Edman Floderus, Johan Eklin, Salomon. Upsaliæ, apud Joh. Edman, direct. et reg. acad. typogr. 1779

Transkript

1 Edman Floderus, Johan Eklin, Salomon Instrumenta Graecorum rustica ex Hesiodo illustrata, adprob. ampl. ord. philos. in reg. academ. Upsal. praeside mag. Johanne Flodero... pro gradu publico examini tradit Salomon Eklin, stip. reg. Wexi Upsaliæ, apud Joh. Edman, direct. et reg. acad. typogr Uppsala Universitetsbibliotek: Sv. Diss. Ups. 4:o, Praes. J. Floderus

2 EOD Miljoner böcker bara en knapptryckning bort. I mer än 10 europeiska länder! Tack för att du väljer EOD! Europeiska bibliotek har miljontals böcker från till 1900-talet i sina samlingar. Alla dessa böcker går nu att få som e-böcker de är bara ett musklick bort. Sök i katalogen från något av biblioteken i ebooks on Demand- nätverket (EOD) och beställ boken som e-bok tillgängligt från hela världen, 24 timmar per dag och 7 dagar i veckan. Boken digitaliseras och blir tillgänglig för dig som e-bok. EOD bokens fördelar! ÂÂ Få samma utseende och känsla som med originalet! ÂÂ ÂÂ Â Â Använd ditt standardprogram för att läsa boken på skärmen, zooma och navigera genom boken. Skriv ut enstaka sidor eller hela boken. Sök: Använd fulltextsökning för enskilda fraser. Â Â Klipp & klistra: Kopiera bilder och delar av texten till andra applikationer (t.ex. ordbehandlingsprogram). Villkor för användning Genom att använda EOD-tjänsten accepterar du de villkor som ställs av biblioteket som äger den aktuella boken. ÂÂ Villkoren på svenska: Fler e-böcker Redan nu erbjuder 30 bibliotek från 12 europeiska länder denna service. Mer information finns tillgängliga via boken. ÂÂ books2ebooks.eu Uppsala universitetsbibliotek

3 V3/ INSTRUMENTA GRTi CORUM RUSTICA EX HESIODO ILLUSTRATA, ADPROB. AMPL. ORD. PHILOS. IN REG. ACADEM. UPSAL. PRASIDE M ag. J Ο H ANNI FLODER O, G raec. litt. PROF. R eg, et O rd. PRO GRADU PUBLICO EXAMINI TRADIT SALOMON EKLIN, S t ip. R hg. W k x io n ia - S m o landus, IN AUDIT. GUSTAV. MAJ. D. K MAJI MDCCLXXIX. B O R IS POST MER1S1EM SOLITIS. rvi UPS ALI., a p u d J o u. Edman, D j r e c t. s t x e g, A c a d. T jtose.

4 REGiiE SOCIETATI PATRI/E S VECiE ILLUSTRI SACRUM.

5 4 4 4 Ό. i. I. ecenfitis v & fequ. ab HESIODO, qui, u PLINIUS a ) dicir, Princeps omnium de ^agricultura praecepit, fignis, praientiam 1. e. fenefcentis & ad finem vergentis autumni (S v eth.ö iirbb(l) deiio-nantibus, qualia iint calor urentis fohs deficiens, aer frigidior humoribusque plerumque gravidus, folia arborum humi decidentia, filvaque delinens arborum producere ramos, cetera; ad arbores dein peigit Poeta, qualis hoc intervallo earum iit habitus breviter oftenfurus. Indicat vero v. 418 filas efie i e non adeo vermibus expolitas ac aeftivo tempoi, quo tenero in cortice ova (i.a facilius deponunt: durius nempe lio-num eft atque compaftius; etenim fuccus, quo alimrui' arbores, minore tunc copiaelcralmrquefi frio-ore cceli b)\ hinc porro monet nofter y. 420, cunttis hise, quie adlata funt, prsefenribus hgm s, commoctum adeffe ligna, varii generis inftrumentis y s v w w x con* firiendis,doptime infervitura, caedendi tempus. Horum quidem omnium primo v. 4*«comparandum nominat Säuov mortarium, quod vocabulum derivat LUslAlH ^U 1 λ p νοιάγι 6c a usizv comminuere, ut iit vas, tv co m I a J με&ντχι; quae quidem etymologia admodum quicfita & artificiofa, licet rem optime explicet. Fu _cnhn quod KUSTATHIUS alio loco d i c u, ^, 'λ,1 S λ/3-a VI fv \8 εν to επτίνσοντο οστίξμ η ετεξ& /vos, z? c 2 m e * ' & v ' i, k * % r k?umix : 7! ~ tundebantur i f decorticabantur. Eli enim, expo A 2 n^u. //) Ηΐβ. Nat. L» XFII. cnp» 24 h) Lovf* Τ η τΰΰ. L th 21. cap. β:

