DN. LAURENTIO BENZELSTIERNA, S.THEOL. DOCT AC PROFESS. REG.ETORD.

Transkript

1 . ; «- n v":'n'3 DISSERTATION I iü ACADEMICAM, Ex i. Tim. II.ly. SUFPRAG. VENE«. FACULT. THEOLOG. IN REG. ACADEMIA U PS ALIENS!, Pr«side DN. LAURENTIO BENZELSTIERNA, S.THEOL. DOCT AC PROFESS. REG.ETORD. n.t.acad. UPSAL, RECTORE, l'ublico. C/\NDI{)ORl'M EXAMINI MODESTE SUBMITTIT,»' S. R. M. Alumnus, JOHANNES HERM. PILTZER, STOCKHOLM IENSIS- IN AUD1T. CAROL. MAJ. D XIII FEBRUARII, Anni MDCCLUI. H. A. M. C V V S A L I JE,

2 VIRQ Admodum Reverendo ac Pr<ecia?ifftmo, D» SVENONI \\ IJKMAN, Ecclcfiac,qusE DEO in WShla Orientali Weftmannorum colügitur, PASTORI longe meritiffimo, AVUNCULO et PATRONO, Multis Nominibus acternurn fufpiciendo. rftwd dipd w n*n dvd pip wob j s» ) mia nrn? idd inn it bv trpao nvi pitnd nwtn nna1? dji Dtrn rova nnav oaidppn owa woin pjv pjp mni: d^ipp?d [ipn bü lpinwd pnu in biß wn?nun i^pan >dn rra opa \jnppp Nim wran \pnd paa pairbi omn pind?np md^ppp?»a nio pn rbxi mn pppi :dw " pn:>»"* pppp PpYl "q1pn "cn-tin dtünp tt>n ppn n?n piaa updj tspt aas pinppp1? dian pdpp pn -p?d ^ pj Trip bn 1dd d^dp DCD Ol1? pidtppd 3W? ptp nun D>aa airn» anp^ Dnaa n^p panjtp pin? top PN d^ipjp inan rbixi pipi Tam *shpal to P3'N b>j2 UÖ nw Dann

3 "II3ZL7IJ JVVFH SimVHO gccl xiul ijcll ^u,a»a cu xauu, iraluv c^c ucua ä^id. icl, nj.l l,l,. cl kuk lxii Nal inai: nl. jl,al nli! cl, unla jwjiu limson L,cb cact iciu: ihti ura ulioua a* nl, i <. <?aa iuiu Lniul» ccl. nl,u cai u liujiic nu jcll laruui udaru uinu jl, aicu ugnujl: uu cn adcl, no. inlia cai icu SLd nj.l a.i ar ju lujl,iui uia LiLCU UiU L,i LJlll NL,N OWU L,LÄll L,Crl cruxu ili il,<j; jaiu Ljui inl as iiwic nl, ulia lrl.it nu aaiu aci um acucua cnui um cuia l.co icrc?ji &l,au ludn il/bnic qvq dmii aaoa uauiu : iura ajio ou uau./n L/ndiL jl, ll.uiu uucau nul,l,q n\t.l ou uqicu jo ul,d; ja Lid JO UiU NILU NU U anl Cd i ICUIL, LQQ lroua il,j.uiu cxan aus ucuvua: luru CL, ici MlLi cd UUCCfcQ LUUNCd CJdL ulog jl,; udsu ljrll,a caul ua enl

4 j^atttdstttanmn t Stockholm, SSreborne od> <boiw4l<tcftrtbe< crrjöh. HERMAN PILTZER, SJJin Sllöcafaraile gaber. fij&dv faq ( jwfr noqa flit/ ftörfpticné ndb btfracffa»*/ {y$)i m irait lefna$ (op / fö. fl ut na (töar ad)tar/ m&?r tancpan jlrap-m&rg trdtfec fltmd od) iig> $)?in tagit bar af f)ultl)ct/ emot mig. jfnvab ftogna fuchar bar (j <5 b ert b/crta gutif/' 9Dlet> onrfora/' fik mitt n>al > at iitgm finct mig. frufiff 2(tt ft*n jag tomfld^ Ida/ mib öma 9)?oDei$ bröji; 3 rcarit ju' QJTtn»all U3> tmn«enda (röj*. 0cfv fe n tag bövfat på; mitt tancffdtt fammanbinfca" göruuftet löfa ur fm mörefa batmbomtf finda; Jpat ber gobbcf gjm* / atjäg-.upotha rött jömufteré gtfna fraff,. fåttnba ()oö mig tfdbf. 3ag ( ber rcörbfamt ger fdtbcnflufv #ufbe $^!: enttteö ftör Illing fram, på >r e Sinne^laDer, 0'om banölar om tbm löpgb en Ökdjlman aga md;; Ont Jpan flföl tvdi til fvourö föe 0t»fr-J erbcn> jlå. gunftfgf bet emot, fag bmab jag mågtar gifrna; Sftitt Iftrta ba'a 3 fött: thcr (Tal af anbacft/ bufroa 0rdbtf tvib 2 ilmaufrn Må, i Q^önen, för ( rttt>al>. %i lönas mö r löunil/'tneb'gobt/. til fropp ocp (Tal. SDiiii Slibrafärafic Jaöcrö fbmeffc Sott-, StoHÄNHERMAN. riltzen-

5 .rr'uprr ora, r. riusquam ipfam rem nobis explican iarri fumam.os,ocmm)lla, mentem Apofioli diluciditis ilhdlrantia,, priemittenda videntur. Ap<oftolus in vincula conjectus-publica, ve«ri täte na eceleftem fuo faogvine obiignaturus,. maxima ftagrans cupidirate Timotiaeum coram allequendi, atque ad dolores fbrti a- nimo fu/tinendos, pror Salvatore glorificando, adlvortandi, eum literishifce ad fe venire Vf. 6-1S Enarraf per rofam fcere EpiMolam, perfevutiones fidelium fuilte in Ecclefia Chrifti recens plantata immanifiimas T quibus mujti perterriti reli&o veri DEf cultu,ad falfam rehgion.mi amnleétendam fe contulerunr,, adeo ut, qui in Afia fuerant Chrifliaai, a fide, DEO data, turpiftime defecerintr C L /f. Monuit igicur Tirnotheum fuum r in C. If. variis argymentis, ne min sac CormentaTy annor um timeret; fe i, ut confirmaret fe in gata, q ine in Chrifto JE(u, &rut, freut p u Ich er mile* JjEfu CuiiJb, qtiasvis adrl&rones patienter perferret, nee

