CHRISTIERNIN, LINDESTRÖM, Doct. PETRO NICOLAO NECESSITATE VIT/E POST JOHANNES HANC FUTURS, PRiESIDE. Apud Joh. Edman, Dire t. & Reg. Acad.

Transkript

1 DISSERTATIO D. D. DE GRADUALIS NECESSITATE VIT/E POST HANC FUTURS, QUAM, CONS, AMPLISS. FACVLT. PHILOSOPH. PRiESIDE Doct. PETRO NICOLAO CHRISTIERNIN, LOG. et METAPHYS. PROF. REG. et ORD. PUBLICO SUBJ1CIT EXAMIN1 StipendiäriusRegius JOHANNES LINDESTRÖM, v. d. m. calmariensis, S A i IN AUDIT. GUST. MAJ. D. 24 APRIL. MDCCLXXXII. UPS ALI A:, Apud Joh. Edman, Dire t. & Reg. Acad. Typogr

2 H»" herr fru HEJDERIDAREN HÖGACKTAD jonas lindes tröm S A M T VÄLBORNA anna maria stjernström, huldaste förjldrar! }der, Mine Huldafle Firaldrnr! tillägnas denna afhandling> om nödvändigheten af ett hf efter detta, Jåfom ett ringa prof af den kärlek och vårdnad, foni jag Eder dr fyldig, for alla Edra mig bevifta välgärningar. At oftjena dem ftar icke i min magt; ej eller fordren 1 fddant af mig. Jag känner Edert hjerta, och vet, at l anfen Eder for fullkomligt betonte,»ir I allena åermed kunnat befordra > mitt väl, /or hvilket 1 hållit alt ofpardt, och for hvilket l npfändt få många flickar till Hogden. Den milde Guden förlåne mig nåd, /iwgv? få fägna mig af Eder har i Iifvet, tcb äga det glada tillfallet, /? for Eder vifa, huru om Eder bmhet mig gjovdt : Han låtte den börda, [om Eder ånnalkande ålderdom medforer,»*r 1 bår af ålder och lefvande\ mätte blifvit} ledfage Eder dä in i det fa - liga lifvet, till hvilket 1 aldraförft lärt mig at gå, till hvilket 1 få ofta fhrmant mig at ga, och till hvilket jag^ med Guds hjelp, fkaü ga, der jag hoppas, at altid med Eder fa vara tiufamman% Framhärdar med all vördnad, mine huldaste för Jl dr ars - <' * " i Lydigfte Son JOH, LIND EST R;6$t.

3 *^gg Quod fi i ii hoc ervo, quod animos hominum immortnlcs effe cveåam, luhenter et ro; nee mihi hunc errorem, quo deleåor, dum vivo, cxtor queri volo. Cic. de Sen. c. XXIII. $. i. Si quis fais cogitationibus in illis tantummodo re bus, quae ocuiis & externis fenfibus obverfantur, non altius adfcendendo, fubfifteret, ei vix unquam in mentem veniret, aliam poft hane vitam futuram efte; id quod potius incredibile videretur. Nafcitur homo, vivit perbreve tempus & mox denafcitur; Denafcens autem non ad novam vitam inchoandam, fed ad priftinum fuum nihilum redire videtur. Quando e- nim moritur, praeter corpus nihil fupereffe animadvertitur. Hoc autem terrae mandatur, putrefcit & putrefa tum in minutitfimum pulverem abit: fit alimentum, quod infervit herbis, ficut herbae animalibus & animalia hominibus itemque aliis fubinde a- nimalibus, ut adeo cum innumeris iisque diverfiffimis fubftantiis commifceatur, cum quibus iterum ad novas mutationes, pari modo fubeundas, continuo pergit, & fic tandem per totum fere orbem diffiinditur. Quis quaefo hisce vel obiter adtendens, hunc mortuum hominem, cujus fingulae partes tam late diffipatae aliisque tam confufae funt, aut jam vivere, A 2 aut

