MAG. PETRI EKER Μ AN,

Transkript

1 S. Α. DISSÉRTATIO GR ADUALIS, DE HONÖRIBUS et PR^EMIIS VETERUM ELOQUENTLE CULTORUM, CUJUS CONSENT. AMPLISS: 3 PARTEM PRIOREM» AT -. - ORD'NE PHILOSOPH. TN REGIA A G AD. UPSA1.1ENSI, - SUß MODERAMINE VIR I CELEBER MAG. PETRI EKER Μ AN, ELQQV. PROF. Reg. & ORD. PUBLICO EXAMIN! MODESTE SUBMITTIT Stipendiarius Regtus, PETRUS KINDAHL NÖRKOPIA - OSTROOOTHUS, IN AUDIT. GUST AVIANO DIE XXX MAJl ANNI MDCCLXVII. Horis Ante Meridiem Solitis. % Litteris Joh. UPSALU. Edman, Reg. Acad. Typogr.

2 .. D. D. i. ^V^vSuantÄ artibus ac ftudiis literarum, firmiilimis ttvvä! ^publica? fulcris, incrementa, eorum- ** 1116 cultoribus incitamenta, concilient hono- * res ac * pramia, jufte difpenfata, non multis ofiendere conemur argumentis; fiquidem eil veritas, quae, ipfius, experientia* nixa teitimonio, inter omnes habetur apertiilima. Nuila enim re ut fere adeo afficiuntur mortalium animi, ac praeroiis; ita fpe ha;c eadem obtinendi ad a^iones, valde quantumvis arduas & difficiles, non poilunt nori acerrime permoveri. Eoque certe evadunt alacriores, quo illis fruélus laboris & fudoris colligere largiores contigerit Hane plerunfique hominum eile inaolem novimus, hoc vehefrsens defiderium, cuique una cum vita, a SapientiiTimo Numine, conceilum, fuam parandi augendique felicifa* tem. Sidere vero infelici fe natos omniaque negotia cenfebunt irrita, Γι praemia impenfie opera? atque mo lefliarum, fat diu devoratarum, adipiici nequeant. Immo, conilare exifiimaverim, fludium acquirendse cum publica?, tum privata?., profperitatis penitus fuffocari, commercia literarum langvefcere, artes negligi, ignaviam pariter, ac ignorantiam, dominari, ubi navitati & induftria? pratmia denegaveris, fuo jure, promerita. Elegans omnino ac probe accommodatum Era-

3 ) 3 ( Erafmi hac de re eil Judicium: "CJt honos alir artes; ita "genus vita: fordidum, nullus iludlorum comes, nul- "ius asmulus, nemo mirator, nemo fautor, nullus ho- "nos, nulia pramia etjam ex diligentiffimo ignavifll- "mura reddunt ftudiofum. a) Idcirco aptiffima, praemia loquor, funt initar adminiculorum, quibus rationis participes ad ingenium iaudabiliter intendendum itimulantur. Audiatur, qui ita cecinit, CJaudianus: Egregios invitnnt pr&tnia mores \ Hinc prifca redennt artes: fclicibus inde lngeniis aperitur iter. DefpeBaque Muße Col/a levant, opibusque fiuens & paupvre eodem Nititur ad fru&um fludio. b) Optime etjam de republica merentes afque meritos certis eile profequendos honoribus atque prsemiis, quidasquius? Utilius quid? Ipii Supremo Numini hifce uti perplacuit, homines ad pietatis virtutumque officia & invitando & alle&ando. Ex hoc univerfi hujus moderatore exempla fumferunt iapientes Principes, certam iliis conftituendo mercedern, qui, vi ingenii, faiuberrimisque eoniiliis, eximie publica rei non modo fuerunt emolumento, verum etjam gloria: multiplici, &: ad feram pofteritatem transmittenda:. De infigni etjam, quem honores &: prsemia, rite diftributa, prseftant, ufu perfvafiitimi veteres Gra:ci Romanique, artium libcralium & inprimis Eloquentia: cultores atque ilatores, pervarie excellenterque, ornatos voluere, fcientiam quippe humano egregie profpicientem generi profitentes, cujusque fludio magno illos opere fuifle incenfos, innumeris fere ac luculen- «lllmis AuclorCim confirmatur teflimoniis, Evidentiora hinc eiucent documenta, quantum fcientiae, ad rniraculum usque, perpolienda: conferant honores & A 2 prte-