6 sente H ES^C IIIO, «.ν^ΐξματίζ^ν excoriare, nam cortex tibiw ^H ItJL EO O PH FH R K A ASTH^5 SlU S r) ^ r difcnmen r ^ 80 ^ facit inter in animanwr/vrw ηπτε,ν ita enim de cic ta loquitur. vw i e d Μ είε rftyem ψ ΐ αφελοντες το χελυφοε, μ ετά Inlervitre autem ολμο,non tantum leguminibus ^ecorticandis, led frumentis etiam comminuendis, quod etiam in io h! cillsn,nl annquiffim s erant manuari*, haut fine labore verfandte & trudend*. Alcinoo erant j ττεντηκοντοί'- όμωαϊ rxrd ϋΐομα yvvoukss ^ g αλετξ ^ σι μνίλν,ε Ιτι) μ ήλοτϊού kccpkqv ir, y rerant y w*7k s ^ e r? ll e). 'Tripos' Apollinis refdebat ipeciem mortarii, adeoque vocatur ifta fella "rt > H 'n= P ^ - W u m it ολμω k o ^ c * vel iwaivai, in tripode D eifico dormivifli, z.vaticinandi artem con cutus es. Notat quoque ολμοα totum illud quod eft a cervice ad coxendtcem, h. e. truncum corporis humani detruncato nimirum capite atque excifis brachiis cruri fcu=,que 7). Erat quoque ολμα;poculi genus % τ η ί» 7 ^ Α q/u? d1.teihtur ATHENfEUS Et ARI- STOPHANc 5 b) dicit: r»;c α(τοτιάλαε λαάίη'εχλί-φαχεν τον Ολμον, ad qu* verba SCHOLIASTES obfervat Ολμονeiie μαγεφκον ίξγαλεΐον c&r ftramentum, quum fuern tnoc mulieris cuiusdam panes vendentis, μ ^α ; forte vel μάχταα; fed neoue negat «λ^ν quoque efle ^ y y ^ t w V r a J l! rufice m αλλα τι Qum etiam illud inifrumentum fuis fe nonnunquam ait ζνλ,νον, ut apud HESIODUM ολμοά rq n cks eft mortarium tripedale, inftrumentum inferviens

7 i i j 5 ί conterendis frumentis Sc leguminibus, nondum inventis molis, & quidern ύπεξω ρίβίύο. Senius ergo apud HESIO DUM eil: JW, fc. σ?, τέμ νει νλον Τξίων Ttctäv hs ν.ατοίσνευψ ca" oportet te caedere lignum trium pedum, ex quo conficias pilam vel mortarium. Erat autem ττ&τ, tefte SVI D A, meniurse genus fedecim digitorum; vero cu bitus, teftibus, SVIDA, HESYCEIIO & POLLUCE, e- rat menfura pedis unius & dimidii, h, e. viginti quatuor digitorum. Itaque τξΐπηχυς dicitur, qui trium eft cubitorum, h. e. quatuor pedum Si dimidii. Quam menfuram, jubente HESIODO, habebit ro υτιεξον piftillum, i,e. inftrumentum illud, quo conjedla in pilam legumina comminuantur, quod TZETZES dicit alias vocari λακr<v, τξίβεοο Sl κόπανον. Qua vero ratione frumenta leguminaque in mortario contuderint, in fubjundla figura cernere licet. Nimirum vir robuftse aetatis, dextra manu tenebat extremam temonis inferioris partem, cujus altera extremitas inclufum eompleöebarur mortarium, altera vero inferta erat fuperiori temoni, cujus extremitati ad nexum erat pifiillum : Hunc temonem altero pede elevabat atque altero deprimebat, baculo, quem finiftra manu tenebat, adjuvans nixus, atque fic crebro pift illi i Iu conterebat frumenta.. II. Poftea vero quam mentionem τη Ίλμχ injecit Poeta, loquitur de ά μ α ξα feu plauflro atque eo pertinentibus partibus, quibus curatius aliquantum deferibendis hoc diutius immorari licear, quod delineatio earum Hefiodea paullo obfcuriore laboret brevitate. Primum dicit v "Άξονά ct επ τα π ό ^ψ, fc. ^7 σε ταμνειν κ. r. A. Deducitur αξων ab quia cingitur foramine illo rotae, quod circa τον. άξονα circumagitur ( Sveth. vnfvet). Lignum axi huic faciendo idoneum debere efie feptem pedum A 5 di-

8 dicit HESIODUS, quod TZETZES dicit non effe μενον fed valde άνχξμοστον, quum axis non ferme major tribus pedibus effe ibleat. Verum enim vero obfervatio hcec Tzetzeana iuo etil non caret fundamento^ tamen nihil obftat quominus axis effe etiam queat longe major, atque cetera omnia, ad plauftrum fpe tantia, ad majorem minoremve axis longitudinem exafla. Videlicet HE SIODUS, utpote princeps fuo tempore agriculturae prieceptor, nihil forte tradidit aliud, quam quod & ipfius regionis, in qua feripiit, confuetudini, fcopo ufuique hujus & cujuslibet praeterea inftrumenti fuerit confentarieum, & quo longior fuerit axis, hoc latior utique fit plauftrum oportet, atque adeo plurium graviorum que ferendorum ponderum capaxj fed inverterit torte quispiam: quo longior fuerit axis, hoc major fit neceffe eft ττεξίφεξειχ rotarum? Neque hoc fequitur. Longitudo a- xis quantaquanta fit, rotarum tamen κύκλοι, vel major effe, vel minor poteft, quod ex rebus metiendum eft circumdantibus. Nullam enim habet communionem cum axis longitudine, peripheria, atque adeo neceffum non eft ut haec ad illam fit femper demenfa. Jam vero, quando ab HESIODO axis dicitur effe debere fieptem pedum, quod idem eft ac quatuor cubitorum & 16 digitorum, rotarumque peripheria ΉωάεκοιστιΊ&αμος, ut videbimus in fequentibus, quod idem eft ac 9 pedum, vel 144 digitorum vel etiam 6 cubitorum, nihil fane ifthiec continere videtur proportio inepti. Τξίσττ'&αμον i ά'ψ/ν, inquit porro, τχμνειν ic. άεϊ σ ε, 3i. r. λ. Σ πάοιμη, quod deducitur dctto rs σπίζειν extendere, expandere, eft fpatium, quod inter pollicem eft atque minimum digitum expaffos. Ita^ enim POLLUX: it rås SowrvKiss ctticrsivxs, ccvro rs μ εγχλα τίξαε rov σμικξοra ro v, μετξέϊς, σίτι&χμγι το μετξον. Eft igitur menfura duodecim digitorum, quam Latini vocant palmum majorem