4 4 De NeceJJitate vitce aut olim viöurum fibi perfuaderet? Quis oculos in cumulum conjiciens & reliquias mortuorum ibi congeftas unice contemplans, ex hacexigui pulveris congerie mnlta vivorum miliia refurre&ura praefagiret? Sed haec impoftibilitas, tantummodo adparens, mox omnis evanefcit, quando, ut nobis datum eft, altius cogitando adfcendimus. Sciiicet ubi Deum, cui hanc vitam debemus, conhderaveris, Illum etiam aiiam no bis largiri poffe facile intellexeris; Et quidni poflet, qui ex nihilo produxit omnia, qui cun&a fupercilio fuo gubernat, quique omnipotens eft? Quid, quod ü vitam nobis non viventibus nondumque exdftentibus dare potuit, quanto facilius ipfi erit vitam nobis viventibus ab interitu confervare? Neque a noftra parte ulla adeft impoftibilitas, ft vel corpus, in quo maxime fita eftet, refpexeris. Quamvis enim huc & illuc, inftar grani moliti, quod ventis datur auferendum, quam longiffime difpergatur*, quum tarnen ne minima illius particula, ut rerum peritis manifeftum eft, in nihilum redigatur, nec, nift ab omnipo tente, redigi poßir, nihil omnino impedit, quominus in integrum reftitui queat, quamvis non a le ipfo, a Deo tarnen, qui, utpote omniccius, ubi ftngulx particulae ftnt, perbene novit, easdemque dignoicere & in unum compellere valet. Sed homonon eorpore lolum, verum anima etiam rationali conftat. Quam ft fpe&amus, eo minus ab ejus parte aliquam impoftibilitatem deprehendemus, quo certius eft, illam fua natura indeftru&ibilem efte. Quum enim, ut ex Pfychologia patet, ens (it immateriale & fimplex,

5 pofl biwc Futur*, 5 plex, a) (quid enim ineptum corpus ad cogitandum eeteraquc infigriia mentis munia valet obeunda? ) a- deoque nullis inträ fe pugnantibus condans principiis, quae, quemadmodum corpora, partium unius ab al tera diffolutione, dedruuntur, dedru&ionem celerare illi ac- pofiiint, necefle ed, illam ut, quum neque extra aliquid, praeter Deum folum, excogitari poffit, quod eam deftruere valet, in effe fuo, nifi a Deo ipfo dedruqia, vel re tius in nihilum reda&a fuerit, indefinenter permaneat. Hinc per fe patet, fieri facile poffe, ut pod hane alia vita exfiftat; fed numne etiam actu exfidet? Si de rebus, funt quae faepe minimi momenti, indagatores veritatum certi effe gediant: hac de re omnes omnino effe debent certiffimi; quippc quae tanti ed ponderis, ut non minus quam totum praefentis vitae curriculum, quomodo dirigendum fit, ab ea unice pendeat. Immo, quemadmodum corpora opaca propria luce carent, totaque iners manet Natura, donec fol effulgens cunq:a fua luce illudrat & animat: i ta omnes etiam veritates, cujus demum cunque generis praedantiseque fint, per fe admodum inefficaces, jejunae & infru&uofx lunt, atque in mente quafi inertes & obfeura manent, do nec certa & indubitata immortalitatis cognitio accedens, lucem, vim vitaipque illis addit. Haec cogni- A 5 tio, a) Vid. Reverendifs. Epifc. Er. Pontoppidan T rad. de immortalitate anirmr, c: II. Plur. Rev. & Cl. D. O. Bjur be ek Dils, de jrnrnatenalifate nnjrpse. fub aufp. Ce!. D. Praefidis, Max. R«v. & Cd. D. AV Kaller ii Pfych» Rat. c. i:. 26 p, 47. fe q. alii.

6 6 De Necejßtate vitce tio, qiias omnium veritatum facile princeps, vinculum ac centrum dicenda eft, micatque inter eas velut inter ignes luna minores, atque in cujus comparatione prsftandffima quaeque revilefcunt, nuh'iusque fcre momenti effe cernuntur, quamvis ex revelatione, cui maximum fulcrum debet & lucem, potifiime demonftretur & demonftrandä fit; quum tarnen etiam ex ratione demonftrari poffit, hoc tanto minus eft tifpernandum, quanto jucundius eft fpe&are, quam a- mice inter fe revelatio & ratio confpirent, & quanto certius eft, fidem eo infigniter corroborari multosque praeterea ehe, qui, revelationis fidem in dubium, pudeat eos pceniteatque, vocantes, aliter convinci non poftint. Quibus perpenfis, pr&fens hoc qualecunque fpecimen editurus, neceffitatem vits poft hanc futurs, pro modulo virium, demonfträre conftitui, non quafi åntea fativ fuperque demonftrata effet; fed quia hanc materiam mihi ipfi maxime profuturani judicavi, neque Tibi B. L. prorfus difplicituram fperavi.. n. Quo nos convertere velimus, undique ejusmodi argumenta confpirare cernimus, qus neceffitatem vits poft hanc futurs commonftrant, quorumque ununi alterum confirmat & corroborat. Alios hac in re coiifulere fi placet, omnes omnium temporum populi uno quafi ore fatentur teftanturque, vitam poft hanc fore; nullamenim gentem unquam exftitifle, five excultafuit five barbara, hiftoria meminit, qus hac fpe non fuerit gavifa. Hsc fpes fuit Adamo ejusque thalami conforti, quod ex hiftoria creationis luculenter patet, neque