4 m ) 4 ( prarnia. Favore enim munificentiaque Ma?cenatuni haud pauci in pereleganti hac arte elaboranda iricitabantur, quibus contigit, ut, lenfira & fine ienfu, incrementa dicendi ceperit difciplina, multique, harum literarum culturre atque exerckationibus laudanda feie tradentes cura, exftiterint» Ejusmodi bonorum prramiorumque genera, Eloquentiee magiftris olim delata multo cum adpläufu, prtefenti öpella, non nifi levi adumbrare valentem penicillo, Tuo, B. L., compledaris favore ac mitiori ceniura, ea, qua decet, humanitate, oro contendoque, a) Centur. 7. epift, 29. b) De Laudih, Stilicort. Lib. II. v. a r.. II. Honores &: prarmia veterum Eloquentlse dororuttj tequa, ut ajunt, lance ii penfitatüri iirtius, a ftipulato Dillertationis argumento licet aiiquantulum aberrantes, ea tarnen, quibus hi olim defignabantur nominibus eorumque difcrimina itrictim attingere haud inconfu!^ tum videtur. Communi illi nomine Sopljjit#, Rhptores ac Oratores Voeabantur. Apud Grracos Sophiiiarum Rhetorumque prracipue in ufu fiiit nomen, Oratorum vero apud Romanos,, fldem etjamii illis habendara, qui appellationem etjam Sopbiftarum & Rhet.o* rum inter Latinos locum obtirtilille contendunt, raub tx fvadeant rationes. AmpliiTirrms tum ceniebätur Sophiftarum titulus; cuncli enim, qui Iiieras ac ikblimiqres fludiofe colebant difciplinas, promifcue ialufaban«tur Sophiflte. Speciatim vero hoc nomen Phüofophis fuit inditum, quo fignificatu habebatur honorificentisfimüni. Hi, Eloquentiam cum PhiWfophia conneftendo, id effecerunt, ut Philofophite aeque, ac artis oratorite magiflri, Söphiftico comprehenderentur nomine. In con- Aituenda differentia inter Sophiitas, Rhetores ac Oratores ita

5 l ) 5 C B ita Termonem inffituit Marius ViRoriiius, cujus fente η tia? plurimi album äddiderunt caleulum; "Rbetor, 'docét literas, atque artis traditor eil ejpquentiaf. So "pbifte efi, apud quem dicendi exercitium difcitur. 0 'V/7iöreft, qui in cauffis privatis, ac publicis, plena & "perfeta utitur eloquentia. Alibi: Orator.duo habere "debet, ut arcem tradat dicendi, utque ipfe ex arte di- "cat, Iliud autem accidens, ut aitem.dicendi tradat, "quod Rhctoris officium ibluni efh c) Et quoniam, in dicendi diiciplina aliis inculcanda,etjam occu.pabantur La tinorum Pffietores, idem fere eos obiioe munus, ac-graecorum Sophiftas, luculenter patet. At quum & in I- talia iua habuerint reeeptacula Sophifla?, qua difcrepent Romanorum Rhetores ac Sophifla?:, plurima letk tantur, apud Audores, fenteiitiarum divoitia. Ceteris filentio praeter tis, eos nominafle lufficit, qui ftatuunt Sophiftas haberi, qui Oratoria? pra?cepta,gra?co, Rhetores vero, qui vernaculo i, e. Latino tradidere, q ute, plures i η ter, :Ludo v. C t c mil i um a gno fei t a udorerp iencentia *j Rhecorurh autem & Oratorum negotia ut aiitiquitus longius fuere difunefcn ita;, temporis progreb fu, diverfa ha o noroina minori faepius obfervata fuiile follicitudine deprehendimus. Coromunem quoque Svetonius Rhetoribus&Sophiftis appellationem tribuide baud veretur. Ita enim ille de'tit. Fl. Vefpafian.o Gadare: "Pri mus ^ ) Ad fengicnem eniin Imperatoruru ita pvoyocat hicj s',habe At igitur, ait, auditorium fpécialitei' noftrum, in bis primum, qiios ''Ronfanae eloquentise,do<?rrinn commendnt, oratores quidem tres nume- 'ϊο, Grammaticos vero deeern 1 in bis etjam, qui facundia Grtrcitatis '»pollentes nofcunrur, qthnque numero fint Sophift.se & Grammatici aeque decem'', Senium bujus mandati quis non viderit ciariflimum? Bina enim ordinabantur Eleqtientiae Profeilorum genera, quor.itrn alteruin complechtur eos, quos Rött/ana eloqucntice doctrina commendnt i. e, Rhetores, quorum erat Larine docere; alterum Sophiftns, qui facun dia Gracitatis pollebajtt, Oraforiam fcilicet Grsce ptoponebant.