9 & dodrantem itaque 'τρισπίβ-αμο? eil tres fpithamas vel palmos longus. Quam rnenfuram ex mente HESIODI continebit η αψε { Sveth. en lot). Utitur hoc vocabulo H O MERUS z), ad deiignandos nexus5 quibus rete componitur. Ita enim ille: Μηττωί ojv u-ψΐσι λιν8 clhcvre^ Tidvccygs Άν^ξοίσι βυσμενέεσσιν ελωξ ^ κυξμα ysvyass, i. e. velat nexibus Inu > o?7/;zzv/ trahentis y capti, bo jlibus /itis captura & prxdai rotae autem curvaturam vocat HOMERUS k) 7tw :{,,, Tjjv μεν υ inquit, θ άξματοτϊτ/οε ανηξ ccibapf σιΰηξω 'Έ,ΐζεταμ «ψξα )τυν κσίμ φη πεξίν.αλλεϊ άιφξω, i. e. quam, fc. populum, curruum fabricator micanti ferro excidit, «i curvaturam rota fieslnt ad pulcrum currum /), At Heiiodus vocat incurva illa ligna { lotarne) exquibus5 inter fc junilis, κύκλοι, ut HOMERUS dicit, vel τιεξίφεξειοο Τ8 τξο Χ;# conficitur, qutousque radii^ totae (SvetUo Ekarné) infiguntur, cc\p/^ccs. Εκ τεσσαξων αψ/^ν,inquit 1 ZE- T Z E S, συντίθεται ο τξοχοα rys αμοίζηε. Si ergo unaquaeque αψίί erit τξίστίίθαμος, confequens efl, ut tota ττεξίφεξεια vel κύκλος foret ΰω^εκασπίθαμος, 12 fpithamarum h.e. 36 }ωξων, quaelibet enim fpithama continet tria vel παλχιστας. Δίοδον vero erat menfurst genus idem ac La* tinorum palmus minor y h. e. quatuor digitorum tiransverforum; nam palmus major idem eft ac σπιθαμή. alias vocatur παλαιστή, vel παλαιστής, feiir^rcv σπιθαμής. Ergo ^εκά^ωξος, qui eil 10 palmorum, b. e. 40 digitoium, vel duorum pedum cum dimidio ; pes enim eil menfu» ra 16 digitorum. Peu fe ergo paret αμαζαν, quem HE* SIODUS vocat $εκά$ωξον, non poffe effe currum, cujus vel πεαιφεξδία vel longitudo effet tantum duorum pedum cum i ) Ili ad. V. v, j$-j. k) iliad» IF >v, p p, /) Conf lliad, F, v. 72^

10 cöm dim idio, plauldruiii enim adeo exiguum, nec oneribus, queis ferendis infervire debuit, iiifficere potuit, nec aptum eite rotis quivit, quarum peripheria eiiet L όεκο&στϊιΰιχ,μος. N ec praeterea ifta menlura convenit latita dini currus, cujus axis elfet επτα πό^ης, ut eum effe vuit Auctor. Nihil ergo reftat, nifi ut dicamus κ - μ χβ α ν eiie, ut ΓΖι^ FZES exponit, rs Τξοχζ την μ ΐσ ψ ευ* ytsaxv, h, e. rotte diam etrum; ut fenfus fir: fecato liouia incurva trium fpitham arum, ut inde conficias rotam ^ cu jus diameter iit decem palmorum. Sed neque hoc Geo* metricae veritati confentire dicit T Z E T Z E S, quum (ptgsicc circuli debeat ede τζίτΐκο^οί^ν tyjs, triplo m ajor diametro. H ac ergo fola ratione redierit Poeta ingratiam cum calculo G eom etrico, ii dicamus H E S IO permenfum huife amplitudinem diametri intra r u s dypjdot^, qute erit^ άεχΰί^ωξος; ii jam addatur menfura των cc\pidmvf quae fuerit faltim duorum palm orum, fit diametei ab extremo των οίφίό'ων,, adeoque triplo m inor amplitudine peripherise, quam Poeta dicit effe debere όω^κωσπ&ωμον, utpote conflantem quatuor οίψγσ<ι/, quarum fingul^ erunt τζιστΐΐ^ταμοι; quaevis enim στϊάαμγι eft triplo major, adeoque quod efi clcv χχσπί$<χμον efl: triplo amplius eo, quod dicitu-r L b a c il ξον. Si jam de cetero quaeratur, cui bono, vel quonam in negotio obeundo ruffico, uii hac Graeci fuerin t, nihil quidem fateamur oportet nos habere, quod p ro certo refpondeamus; interim tamen conje lura haec non omni prorfus videtur probabilitate deftituta, qua nempe plauftrum hoc dicitur demeffae ex agris iegeti domum comportandae inferviiiie. Verfu 448* & fequ. exprobrat illis rufticis negligentiam fuam atque infcitiamj qui non perpendunt quibus opus habeant, fed tantum non femper in alienam intenti funt opem, & id quidera fido in primis tempore? quando τνίμοί dcerolo φίξει φωνή

