AL* GUST. ANTON11. fl 4 B O UDRI E, REPUBLICA, MORALITA TE /EMULATIONII PETRUS GYLANDER, SUB PRiESIDIO, DISSERTATIO

Transkript

1 fl 4 Ä D. DISSERTATIO DE MORALITA TE /EMULATIONII IN REPUBLICA, QJJAM, CONSENSU AMPL1SS1M1 ORD. RHU. UPSAL. SUB PRiESIDIO, AL* GUST. ANTON11 B O UDRI E, PHIL. PROF. REG. ET EXTRA- ORD. PUBL1C0 EXAMI Kl MODESTE SVBJICIT PETRUS GYLANDER, GEVALIA-GE STRICIUS. IN AUD. GUST, MAJ. DIE XXIV. FEBRUARII MDCCiXXXl. H. A. M. S. UP SALI^,; TYPIS DIRECT, JOH. EDMAN.

2 ^ IQ ( Äfe BAGAREN I GEFLE U PET. GYLANDER OCH Mad BRIGITTA SEHLBERG, MINE HULDASTE FÖRÅLDRAR, f\mhets prof från fpada åren Har jag rönt i bogfta grad: Vårdnads pant i ungdoms våren Lemnas bår i ringa blad. Att Er.godhet värdigt prifa Ej förmågan hinner til: Hälft jag ej med ord kan vifa Eljertats känsla, [om jag vill. Nådens kraft all nåd fårdrifve y Och Er ge beftändig fråjd/ jla, min luft och jägnad blijve^ Att Er vård få njuta nöjd! tetrus GYLANDER.

3 -yv. r. SicutiiudosGymnicos qui exercent, omni vi ac prudentia idagun t, quisque vel currendo, vel equitando, vel ludtando, & lic porro, fuperior difcedat; ita quoque in magno hujus mundi theatro non minori cura & diligentia in id linguli incumbunt mortales, ut quo quis citius, eo potius metam felicitatis fibi propolitam adtin* gat. Oritur ex hoc ftudio aemulatio quaedam, in majori vel minori deliderio alios imitandi, vel potius fuperandi, conliftens. Etenim aemulatio imitationi fuperaddit ardorem agendi, ut moleftia alterum fe fuperiorem agnofcendi evitetur, Refpicit autem aliquod bonum, cujus demumcunque fit indolis, quod alius vel poftidet, vel nobilcum adfedtar. Hinc pro menfura ardoris habet fuos gradus aemulatio. Crefcit en im quo magis vivida repraefen&atione bonum, quod expetimus, nobis obverfatur ardoremque excitat* lin minus decrefcit. Cum voluptate animi quadam etiam conjundfta eft; liquidem inter illos adfeftus refertur, qui grati vocantur../emulation»m efle adfedtum, neminem fugiat, opinor, qui eam non fine vehementiori animi commotione peragi meminerit. Ipfa experientia hac in re optima eft magiftra. Perpendamus asmulum quendam, quantis curis fe vexei, quam follicitus fit, ut compos fiat votorum fuorum. Sed ex hoc non fequitur, ut dolor, animi aegritudo ac triftitia, quoe Ariftotelis 8c adfeclarum illius fuifle dicitur lententia, ipfam aemulationem conftituat. Quamvis nempe non negandum arbritremur> quod triftitia quaedam fubinde A 2 in