7 , pofl kan: Futura 7 neque dubiiim eft, quin hi priirii hominum eandem parentes fpem pofteris fuis ingeneraverint, Ii vel ab ipfa natura non fuidet ingenerata; adeo ut hacc fpes per omne, quod diluvium antecefftt «vumk, viguerit; ad quod etiam setas, quse tum mortalibus erat longiffima, haut parum juvabat. Hsec fpes itidem polt diluvium fuit Noacho, novo illi, poft Adamum, generis humani progenitori; quam enim fi non a fe ipfo aut a Deo habuiffet, utique a majoribus fuisaccepit; & quisnam dubitabit, quin ille fpe immortalitatis gavifiis fueric certiflima, cujus omnes pofteri, pauca humanitatis monftra, ut Epicurum, Zenonem, Sadducaeos aliosque fi exceperis, ea gavifi fuerunt hodieque gaudent? Antiquiffimas, qux in Oriente floruerunt, gentes, ut Afiyrios, Babylonios, Perfas, Medos, Phcenices, iegyptios Indianosque ita fperaviffe, nos Diodorus Siculus, Herodotus, Strabo aliique certiores faciunt, memoria prodentes, eos omnes Apotheofin virorum illuftrium poft mortem credidiffe. Quin veteres etiam Sinenfes, Noachum apud fe mortuum fuumque praeeeptorem & progenitorem fuifte, perhibentes, atque Arabes, utpote ex Abrahamo oriundi, idem fperaverint, dubium non eft b). Ab his nutem ad veteres Graecos, Phcenicum, praeeipue vero JEgyptiorum, difeipulos Ii progrediamur, 8z ab his iterum ad eorum difeipulos, Romanos, eandem fpem apud eos viguifle, rerum eorum geftarum Scriptores & Poe. b) Vid. H. IV. Frnntzens gejebiebte der Lehre von an. ßerblicbkeit der Seelen, c. II p. 147 fcq.

8 8 De Neceffitate vita Poetae nos abunde docent, non immemores Plutonis, quem Deum in regno mortuorum, Rhadamantis, quem eorundem judicem, Charontis, quem orci portitorem, camporum Elyfiorum, quos patriam beatorum & Tartari, quem patriam damnatorum effe di&itant. Et quam eleganter Cicero & Seneca, alios ut taceam, multis in locis, de vita futura loquuntur? Sic etiam fuit cum pofteris Gomeri, filii Japheti, qui plerarumque Nationum Europasarum, in primis vero feptentrionalium, progenitor eile putatur. Credebant enim hx omnes, ut de gentibus orientalibus mox fupra diftum eft, ipfarum Heroas, Reges aliosque viros flrenuiflimos, inter quos Thor & Oden maxime e- minerent, poft mortem Deos fa&os efle, eosque fortiter pugnantes ad fe in Valhallam, h. e. in aulam feu felicem federn bello peremtorum, recepturos, dum aliis ad Niffelheim in morte migrandum effet, ubi, velut carccre conclufi, fame, mcerore & segritudine difcruciarentur; quod etiam caufla fuit, cur tam bellicae & animofae hx gentes fuerint, & cur multi, quemadmodum Starkotteri, fe trucidaturos potius conducerent, aut fe ex rupibus praecipites ipfi darent, quam morbo naturali abfumerentur c). Quid, quod gentes, quas tarn barbaras fuerunt, ut a- pud illas vix veftigium religionis aut Dei cognitionis invenerint peregrinatores * fpem tarnen \itx futuras, fi non aliunde,^ fatis tarnen clare ex ritibus earum funec ) Keyfleri Antiquit. Septentrional. p. 135, 180 feq. Tbom. Bartholini, antiquit. Dan. feu &c. Julius Cdfar > Silius Ital. aliique.