6 φ ) ff ( φ "mus e fifco Latinis Gnrcisque Rhetoribus annua centeraa conflituit. */) Η i ne patere exiftimo arque Grcrcos, ac Romanos, infjoquentia: ftadiodecurrendoiingularera ad hibuiile diligentiam, quemadmodum inde quisqus, haud difficile, eil judicaturus tam Latinorum, quam Grarcorum difertos, nuncupatos fuiile Rhetores. Neque pra: ter mie tend! funt Grammatici, quorum prxcipuum fult ma nus juventutem Romanam, elementis literarum imbutam, ad altiores prasparare diiciplinas: Rhetorices etjam aliquando, tefte eodem Svetonio, naviter fradiderunc praecepta, unde ad illorum, qui prarmiis affeili funt, facundias cohortem merito referendi. c) Procem. expo]. in Rhetor. Ciceron., CreJoU. Theatr. Vet. Rhetor. Lih, /. Cup, I. d) Vita T. Fl. Vefpaf. Cap, lg. Vofjius de Nat. Ef Conflit» Rhetorices Cap. /.. ni. Qiianti, apud veteres Gra^cos Romanosque, habebatur pretii Eloquentia, fincera nimirum eumque ad finem, ac debet, accommodataj tands etjam illius eultores muniti ornatique funt honoribus ac pra'miis. Ε contrario, haud rarae exilant au lorum conteflationes, qualia illos manferint fata, qui, perelegantem hane diiciplinam turpiter depravantes, eam fraudibus & argutiis, nulli rei alii, quam audientium capiendis animis infervituris, contexenint. Igitur Eloquentia: virtutem & incrementa intendentibus ipiius magiilris, il lorum>excellentia: in dies utique, cumulatiores reddebantur. Re&iifime Cicero : "Erant huic iludio maxi- "raa, qua: nunc quoqueifurit, expofita pra-mia, vel "ad gratiam, vel ad opes» vel ad dignitatem. e) Va ria, inquam, veterum exfliterunt pramia, Eioquentiae annexa, eaque fedulis ipfius deferenda cultoribus. Sic aliis ornati funt, ipias inftitutiones inculcantes oratorias, aliis yero Oratores; alia ad opes; ad laudes &

7 Φ )7 ( % & honorum dignitates arraplificandas decernebantar alia, qualia habeantur falaria, appellationes honorifica; * acclamationes & plaufus, legationis münera, coron#, flatus pluraque iiliusmodi. De initiis dignitatis Eloque'ntice ipfiusque cultorum ut diilerana, ea tutius repefehda eile arbitror ex illa, qua; huic arti inefl, fingulari vi & prarilantia, nec non ex admiranaa prorfus Oratorum virtute in audientium perilringendis animis, iisque perivadendis, quam ab Hermete pagano, tanquam au&ore Eloquentiae & praefide, fummo ac fere divino cumulato honore, propterque multarum, in quifous eminuifle dicitur, artium peritiam Trismegifti cognomine infignito. Pro nugis autem Sc fuppofititäs potius funt cenfenda hzec, ab iis, qui iiteris nimiam vindicare vetiiftatem geftiebant commenta. e\ Cicer. de Oratore Lib. /. Cap. IV. Diodor. Sicul. Lib. L Cap. XVI Tzstz. Chiliad. VI. Hiß. LXXXIX. Fabricii Bibhoth. Grac. Lib. I. Cap. XII. pag. fi. Wemierdahls Lexicon Mytb. Hißor. pag. 384^. IV. Varia inter premiorum genera, ornate dicentibus ollata, falaria primo veniant loco. Infignem Princi pe* rerumpublicarum adhibuiite curam, ut Eloquen ti^ doutorihus debita proponerentur pramia, apertiflime ipforum commonftrant Jura atque edi$a. Horum aliquod ita incipit: "mercedes etjam eis Sc falaria red- "di jubemus See. Diverfis ha;c legibus Romanorum antiquis expreifa nominibus legere contingit; mercedes nimirum, annon«, honoraria, emolumenta, commoda, conftituta fumma, annonaria commoda, immunitates See. Primum Latinis Gracisque Rhetoribus falarium, vi auftoritatis munificenti^que Titi Flavii Vefpafiani Tmperatoris, Iiteris earumque cultcribus Ionge benigniifimi, aifignatum fuiife contendit Svetonius loco