4 É& A IQ ( II ) 4 ( fn aemulante fefe exferat: ipfam tamen aenuilationem eo minus eadem conftituit, quo certius eft, talcm triftitiam animique eegritudinem partim antecedere, dum aemulus bona, quibus alii gaudent, apud fe defiderat & fimul difiicilem confequendi viam intuetur; partim, dum fpe fua fe fruftratum viderit, aemulationem nonnunquam confequi, S'cilicer novimus, interdum semulationis causfam elfe odium, quando qui alterum vehementer odic, in iis eum aemulatur, in quibus parem adeoque mulro magis fuperiorem ferre nequir, interdum etiam as mula«tionis cauflam efle invidiam, quando alterum eemulatur, qui alteri invidet, quod eidem auferre nequit, minus nec quo- confequatur, impedire valet. Atque hinc diverfa exfurgit. moralitas aemulationis, cujus natura & indo- 3es, qualis in republica deprehenditur obvia, jam fpecimine hoc Acaciemico expendenda eft. Tuum erir, L. ß. conauim innoxium in meliorem interpretari partem,.. n. Quemadmodüm in horro quodam non omnes arbores inveniuntur böner, fed etiam nonnullce, quas plane fieriles funr, oe quorum fruetus naufeam tantum movent* fic etiam duplex asmulationis ratio datur, cujus altera, quee in vitio eft, rejicienda Sc vituperanda, altera vero, quas bona 8c laudabilis, promovenda 8c adfe tanda. O- pufculum igitur noftrum in duas partes abire cuique perfpicuum eft, quarum una eemulationem illaudabilem refpicit, altera vero, quee laudabilem illam circuitu fuo completitur. iemulationi laudabili quoniam juftus ho nos ubique fervandus fit, eandem perfcrutandam animo primum nobis confthuimus. Merito vocatur laudabilis 8c bona, utpote cujus preecipua incitamenta a perfeftionibug Divinis haufta funt, liquidem glorias Divinee illuftratioaem pro primario ftne habet, nos perfectiores red-

5 . J \ e C <^5 ) \ «&S» I ' ' dit, & fel'icitati aliorum amplificandae etiam velificatur. Unde his rite peniitatis, facila etiam intelligitur, aemulationem efle quafi paftum atque obfonium magni animi, nec ullo tempore inrermittendamfimulque extendendam ad omnes States, fingulos ordines, officia-, virtutes, artes, Si qute cetera funt, quibus praeclare aliquid, magnum & certamine ineft dignum. Quocirca ut caduca omnia atque fluxa rebus conftantibus cedere debenr; ita in omni oemulatione in id inprimis ed elaborandum, ut Deum intimo cordis adfedtu veneremur, ac legibus Si mandatis illius lubenter obediamus. Sed quemadmodum fol fine luce, ignis ftne calore exiftere nequit; fic quoque cultus Dei verus Sc non fucatus tantam de Deo Si rebus Divinis, quanta fcitu neceflaria eft, anteponit notitiam. Quis enim fincero Deum poteft ample- <di amore, qui plane ignorar eum efte bonum? Quis eum timere, qui omnifeientiae, Si juftitiae illius notitia caret?. Qiiis in eo fiduciam collocare, quem fugit omnipotentia illius? Ut vero cognitionem hane tam falutarem ac prasclaram adfequi poffimus adjumentis hunc in fmem & reve- nobis largiter concelfis, lumine rationis, puta, lationis rite utamur, necefle ed.. Aliqua enim ex parte emincntia& prseftantia Summi Conditoris ex fedula operum Divinorum in natura innotefcit contemplatione, ma gis tamen luculenter Si perfecbe, ft mente venerabunda,. Si haud fecus ac par eft,efacris oraculis uberiorem nobis cognitionis gradum acquirere annitamur. Eft illud quidem quod nobis manus porrigat, quum ultra progredi vites rationis non patiuntur; Si tänquam vera lux, qtik errorum tcnebras, quibus haud raro mens humana involuta eft, diftipare valet. iemulatio igitur a pofterioi'i originem trahens fuam ^Emulatio Chrifliana vocanda fit) a priori vero Naturalis. Conveniunt hcecce duo ge nera in multis, in plerisque" tamen difcrepant. Valet A3' in*