11 τδ yffma quum ruibca tunc, qute ad agrum fpeftant, inftrumenta effe debeant parata; unde etiam evenit, ut iitiusmodi ignavi agricolx, aliorum femper indigentes auxilio, (uam ipibs fpem deftituiite non poffint non deprehendere, ni ττςόσβεν μεχετψ ravroc οικηϊα &εσ^<χι, ut dicit v Qtium ergo inter cetera inftrumenta rufticas quae ante tempus άξότκ parare jubet agricolam, referat άμαξαν, nullum efle videtur dubium, quin ifti, quem indicavimus, uftii illa in primis fuerit adcommodata: licet etiam aliis eam ufibus permultis deferviiite non nos quidem negemus.. HL Defunfti ha tenus opera in plauftro Graecis agricolis ufitato adumbrando, ad οίξοτςον ejuscjue genera & partes deducimur jam ordine deicribenda. ^ φ?ξει?, inquit, yv>w v. 425 or uv ευξης X. T. A. FuV id notat, quod Latini vocant, h. e. po«fteriorem aratri partem incurvam, cui inferitur dentalee quo terra profcinditur & cui praeterea temo adne&itur» B uris, inquit SERVIUS, eft cur v amentum aratri disium quafi Boos 8 ξά, quod f i in fimilitudinem cauda bovis. Burin hanc commendat VIRGILIUS ex ulmo m )l Continuo, ait, in filvis magna vi flexa domatur. In hurin curvi formam accipit ulmus aratri, h. e. ulmus, iive ramus ulmi inflexus natura fua, a ruftico continuo magis magisque infle&itur, ut iic curvus adolefcat in burim At HESIODUS dicit optimam ac firmiilimam efle burin, quae ex ilice vel quercu fit» Φεξειν, inquit, fc. (ϊέί σε γυψ ττξίννιον, h. e. ξυλον τΐξ^ινον j άξμόΰιον hs yuv, dotrum comportato lignum ilignum, a- ptum ad burin faciendam, quandocunque illud inveneris, quaerens in montibus aut agris, ts yccg fc. yuv B yivc

12 vivos vel sk τίξίνα sativ' ο χυξωτotros βασ)ν οίξ 8ν> "Οχυρός Sc sluges idem notant, nempe munitur?!, tutum Si firmum 2 ίσχυςονκι in hoc loco.. Buris cx ilice, firmiffima eil bu * bus ctgiiv, qu&ci e(s vel tt^os ro' ccgav, ad aiandum, ut terra eo profeindatur, nempe tir ccv A&rjvxlris $/uccos sv såvjuctn Ttyj^ots κ. τ, Λ.. In quibus verbis reddendis halucinantur Latini interpretes nonnulli dicunt enim fi rtvmctv ede Cererem Ktt\Q&m,SLfiixtoov'A$.Y\vxlyis effe agricolam. Qiio nihil poteft eite ineptius; quis enim umquam dixerit Cererem vocarii Ά $ψ κιψ? Res vero ita fefe habet : Minerva a Gnecis vocatur jam vero Minerva erat artium & opificum. Prxfes, atque in fpecie fabricae magidra, unde a Graecis vocatur εξγχνη,. Ad hoc: videtur, enam CICERO adliidere:»)r. U tv, inquit, nemo cui Jan fla manu dofliffima Pallas^ SollevteiTi. ipfa dedit fabrices rationibus artem^ Tam tornare^ cate contortos poffiet orbes. Eft eigo $μωο Α&ηνοαης j famulus Minervae, non alius quam τέκτων faber lignarius: Quomodo-illum oporteat facere aratra, ut fianr, docet Poeta.. At vero meminit etiam ^de duabus aliis aratri partibus, quarum altera vocatur ελυμού., altera Ιστοβοευς. Έλυμον eft id, quod Latini vocant dentalé, h. e. infima aratrhpars, in quam vomer ( Svzx\\.plogbilden) inferitur, ut ERATOSTHENES exponit. εχνμοο} inquit, εν ω wvis svt/s-sroti; έκνμχ ed cui vomer inferitur wt\ inducitur \ Zwts autem ed vomer Sic enim habet PROCLUS Ιστϊτο σΐ^ςο^οΐυτο- rc ivrs άξοτξβν σχίζει τψχψ: τ8το & τω ελυμκπ περ^μοςχι χ ν ω Stsv εμίοειοι^υίμενον sis αντο ro koiåov ον, i., e.> vvvis efl fcrriwj^ ffuq in arando terra [cinditur; boc vero adaptatur ixvuotn fupnius in] t flum ubicaitumeft. Quod Grseci vocant ελυ- JU0 6, id dicunt L a t i n i Dentale^ inquit ad VIRGX- LIL n) lw Arateis,.