6 && ) 2 ( nfee non, ut ab iis difcederet, qui, de verbis inutilibus contendendo, fubvertebant fidem audientium v. 14.&C. Denique C. III. & IV* praedixir, inftare terrpora periculofa, quibus, tum perfecutiones, tum infelix hcereticorum oaterva, animos multorum in errorum Scyllas &Charybdes praecipites daret. Hsecce vero cmnia complementum fuum vidifie abunde teftantur omnium temporum Annales Ecclefiaftich f. II. Hifce jam pr&ftrutftis, ipfius diftl Apoftolici explicationem adgredimur, cujus verba 2 lim. II. /f. in fonte GrSECO, ita fluunt: Etscv^ugov aeocvrcv ccy.ipcv kocpoi^gcci reo & oo, egyccrrjv ccvsttcciv/juvtcv, oföotc/uovvtoc rev Keyci tys clhrfte-ccs. Horum verborum cum prascedentibus nexus, uti ex. antec. conftat» ita, totus contextus fatis indicat, Apoftolum, hocce in verficulo, omnia, quae anfea commemoraverat, tribus, uti ajunt, complexum fulfie verbis.- Ad ipfa vocabula hujus commatis quod attinet, pauciffimis obfervamus, adjetftivum ^oki/xos probum, probatum fignificare. Ita vocem hane femper reliquis in locis reddidit Vulgatus Interpret : in pracfenti vero loco vooabulum probabilis, quod eandem admittere poteft fignificationern, fubftituit. HESYCHIUS pro fynonimis habet ^cyj/uos, atque réåeios & hoc pacto erit SoKtfjios vir infignts, compertx virtutis probat que pietatis% Sacrarum literarum Auifcores, tum fenfu proprio, tum tropico & tränslato, hane vocem ufurpant. Proprie adhibitam legimus de metallis probis, a fordi bus & fcoriis, quam fieri poteft,diligentiffime purgatis.ex.gr. i. Pet. I.7. 7ropice ufurpatur de piis, quorum fides, variis adflidionibus quidem eft probata, conf. Prov.XVII. 3. t.cor. III 13. i. Pet. IV* 12- Jac.I. 3. fed conftanter integritatem fuam fervat, ex. gr. /. Cor. XI* 19* $ac. /. /2. Huc referenda opinino videtur ea hujus vocis tropice accepta

7 ) a C accepta fignificaiio, quee animi intentionem, curam & ftudium in re aliqua magni momenti excutienda, examinanda & ad liqvidum producenda, involvit, cfr. i.cor. X. 18- Utramque vero hujus vocis fignificationem heic habere Iocum, (equentia uberius demonftrabunt. Jam porro, paucis indicaffe fufficiat, fubftantivum illud o igycttyfi, gcncraliter quemvis operarium fignificare, conf. JLuc.X. 2.7* C. XIII. 27. Adje&ivum vero avc7r«/c%uvrcs1, quod eft inter N. T. uttu^ Aeyc/uevcc, vi derivationis, cum t qui rubore non {uffunäatur, denotare, adco ut tota phrafis indigifet operarium, qui munus fuum i ta obit, ut ipfum verbi prcedicati non pudeat, etiamfi in mundo fit conteintuä & multis perfecutionibus otnoxiu#. quique talem in docendo & omnibtis operibus fe gerit, ut nemo quidquam ipfi jure objicere pofiit, quod dignum fit confufione. Denique explicandum hic ve nit, quid intellexerit Apoftolus per ro oftotof/e7v rov A0,- yov rtji' dkrfielcts. Verbum illud cg&orcfjtéoo, reele Jeco, divido, difiribuo, hoc loeo tantum occurrit. Unde ve ro Apoftolus metaphorarn hujus verbi fumferit, Philologos fummos tenet fufpenfos. Conf. varias eorum explicationes in Bibi. Crit, ad b. L apud J. C. SV1CERUM Tbef. Ecci T. II. p.pop* atque J. C. WOLFIUM in Cuvis Pbilol.&d b. L Illam Summorum Virorum controverfiam noüram uti non facimus, ita, fl metaphora aliqua admittenda fit, inter tot diverfas iententias, illa in prim is nobis arridet, quam C, WITR1NGA in vetere Synago ga jfud. Lib. III. T. L p.jiq- fovet, ubi contendit, Ap. digitum intendifle ad ceconomum & ceconomiam mundanam. Sic Ecclefiam noftram militantem perfepe, a Spiritu S. in S. Codice, ceconomice mundan«adnmilatam invenimus, unde baud raro, de difpenfatione gratiae Divinae, ejusmodi ufurpantur locutiones» qua in ufu ceconomico adhibentur» Sic jnemorantur cmvc/mh