6 M a no r «fe * fil > 6 (' fil in primis pofterior habita praefertim ratione pietatis in Deum, maximisque eciam exemplis abundans eft. Te- Hatum enim facit, quomodo homines tanto in Deum zelo accenfi fuerint, ut neque honori, neque bonis,& ne quidem ipii vitse pepercerint, quominus de inflammatis fuis Dei amore pe toribus, & de conftantia fua usque ad mortem omnes St lingulos redderent perfvafos. Sed vero haec illuftriftima pietatis in Deum documenta noftris, proh dolor, perditimmis temporibus rariftima funt, magis optanda, quam exfpe landa,. III. Summte huic virtuti fuccedit fecundum aemulationis laudabilis genus, quo tam amor in Regem & patriam, quam reliquce omnes continentur virtutes. Quod ad priorem adtinet, lilentio non prtetereundum cenfemus, ni hil tequius, nihil honorabilius, nihil homine dignius, quam incolumitati Regis & Patriae ftudere. Quapropter temulatio, quae hac in re inter cives oritur, non modo fulcrum civitatis, fed & omnis in republica falutis fons jure vocitetur habeaturque, oportet. Eft enim fola illa, imperium ftabiliendum fartumque fervandum valet, quae civirates ad fummum felicitatis, o- pum, gloriae, St divitiarum cacumen pervehit, qua qui dem fublata reipublicae nihil amplius eft reli&um, quam ut pedetentim mole ruat fua. Huic fan tiftimo ftudio implendo atque obfervando tot & tanta motiva inferviunr, ut nemo, qui vel minimo virtutis ftudio flagpet, illud violandum & deferendum putet, Natus 8t educarus in quae in primis ad republica quadam, quis unquam poteft velie St exoptare illius perniciem? pro qua, ut Cieero ille eloquenrioe Pa rens diferte loquitur, nemo bonus mortem oppetere dubitat, fi ei fit profuturus. Huc accedit, quod in eadem civitate bene fundata ac conftituta publica St privata fruamur fecu-

7 ) 7 ( Ä'M3 fecuritate; unde fi inficiari non convenit, quin noftra intimo nexu cum civitatis felicitate fit conjun la, nihil omnino propenfo in Regem & Patriam animo debet anteponi. Hinc more fuo, nervofe arguteque inquit Tacitus; obfequium in Principem, B3 amulandi amor, validioray quam penna ex legibus, B metus. Nulla igitur major atque deteftabilior quam iftorum datur immanitas, qui vel largitionibus & quadam propriae utilitatis fpecie, vel aliis quam maxime nefandis dufti cauflis, a patria laceranda nullo modo abhorrent, quorum conatus & moliriones non tantum mature & in tempore ab omnibus bonis eivibus detegi, verum etiam pro virili coerceri & reprimi debent. Nam fi eis pros lubitu in Rempublicam bacchari liceat, contagioni cuidam haud parum diffimiles funt > quae quum unum invaferit membrum, continuo progreffu totum corpus penetrat, nec prius ceffat,quam omnia medicamenta, omnemque medicorum artem eluferit, Quando igitur hujuscemodi fceleratis hominibus inultis in civitatem irruendi licentia conceditur, quid tum aliud, quam caedes, rapinae, injuriae, dilfenfiones, exaudiuntur? quid tum certius eft, quam totius reipublicae interitus atque infortunium inevitabile. Quapropter oppido patet, aemulationom, quae in commodis Regis & patriae promovendis occupatur, tanta fe commendare neceflitate, ut neque ulla respublica fine ea conftare posfit, & imperium nullum inta&um manere. Magnamex emplorum catervam adferre polfemus, nifi res per fe ita eflet perfpicua, ut illuftrantibus non indigeat argumentis. Interim tarnen mihi temperare non poffum, quin uni- um faltem a Romanis defumtum in fcenam quali producaturj quippe qui fervenri fuo in Patriam amore totum fere rbem in fuam redegerunt poteftarem, fed qui ta rnen, pollquam in hoc laudabili ftudio langvefcere ccepifientj interitum reipublicae opinionc citius acceleraverunt.