13 L II G eorg. SERVIUS 5 eil lignum in quod vomer includitur, At Ιστοβοεύς ab laros tela vel malus navis & ligniiicat tem onem, h. e. lignum iihid praelongum, quod inter boves protenditur. H ic ergo eft fenfus verborum H E S IO D I: aratrum erit firmiilimum, eur ccv Α&ψοίίης ($μωο πηξούϊ fc. τον τϊξίνίνον γ ν ψ, εν ε λ υ μ α η, quando faber burin ilignam impaftam dentali 5 τίεχάααε ττ^οσαξηςεται ιστοβοηι, admovet & clavis adaptat tem o n i, ita quidem ut ex tr i bus illis partibus, h ir i, dentali Sc tem one, inter fe com pactis, unicum conficiatur aratrum. Pro fimplici ττςοσαξηξΰτοοι occurrit héic τΐ ελοία as ττξοσαξίξεται, eodem fermc m odo ac verfu hujus operis i & 2 εννέττετε κλειασαι, ύμνεΐ8 - aca, pro κλείετε, ίμνειετε: Deducitur autem πξοσαξήξομαι ah άξάξω vel άξν^ω, quod form atur a perfefto med. οίξηξμ vei bi οίξοο. U num non fufficere, ad agros rite colenv «dos, aratrum, fed fioicc S h S o u fc. ΙΙεΊν οΐξοτξα., indicat porro H E S IO D U S v Qiiee vetba infulfe ireddit Latinus interpres vetuitior per Φίηα difpm ito aratra0 Sed vero Bh& ai hoc loco, aeque ac v. 516, 554 idem eil ac ττοιεϊν &ί κατασκεύαζεiv, &zqx\q adeo vertendum eft: bina te parare vel facere oportet aratra, alterum dvrcyvov, alterum πηκτόν* M oniti rationem redidit Au tor ipfe verfu iequente 3/E; % ετεξον y a ^ a is, ετεξον γ εττί βχσ) βάλοιο. Si nempe alterum frangatur, ad alterum, quod in prom» tu habeas oportet, tauros jungere queas, & iic ruilici orfa laboris perfequaris. Male fupra memoratus interpres Latinus reddit dvtoyvov όΐςοτξον per dentatum aratrum, quod vocabulum quid iignificet, difficile eft judicatu. 5/A-,ξοτξον clvtcyvov aratrum n a tiv u m, illud dicitur aratrum, quod habet burin Graecis diflam yvv\v fuopte ingenio in cu rv am, five in quo lu ris adnata eft dentali, illique non clavis adfixa. Quas binas partes aratri concretas, vocant Smol. uno verbo JVife', feparatim autem ii confiderentur iuperior hujus pars h. e, buris vocatur ben^ inferior vero feu B z den*

14 dent a k, /οί, Ilad, mylle. Contra, ifhusmodi aratrum,, quod non totum ex uno ligno, fed ex tribus iftis parti» bus natura feparatis & arte inter le conjunftis confidebatur, Μξοτ^ον vocatur πηκτόν aratrum compaslile. Id ge* nus aratri meminit quoque H O M ERU S o).*, - - u) o) lliad. X. V. 3J3. Conf. Hiad. X III. v. ηο3. j ^ watva in Provinciis patrice nofirce ujitata, qinz Videndi fm t occafio3 quorumque nomina Provincialia nota mi~ ' r d l n n l f r i L i d RA v - ^ C M Dnm =m Ptime adfimilantur aratrum Territ.. Terrih Skarah. & E lfsh Krok,- S n Hdf tug '. Septemtr. & Auflr. Å1-. rt* Å λ,'-τν, Hijce etiam adjici potefl ara tru m SmoL cji&untazåqv vel Plog. Pofteriorem partem aratrifive Buno, ^* a t 7 e m t.»«dfon. S ty ret, w / Påfåttareti, Tevrit- Elfsh. H andftodt. Infimum autem arntii. partem feu vocat Terrrt tra d ften.m ullftocken Sskarab.pf Eljsh. Viie, Binas vero bafce partes Burin nimirum W V zm p z concretas, v Vt I j P \ P Plogquift. Temonem JVadfl. Krokftangen, Helj. Sept. V Auflr. Nacken ve/åhlnacken, [al; uno hoc traktur Jumento') Gothi Ploffdråften, ferrit.. Skarah. V Eslfb. Afen vel K s o g s h o J a ta u e ita forte m tur Dentale dicitu r, inter d a VBurin, ipja t fw nhs e/? hamo. Smol. vocant temonem bunc Stång Vomevtm vocat Terra... TFadflen. G ök. Quo propius% ilitudiveiftiusmodi vomer terram fiffurus tft p eltn ru s, ligoni accei P e f f d hujusmodi dtfpofitiom, s d f d '!} j f, :., hoc melior auftr. Demque e p videre hanc ob J I u ' teres Cneci in iofirumcntis, ad agriu am JpeBantthus, conficiendis, /implicitatis fuere fiudio*

15 ce! ycc(>, inquit, (fc. νμϊονες )βοων τίξοφεζε^εξοίι uviv ΈλΥΛμενοα νειόϊο (ΒαΒειηε τττμτον οίξοτξον. Ad hunc locum obfervat SCHOLIASTES Grsecus οίςο- Τξον πηκτόν dici ro τον γυην τΐξοσπεττηγότα εχον: aurcyvov jg το oivrp μονοζυλον. Plenius autem PROCLUS: h μεν sv εν ξυλον vj, ro caov, ο γόης μεχξΐ rs νγ& cctto r a ελυμοοτος, κ&λείτοα γό οίξοτξον αυτογοον. Έ<χν όε μικξότεξος η της %ξειοος ό γό η ς, ενσφηνετοα το ετεξον αυτό υλον, τό σννοίτττον ccvrov η&{ τον ζυγόν, H&j καλείται τό μεν ολον πηκτόν, τό J' ενσφηνω^ιν 3 ιστοβοευς. Hunc fc. ίςοβοηα efle vult HESIODUS όάφνινον η_ πτελείνον ν n a m ακιωτατος^ quod idem fer* me valet ac άσηπτος^ut PROCLUS loquitur. PLUTAR- CHUS tradit, arbores, vermiculo cuidam κϊς nominato, eiie expolitas; fubjungit quoque illum non nili mollioribus <Sc dulcioribus earum generibus vefci: unde patet* haut immerito ab HESIODO ad inftrumenta agro colendo infervitura, commendari laurum, utpote duriorem adeoqae οόκιωτοίτην y vel quod idem eit v. 418 άόηκτο* τάτην.. ι ν ExculTa ha ienus atque enodata notione duplicis aratri generis, baut jufto longius a fcopo nos digredi arguemur, fi Au&oris duflum fecuti, nonnihil dilteramus de illorum ufu & tempore, quo illis terra eflet profcin» denda, 3/ /csif/, inquit 5 v πολείν, Βεξεος όε νεωμενη n. r. λ. B 3 Q110 fi (fimi; fic quoque eadem nobis, quoad fieri potefi, metee in~ ftar ob oculos poni debet. NB. Uti detta amne om akervedfkapernes fcrhdttrande, tovde man b t v i at fhvvanta!åkrare grunder enlige med ärfa* renbeten y fedan Kongl. Academi en i Upfala lemnat Herr Pr o* fefjoren DaGor LOSI BOM Bjbrkvirke, till at låta föfår di ga 4 de fimp luft e P logar, ^ Ί råflockar y 4 Paltar och H arjvar, hvilka alla komma at férjdkas pä en gäng }förat fä je deras värkan i olika jordmoner.