8 » ) 4 C 335 iroiylxyc %d^ros Q«? f. Pft' Ilr. 10. evy&jxi Xoyov /u?rc* r&v SovXojv OCVT& Matth XV11I. 2J. Eamqne ob caufam yoeat Scriptura Sacra Ecciefiam cmv tu &et t. 'lim, Ifl. Miniliros vero DE1 vtrs^rocs & oiyovö;xas r.cor. IV. f. Ccterosque hommes be^ct^slxv Luc. X.[I, 4z. & oixfixs F.pb, II' tq> Munos aurem S3cerrk>ta!e hxxovlav Act. I /7. f7ricno7rrjv v 20. ciko^cfxijv 1 Gor. XIV. 3 oucvv^lxv E )h. III. 2. & Anraqylotv Phil. Ii /7. nec non officium S. cv. XoJcjt/fTv /lc?. IX 31. 7TQS^ß.SVSlV 2-CoV. V 20 V..T? A. Uti verof in omni ceconomia, miniftri m*er domdticosbona iquaevis fo!ent difpemare; ita, in ceconomia fpiritusli, Verbum & Sscranventa funt dona illa > quae miniftri Ecclefisc in d^rno illa DE1 debent diftribuere, quemadmodum quoque üb, per ciaves Divinitus Tibi traditas, recludunt thefauros, quos DEus in Ecelefias domum depofuir. Hoc igitur pa<5to, uti eeconomi officium eft, difpenfabiha recte fecare & fi leliter diftribuere, ut unicuique luuna tribuatur; ita, vi fimilitudinis, voluit Ap. ut Timo theus, beut tiy.ovcfji.os fuv^yj^iocv eis /. Cor. IV. /, ictfte rov Aoycv r?is xkrfiaxs fecaret, h. e. non confunderet Legem & Evangelium, eaque de re eflet follicitus, ut inter domefiicos Conf. V. 20, f. occurrunt. unusqnisque fuam acciperet partem. ubi locutiones ejusdem indolis. TIT. Satis ergo ex. prrec. tria divificnis in fe continere trerrb a. manifcftum elf, dicftum illud In I:mo igitur, 'cum perfecutiones & Pfeudoprophctoe in Ecclefia fuerint, ($. 1.) Timotheum fuum etiam atque eriam inonitum voluit Ap. ut fe DEO filteret miniftrum Ipe&atie fidei, qua?, variis quidem adflitftionibtic & tenrationibus* prob3rula ; (ed fem per, per DE1 gratiam, integrittte tua confervata, nullo modo, vel expugnanda, vel expellenda aut chminuenda erat. In Ii:do eum hortatur, ut - fefe

9 && ) 5 C feftfteret DEO operarium ctv 7rctlaxvvTCV > <]ui rc y.v^rrf>icv rr,s 7rhtoos tv v.ccsagot cvveidriaei habens promt Mlime humeros oneri ferendo fubmitteret tam validos, ut in facra fua fun&ione ere<fto animo omnia perageret Ill.o denique a Timotheo fuo requirit Apoftolus, ut rite reéteque fecaret verbum DEI, feu pr^edjcaret ^ quemadmodum Syrus Interpret reddit, i. e. explicando nihil adderet, nihil detraheret, & ita ad uniuscujusvis indolem diverlumque datum rev Koyov rfc ccxrftelccs adpiicaret, ut inftrueret ignorantes, argueret errantes, ccnfirmaret dubitanres, «grisque animis confojationem pr«, berer. Conf.G IILjö,jyt Rom.XV. q» {. IV. Cum omnis ceconomus, feu minifter, nec fervire, nec legationem fuam obire po/tit, nifi fit juflus atque mifius a Domino, & Jehova ideo deteftetur Prophetas non rrdffos Jer. XXIII- 21. & Ap. Paulus praeterea quaerat: QuamOdo prtdicabunt, ni[t mißt fuerint, Rom. X. ty. inque Timoth. defideref, ut ht dvsrtxloyyvrcs; ($.11. & 111.) facile eft intelleiftu, vocationem Divinam efle nectdlarium requifttum ad mtmus Ecoleftaftirum. Nuncupantur itaque Y.txKzpgvci v7ic r? Qex Ebr. V, 4. uti etiam Pau lus fe vocat vocatum Apo/ioium, Rom. /. /. i.cor. f. /. H«cce vero vocatio ad munus Eeclefiafticum eft vel in terna, vel externa- Illa, inquit S. D KYL ING IUS in Jnft. Pr tid. Pafl. P. T. C. I. I V. e(i nihil aliud, quam occulta S. K'uminis ad Minißerium S. invitatio, cujus charafter-, live (ignum, eft ro c^yecsxt e7runtttpvic+ /, lim. III. 1. non ex honoris, opurn, otii aliarumque rerum cupiditate; fed ex cafta proptnfione» gloriamdei animarumque falutetn promovendi, Ecclefiam Chnfti «. diricandi atque arnplificandi, ortum, pariter ac fundatum in exafta muneris Ecclefiaftici variarumque ejus B iiiole- in

10 m öar ) & ( Ö Hue etjam referenda funt rcc moleftiarum cognitione. X^lfTfxecroc T8 * o). Divina wictio five dona adminifträntia, quae comniuniter difpefcuntur in mturalia & jpirttuaha. Illa iterum aua funt corporis, alia animi. Dona corporalia, quee funt membrorunv integritas, bo na valetudo, non tantse funt neceffitatis fub N. ac fub V. Fcedere fuerunt^ exprefta enirn Lex Lev XXL 17. & Dl ut, XXIII. i,2. de ejusmodi 0'DID peitinebat tanturn ad minifterium Leviticum, quod typicam habuit relationen» ad Chriüum In N. T. ceffavit itaque ejusmodi Lex, atque unumquemque ad minifterium admittit, qui donis neceftirris & inculpatee vit# te/timonio qaudet» t Tim ill. t. feq. 2 lim. II. 2. i ta ta rnen, ut, ivaxri/jioovvr!? ergö, taies miniftrl fint eligendi* qui, ob inftgniorem aliquem defeétum corporis, non fint aliis contemtui,. quique ejusmodi corporis vitio non laborent, ut ad facrutn hoc munus obeundum minus reddantur idonei Cfr. Confl. EcchfRegis Glor. itiem. CA- HOL I XI:mi C. XIX,. IK Ad dom animi referuntur $ judicty Haec dona adminiftrantia nomine %ql(tpioiros rs &S8 t loh. II: OO, 27-»n facris exprimi folent. Quo ipfo, fine ulla dufcitatione ädlutlitur ad V. T. Reges, Sacerdotes & Prophetas? quf IV^p pnvio Exod. X7~X.il. unfti fuo fungebantur muneri?, & iflt primis ad Salvatorem mundi, qui a Deo VODD ID^ P/*- XLV 8» Ebr.I. 9. unous dicitur-, hoc namque oleo laetitias 7tccv TsKv^ooproc rys Qscryrcs havres o\ &y]<tocugct rys cctplus y rrjsyvoocreas human» Natur» t& Åcytf tradebantur Colli. 3, 9. Quam ob rem, ut Chriltus, TS^cCfyrys ille ptyccs Luc. VII. 16. vcjuntatem Patris Coeleilis honvnibus adnuntiavit, ( zqv\yy<jciro ) Job. I. i8- I*3 Miniftri Kctrd ro phqov rys d&$ecct rs Xf/tS, Efb. IV. 7. bocce facro chrifmate un3i &fo$doactoi + Ef. LIV. 13. Job. VI. 41. ve re dicuruur & evaduut årimktikqi > L cf ad alio» inftrueüdos idoftei.