8 Ék } lo ( ^83» ) a k c4'? runt. Sed.haec non eft unica virtns, in qua aemulari debemus. Sunt etiam aliae in palaeftra civili certamine dignre, quales funt aequitas, juftitia, dementia, placabilitas, arque id genus alias omnes,quae quo magis ab hominibus exercentur, eo abundantius communi & privatse vitre iargiuntur emolumentum,. IV. Ulterius progredimur ad fcientias in humana focietäte exerceri folitas artesque, quae tertium illud aemulationis genus conftituunt. Antiquiifimis temporibus fuerunt illce tenues, Sc vix ullae, praefertim quum homines in tanta ignoranria verfarentur, ut non tantum rerum ad jucunditatem Sc abundantiam pertinentium plane rü des fuerint, verum etiam earum arrium, cellitates quae virae ne- commoditatesque acquirendas fubminiftrant. Sed non longum intercedebat temporis fpatium, neceilitate antequam optima illa tnagiftra edo ti, fcientias &artescolere cceperunt, quasquidem per omnium annorum feriem, particulatim eundo, jam admiranda cepiffe incrementa, jam autem decreviffe vidimus, prout vel mino rem vel majorem in iis tradandis aemulandi curam homines pofuerunt, & prout Imperanres cultoribus earum favi (Te, in gen i oque felici dotatos praemiis excitaife adfeciife atque deprehenduntur.. Viderunt praeterea plurimum in tereife gloriae, quam ipfi tales tantique Principes tot victoriis ac triumphis meruerant, ut ingenia, quae celebrandis eorum virrutibus excolerentur^ non privatorum parietum detinerentur anguftiis, fed in publica luce, in iis tandem inftituerentur aedibus, quas hinc Athenarum inventrix Minerva, hinc Apollo medius Camenarum confpiceret. Hinc facile comperimus, nullam aliam ob cauifam in Graecia exftitiife Philofophos, Hiftoricos, O- ratores, Poetas omnisque eruditionis Åntiftites adeo con-

9 ^ ) 9 ( fpiciios, ut nullus orbis angulus tum quidem fapientiä magis enituerit, nec Romarn potuiffe iuperbire Poetis, quibus elegantiores, Rhetoribus, quibus facundiores, Philofophis, quibus acutiores, ICtis, quibus perfpicaciores vix unquam antea orbis litteratus viderat, quam quod a regimine Civili honorarentur, & aemulatione mutua ftimulati exiiberent. ld quod accidit omnibus in civitatibus, ubi, ut Tiberius Caefar apud Svetonium nervofe & eleganter loquirur, mens atque Ungva libera fimt, ubi fententiam libere de rebus, quae ad folidam pertinent eruditionem, unicuique dicere liceat, ubi experimentorum minus felicium nemo pcenas luat. Sunt enim fcientiae Sc artes ita comparatae, ut nullam prorfus admittanr vim; quapropter ü curricuio fuo tmpediantur vel fufiocentur, neceffe eft, ut non tantum diminuantur, verum eriam ut bac in re evanefcat omnis cemulatio. Pari etiam ratione ubi ad patriar» noftram oculos animumque convertimus, feptemtrioni noftro deprehendimus obtigiffc Heroes, qui nominis fui gloria orbem late implendo, eandém non uno titulo confpicuäm atque illuftrem reddiderunr. GU- STAVOS, CAROLOS, '& ADOLPHOS loquor, qui, quoties ab aufteris armorum occupationibus refpirare dabatur, omni cogitatione curaque in id incubuerunt, ut litteris arma armisque litteras fulcirent, Adeo nempe bi gloriofiflimae memoriae Reges ingenuas artes, earumque cultores tuiti funt, adeo munificentia aluerunt, Sc benignitate ornarunt, ut ia bis Heroibus Julium, qui ex utroque Caefare fe efle cupiebat, revixifle crederemus. Quibus proinde aufpiciis longe feliciffimis factum eft, ut Sc hodie fub umbone Regis noftri Au.guRillimi GUSTA- VI III;ti, omni do&rina ad invidiam usque floreant A- cademiae noftrae, adeo ut, quicquid Hierofolymis, Athenis, Romas, facrum fuit, id omne in feptemtrionis noftri plagas videatur coüceffifle. B.V<