16 II ) η ( II Quo loco obfervandum eft, triplicem apud Gtsecos & i<omanos fuiite arationem : prim a eft5 qua terra verno ί empore re tis profcinditur fulcis, majoresque glebse excitantur, quod nofter vocat etagi τιοκέϊν, & Graeci reliqui recenriores σχίζειν τ ψ y fy, Latini projcindw e, nos trå d a, vel fiom trada, ut dicunt ruftici Upl. Smol. rifta ; fed in genere de omni aratione årja. SERV IU S vocat verua Sium facere, quafi vere attum. H inc ergo, qui primae arationi feu veruabo faciendo praeiidebat, Divus agricola nominabatur ex. invocabatur nomine P^eruaBor i fecunda aratio, quae eil νέασα' ii ve iteratio, qua arvum transveriis vel obliquis fubigitur fulcis, isc excitatae vere glebae aeflivo tem pore offringuntur, rum puntur & exaequantur, quod H E SIO D U S heic vocat ΐάεξεοε\s tv, eeftate iterare, offringere, Et fane haec etiam eft propria & fpecialis notio verbi νεύν, de novo fa cere, renovare. Veteres Graeci H E SIODI interpretes M O SC H O PU L U S & PR O C L U S haut abfimili modo explicant per επελοίυνειν γην 7ΐ i, siv, ομοελυνειν, οίνοίκαινιζονσοον ocviåis cevtyjv vsccv ττοιέντων, χνοίστξέφειν, fittcxsiv; Sverh. fn cå i, uti dicunt Upl. Smol. twara a h e n, quae om nia, fecundam arationem deiignanr. Hinc qui huic praeerat arationi, diceba- -tur R edarator: tertia aratio, ii ve tertiatio fuit uqctcs aratio in fpecie fic dicta, qua poft paraclam farionem, fem en te n a odi uebatur, cujusque meminit Poeta v. ubi per φωνψ γεξαίνχ non intelligitur adventus gruuin fed potius illorum receifus, usc per οίξοτον non deiiomatur prima aratio, fed tertia. Ut fenfus fit: migrames in terras, alio fole calentes, grues, fignum adferunt ultimae arationis & cum ilia coniunftae fationis, quemadmodum & infuper hiemem indicant adventuram. V idelicet, voce, οίβοτος, ubique ferm e intelligit H ESIO D U S iationem, quia iimul ferebant arabantque tertio. Sic paullo poft v. 457, AvYiV xgy ζ)ιεξψ ccqcccv, αξοτ.οιο xctfs" οορυ])/, κ, τ. Λ. h. e.

17

18 ttir> tertiationem eandem efle cum liratione, atque has conjun lo & imo fuifle opere faftas. Alii autern divcrίο licet opere, quod indicare videtur COLUMELLA i j idem fecere;nempe cratem vel tabulam,tertiatione feorfum fa fa, per fatum ducebant t ), ut in liras illud redigerent, quemadmodum L c. dicit COLUMELLA, tu e. ut VARRO & PLINIUS, quos in proxime fuperioribus adtulimus, loquuntur, fatum frumentum in porcis feu quod idem eft, liris operirent ^ conderent. Haec de illa coi en* di ratione, cujus meminit HESIODUS. Alioquin vero conflat quibusdam in locis non tres tantum, fed quatuor ufitatas fuide arationes. Prima novatione tellus exercebatur fub finem autumni, circa Vergiliarum occafum, quas & hiberna vtw/s vocatur a TH EOPHRASTO «), paullo poft fementem fieri folita, (μετά τοϊς τιςάτοις τοις ut Idem 1. c. dicit) fumto nimirum vocabulo hoc in latiori fenfu, pro prima aratione qua terra nova fit, quum alias notet fecundam proprie feu iterationem. Hibernam hanc νεα,σιν excipiebat verna aratio veruattum alias dicta; poft hanc infequebatur N«W*<r asihva, alias nominata iteratio^ ultima & quarta peragebatur iimul cum; feminis jaflione, fubaratio v). In tempore autem definiendo, quando terra primum edet profeindenda, disfenferunt inter fe rufticte rei Magiftri: neque id mirum, quum aliud exigat alia'locorum natura, agrorum qualitas, feminumque etiam ipforum differentia x). Alii ab tequino lio verno, alii a bruma profeindunt, ait PLI NIUS: Sc porro, altum & grave folum etiam hieme moveri placet y). In Grascia pariter ac Latio plerisque profeindunt locis ab asquino&io verno, ut ex H ESIO DO, s ) Lib. L c. t) Salinas ad Salin p Iit. D. u ) Lib de Caufjis C. 2 /. v ) Salmas, ad Solin. p Iit. A. x ) L-b. proxime cit. p Ut. C. y), Lib. cit. pag. S f lit, eadem.