11 ) 1 C judicium, ingenium, Felicitas memoria?. Dona vero /pirituulia, ita dicuntur, qucniam nobis natura nen inlunt, nec naturalibus viribus adquiri po/tunt; fed, depenjent ab lurxpttfyloc, r 7r\svy.ccTos 'lyot Phil. U ig. a gratia fupctnaturali Spiritus S > qua; ve! in adßfttnrem & exteynom, fiv-e in inbabituntem & internam dirtribui fölet. Ab bac, dpna fo.n&ificantia & a!) ///v, dona adminißrantia oriuntur. Ad hane, notitiam S. Scri pturse & fenfus internam, five falutarem & pratrtieam, cum ctv^ißeicc Tf^^7tocTY\oeoos conjundtam, ad ittnm vero, cognitionem Verität um Theoiogicarum externam, facultatem (cripturas interpretanda veritates S. a detorfionibus adverfa; iorum vindieandi, rede retuleris. Cfr. i Cor II 13. XII. 7-//. 2 Vet. II. \g. Vocatio vero illa externa b), iterum ert v el mediata, ve l im' medial a. H*c fit nullo hominum minirterio inrerveniente. Sic uvrott^oadmoos Deus olim vocavit Prophetas & AportoIos,fed quaenon arnplius uti Fanatici fomniant', hodie ert exfpedanda. Üla vero habet locum, quando Dens, mediantibus haminibus, quorum efl jus vocandi, aliquem fegregat ad rnunus Ecclefiarticum obeundum, ut igitur Iioc paäo idoneus Minirterii Candidatus, Sacerdos vere facrtus, jure gaudeat Sacra Ecclefiae folemniora, in determinato quodam ccetu, peragendi. Mediatam vero seque divjnam eflje ac immediatam, ex variis S. Scripturae focis patet. Quod vero ad terthm diam vocationis fpeciem, quam W//X7/7/«vocant, adtinet, illa ad immediatam referenda elt. Cfr. G ERHARD UM loc. (it. T. VI- p. tf. jeqq. B 2. V. ) C?lumnias Romanenfium, guod in Ecd-fiis noftns Lnchcrani» legitima miniftrorum vocatio prorfus negligrtur, atc.u? Anabaptiftaruir Pfcotinianorumque argumenta, quibus nereiiitatem ejusjriodi vr>cationi9 impuroant t 4Tc4ide refuuvit JOH. QERHARDUS Loc. Ihtol. p. ff. fequ.

12 < X2? ) t ( <SS3» V. Minifter Ecclefia: eft cty.cvojxax fxv^lm fs, Oecoßonu vero officium eft, difpenfabilia Domini reéle diffribuere, (f. II.) /xv^ficc autem «* funt verbum revelaturn & Sarramentay quoc adhibeat V.M. in convertendis horriinibus A3. It. jjrc). Oeconomi porro, officium oft curare, ut omnia iv%nfxcvooc npj rocrci roc- Ifv fiant. Patet igitur,, verbum retfte docere (J.III.) & Sacramenta adminiftrare, nec non difciplinam Ecclefiaftrcam ita obfervare,. ut 7rfe7rov a fingulis S. focietatis membris adfidue < bfervetur t Cor. XIV. 40. abfolvere id,. Jan» vero, cum fi- quod voeamus iffhium facerdotak. nis omnis vocationis Divinae fit gloria Dei & falus ho-- minumy&: Minifter Ecclefiae a Deo (it vocatusj ( * prsc.) patet, finem quoque bujus vocttionis ejje eundem. Ex cföotoploc autem illa ver bi, de qua $. Ib & III. locuti fumus, quinque fpeciaiiora oriuntur officia, quse Apoft. Paulus enumeravit 2 lim: ItT, i6r\j\ Rom. XV» f, quarumque neceffitas tam ex generali illo officio- anfea demonftrato, quam ex vocatione Miniftri ($. prsec.) originem fuam ducit.. I:mum igitur officium eft Didafealitum, quo(!,tuin in comionibus, tum in catecbizationibiisy tam privatis y quam publicis y ad ignorantium inftitutionem exrercetur. Il.dum eft Elcnffirum, quo M. E. rus dvrikeyovrocsc imzoplgei. & oves contra lupos defendit. IILtiurn. c) Mandatum illiid S>rvatonY N.T. C.- in ccelor adfcenfuri,. TrogevSwTES /jiocsritcvdocts 7roc\Toc rcc k&vn Bccktl^ovre? civ-- T8i: - - $t(ict(jv.cvtf autgf &c. Matth. XXFIII. 15?, 2o.. Officium & fimni Sactrduiii comprehendere, quivi«faeile perfpexerit. Ma- SiiTtveiv enim eft nihil'aliud, quam docendo pccsritocs; 7Tcieiv Joh,- 1C. l. quo nomine primitivst- Ecclefise Chriftiani dclignabantur.. Bes-- TTTi detv- vero Sacramentorym adminiftrationem; indig'tare, per fe evi dent eft-