9 fofi hane futnr< 9 funebribus, obfervarunt d \ Jam teftes autem, quum tot habeamus, vitam poft hane fore religiofifhme adfeverantes, quumqne ii omnes ea fpe ip(i & vixerint & obdormiverint, ecqnis dubitare debet, quin vita poft hane a tu futura lit? Suam enim vita! futurx cognitionem habuerint, neceffe eft, aut per iplam naturam, aut per traditiones, inde a primis mortalium parentibus continuatas; quorum quodnam adfumere velimus, fatis comprobat, eos falli & fallere non poffe. Si enim prius, a nemine alio cognitio eorum haufta fuit, quam a Deo ipfo, qui naturam creavit; fi autem pofterius, ab eodem Au&ore derivanda eft, adeoque in utroque cafti veritatis fundamento lubftrueta certiffimo.. III. Quod (i tarnen fidei aliorum credere atque adhserere dubitamus, nos adeamus oprtet, ipftque, quibus tuto credimus, teftatae veritati adftipulabimur. Flagrat mortalium quisque defiderio, quod null o, li cet longiftimo, tempore, nullisque rebus finitrs expleri; poteft; id quod in intélleftu noftro animadvertimus; femper enim nova & plura fciendi ftudio tene mur, tantumque abeft, ut hoc ftudium hac unquam in vita fatietur, ut crefcat quo magis crefcit cognitio, abs qua continue excitatur. Quis vero tantum feit, B ut rf) Vid. Prof. J. Kraft korte fortålning af de vilde folkes förnerrifte Indretninger, fkikke og meniriger. Sech III. 39. p L. F. Romeri delcriptio ora? Gtiinéx c: III.cit. a Pontoppidano in libr. fupra diclo C:X. p.117;

10 xo V Necejfitate vita ut plura fcire aut nequeat aut nolit? Idem etiam in voluntate noftra, ip(a natura duce, fentimus. Semper cnim in felicitatem ferimur; numquam vero his in terris eum felicitatis gradum adfequimur; ultra quem progredi non cupimus. Ita forte fperamus interdum, fed illam fpem femper fallit eventus; metam enim fperatam attingere fi licuerit, mox alia meta, quam acque ardenter defideramus, intuendam nobis fe fiftit; & quisnam, more animajium rationis expertium, in praefenti adquiefcere unquam poteft? Infans fe perfe&e beatum forc, quando fit adolefcens atque a praefentibus fuis molefjtiis Über, putat; adolefcens, quando fit ju venis, & juvenis, quando fit vir; fed in nulla aetate perfe&a effc fälus. Pauper, fi modo dives evadere poffet, nihil tunc fibi defore, opinatur; fed quis tam dives eft, ut nihil fupra Deos laceffat? Crefcit amar nummi,qnantum jpfa pecunia crefcit. Humflis, fi potens fieri quiret, fe praedicaret feliciffimum: fed optat ephippia bos, piger optat argre cabalhis. Potentes fua forte non magis content! funt, quam humiles fua efie poffunt; eorum enim exempla habemus, quos ipfius folii pertxfum eft, quique vitam ideo privatam non praeoptarunt folum, verum etiam elegerunt. Sic anima noftra, inftar nr»ndici, cujusque oftia pulfat, petens, quod ei fatisfaciat, quod tarnen a nemine hac in vita impetrare poteft, fi vel toto mundo potiretur. Immo, hoc infiniti defiderium non in illis tantummodo obtinet, quibus, ob abufum, vitio verti poteft, fed in illis maxime, in quibus eft multo laudatilfimum; quo enim ma-