10 É& ^ lo < & i II ) 10 ( H.. v- Hifce omrtibus jufta lance penliratis facile peitpicisnus,, quae åt quales fint cemulario-nis laudabilis proprie täres, quarum. omnium notatu dignillimum eft, quod eadem voluntari Di vinte (it confentanea. Nam, quernadmodum jarn ftipra diximus, non aiiunde peruntur vel peti debent ornnia ejus motiva, quam a Glorite Divina? manifeftarione; åt quoniam ipfe Deus poreft non gloriam fuara in deliciis habere; ergo tanrurn abefl, ut aernuji, quos laude dignos repuramus, difpjiceanr er, ut potius eos infigni fua gratia, maximisque beneficiis adficiat maöetque. Huc accedit, quod femper temulatio htec nobismetipfis åt aliis fummam conciliet utilitatem. Quod Ii res alicer fefe haberet, atque aemulatio, quam nuncupamus bonam, magis perniciofa nobis, quam falubris eflet; tum certc etiam vera Gloriae Divinae iiluftratio, fedula virtutum exercitatio, opera, lueubrationes, åt labores, quas in. fcienriis artibusque impendimus, nobis plus uamni, quam utilitatis, adferrent, quod ne quidem cogitare, multo minus dicere oportet, åt cui rei nullus alius, nifi mente captus, album calculum addere poterit.. Qiiapropter, llcut non tantum noftrae felicitatis, verum etiam aliorum fludiofi effe debemus; ita obligatio inde oritur, ut åt alii nofho ducbu & aufpicio ad'falutarem ill am-, utilem åt fruftuofani remulationem rapiantur. Sed ad hunc finem obtinendum nunquam meliori via incedi- / mus, quam fi i quanra mmulationem pravam comitentur mala, eis ante oculos ponamus, ac praeclara praebeamus exempla,. quae ad bonum inflammato ftudio fe&andum alliciunt ftimulantque. Habent eiiim exempla incredibilem vim, eamque tanto majorem, quanro cerrius conftat, fa ta di tis potentiora effe, influere vehementius,, hauriri altius, inhaerere tenacius, åt calcar quoddam ad dere etiam relu tanti, Pudet nimirum non fiibfequi prase» un-

11 untern, tantumque exempla valent, ut corporis etiam St linguae vitia in magiftro imitenrur difcipuli. Quod fi ergo exempla nihil efficere poftunt, optimas profe&o admonitiones falubevrimaque confilia irrita forent Sc infruciuofa». vr. Omnia, quae de aemulatione laudabil'i pro modulo ingenii commenrati fumus, eadem quoque in contrariam partem de a^mulatione illaudabili praedicari pofte, quisque facile invenerit, qui vel paululum ad ifthanc perfcrutandam animum advertir. Quocirca hsecce aemulatio male (ana nihil aliud eft, quam eemulatio ab incitamentis proficifcens, a gloriae Divinae illuftratione, no«ftrae aliorumque felicitaris amplificatione, vel prorfus neglecfca3 vel jufto ordine non quseütat defumris. Eft igitur peccatum non leviftimum, quod omnium malorum monftrum, ceterorumque viriorum fontem ac fcecundisfimam matrem dixeris; atque eo magis volunrati Dei contrarium, Sc quod pcenis haud immeritis ple&atur o- mnino dignum, quum a lege aberret, Sc iplius legis au- tor Sc dominus Deus fit, cujus praecepta, fi negligantur Sc defjpicatui habeanrur, violationem auftoritacis Sc majeftatis Divinae fecum habentj linde conftat aemulationem hanc nullo jure a numero viriorum efte excludendam. Peccant igitur omnes, qui hoc crimine lefe polluerint, veluti Abfalom ille,qui vanae gloriolae atque semulationis oeftro percitus, parre adhuc vivenre, regnurn> adfe&abat Ifraeliticum, unde eriam contumaciae füre malitiaeque juftas luebat pcenas. Sed hanc rem plenius planiusque explicuit Cl. D. Mag. Per. Fromén in Diflerta? tione Graduali de moralirate confilii Davidici cum Hui» &io habiri, 1779 in lucem edita,,. 2, 3,4. a, VIIL.