8 β ) 8 r Joe. citato.f) Infignis omnino, & laudibus magnopere praedicanda, tanto epraemio elucetpi incipis hujus liberalitas; vocabulis enim annuis cenfenia Γι adjungantur fekertia, ac fekertium, genere neutro idem ac mille fekertiorum h. e, XXV coronatorum cenfcri debet, ditiilima certe hinc efficitur pecunia? fumma, duo icilicet miliia coronato rum & prakter haec quingenti. Hujus vekigiis infikentes Antonnini Imperatores, evidentiilima longe fui in Eloquentite au&ores lavoris & munificentia? praebuere dccumenta; digni adeo, quorum recolatur memo ria atque celebretur. Duos reminifci juvat Antoninos, quorum alteri cognomen Pii, aleeri Philofophi -impofitum fuifie memoratur. De prioie hunc in modum fermonem habet Julius Capitolinus: "Rhetoribus Piiiiofophis, per omnes provincias, & honores & "faiaria detulit g). Ejusmodi fere argumenti judicium de pokeriore profert Xiphiiinus: ÉÅvr-e πάση ά\ιβςάποισ '^άοίσκάλ&ς iv rå/ς S7ii πάσης hcyocv πat&ixs, μι- <Bcv έτησ/ον φύοντας b) Bina ba?c effata, qua concilientur ratione, ut veritas utriusque kabiliatur, baud facile, primo fåltem obtutu, videtur difcuflu. Di verlas enim aut res, aut umim idemque refpiciant necefle ek momentum. Pokeriori Γι adftipulemur fententia;, vel h^c ek abolenda diicrepantia, fårto tamen tekoque manente utriusque tekimonio, quod tentanti haud fuccekurum eile exikimaverim; vel in iufpicionem adducamus oportet fidem Julii Capitolini, qureque bac de re profert Xiphiiinus pro explorato habeamus, eoque hoc magis, quo certius conkat plurimorum veterum ipfius iententiam fulciri atque corroborari au&oritate. Igitur Philokratum in medium proferre haud poenitebit, abunde fatis demonkrantem Theodotum non tantum Sophikam, & quidem Athenienfem, exkitike, verum etjam ex auftoritate & libe ral!-

9 Φ ) 9 '( Φ' ralitate Imperatoris Antonini, cui cognomen attrrbuerunt Phiioiöphi, iiliusmocii ftipendio vel falario primum donatum fuiite, ita eniffi iileu πςοεςη $ε K&j τηε Α&ψχιων νεοτητοε τΐξίτοε επ) tczis sk ßcc(Γιλεωε μυψκιε feil. δξχχμαίσ. Qualis vero lite, qui Eioquerrtiie magiftris Ätheniénfibus decernebatur, rueric μκβοε tsfaios, ut faciiius eo perfpiciatur, aclmodum obiervemus ert e re triplicem Athenis, Eloquentiap docenda; cauifa, inftitutum tuiile &ξόνον, πολιτικον_ nimiriim φίλοσοφικον & σοφιςίκον & cuique certam propriamque propofitam mercedem. Politico iilud conjunüum fuit dite genus facun- tradendum, quod civilibus proferendis inférviebat cauitis, quodque vim potius atque robur orationis, quam ipfius ornatum intendebat & concinnitatem, ad Eloquentiam Sophiiiicam fpectantem. Prtedare hoc obeunfes docendi munus, annuo falario, talentum obti* nuérunt, ut a Philoftrato indicatur de Apollonio Sophifta diflerente: Athenis docuit. rå noxnriws $ξον8 πξοεςως hu ταλάντω, Nec minoribus Philofophos donatos falariis fuille legitnr, qua, uti a propoiko aliena, narratione fu perfedere roalim. *) Exftiterunt vero haud pauci, quibus, extra ordinem, liberalitate ac benevolentia Mtecenatum, fructibus quippe arti.s fuae optatis, perfrui contigerit. Exemplum uaum alcerumve depromere lubet. Sic Sextum Clodium, Latins ü- rtiul Gra-casque Eloquentiaé Profeiloris titulo condecoratum, amplam ab Antonio obtinuiffe mercedem tefiatur Cicero: "Ät quanta, inquit, merces Rhetori data "eft? Audite, audite, Patres conicripti, et cognofcite B Rei- *) Singulis ipforum honörifica collata fuifle ftipendia Lncianus indicat, ita loqüendo: 8 ßoe'ty ris ψ κοοτά τον ττοιητψ, 8$ ιέξε'ον j u/ku μύξίοοι κατά τον ενιαντον εφ' οτω auveivat τοιε vsotf.