13 ) c c Ilfirium eft Ipamrthoticwn v quo peceatom, cum ex intirmitate, tum ex deftinato confilio peecantes, redarguit M. Er iv.-fum eft Pedeutieum r quo M. E. in eo eft occupatus y ut diligentiam in pietatis ftudio excitef. V;tum denique eft Porac!'tric um, quo adffi<ftos ita erigit & recrear M., ury de gratia Dei certi, patienter ac cequo animo omnia ferant, inque S. Numinis voluntattf pl^jcide acquiefeant. vr, Eft ig! tur Miiiifler Eccl'eßa vir Divina vocatione in ßvuftus oe c ciiftitur us, ut Verbitm Det doceat, Sacra-- menta, fectindum infliturionem Divinum, adminiftret at que difciplinam Ecclefiaflicam confervet, ad gloriam D'i propagandam bonunumque falutem promovendam. Per rcquifita vero* quae in M. E. defideranturirjtelligirnus ecs adfedtiones, tum animi,tum corporis, guoe eum ad officium fuum obeundufn ido^eum reddunf. Hoecce ve ro requifua funt vel generaltora,ve\ fpccialiora«lila in prsec... levi brachm tetigimus. Hac vero (pecialiora.. fequentes, ex occaftone difti noftri Pauliiii, (. IE)' uberiu* indicabunf. f. vir. Quum Satanas, infenftflimus ille generis humant hoftis, Ecclefiam Chrifti, partim perfecutionibus, par-- tim infidelium & hsereticorum denfiflima ingruente caterva, nuilo non tempore adfli<ftare conetur; ( I.) caveat V. D. M. neis, veneno fuo, vel fidem ejus ioedat,, vel, fuis blanditiis eum in errorum Scyllas & Charybdes prxcrpitem det, atque ita bonitatem ejus tntrm/ecam,, quodam modo, diminuat (. II ). Deinde fciat V. D. M. multiplices efie occaftones, Pf. XVIIF 6. Sc rs Äa/SoA«7Totyi$K, 2 lim. II. 26» quibus Miniftros Eccleüse captare folet, fuperbia nempe, avaritia, invidia,, cete-

14 SS35 ) ro C?sa> cetera, quse cavenda & cane angueqce pejus fugienda meminerit, atque quse detexit Paulus / T/n. JU. i -1, Tit, 1, f -i?. Quod fi hifce nil efficere poteft, aliis utitur mediis tav$tcte%virrt iite, ut laueret per fuos bo lam eorum farnaui, varilsque ir.odis eos adfligat, quod Pau lus vocat nesokiocs rs iictßoaa Eph. VI. II. n&j roc /3tXjf r5 Trovtifi roc 7re7rv^ü)iJisvoi ib quse vibrit in eos vel medtate vel immediatc. In fingulis v-eio lifce tentatiom nibus fatanicis, cujus demum cunque fint laturae & indolis, fludeot V. D. M. /iflere fe Deo Soyjfjcv, (. II. & III.) i. e, ut, per Dei gratiam, omnesillas, ngulari animl fortitudine, lpe&ata fide, fpeclali patientii, ferat, magnaque modeltia, tum in adverfis, Cum it iecundis re bus,'fuperet.. VIII. Cum V. D. M. rationem aliquando fii muneris adminiltrati redditurus fit;^^xlii.fzofficiurnfuum (. V.) tanta animf adtentione ac fide, quanta fie*i potelt, gerere debet., ut finem fuae vocationis [.V.) obtineat. Quem Ii obtinuerit, i^yoct^ oivettuia'xyvto efl (. II. & III.) laudeque maxima adficiendus. Talen igttur fe Deo fiflat M. E. fas elt. Hinc facile negotio Iftelligitur, varia, praeter ea, quae $.JV. enumeravirnus. defiderari in M. E. requifita, quorum praecipue rationerr jam ineamns Pars officii Sacerdotis eft docere, (. V.) qjod nihil aliud eli, quam alios, vi va voce, ad veritates perd ucere dequc itlis certiores reddere. Prgo, ex eo requiritur, qui alios douebvt, ut veritates ab illo tracendas re&e & diltincte cognofc3t, nexu/nque carum pefpiciat easque demonftrandi h?bitu gaudeat. Variis it;que feientiis, quae huic negoüo mferviunt, necefiario inftru&us lit, oportet. Ut igitur Scriptura S. elt regila cred^ndorum & age idoruin, ita I.mo requirimus \ V. D. M. co

15 M C gtiitionem Unguarum facrarum, ut ipferref Spirltüm 5, ttvtccpuvcvs Joquentem in fcripturis, audiat & inteiiigat, ficque fuos Auditores de vero fenfu, verbis Gsot:-.?^wj intento, certos & fecuros reddat. Ert infuper major emphafis in textu authentico, quam in franslationibus,* laborant enim verfiones Cuisnaevis» iisqü^aliquando graviflrmis, quos doétus licet & peritus interpres, vei dßaexfatxs-, vet prdejudiciorum occupafus vitio, in transferendo eommifit, ut male, irr o pefiime, de re facra a&um eitet, fi dolores Ecclefise in verba Magifti-orum,»nconfulto non nunquam impetu, prteetnuium, jurarent, nec ulla iplis ulterius, ipfum Tex^um fecundum regulas Hermeneuticas examinand!rellnqueretur übertas. llrdo Totam Tbeologiam Acroamaticam cum fingulis fuis partibus probe teneat. Illjtio denique, licet 0C71-C^eif-lS TTVtVfXOCTOS V&j ÖWCtfA&US l COT IL 4. CUIll a J VC" ritates Theologicas demonitrandas, tum ad Zv tcvtifeycvroov fallas hypothefes refutandas, fufiicere quam maxirne videatur, funt tarnen alta ftudia in M. E> necesfaria, quse Fbilofopbica vocarnus, quibus tempus & diem tribuifle non ipfum pcenitebit. Järn vero euin, qui Ha rum omnium fcientiarum noritia gaudet, quas fcire fuarum eft partium, vocarnus do&um. Sit igitur V. D. M. doftas d) QiE. P. Qui docet, debet alios per verba inftruere (per def«) -y praeciitus itaque fit, oportet, V. D. M, habitu, promte, expcdite & ciirtindbe, cogitationes fuas cum aliis communlcandi, quod vocarnus facundiam. Ergo fit Fucundus Q. E. S. H*cce vero facundia, ne r quamio publice, ut art DEYLING1US Lc. p. IL ad popud) < uam ftudiofe dilgenterque in Caadidatorum Minifierii tkccvctercc inquifi^erif primitiva Eccfcfia, nec non quanam nfa fuerit nvthodo, fidem fr eruditionem eorurn examinandi, egregie cxpon^t- I0S. BINQJH-AMljS in Antiquit. ficcleßaß, Tom. II. p. i ip. ftqq.