11 poß hane Filt urte, Ii magis Deum quis!e8ationem cognofcit & colit, indequc obcapit, eo magis lere eum cognofcere & co- cupit, eoque magis fipes defiderio bona accedit, ab Eo impetrandi majora. Hoc igitur infiniti defidcrium, quum omnibus fit naturale, adeoque a De«ipfo inditum, nequaquam malum effe poteft, fed in fe valde efi: bonum e). Quumque ita fit, quam clarc hinc elucet, nos non ad hane folum brevem vitam fruendam efie creatos, quippe in quanullum datur objeöum, quod infiniti defiderio refpondeat noftro, fed ad aliam hac multo longiorem, immo aeternam? Et fi ad vitam seternam creati fumus, quisnam vitant pofi: hane futuram cfie negabit? $. IV. Quid, quod hane negare fi vellemus, ip a nofira nobis confcientia reclamaret. Haec enim, quando eftj bona, tranquillitate perfruitur iucundiflima, quae nullis anguftiis millisque injuriis, licet maximis, turbari Potefi. Quando autem efi: mala, reum, cui iriefi: omni animi requie & folatio privat, metuque gravifiimo continue discruciat, quamvis his in terris ne minima pcena efiet extimefcenda. Hoc autem utrumque unde provenit, nifi inde, quod confcientia, Dei ipfius ille interpres, prasnuntiet, bonorum malorumque vindicem effe, atque unicuique a8ionum fuarum B 2 ra- -.i e ) Vid. E. /4. Lutbtr von Roda, von der unfierblichkeit nnenichlicher Seele. 1 Abth. 12 p. 27 leq. A: Ricfigeri Philofo'pl». Prag. Libr. III S. 1. P. 1. c* VI. p feq. aiii.

12 12 De Necefjitcite v»' vitrf rationem aliquando certiffime reddendam, & frucbum earum, (i non in hac, tamen in altera vita, percipi e n du ni? Qua: fpes piis nu m quam nec metus ille impiis un quam prorlus extorqueri poteft Diffitendum quidem non ed, hand paucos, ubi faspe peccando peccare infueverunt, & quamdiu a periculo mortis remoti efie videntur, aures fuas huic confcientias, ma le ominantis, voci, ad tempus obturare poffe, ita qui dem, ut omnibus fusque deque habitis, poft mor tem riullam vitam, nullam pcenam nullumque praemium inftare, in animum inducant, quo eo amplior iis peccandi (it campus. Sed hi miferi quam mifere falluntur? Quando enim mors appropinquare videtur, vitam etiam futuram appropinquare vident; timent ] defperantj quoque magis omnem vitas futuras cogitationem e cordibus fuis exftirpare adnifi fuerunt, eo magis lub finem vitas praefentis eadem malorumque me» moria torquentur fuorum; cujus rei exempla & hiftoria & experientia (ubminiftrant tam plurima, quam mceftiftima \ & (i qui forte hujus generis homines in ipfo etiam mortis momento fecuri atque impavidi vifi fuerint, id eos ore magis & verbis, quam animo fuifle, refte omnino dixeris*, fupprimi enim confcien tia poteft, numquam autem exftingui. $. V. Nifi igitur ipfi noftrae naturas adfeveranti contradicere velimus, fateamur neceffc eft, vitam poft hane futuram efte; quare, (i (ides unquam teftimoniis humanis adhibenda eft, hac in re omnino, de qua

13 poß hane Futura qua pmnes una confentiunt, adhiberi debet; nifi o- mnes, ipfa natura, ad mentiendum & fallendum ab i- pfo Creatore veraeiffimo fidfcos faöosque efle, dicere veüs; quod nemo, (ine crimine, dicere aut cogitare unquam poteft. Si autem nihilo tarnen minus & aliorum Sc neftram fldem in dubium quis vocare veiit, ei ntilius eubitandi locus relinquetur, fl modo o- culos ad Deum fuftulerit, 1 um mas Illius perfeöiones intuiturus; illae enim, vitam poft hänc neceftario futuram efle, abunde demonflrant. Hsec fpes nobis mox ftibnafcitur, quando bonitatem Dei cogitamus. Quum enim, ut fupra monuimns, anima noftra fua natura flt indeftrudtibilis, aeternseque, quam jaculatur, capax felicitatis: quumque bonitas Dei id necesfario involvat, ut benefleiis conferendis & amplificandis, numquam vero detrabendis aut imminuendis gaudeat: eertiftlme omnino vita poft banc futura eft; quomodo enim de Deo eptimo vel mente concipi poteft, ut vim animae noftrae inferret, eamque, a fe ipfo indeftrudtibilem faöam, definieret, Sc felicitatem, qua frui poflet, cujusque deflderium in ea ipfe accendit, illi jnvideret? Inmo, fl vita poft hane non eilet futura, jure omnino contendere poflemus, Deum, quum infiniti deflderium nobis indiderit, quo ad fempiterna follicitiflime ccnfe&anda excitamur, eo nos tantummodo cruciatos adfiicfosque voluifijb; quis enim cruciatus major, quam femper deflderare, Sc defiderata numquam impetrare?, Quamobrem etiam ipfts brutis animantibus eflemus longe inferiores infelicioresque; illa enim? quamvis viribus & facultatibus noftris mul- B 3 to