10 fe ) 10 ( Φ "Reipublicte vulnera. Duo m i Iii a jngerurtl campi Le- "ontini Sexto Clodio Rhefori adngnaiti, & quidem im- "munia, ut pro tanta mercede iaihil fapere difceres. i) In elegantiori dicendi peritia licet parum hic valuerit, ob iniigném tarnen, qua pollebat, iå jocis dexteritatem, intimani Μ. Antonii Triumviri fibi conciliavit amicitiarb ac favorem, cujus omnino documentum largutrij qaod coniequébatur prasmium, efl cenfendum*). Literis quoque a Piinio confignatum denrehendimus, unam Ifocratem, grandi pecunia, vendidiile orationen), viginti nimirum talentis. Quamam vero illa fuerit, ob quarrt tantum adeptus cil mercedis, non certo quidem coniiat. **) Nec tacitus prteteribo Pompejum Magnum, teile Plutarcho, Rhodum, tibi federn ac domici lii delegerant Mula: Oratoriaé, ut advenerat* in unurrtquemque Sophiitam calentum corttuliile, cujus rei haud alia petenda eil ratio, quam ut magnidcentiilimus haberötur copiarum duclor, famaque ipfius pariter, ac nomen > ierniönibus illorum. eo magis extolleretur, Hifce enurrteratis adjungi poffunt Sophiilarum plurös, qui extraordinariam redortarunt mercedem, materiei yero mihi injungere videtur copia? ut iis parcam r tenfertdis. g) Pi- *j Hac vero latgitihue magnucn Reipublicäe irtfiixifle valnus An tonium, aliato jatii confifmatur teftirrtonio Tailiano; etenim campus Leontinus, iirbeth, eui liomen debet, Sicilise ambiru cingit, cultiiiimus eft fuhnheque frn&ifev quemädmodum Sicilia, ob ingentem, qha quondarh abiindabåt, fertilitatem, rtipubl. Rom. qhåli horrenm 3 ju re meritoqüe habebarur. **) Speciem taihén Veri pr fe fert illorum féntentia, 'qui hoc ipfi conibtutum fuifle pretium ilatuunt, vel pro oratiöne, qui infcribitur Νικοχλης, Tub pevföna ejusmodi Regis Cyprii tradens ofhcia civiitm erga Impérantes; vel étjam pro concione qundam Funebri in laudem Hvagorae, filii Nicoclisj cujus fangvingfé cohraminavit ThräfydaBtos euiiuchus» Olymp. GL 3.

11 Φ ) π ( φ g) Vita Anton. Pii Cap. II. h) Epitom. Dion. pag Philoßrat. de vitis Sopbifl. Lib. II. i ) örat. Philip, pic. IL Cap. XVII. CrefolL Tbeatr. Vet. Εbetor. Lib. IV* Cap. III. Funccii Trall, de viril, aetate Lingv. Lat, Cap. i.. x;, v. Primo igitur prcemiorura, qua? dicendi doclrin^ cultoribus impertita fuiße contendunt antiquitatum Scriptores, leviter delineato, iecundum, quod honoris compledutur titulos, iliuftremus oportet. Perhonorificis adeo decorabantur hi confniutationibus, ut nec ma jores, nec iliuiiriores fingt, potuiilent. Hinc patefcit, quantutn gloria ^que, ac eommuni hominum opinione, inclaruerint, in dicendi facuitate excellentes. Sic i η ter diveria, quae Sophiifis apud Gra?cos dicabantur nomina j ha?c fuere notatu digniiiima : a divinitate fermonis, Βεόφ^αηοι, Βείοι, ολύμπιοι, ιεξοι, δαιμόνιοι, μακά ριοι, Βαυμάσιοι, βασιλείς & σοφά. Α Iiis quoque ob admirandarn, quam callebant, in diiterendo elegantiani ac fvavitatem, infigniti fuerunt, elogiis, quaiia cenientur λογοοα'ραλοι, άηόίνεε, σείξηνεε, κομψοί ξ'ητοξες, γλωτται, εξμϊί λογία τόποι, λόγιοι, σάλπιγγες, πατεξεε, - οεσπο» ται9 δάσκαλοι & χξ^ο). k) Utrum eaaem ratione, ac Gr^corum Sophiila;, Rhetores & oratores apud Roma nos proprias fibi acquifiverint honorum titulps, plus fapere videtur conjecfcura?, quam ut probabilibus affirmari queat argumentis. Illis tarnen, quemadmodum fummis afficiebantur honoribus, appellationes omnem complexas laudem ac dignitatem fuiile adjunåas, in dubium vocari nequit, tales fiquidem vaiix in au&orum le&itantur fcriptis. Sic dilerti, eloquentes, eloquentiffimi clariiiimique, ftepenumero proclamabantur, Ciceronem, cujus aetate, Eloquentia fummis adau^a eft incrementis, ampliilimis celebratum fuifle prieco«b 2 niis