16 11XD ) " < populum vtrba funt facienda, metu percuifus M. E, matfs mutups ßt, quam pj/cis y adnexam fibl habeat nagfaictv Q. E.T. Cum nominentur Sacerdotes cuftodei, Ef. LXJb 6' Ez. III- iy. & finis eorum funélionis fit gloria Dei & hominum falus (. V.), Diabolus vero nunquam defiturus til veram Ecclefiam fuis rrendaciis infefbre; debet M. E. fecundum Paulinum illud z Um. IV. j. efr. Alf. XX $. Ilebr. XIII iy. vfepftv. Ergo fit vindans Q. E. Q. Spiritualiter vocatur M.E. pater 1 Cor. IV. ty. Gol. IV. 19 Officia igitur parentum ad eum pertinent; hinc, vi officii, ( "V.) iiberos fuos jpirituales 1 fffih II i- alere, & cjuar necefiaria funt ad vitam honeae degendam illis fuj7peditare, / T/w. VI. ij, t g, diiigenterque pro illis orare, debet jfob. XVII. 20. Pbih J. q. Porro, cum homines parere velint Dodloribus ron fervire, cluci, non agi, St falus eorum fit pars offi cii Miniftri (. V.O \ cordi ideoque fit ei, auditoribus non dominari; Ad animos eorum, obfervando L qes fantatis, t Cor. X'A\. 1 - q. in fe propenfos fibique conjundiflimos habere. Ergo paterrio adfrffu Auditores non feens ac filios amphcli debet M. E. Q^E. Q_ MiniAer E. ea ceconomus in domo Dei {. Ib) 5 fidelis ceconomus ea, qui non remifius ac defes ea in demandato Abi of ficio, qui candide, fincere, diligenter, & magno Audio illud exfequitur, nihil praeter, vel contra voluntatem Domini fui gerit, fed opportuno tempore cuncaa admi- Sic M. E. miniaerium fuum 7tKv\^c(pe^eI\ 2 lim. } V. f. onmesque demandati miniaerii partes, fincere, fideliter, aiacriter & conaanter. ita obire debet, u? ßw ecrus ac filt Iis Al fit Cbvißi e) Q. E. S. niarat. Cum tyt'vifrts cuxec- <0 Sc:at infuper V. D. Minift-'", fe officio fuo nou fansfec ife-, fi ur a ;:l:erav hora audpores fucs publice in temrlo erudiverit *, /ed &.pviv.icici (voir cikh^) ccs doceat, cumque illis de rebus coelelti-

17 Ä2> ) '3 ( saa> ciy.clictiv Luc. I- ij. a E* rcquirat, ut to Trterfcv W t** HcT^iov ob oculos fibi ponat, & fit fraitfguvj / T/w. Hf. 2. palam eit, ut, ficut ptr/onam, ita tmpns rei fucc d<, locum & gerert- occafionem obfervet,»«nen in onmtbus aclionibus fuis & fermonibust prudenrem fe M. E. fit gerat.qe.s. Curr» Dei oeconomus (. II.), ceconomus vero non debeat in fua funétione quasrere fuum proprium, fed mini fui Do- emolumentum 5 in collifione fuo igitur concedat jurium de M. E. ne periclitetur finis ejus vocationis ($. V.). Hinc, quaj vel di&a vel fa&a funt contra eum ab auditore quodam, in mitiorem partem,nifi ftoraiis aliter prudentla Pa- velif,interpretari oportet, eamque ob lites & caufam, jurgia, quceque horum efie poflunt flagella, cum aliquo Äuditorum detrimento conjunda, caute fugere, eaijue, quce leviter lasdunt, autfilentio premere,aut remitcere facile debet. Jure igitur optimo, ne exminorimalo ni: jus oriatur,requiritur a M.E ut fit i7nety.f,s. M E. fit QJE.O. Quod pius, n onuimus, priec. järn vero, fere fidcs cumnulla ei erit in, primis spud inficetam plebem, fi contra viiia, quibus ipfemet indulget, & ca, tanquam pulcram Junonem ampledtitur & fovet, requirimus, fecundum difputaverit; monitum Paulinnm 1. 7im. ] V. 12. Iit. II ut Ciflat fe gregi exemplum ac do&rinam vi ta mörtbus que, v.cctcx, to åvvctrcv, expriinere fiudeat ( fy Q,E.N. C _AIXl?å;bus verba faciat, id enim Apoftolos fecifle patet ex Att. V: C. JX: 10. cfr. Luc. 4?. XV.4. Jag. quod etjam c. ymv. inculcant Coijl. 22. & EcchJ.c. 23. f) Cum mulrum Ht a teneris adfvefcere, nec non, quem humorcm tefia bibit, retineat, cordi fit M. Candidato, ut, veluti Anron k flii ejus lavarent fe aquis, antequam intrarent IJllD Exod. XL. 12, 31J 3a.> fic etjam is fe a forde peccacorum abluat, ante.

18 < *$ ) i4 ( S» $. IX. V. D. Minifter eft ceconomus in domo Dei, (. IIJ ctconomi officium eft difpenfahilia Domini inter domefticos diftribuere, quod vocamus unicuique fuam reddere portionem, five ut Salvator Ioquitur, ty\ e%ce,7ielcc t$ y.vo'.ü ülscvcci sv %ctigoj ro citcf/st^icv, lllc. xii. 42* praofupponit igitur officium exadtain & adcuratam divifionem difpenfabilium. Fars officii Sacerdotis eft verbum docere, [. V.) quod eft inter bona DEI difpenfanda> c II ) Ergo debet M. E. oftotcfjiiiv tcv åoycv ty\s ccåt\- belccs. Porro, finis Minifteril E. eft gloria DEI & Talus hominum (. V.) tu uqol y^u^utcc hwu/uevu Tunt <ro- (plaui sis aoütv^csv 2. lim. III. ly. Ergo ad uniuscujusvit auditorum ftatum & indolent dividat verbum veritatis_ Hinc ex generaliori illa obligatione, qua tenetur ceco nomus > quinque fpecialiora oriuntur officla, (. V.) quoe diverfam prsefupponunt cftctcpluv verbi, & il!a i- terum pro certis & concefiis ponit quaedam requifita, quoe exofficiis illis fpeciaüoribus fluunt, quacque jam figillatim enumeremus. M. E. debet filios fuos fpirituales alere, (. proec. R. Q_) Jam vero inrer eos magnum eft: difcrimen > alii enim cibo [oli!o, alii lacie opus habent Ehr. V. 12. Unde Catechiz tiones non minoris efte neeeftlratis in Ecclefia, in primis, ubi Auditores non exigui laborant ignorantia, quam prscdicutiones* cenfemus. Officium iterum Dida/cclicum hifce duabus abtolvitur partibus, ( V.J quarurn altera perfeffioribus, rudio- altera antequam Deo & Ejus Ecclefias infervituvus accedat. Quant» rero nccefiitatis, quantique emolumenti ac ponderis fit hocce requificum, patet inter alia ex praxi & confuetudine primitive Ecclefi» > non pauccs enim, in antiquioribus monumentis, legimus canones, quibus fanciebanr: neminem admittendum efte ad munus S. quem vita fanüimonia ac rirtus a vitiorum maculs immunis non commendabat. co.nf» BINQHAMUS' 1. c. p quem evolvere neminem poenitebiu