12 Y 30 ( Äfe $ ) 12 ( II.. VII../Emlatio qtuc in vitio eft, non Tantum perfe&ioni noftrse, verum etiam aliorum felicirari maxime adverfatur* Id faciie iritelligitür, ii adfinitas illius cum odio & invidia jufte obfervetur coniidereturque, quemadmodum jam fupra. 1. monuimus. Eft enim odium nihil aliud, quam gaudium ab infelicitate aliorum perceptum,sc -nvidia nori nift triftiria a coniiderarione perfecbionum eorumdem,orta. Ex his impuris Fontibus non poreft non türbida manare aqua: nam ii calamitate aliorum laetamur, ii Fe licitas eorum triftitiam nobis injicit, fieri non poteft, quin eos quoque quam infeliciftimos lubenter intueri discupiamus; fed eodem ipfo ob intimum nexum, quo noftra cum aliorum felicitate eft conjuncla, haud raro et iam accidit, ut ftatum noftrum haud multum abfimili ratione reddamus deteriorem, quemadmodum membra corporis, quorum ft vel unicum mutiletur lacereturque, iingula dolorem percipiunr, & ii unum falvum, Fal va quoque cetera* Res licet per fe perfpicua, multis tamen exemplis illuftrari poteft. Amici ac duces Aiexandri Magni aemulatione hocce illaudabili correpti interitum totiusmonarchige accelerarunt, poftquam cives in propria faevire occeperant vifcera, atque unus ab altero opprimi. Neque ab illis multum diftant Julius Caefar & Pompejus, qui tamdiu de principatu contenderunt, usque dum ambo fuam fibi machinati fuerant perniciem,. VIII. Ulterius temulationem illam fubinde etiam a Faftu & olupratibus örtum Fuum habere, obferves veiim. Quod ad faftum adtinet, notatu digniifimum cenfemus, omne «mulationis genus ex hoc fonte dedu&um, atro carbone omnino eile notandum. Nam fi perpendis ambitionis kidolem & vim, faciie invenies, eam ita effe comparatam,

13 é&s \ i n f «ao3 ; 15 \ tam, ut nunquam fibi tequales, mulro minus fuperiores5 poffit ferre, dum in aemulationem vel maxime monftrofam abeat. Vult enim in omnibus rebus principaturrqtenere quo interdum fit, ut nihil tam fantum, tam Ijuftum, quod non fatisfadhirus deftderiis fuis violandum piltet. Excufari tarnen poteft, fi quaenam excufatio locum habeat, quando humanis in rebus verfatur & eft occupata; in divinis vero, quum fuam quoque federn ha bere velit, nihil peftilenrius, nihil dementius, nihil horribilius datur. Teftatur id Pharao quoque, dum facras confulimus litteras, exemplo fuo, qui fuperbia elatus Mofi refpondit: Quis eft ifle jf-ebovnb, cujus vocem audiam o* Ifvaehtas dimittom? vec evo jjebovnm nnvi neque lfvnelitas dimittam. Nec dilfimili ingenio fuit Herodes illeagrippa, qui debito honore Deum non profecutus eft, fed fusque deque habuit, eamque ob cauflam ab Angelo Dei iftus & a vennibus erofus, maximis in miferiis diem obiit fupremum. Sed jam nuper commemoravi etiam humanis in rebus aemulos quoque faftu abreptos deterrimo dari, quorum quam plurima exempla neque minimi ponderis forent, nifi rei illuftrandae pauciora fufficerent. Adduxifte faltem juvat Romulum illum urbis Romae conditorem, qui fratrem fuum Remum, fepem illam, qua urbs erat cin ta, confcendentem, non fine nefanda crudelitate, necavir. Neque minus inhumanum fuit Cromvelli Angliae olim Prote&oris fa tum, qui glorise avidus, ac regnum adfetans legitimum, fuum Regem CAROLUJVL STUART decollandum curavit, $. IX. Sed jam ab hifee quam maxime nefandis omniqne contemtu & faftidio digniffirpiis nd aliud bominum genus properamus, a quoriim confortione, quantumvis hi non tam aperre, quemodmodum jam füpra nominati, omni Divino atqne hnmano iuri inferant vim, nobis tarnen fedulo eft cavendum. Eos fcilicet inteiligo, qui, ut voluptatibus fuir bi- B 3 dul-