14 14 De NeceJJitate vit< to vilioribus inftrueta, finem tarnen fuum attingunt; quippe quae, in praefens lseta, quod ultra eil cura re beate ignorant. Nos vero, majoribus fiacultibus adornati, quum futurum magis aeternumque, quam praefens curemus, finem intentum numquam confequcremur. Sed talia de Deo cogitare, abfit a nobis, quos tarn luculentiffimis bonitatis fuas documentis quotidie mafitat femperque ma&avit.. VI. Sed quo propius ad Deum intuendo accedimus, co clarius perfpieimus, vitam pofl hanc futuram effe. Spem enim, quam bonitas Illius nobis gignit, fäpientia Illius fortifiime confirmät. Nemo fapiens aliquid fruftra & (ine fine agit, rieque ad finem nifi convenientia remedia adhibet; ftultum enim foret, e. c. opus quoddam ejusmodi inftruere organis, quae aut fine carerenc, aut quae ipfius operis finem pretio & praeftantia fuperarent, aut denique quae ad operis imperfeäionem quam perfe&ionem magis facerent. Quapropter, quum Deus animam noftram nun indeftruftibilem folum, fed ejus modi etiam dotibus inftruäam creaverit, quae ejus perpetuae durationi convenientiffimae funt; quis dubitet, quin etiam perpetuo duratura, 8z finem, propter quem creata elf, confecutura fit? nifi quis eo infaniae procedere vult, ut fummam ftultitiam in Deum fapientiffimum cadere poffe exifiimet. Quid enim fruftraneum magis ftultumque cogitari potefi:, quam a- nimam immortalem propter mortalem, eamque breviffimam, vitam creare, eamque nihilo tarnen minus infinita defiderio 8z ejusmodi praefiantiffimis facultatibus

15 poft hane Futura inftruere, quas, fi, ut pofiet, permaneret, ipfi utilifllnicc, gloriam Créatoris perpetuo vel maxime illuflrarent? Quid, quod, fi alla pofi: hane vitam non effet fperanda, finis totius creationis irritus föret. Finis enim creationis Primarius eft manifeftatio glorias Divinas, hominum autem falus & felicitas, fecundarius. Horum neuter finium obtineri potefl, nifi obferventur leges, quas nobis Deus prasferipfit atque in confcientia confignavit. Si autern nulla poft hane alia vita daretur nullaque adeo aftionum ratio éfiet reddenda, quomodo hae leges obfervarentur? Quis pietatem coleret? quis juftitiam in alios exerceret? Tunc utique improbis aurea jam eflent fascula. Tunc Deum fuum, quantum vellent, impune afpernari, Ejusque beneficiis ad Ipfum vituperandum abuti pofient, neque, occafione ita ferente, fuam fortunam infortuniis aliorum fundare, omitterent. Quamvis enim leges, prasmia & poenas, ut & ipfe inftinftus natu ra, educatio & exempla huic malo medendo aliquidforfan infervire pofient; quam tarnen miferi virtutum vitiorumque cuftodes hi efient nifi ipfos immortalitatis & rationis olim reddendx cognitio cuftodiret? Quoties e- nim falli pofient, atrocifiimaque facinorafine omni temporalis incommödi metu patrari? Quamque miferanda ea efiet Refpub., in qua hi foli animis civium moderarentur, eognitione vitas tütune profcripta? In ea eerte non mirum, fi, üt canit Poéta: Vivitur ex rapto; non hofpes ab bofpite tutusy Non focer a genero, fratrum quoque gratia rara eft. Vitia jacet p iet as. Immo, vita futura fiiblata, nullus fupereft obex,' vitio-