19 i l ) 17 ( ^ D O, X EN O PH O N TE VIRGPLIO aliisqne conftat <2). Ad ferendi tempus quod adrinet, Grtecia fere omnis & Afia obfcrvabat Vergiliarum occafum ita HESIODUS v. 382 dicit tempus άξοτα effe ^υσσο^νάων TrÅyiioiLv, ubi κ,ξο-ος eit fementis, non vsccros, hiberna νζα.σις, b. e. prima aratio autumnalis fupra memorata, ut perhibet PRO- CLUS. Hifce ea addere poilis, quas de tempore fatio» nis adnotarunt THEOPHRASTUS /;) & PLINIUS c ), Nf/A infuper feri jubet Poeta v Quam vo-.cem nonnulli reddunt per terram primum profciffam, quomodo Latinorum novale ufurpatur nonumquam. Proprie, inquit SERVIUS d ), novales junt arva primum profciffa primum fegetem ferentia. Ut vero alias hoc vocabulum denotat agrum requietum, qui alternis conferi* tur annis j ita Graecorum νειος vel yrn eft terra profcifla, novaeque reli ta fementi, atque alternis ceifans annis. Sic enim habet GloiTarium vetus: νεατ-η yrj ίσην d '/ΐξοτμΥΐ^εΊσα r, ezri ενιαυτόν άξγάσασα. Terra ergo dicitur νειοο per omne id tempus, quo vertitur & aratur, donec conferatur. Sic HOMERUS e) : m τξίτιόλω, in novali ter verfato. Talis terra, mcv, vel veocrri >cui alterna conceditur requies, fi frequentibus moveatur arationibus, liberem feret fru tum iietque, ut Poeta dicit v.462, αλεζιάξν, τιάρων ευκηλ'ήτεΐξα, h. e. liberorum dirae atque planctis, qui deficiente vi lu maximus eife folet, larga cohibebitur meife. Sed vero feri debet αξβξα ετι κ8φΐζ8σα, h. e. quum fsepius iterata aratione mota eft terra levisque facta, adeoque prius quam durefcat, δί ad accipiendum fovendumque iemen fiat ineptior. De his fatis. Quorum intererit plura de hac re nofle, adire poterunt C SALz) in Oeconom. Lib. V. p, 860. a) Salinas» a i Sol. p, 73η. Ut. C. b ) de plantis Lib. F ili. c. 1. De C au (jis Lib. IIL c. 23. c) Lib. X F 11L c d) ad Firg. Georg. Lib. L e) O dyjf F< v. 127.

20 -SALMASIUM ad SO LIN U M, qui copiofe admodum io hifce defudavir- Reverramur nunc ad Hiftoriae filum abruptum amplius pertexendum, duoque ilibfequentia inftrumenra brevi contemplemur. V. Nominat HESIODUS v» 423. σφυςαν, malleum, ϊξyaxslov quoddam in genere τεκτονικόν rj χαλκευτικόν, ut loquitur HESYCHIUS. HOMERUS f), depingens aurifa«brum arma fua fecum portantem, inter alia inftrumenta ipii dat σφύξ&ν t ηλ&ε Jl, inquit, χάλκευε, 'OttA εν χεξσ)ν εχων χαλκγ{ία - ^ Ay.y.cvci τε σφυξοον τ εϋτΐοιγιτον τε πυξοίγξκν, h. e. venit faber arma in manibus tenens fabrilia, incudem ^ malleum & bene faciam forcipem At vero ifhusmodi quominus apud HESIODUM intelligatur inflrumentum, impediunt verba antecedentia, quibus jubet, oftopedale, ad axin feptem pedum conficiendum, caefum fi fuerit lignum, malleum ex fuperftite o lavo pede fecari. Hinc nullo negotio patebit, malleum hunc fuiffe ligneum 3 fed cui bono infervierit yi paucis disquifiviife juvat. PO L LUX in aliis, quorum, mentionem facit, inftmmentis rufticis 9 σφνξαν quoque nominat, atque ipfi jungit vocabulum β ω λο κ ο τΐο εira tamen ut politum inter hasce voces incifum compareat. JU N G E M A N N U S autem in notis ad POLLUCEM, incifum hoc extrudendum eife dicit,, atque adeo σφυξοον βωλοκόπον, defignare malleum ad glebas frangendas faétum atque adcommodatum. Qiiae explicatio fua haut quaquam deftituitur ratione. Verum fi ex figura hujus infirumenti, quam ad exemplar probatiifimarum tabularum heic iiftimus, de ejus ufu exiftimandum eft, dubitandi locus efi, an σφύξοο Hefiodea ilii ruftico peri- deftinata fuerit. Negare quidem non audemus, fran- / > OJyJfc U l v.tfo ra R ls T O T * de gen. an. L i k F. c. 81