19 «MU» ) '5 ( rudioribns infervit Ebr. Vf. r 2. Hinc» cum Talus Auditorum cordi fifminiflroj ($.V.) jurj requiritur optimo, t t, ad rigorem cfjicii didajtulia, rette fecet Verbum veritatis (gj Q_E P. Cum hierefes in Ecclefia r.on defint, ( - I ) Officium vcro Ehitticuui requi&t, uteos, qui veritati bellum quafi indixerunt,convincat & arguat, T V.) Atque, cum hcerefes animos audienrium tacile feducmt, ( I. jfalutem vcro Au iitorum curet M. E.j (f. V.) patet, euni ira debcre cföcrojusiv verbum veritatis, ut foiidis argumentis refutet contradicenies, ervan tes in viam reducat, ne animi ßielium pcfltferis doamatibus contaminttur, cavere valeut (h) Q^E. S. Cum C 2 alti g) Circa hocce requifitum fequeacia prtecipue in M. E. defiderantur I. Preces ad Deum fundat", dorum enim Dei cft, cum animarum fru u, concionandi. II. C'oncietie: ejus iv ci7rcåii et 7SVsv/jkzrcs H&f Åuvcc/Jieooc 1 Cur. II. 4. in oratione, gravitatis, niajeftatis & fr.nftimoniae plena, *on in calanuftrata & ex mellicis contexta verborum glr>bulis, conßent. III. Senium e textu efifcrat, non in eum inferat. IV.In Catecbirationibuz maxime u t i1 ia in primis traftanda fint. V. Singula auditoribus explicet. VI, Ad captum k ingenium uniuscujus v is fe accommodet. VII. Curet, ut, facilioribus probe memoriae mandatis» ad difficiliora atque altioris indaginis paratiores aceedant Au ditores. VIII. Vitas Chrifiianae praxis fit ulcimus finis, ad quem fin gula horum tendant. b} Hinc prrno quafi fiuit alveo, quod M. E. debeat iis gaudere requ'fitis, qu* fl. pr^c. enumeravimus. Sit igitur doftu», of veritatem contra iniqua haereticorum molimina defendere & in tuto collocare valcat, Matth. XIII.?2. Spiritus veritatis dirigat zelum illius divinum» jufta Ienitate, manfuetudine k fjccv.gcb'vf/.icc temperatum,»r omnes, eum, folo veritatis amore, non odio k invidia impulfum, in arenam cum advcrjariis defcendilfe1, intelligant. 2 Tint. II. 24, Gaudeat ttctfåwioi» ne in defeftu : prudentia, ne in excrffu: fpe- ^aca fide» re in nodo peccet, nec non fidelitate, ne periclicetur fi-»m Officii Eltti&icf. vid. 1 Tim. III. i - 7- Tit. I. f - 9. Graium vero tfficii hujus obfervare S. S'criptura k prudencia eum docebit.

20 * ' <S.4& ) iö ( SÄ* alii homines duriores, aiii mihores fint, alii atroeiora, alii leviora committ&if peccata; pater, eodem modo omnes redarguendos non efte. Hin c, cum M. E. infhr Patris cum auditoribus feu filils fuis vivat, (. prsec. R. QJ & officium Epmorthoiieum verfetur, tum circa peccatores, qui, vcl ob imbecillifateni intelle&us9 vel quoniam re?, de qua agitur, Ulis nondum erat fatis decjarata, a vero tramlte aberrant 5 tum circa eos, qui ex f>roarem anirnique pertinacia peccant; (, V.) ev idens eft, M. E. ita riobere c^boro/usyv rev Kcyov rys dåqbsfcas, ut i tios ob?dien* tes kmter edhwatur ; bos vero non moriqeros durtus traciet (?) Q. E» T. M. E. debet cum obedrentibus mi te agere, (R. prsec.) & ex generaiiori officio adftrirxgitur ad Pedemieum, {. V,) in quo negotium ei cum ju- fiibca-?') Prüfer en, qute ad R. pra c. monu'mus, quteque, mutatis.mutandis, etjam huc pertinent, hsscce ad liocce requifitum addenda putamus. I. n^oroo7scä'/]\jv/eev cane angueque pejus fugiat M. E. II. Antequam alles objurgat, fe ipfum examinet ne in.eodejn crimine ba-reat. III. Redarguendo verbis injuriofis cantumeliisque abitineat & färcafmis. IV. Oratio ejus epanorthotica, nec nu Ila fit, nec nimia» fed prudens & talis, quslis patrem Chriälque ceconomum decet. V. Redarguendis deliäis, quibus ipfe isfus eil:, caveat, ne in fufpicionem vel avaritiae vel viadiäte cupiditatij vsniat i T/j. ff. V. 22, VI. qui deftinato confillo peccant, ad pcenitentiae fruftus ftrenue ac fe ver? monendi funt: quod ii vero, nilvlo tarnen feciuj in peccatis perfeverent, adverfus eos, juftum zelum & frveritatem, prudentise tarnen fale conditam, adhibeat. VII. Dibgénter demonftret Auditori bus connexionem peccatorum infer fe, nullaque peccata per fe elfe venialia. VIII. Privata & occulte commiffa peccata, privatim; blica pu vero,«jus funt notoria, publice, pro rerum & circumftantiarum diverfa ratione, reprehendat. IX. Peccata per famam nota, ea rä- tione corrigatj Ut ftma fert. Syr. JJ. 7. X. Denique obfervet M. E. quod perfonse fe nio veneräbd-s Sr in dignitate conftitut», il deliäafint rninora, modelte corripiantur j fin vero enonma, difcrijnen non ädmittatur 1 Tim, V. i? 2? & 2Q,