12 i ) 12 ( Φ niis S Tipforum abunde fatis confirmatur calamis, Praeclarun de iüo profert judicium Quinctiiianus: Mihi videtur Μ Tuilius, cum fe totum ad imitatio;» nem Graecorum contuliilet effinxiile vim Demofthenis", co ρ i am Piatonis, jucundicatefn Iiocratis. Nec vero, quo i in qtioque optimum fuit, ßuclio confecutus eil Tantum, fed plurimas vei potius ornnes ex feipfo virtuces extulit, immortalis ingenii heaiiffima übertas. I) EcFato quid unquam glorioüus cieuderari pocefl: Pliniano? Hic enim Ciceronem, vimtn extra omnem ingenii aleam pofitum nuncupat m~) Nec iaudem, quam optime merkus eil hic Oratorum princeps, ingrato effe dejendam fiientio exiftimavic Vellejus Patercukis, perfeshim quippe profie eloquentia> decus, orationem ac uni-r verfam vim forenfem, ilorentiffimo, quo vixit Tullius, literarum ar/o, palarn permanaile deciarat. η) A c nemi nem penicns, Audldrum aliquantulam hac in re inquirentem judicia, fugere contenderim, Tantum, ac un quam tieri potuerk, ad difci plinse oratori^ Iaudem & ornamenta contuiille veteres. Hinc iß am lumen ingenii novimus fuille nuncupatam, eoque, haudraro, vehementi hujus incenfi arnore, proceilerunt, ut divinam qu^ii/ dam naturaeque eminentem vim iili adjudicayerint, o) *) k ) Crejoll. Theatr. vet. Rbetor Lib. /. Cap. IX. Ci~ cer, de Orator. Lib. I cap. II. I) Inßitut. Lib. X Cap. I ni) ΡUnii Pr#fat. Riftor. Natural, η) Vellej. Patercul, Lib. h cap. XVII ο) Cicer. de Offic. Lib. 2. Cap. XIX. pro Z> Murena Cap. II, VI, *) Doclores tnter Chriilianos, qni Patres nominantttr, nonnul- }os recenfere an im us eil, qui, eximia i η ihm et i eloquentia, infignia iibi coro par a r.unt cognominaad i rom arta lem poilentåtis co π feer ata memo, riain.. Sic Joannes Archiep» Conirantinop. dictus efl Chryfoftomus ; Petrus, Ravennatium Epifcooijs, Chryfologus; Radulphus Guilhelmo IV Aquitailin? Duci α concionibus facris Ardens; Bernardus Abbas Claraevalleiifis Mellifluus; Aur. ITudenlius Amcenut.

13 m ι ni $ ξ. VI. Studia inter veterum Rornanorum perbon orißcum omnino attigiile locum recitationem eorum, qear confcripferant, concedamus neceile efh Hunc namque ufum Po tis aliisque, cruditione confpieuis, commu ne m fervabantj ut illum, quem publicac eftent fa luri Iucis, librum» antequam edebatur, pradegendo; amicorum vel promiicue audientium judicio ac ceniuras r e faciei manuumve geftibus obfervatar, fubjicerent. Sirniiiter etjam, quas eiaboraverant nön iolum Qratores, verum etjam interdum Rhetores ac Sophiftar, publice privatimve, pronuntiabant orationes, giorisque flagran tes cupidine omnem in id coilatam volucrunc operam, ut, illas recitando, gratiam ac laudem, ex certis fignis feie exferentes, auditorum fibi conciliarenf. Ac ab adolefcentibus non modo, ied etjam adukioribus, viris, ipfisque nonnunquam principibus hare illorum ingenii atque eruditionis fpecimina fuiile recitata, uti memoria dignum, obfervemus. Huic. farpiiiime a fcu* coronidem impofuertint aufcultantes fuis acciamationibus & plaufibus, ad honores & praemia in dicendo perpolitorum jure meritoque referendis, eodcmque, quo coepirous, ordinis & rationis fiio proiequendis. Duplici hos expreilbs fuiffe ratione commemnrant au dio res, per vocem enirn aut geitum acclamabant plaufusque edebant; non tames ita connectebancur hi, quin etjam fepius eos difltalutos fuiile lectitemus» Priorem applaudendi rnodum, (Declamationum enim jam men tio ht) ß inipiciamus, divecias illius commonftrant antiquitatum Romanarum fcriptores formulas. Apud Ro manos, in primis utpote ufi tatar, enumerentur hast Pr&clare, helle, fefiive, non potefl melius, reele, pulchre y euge.p) Åoud Grarcos v.ero: χαλωε, σοφζς, αλη&ωε, οξ- &ωε 5 ύπεξβχ,μ.οντωε, ευ9 ύπεςευ,^κυμοί,^άε y ύπζξφυοοε,. fyt- Β ι