21 w ) 19 v frangi etiam illa potuiite glebas j fed an huic rei deftinata' primum fuerit, haut adfeverate dixerimus». Nobis fefe commendat potius conjectura haec admodum probabilis 5, malleum huncce ejusmodi fuiite ^yccae7cyt quod in miticis quibuslibet operibus fabri ufurparint lignarii, haut aliter ac noftrates, clava fua {Klubba ) utuntur in lignis coercendis, aut fcalpro incidendis. Quae ii retineatur explicatio, ii gurae inftrumcnti cum ejus ufu optime convenit». VL Verfu 465 & fcqiio. more Poetarum ita ad vivum quaii exemplar effingit arantis & ferentis agricolae laborem,ut fmgulos ejus motus & geftus coram quah intueri licear». Dicit enim vota facienda efle Cereri, quum agricola extremum ftivae prehendit manu. c/o tw, inquit, cly.qov syjτλη? χείξί λαβών κ, r. Λ». Έ%&τΛ>/ οίτΐο τη ζχειν teneret notat partem aratri, quam agricola manu premit dirigens & torquens aratrum. Latinis vocatur βινα> ( Sveth. handtag; pä plogen ).. Ita OVIDIUS:: A u t Paflor baculo, ftivaqne inuixurarator. Et VIRGILIUS: Stivaque qux curru? a tergo torqueat imos,. Quum extrema ftiva manu prehenfa Ινχαι Ιττ\ νωταβοωνοξ» πψ Μ, per eäåst\[/tv praepoiit, κατά». idem eft ac βπ'αεντξον, ftimulus vei virga aculeatae ramo. Eft autem ΙκεσΒαί έτη νώτα, vel fi mavis per tmeiin, εφίκεσβαι νωτα Y.aB οξττψ,χ y venire fuper tergum:, h» e. iiimulo contingere terga boum. ενίξυον ελκοντων μεσάβων., Μεσαβον Ut POLLUX dicit, eft Τΐλατυε Ιμάα, ο τω. νγω τταρακαβχτττομένος, lorum latum jugo\adnexum, quod alias vocatur!%έβοιον, & HOM ERO g) idirabov torum jugale. Plenius TZE- TZES; μεσαβοϊ, inquit οιλωξοι οι μέσοι οντες τ η ζ ν γ Η, repf συνίεοντες τον ξνμον τω ζυγω I Μεσαβοι funt lora qu& temonent adligant jugo. Jam vero quum ενάξυον fit, exponente eodem T Z E T Z E, idem ac ιστοβοενς & ξυμος, faltim per συνt/jo%rjv ita ufurpetur * nam PROCLUS dicit ενίξυον efte alias g } lliad. /Z tv 750.

22 alias τϊοίβ-σχλίσ'λον, qucrnum paxillum, Cfelpinne) qui infigitur foramini jugorum, ne lora quae tem onem trahunt & boves illi adligant, excidant, patet hunc eiie fenfum ex mente T Z E T Z IS : precare D e u m, quum incipis arare, μεσοίβων ελκοντων ενόξυον, quum lora jugi traxerint tem onem vel aratrum, bobus fc. ie moventibus vel ante- gredientibus. Alii legendum putant non μεσοίβων^ fed μεσ ά β χ in dat. fing,, qua: leébio ii accipiatur, fit tamen ienfus idem, ii retuleris το ελκοντοον ad tc, βοών] hoc m odot βοων ελκόντων ενϋξυον μεσσοίβω] bobus trahentibus temonem loro Dum hoc m odo boves aratro folum perftringunt, aratorque in feminibus inarandis occupatus eit, fieri utique facile pote fi:, ut inter arandum, femen terra non adeo bene obruatur, quin etjamnum grana quaedam fupra terram paiiim jaceant fparfa frum enti, idque propter glebas adhuc haut fatis confraftas j itaque tvtbos (Ιμωοε έ^ων μοοκε- Åm &c. juvenis fervus pone fequatur ligone, imm o vero malleo infiiuftus, quo fraftis glebis abdat grana, ne illa fuiripiant aviculae. Defignat μωκε?\λοο five μακέχλνΐ] proprie ligonem^ quae folitarie, uno quafi dente aliquid m ovet, fecat & fodit. Ita H O M E R U S b ); P r, j\> c., v, v / * AZs d or ctvrjg oyjt /\yos -».. Χε^σ) μοίκελλοίν εχων άμοίςης j' εξ εχμοίτού βοίλλων, tit vet o quum vir arju& duclor, manibus ligonem tenens riv i obices amovet. Contra ea, δίκελλοο bidens, qui duobus quafi dontidus aliquid fecat ac tundit. Heic autem fenfu generaliori, non tam proprie ligonem iignificare videtur, quam potius malleum, vel paftinum aut limile quidpiam, quo groae in tertia aratione frangebantur, terraque adeo confracta in fementem invertebatur, fueth. Klubba vel.ocickii at bulta ellev qack i fonder kok pä åkreu m e d, uno verbo mullbråka. Μ. Θ. Δ. h ) llied. X X I, v,.2j7, z jg.

23 ( > i-qxnicks. Ί Π Π Μ Μ ΙΙΠ ΙΙΠ ΙΙΠ ΙΏ 3 Αμά%>ύ'. *Z vyté. ίμ ά α β *.,, 6AO ljo yvo V:v &J3Orp0V. 7 Τ7βΧτσν aj ovpov. y-ekv/jlo' loasofiocuj. i^-ltyvyol ff izm axcx w -!iii.ia iiin iiiilirrritrrrm:tt7 ranmpmaieira ΠΤΠ-Γΐΐιιιιπ ^10 10 A S f t. J c 'd

24

25 books2ebooks.eu e-böcker från ditt bibliotek av ebooks on Demand digitaliserad av Uppsala universitetsbibliotek