14 J& ^ 10 ( # ) 14 ( dulgeant, otrmem operam colfocant, ut ceferis aliis pofthabitis, potifttmum molli ac magnifics; vitte ßudesnt» Hi licer multa eademque maxima civitati adferre folesnt mala, peffime tamen fibimotipfis coolulunt. Polbquam enim om nia fua profoderunr bona, hand raro in maximam detruduntur.miferiam, expofiri non tan tum contemtui 'omnium proborutn, verum etiam extremas pauperrati, cujus eonfe&aria mala vel ex eo colligi poftunr, quod interdum aut animos defperatos facit, au t homines ad illicita teotanda allicit & movet. Quantumvis autem boc adeo verum fit, quam quod veviffiraum ; vix tamen cohiheri poflunt voltiptates, ubi femel blandiente vi 6c arte proditoria in rempublfcam per cuniculos quafi irrepfevint, atque infuper in i is exercendis aemulatio inter cives acceflerir. Ve rum tornen Principibus, & iis-, qui fummis in repubüca fungnntur honoribus, fplendidior virat ratio, mnjorque velhurn eultus, ludorum atque epularum adparatus pompaque eo potiori iure competit, quo certiusefl, in onlii caerinionias, quas vocitaut, civiles effe necefiarias easqne non fumtibns fine impenfisque prsegrandibus adhibendas. Sed neraini poteft elfe obfeurum, quod privatos homines, quibus tot tantaque civilis inflrumenta fplendoris fupervacanea funt, magis deceat parfimonia uti, 6c jufto fumtuofiorem vivendi rationem fngere. Nam prsjferquam quod difcrimen baud exiguum inter fingulos ordines, itemque inter eos, qui veiuti in Jleipublicae puppi fedentes clavum tenefit, & inrer i!los, qui minori dignitatis gradu in civirate funt pnediti, intercedere deber; etiam hoc accedit,quod nihil propius, nihil vehementius nd bonos hominum mores cor«rum pen dos, animofque civium depravandos, quam volnptates pro lubitu luxuriantes, conferr. Ideoque eurn inprimis volnptates in finetn non funt tolerandae, ut dum opulentiores cives fplendide 6c trwgnificé vivnnt, ceferis, quibus non ranta dotni fupellex efi:, occafionein lucrandi pr.ibe. ant, qui alias fame 6c inedia perirent, 6c ut våris inde etiam artes floreant, qute alioquin interirenf. Eteuimomue, quod nimiuni eft, vertitur in vitium, fed moderata duranr. Quod ii cui forte dnbium videatur, Romanorum fata in promptu funt. Qu am diu enim fobrie in viéru 6c amictu vixerunt, neqne tanta inter eos régnabat luxuria, tnmdiu floruit lespublica eorum; poflquam vero, Afis populis fubashs, abundantia earuai gentium civitati Romanoruin adfcripta fuerat, fbitim ccepit populus Ro manus facere jachiram 6c iibertatis 6c potentis fua?. S. D. G.