14 @ ) If - μεωε, ευφυωε >, prcetexque hare, aliis gloriofis acfeo cohoneftabantur Sophiffcc tituiis, ut laudes illorum ad coelum ufque eveherent fuosque Themiftius auditores, baud irrimerito, φιλοόωξαε ονομάτων appellaverit. F.jusmodi acclamationurn genera aliquot recenfet LucianuSj qualia fuere: ω της κοινότητος, ηξάκλειε rys ττοξο^οόζολογίοε, υμηχονοε ον&ξωτϊοε, zdh ον τιε \rnoi τηε επινόιοε νεοξωτεξον, q) Hiice alia adjungit Philoftratus : h ωε Αημοι&ένηε, ειε των Μάο, ονης &ουμάσιοε ffgjj ^'ητωξ, οικιςηε Σμυ^νηε, έξμ& Äoyig τυττοε atque iftius genens plura. r) Nec parcius omnino in declamantium prtedicandis laudibus feie gerebant auditores, ilios fiquidem large copioiéque acelamafle & plauius edidiile plurium aileverant effata, quorum Themiftium, bunc in mo dura, loquentem audiamus: "Num rae etjam creditis, "auditores, veilro illo plaufu & acclamationibus indi- "gentem, cujusmodi mihi a vobis, cum dico, iarge "effufeque conferuntur./j In prima licet, poft exordiura, tranfnione ac extremo orationum, frequentius mitterentur acclaraationes & plaufus, interdum tarnen in omnibus fere peragebantur fermonis partibus, ut nunc åd oranem geitum, aliquando ad fingula verba, nonnunquam etjam ad fingulas fyllabas. Ήχο ipfa funt, qua; reprehenfione haud injufta carpit Quin- Äilianus: ''Qua; quidem, inquit, virtus negligitur a plu- "rimis, qui ad clamorem difpofita; vel etjam forte cir- "cumfufae multitudinis compofiti, nonferunt illud jnten- "tionis fignum, nec iibi diferti videntur, nifi omnia "tumultu ac voeiferatione concuiferint t). Hinc, ut o- pinor, quisque facile eil judicaturus, quantus in illo rum acclamandi ritibus exiliterit abufus. Quid igitur cenfetur mirum, fi vel ex hac ratione, Oratorum fapi-" entiflimi, nimios ac inordinatos faftidientes clamores plaufusve? icripta fua recitare noluerint, eorumque

15 Φ J Ii ( in vocifeando iicefttiarn, Magiftfatus aliqnando auito» rirate fuije eoliibitam? Alii vero declamitantes tsque hifce parum delectati» filentium acclamaütibus impofüerunt. Sie Piinius: "Quuni dico vel recito, non minus "quam clamore delector; fit rrodc filentium acre & "intentum & cupidum ulteriora audiendi u). In more, rarius licet expriterit5 fuifte apud veteres traditur, ut acclamationes iine ullius vocabuli expredione, voce etjam lubmhta & aliquando confufä tanturo audita, ederentur. Etenim filentium, ut vehementis attentionis eil sedknandum indicium, ex judicio de prxdantia & fvavitate rei ipfiusque perceptione oriundse, ita a- nimi aüdientium, tnelkam, qua? a dicentis ore pendebat, duleedinem gudantes, fenfim abripiebantur, tantaque orationis vi ac copia obdupefacti iilehant. Teflimonio iuo ha?e illudrat Tullius: "De plaufu autem> "alt, quid refpondeam? qui nec defideratus unquam a 'ke ed, & nonnunquam obftupefa&is hominibus ipfa ad* "miratione compreftu's ed. v) Multis m'ödis prteterea ac clamationes veterum, pluribüsve, ac bis enumerari queant pagellis, pronuntiabantur. Adjungendum volui, quod äliquando auditt)res,dicen?ibus placendi animo,ad Rnyth* rnurn modosque Muficos vocem accommodaverint, ac fuas cåtminibus eonceptas protulerint acclamationes * qtias nonnunquam jurejurando confirmarunt, quo fe non fnrualate, Ted exanimo, äcelamade palam tedarentur. p) Ferrarius de vet. acclamat. Ef plaufu. Lib, III. Cap. FIF. q) Zeuxid. pag. ρηη, r) Pbiloflrat. var. Loc f) Themifliiis orat. IV* t) QüinSlilian. Inflit. Orat. Lib. 1F cap. 2. u) Lib. II. Epiß. X. v) Cicero pro Defotar, Cap, XII. Crefollii Tbeatr. Fei. Rbet. pap. 288*. VII. Poderiorem platidendi modum, ad quem änimum jam intendartnß oportet, geftibus h, e* vario corporis ejus-