21 -. ' ) 11 c (Säd ftificatiseft; (, V.) fv*dea igitur eo$, ut fideftl fuarb fructibus dernonftrent, nec non, ut in vitt fpirituaiirémaneant ftrenueque perganf. Ergo ita pr&äket ( > III.) verbum DEJ > ut mims nere paterno dtfigentiammpietatis ftttåio excitct (k) Q_E.Cumtentanones variae fint, (Q. VII) & in fingulis debeat homo fiftere fe DEO OOKifXOV ( ID Oeconomus veroin domo DEI, \\.) tum demum difpenfabilia Domini re&e diliribulsfe dicatur, cum finem iunéfionis atfigerit, quem obtfnere debuerit, (. V. & prsec.) & verbum pr&terea DEt utile fit ad :7retgo6KÅy(r!ccv Rom. XV.q., Officium vero M. E* in eo confiftat, ut verbum in Auditorum falutem rede fecet; (f.iii. &V.) fequitur, eum ita debere verbum DEI adplicare3ut reddat adfliélum 3oKipov,{. VII.) & confequenter rede requirit Officium Paracleticum, (. V.) AI E. de bere ita cffiorcy.iiv rov Åoyov rris dhfådck, * ut, morbo adcurate cognito, rem tilia Pf argumenta fufficientia, ex ümpidts S. Scripta/<z jontibtts häufta, quänta prgfem ad' fiibio requirat, opponere valeat. (I ) (i E* CL Qyae ) Ad hocce requifitum meminerit M. E. quod oratio ejus fit feria non acerba» paterna non violenta, moderata non arrogans» ut intelligant Auditores falutem fnam quaeri. <x Cor. V. II* i 'jod. II. i. Moneat prteterea» non tantum peccata, fed etjam peecatorum occafiones elfe fugiendas, nec non fic, paucitatem falvandcrum demon året, & periculum Chnfiiaftorum proponat, ne anfam defperandi fuppeditet. J) Ad hocce requifitum defideratur in M. E. ut fit plus, a- cnoris & miferationis plenus: II. pfudens» ut videat, an confolandus fit in liatu fidei, nec ne? in pofteriori cafu, priusquam folatia adplxentur, adfi'öus reddendus eft poenitens, Luc. XXIV. 47- ne fan- Ctum detur canibut. Matth. VII.'6. nec non III. ut probe perfpiciat & caveat, ne, confolatione praebita adffiftis, carnale inde obrepat fecuritas. IV. Deriquc requirimus» ut dubia Bz fcrupulos, quibuscum haud raro adfli tis couaöiandym eft, folbcite ac fidcliter anijnis ecrum eximet. f

22 22 ) is ( 223 Quae adhuc dicenda effent de generali cftcrc/xltc Verbi nec non Ipeciali, cir a reiiquas partes officii faeerdotalis, fonticas obcaufas, prseterire cogor. Ad S. itaque Numen fupplices tenrio preces, veiit ScyJ- JA8?, tzvs7(ctt%vvt&s X&f cföctojjliivt&s TCV ÅoycV TYf CCÅtJ- Sslccs Ecclefioe fuc mittere, in fui nominis gloriam & animarum, quarüm in fe fuicipiant curam, falutem seternam. «in "tki na» qwji on

23 MONSIEUR* ; Pil y qyoit quelquun, qui ofa nier, que la religion ne ^ foit le fondement de la felicité dhtne focieté civile* [eroit aufß wdieuk, que celui, qui preteniroit que le nionde pourvoit Je paßer du foleit. Mais la vraie reli gion y qui nous rend éternellement beureux eft iucompreben/ible par la lumiere naturelle. Nous adorpns la Sageße 11ernette, a qui il a plu de nous donner la revelation pour guide éf des perfönnes eitlaireés pottr nous inflruire. Qitand Vous allez, Monfieur, nous depeitidre les qualiits d5 un vrai miniflre de la parole de Dieu, Vous montrés, que Vous avés lat Vous acquerir toutes les belies qualites/, qui jointes d une eru* dition fotide Vous rendrons un jour fi digne de nous annoncer des verités Jternelles. Monßeur r ayant t bonneur d\ etre au nombre de Vos amis je ne (aiiroit irf empecber de meter ma voix a ceile du public f, qui Vous accorde les louanges dignes de Vos merites de votre vertu. Ma joie feroit parjaite, [i tous Vos (ouhaits étoient remptis. ße [uis, MONSIEUR, Votre tres humble tf tres obéifant Serviteur, JEAN HELSING» Fil. d5 Olave*

24 Min HERRE. t Hvad dygd och flit kunna uträtta, nar the före na flna krafter, vi far nogfamt thet arbete, hvilket Eder vittra penna bringat i liufec. I hafyen min Herre, theruti, med färdig hand befkrifvit de egenfkaper, med hvilka den Man fkall va ra beprydd, (om verdigt fkall föda Herrans Hiord. Vore min penna lika lyckelig, och dygden icke ogärna föge fltt egit beröm: fkulle jag vid detta tilfälle, lemna Eder det loford, hvilket en fkyldig pligt mig pålägger, och afvunden fielf icke kun de Eder mifsunna. Tillåt mig då, min Herre, hyfa innom mig, hvad jag, i denna hendelfe, icke kan yttra. Edert beröm lider therigenom ingen miflning, och jag undgår uti en bekant fak vara mångordig. Far fort, min Herre, uti Edertförelätta, ock bryt den lager, hvarmed Eder dygd och,vett omfider fkola blifva bekrönte; Himlen gynne Edra affigter, och'hlte Eder omflder nal kas det mål, hvilket Edra egenfkaper * förtiena, lamt, till hvilket Edert finne " kaftar fina ytcerfla tanckar» v GUSTAF STARCIC»*-..