16 16 De NeceJJitdte vit tioram cohortifirme pooendas, nequs ullum virtutufti efficax incitamentum; fed, hi> excluiis, illis porta recluditår latiftima. Illa autem pofita riteque credica, mox o- mnia vidorum agmina un o quafi i fca profligantur, mox förmarn omnia induunt longe venuftiffimam, tan tumqae abeft, ut aliquis, occafione patente, officio defit fuo, ut fponte fu-a fidem reftumque colat, non in foiitudine minus,-quam tibi in frequentia aliorum verfaitur; ubique enim ei eadem & aeque fortia integritatis mo&iva adfunc. Quam ob cauffam, quiim dubium non fit, quin Deus fapientiam fuam illsefam vindicet, & finem-, quem nobis omnibusque creandis habuit, irritum non finat: idcirco neque ull um dubium effepoteft, quin etiam vitafutura fit. Quispiam tarnen.forte dixerit: Spem & defiderium vitae futurae Deus quidem mprtalibus indidit, fed non aliam ob cauffam, quam ut eo malitiae eorum, hni creationis ipforumque fal uti contrarias, obicem poneret, eosque ad virtutem colendam excitaret, nulla tarnen vita poft mortem inftante; & quamvis illa non inftet, inde tarnen nihil bonitati neque fapientise Divinae detrahitur; ipfa enim hxc fpes fperantem non deleqrat folum, fecl ei etiam utilitatem adrert maximam eo, quod ad virtu tem allicitatque impellit: quare omnino ä& bonitatem& fapientiam Dei arguit. Sed vero quorfum hxc- Numne fatis non eft, ut homines nos fallant, féd ut Deus et iam ipfe nos fallaciis & fraude luderet? Qute enim fraus major, quam ad virtutem aeterno felicitatis fpe obtinendas invitare, virtute vero culta, fpem vanam dimittere, & pollicitorum ne minimum praeftare? Numne Deus tarn inops confilii viriumque eft, ut ad finesfuos obtinendos ejusmodi pneftigiis indigeat? VII.

17 poß hane Futur*.. VII. Deum vero contemplantes, ab altero claritatis gradu ad alterum devolvimur. Quod enim fapientia Dei poftulat, id ipfum fumma Ejus juftitia adurget. Verum quidem eft, Deum nemini debere, fed quidquid lar* gitur, id non nifi ex mera gratia, fine omni merito largitur. Quum tarnen, ipfe bonus, boni omnis fitamantiftimus, malo vero omni, utpote fan&iffimae ejus natu rs contrario, infeitiffimus; quumque etiam legem hominibus, libertate & intelleäu prsditis, tulerit, bonum jubentem & malum prohibentem, cujus exa&am obfervantiam utique intendit: ad utrumque indifferens nequaquam effe poteft; fed cuique fecundum opera illius tribuat,neceffe eft; ita quidem, ut bonos & o^ bedientes prxmiis, malos vero & refra&arios peenis adficiat. Hoc autem hac in vita ita non fieri, ut fumms juftitis refpondere queat, quisque, quo fe vertere velit, luculentiftime videt. Quoties enim hic uni idem atque alteri, probis idem atque improbis evenire cernimus? Quando calamitates malis inferuntur, easdem boni etiam fentire coguntur. Atque fi iisdem finibus, quibus prsfens vita, ornnia noftra eftent terminanda, adeoque nulla alia falus, quam qus his in terris, obtinenda; Deus utique, ipfe injuftus, injuftis ma gis, quam juftis & cultoribus fuis indulgeret & patrocinaretur; quare etiam magis conduceret injuftitis quam juftitis operam navare. Hic enim haud raro ita accidere videmus, ut, quando piis & juftis cum adverfttatibus confli&andum eft, injuftis vieiftim, callidis & verfutis, ex voto omnia C pro-

