptorum divinorum, Perfonarum S. S. Trinitatis, Mefiiae ejusque officii vera cognitio, ut difperfa, per totam Hiftoriam Evangelicam, loca abunde teffantur. Defuit unitas; fcifias enim fuerunt per feftas, tanta animorum acerbitate fibi invicem contrarias, ut Pharifiei a Pauli, hominis invifi atque infeflfiquam Sadducteorum partibus ftare malknt ÄÖ. XXIII. 9. dj Defuit fanftitas., per moruni cachoetes fubiata. Defuit tandem Catholicifmus doftrinae, quia ne Mofi quidem amplius fides, ut fas erat, habita Joh. V". 46. Addo fummam a maioribus adulterinae prolis degenerationem Math. XII. 39. Joh. VIII. 39. feqq. a Salf).Sam. Petit. LiK. III. obf. c. 2. Joh. Toh. Major in annot. ad h. 1, d) De feftis in parte poiteriori pauea erunt dicenda»

24 ~ ss &W ) o ( ( &? a Salvatore obje&am. Et ve! hinc apparet, Synagogam Judaicam, tempore ChriPti, non fiiifie veram Ecclefiam, Symbolis qaippe verse Ecclefiae deflitutam.. VII. Poenas Eccleßafiicas brevitcr delineat. T Synedrium fuas habuit poenas (. V.); ita Synagogas fogs, de quibus iam paucis agemus. PriiqS^fait Excommunicatio, cujus tres gradus feu fpecies faciunt nonnulli e). Primus fuit nudus d<p9gt<rfjlcg TU averfio, feparatio, qua peccans ad diftantiarn quatuor cubitorum, per triginta dies, baudraro, non intervenierte refipifcentia, duplicatos, ab aliortim excludebatur focietate cum facra, tum profana. Huc refpexiife dicunt admonitionem Pauli i.cor. V. 9. 2, Thefl. III. 6. Secunda fpecies fuit o*sn Graecis ifybo$gev<riq, dtyxnctib;, dvfåsiå.31, quaquis cumdiris& imprecationibus non folum a familiari ceterorum commercio feparabatur, fed indignus,quem leviter fmutarentjudicabatur/)«hoc modo excommunicatistempliim &Synagogam frequentare quidem licuit, ita tarnen, ut tion nifi per viam ad finiilram intrarent. Huc referunt 1. Cor. V & ccecum Joh.IX. 34, quem efy'ßtäov Igt» g). Tertia fuit «HOP, jwwv ä$cc 1. Cor. XVI. 22, qua homo, port omnia humana media,totalitsr & fie) Ut Drufius üb. I. qq. Ebr. quceft. 9. Bertram de Republ. Ebr. c. 7. Leusd. in Phil Grotio Ebr. aliique. ad f) Teile Luc. VI. 22. g) Chrifh StarckU Biblioth, Exeget. adh.i.

25 ) o ( & finaliter, uti lgquuntur, folo divino judicio deftinabatnr, ut eo periret,reditu adecclefiam denegato. Ad hane fipeciem pertinet Alexander faber ille xraritis 2. Tim. IV. 14. Alii, qui duo tantum excommunicationis genera admittunt, o^rpauftoritate Maimonidis, qui ultra^ non progreditur, nixi, faciunt graviffimam, ^3 vero & Nfibw > quia rnj & fot indifferenter pro ätyofäeiv adhibéntur, ad eundem cenfuree gradum feil, leviorem referunt, ut Seldenus, Relandus & Reitzius. Controverfiam decidant, qui plus ftudii locarunt fcriptis Talmudicis. Ante tempora captivitatis Babyloniea? excommunicatio in ufu tion fuit, nec tria illa nomina, quibus defignari affolet, usqnam in facris occurrunt oracu- Jis. Fatentur hoc ipfi Ebrad, qui tion folum morem excommunicandi ex jure humano fcu majorum inflitutis petunt, fedi nec captivitatis Babylonic<e temporibus vetuftioremfaciunt h). Scilicet introdu&i excommunicationis ufus caufla praecipua erat publica judiciorum exercendorum, ac jurisdi&ionis veras, qua toties carebant, poteftatis defefhis, cum primum jus vitas 8z necis penes Perfas eflet, atque iterum cum ca pita! ia judicia ad Romanos devenifient, annotante Grott o i). Quotiescunque etihn jurisdiffio cum imperio deeffet, inäe ad vindtffam divinum invocandam fe accingébant, maledicendo peccantihus eosque a coctu fuo feparando k). Ipfa quoque coegit necejjitas ad eas coercitiones recurrere, qu&jine ufurpatione publica poteftatis expediri poterant /).. VIII. b} Qoenfted ant.eccl.p.917. /) ad.neh XIII.25. å) Scldenus L»I C. VII. de Syned. 1) Grot.ad J*uc.VI»2^

26 H - vrn. De Schölts Agit. nis diåas, non folum asynagogis fuere SChol^, nwyfd TO domus Ilibtilitatis 8cdjyerfe, quippe acumi- k<c bb&nrb preeibus, UU TOttV?1 njwq dobrin<e Mifebhä CSGemar,ut\]x\82c\ loquuntur, erånt feßinata, fed etjam his longe fanthores; idque indc probant, quod infacris afeendant, non defeendant p^yo pmid K1?! lenpa >«) > ;far fit Synagogam in Scholam, *0» Scholam in Synagogam Convertere n), His tarnen temporibus Synagogarum lan&itas major, quam o- lim, ftantetemplo, efie videtur, cjuia vicem ejus CS cultus in eo peraffi preflant o). Qu od ad antiquitatem Schoiarum attinet, nulli dubitanius, quin ab ipfis fere mundi incunabtilis loca fuerint, in quibus juventus ad eukum veri Dei, ad fapientiam 81 virtutem inftitueretur, idque non folum ad tempora captivitatis liabylonicae, fed etjam fub feptuagi'nt.a exilii annis, ut Ebräéoritm docent Codices. Poll reverfiohem. e Babele nec munus docendi, in populojudaico,cesfavit, Haggaso, Zacharia 8c Malacnfa Prophetkynec non Efra Sacerdote, qui non folum Efrae in Apocrypho. p) dicitur dvayvdrq$ t«vcjud; fed 8c animuin fuum f»w*? äd fackndum & docendim f'eu junio res erudiendos Efr.VIl. i o. appliciiit,illud fufb'nentibus. Äff deineeps, vergente ad interitum Republica, Sc o- mni feretheologia ad ambitionem,avaritiam,luxum vanitatemque Scribarum 8c Pharifeorum compofita,imaginem potius 8c fpeciem Schoiarum, quam veras habueriint Scholas. TANT U M. i IX. m) Hadr.vRéland, Ant. Sacr. PT C.X. '»)Maim.teph. C.II-Seck. 14, 0) Ret.I.e..2. p) EÜb.IU.C 8. v.9.10.