18 ig De NeceJJitate vita' profpereque fuccedant. Immo piorum & impiorum lortem ponderare fi vis, illorum leviorem pierumque invenies deterioremque. Quoties virtus opprefia, vitio quafi trinmphante, videtur? Quoties malorum peccata bonorum pcenis hiuntur, & accidir, uc canit Poeta: Qiiidquid deliravt Reges, plc&untuir Acbivi? Quoties contingit, ut quod gnavus laborat, id ignavus raptum confumat, quod'qiie ferit ille, id Lic metat? Quot boni probique fuerunt, qui ufque ad extremum fpiritum non nifi pauperiem, contemtum graviffimasque perfecutiones fuftinuerunt, quorumque fanguinem fgeleratorum manus tandem e Jbderunt, quando hi vicitfim, per omnem vitam, divitiis omniumaue rerum copiis affluentes, perpetua fclicitare perfruiti fuerunt? <Sr ubinam igitur illi hac in vita probitatis fux praemia na&i funt, & hi fcelerum fuorurn -malitiaeque ptenas? Virtus quidem fibi ipfa cfl prsemium, ut etiam Vitium fibimex elf pcena; fed quäle utrumque, vita pofi: hanc fublata? Virtus enim haud raro, bis in terris, ali ud praemium non confequitur, quam quod ex fpe vi tas futurse & confcientise folatio, inde orto, habet; quare fi vita pofi: hanc non effet futura, unicum illius prxmium fpes foret inanis, adeoque nulluni. Sic etiam cum vitio res fefe haberet; nam potiffima fiepeque unica pcena, quam illud hac in vita fe'ntit, efi, quam il!i mala confcientia metu fuo futuri infiigit; fi vero nulla pofi: hanc effet vita; ubinam metui illi locus ubinamque nse? poe Sperarent boni, mali vero fruerentur. Sed numne Deus talem injufiitiam patietur ipfeque exercebit? Nequaquam. Si juftus eft, ut efi juftifiimus, necefiario juttr..»-"

19 poß hane Futura. 19, cuique, juftitiam fuam die vindicabit illo, quo orbem terrarum ex throno fuo fanciiffimo judicaturus eft, quando uni* prout hic (efe geffit, exaetiffime retribuet. Hifce rationibus attente perpenfis fiinulque collatis, nemini dubium effe pofte arbitramur, quin vita poft banc neceftario futura fit, eaque, ut haec tranfacla fuerit, refpönfura; riifi qüis forte tanta peccandi cupiditate flagret/ut, propter illam eo licentius explendam, contra omnes rationes, ftudio dubitare velic; quod quam ffultirimum fit, nemo non videt. Hinc etiam per fe patet, animam in altera vita praeteritorum memoria, fenfu, intellectu & voluntate ceterisque, quibus 5am gaudet, facultatibus, praeditam effe; illas eniin il tollerentur, nec priniiis nec pcenis ullus eile poftet locus. Hzec videt ratio; fed quantmn in ceteris, quaa i- pfam vita: futura: qualitatem interioremque naturam tangunt, caccutiat, id gentilium permultae tarn värjte quam ridiculae hac de re opiniones fatis fnperque teftantur. Neque magis, libi relidta, modum remediaque ratio inveftigare valer, quibus homo, peccatis infectus, ur omnes natura fumus, Deum offenfüm fibi reconciliare potfit, vitamque obtinere beatam; id quod veraro 6c genuinam cauflam dixeris, cur gentilés interdum ctiam de ipfa vitee furmie veritaredubitaverinr. Sed laus Deo! Rationis hac inre farifeentis lacunas Revelatio cxplct opemque fert exoptatiflimsam. Eam igirur vera fiele ampleftamur oportet iequendam, nec fpe defraudabimur, quin ejus duetu 6c aufpicio, ubi ex hac peregrina regione migrandum eft, in patriam, nobis ante jadta fundamenta mundi ab optimo Crearore pararam, deveniamus, longo feliciflimam. KcCV%o'y &CC 71 ZhTi'lCl 7Y\S Tt <? / Rom. V. 2»

20 /. Plurimum Reverendo atque Clarissimo DOMINO CANDIDATO, FRATRI CARISSIMO, % S. ET O. CAROLUS LINDESTRÖM. Jfitarn quando doces aliam poft fata futurum, Noti mortale, Tibi quod placet j effe probas. Serta placent tarnen, ecce! Tibi qua ne lit Apollo, Quosque Tibi titulos hoc opere ip/e paras. tituli, wer laurus funt Tibi cordiy Fällor, nec Afrf#? Sed mage qui lauro fignificatur honos. gradibus! Felkes Jcilicet illos, Qu um Dens ip/e c o mes, dicimus ejfe gradas. F/v* rf/a felixf Genitoris dulce levamen Sis patriaque Domus firma colutnna diu! 4.