16 Φ ) ι6 C ejusdemque partium motu fuiite pera&um, firmiitima nititur, vetuftioris tevi, Scriptorum auctoritate, utpote cujus in facris eijam pandedis injicitur mentio. x) Omnium primo plauius, qui ab audientibus, per manus diverfosque illarum flexus, dabantur obferyari roerentur. Hunc ita atüngit ritum Bhiloftratus : Kai η $εζιά τοις όοοζτυλοις νπεψχλμενοις ύποχειμένην τ'ην άξίζεξχν πλήτ τει ες το κοίλον, /V ωσιν cci "χβίξες ^νμφωναι, πληττόμενοι τρό πω κυμβάλων. y) Tria piaufuum genera énarrat Svetonius, ex tripiici fortaflis fono, quem artificicius ille maniium eificiebat motus, nuncupata, bombos nirnirum, imbrices & tefl as. z) Verumtamen unde hax: fint derivanda nomina, non liquido explorari facile conceilerim; nullam fiquidem is horum denomina tionis reddiderit caußam. Quemadmodum manibus, fic diveriis etjam pedurn motibus, ea, quas ex dicentium iermone ceperant oble$amenta, indicafunc adplaudentes. Varia ejusdem genera in antiquis leguntur monimentis, quaeque fuerint priecipua ac ufitatiora no» minaiim nobis adferre fufficit, ut: aßurgere, ialtahtium more, terram pedibus ferire atque tripudia ex h i bere, excurrere, veiles excutere, fupplodere pedes, circumagere corpus &c, Pienius ha?c expofuerunt, fuasque iententias probatiffimorum fuifulferunt Aubtorum effatis Ferrarius & Crefollius, in hoc illuftrando argumento occupatiffiml. x) Ferrarius de Feter. Acclamat. & plaufu. y) Icon. Comi pag Crefollii Jbeatr. Vet. Rhet. pag. 2^6 feqv% z) Sveton, Vit. Neronis Lib. VL ρ. ρηη.. VIII. In diveriis ac magnificis dum.veterum Eloquentiae cultorum honoribus pra'miisqne tradendis verfämur, ampliflima, qnas iliis deferebantur legationum munera, haud reticenda pinavenm. De infigni & fere admiranda, quam

17 ff 17 C ) quam legato prasflat utiiitatem Eloquentia peftitus per ^ fyafa Gens Romana Grsecaque ad mu'nus hoc magni o- irinino ponderis adminiftrandum aptiffimos elegit, doeibus nimirum promte ac ingeniofe inveniendi, a-pte & ornate dicendi atque feliciter dernum perfvadendi, tk natura Sc arte inrrucliffimox. Sic Gorginm Léöntinum, quem arris Rhetorica; nonnuili faeiunc inventorera, ad Athenienies legatum miflum, praecellenti, qua vaiebat dicendi fas ul täte, eorurn ita occupaile animos contend e Diodorus Siculus, ut, qure illi demandata fuerant nego tia, optatö conféeerit fucceilu. Sophjffcarum etjam non paucos apud Gra&cos, ob fummarn ingenii vim, iegafionum fuiite prxpofitos muneribus iectitamus. ka Marcus Byzantius Sophiila, coram imperatore Adrianq CaufLm iure Reipublictr agens, tan tum Eloquent a efteeit, ut non ea modo, qua; magno contendebat opere, ipii ex fen ten tia ceilerint, ied etjam ferpioriem ejus»dmiratione ptojecutmfit Imperator, verbis heic utor Philoftrati. au) I- dem etjam téftatur Antonium Pulemonem, legationes apud Smyrnaros prteciare obeundo, in intimam illprum fami- Ila rita tern adeo fuiile recéptum, ut, ii qua communi urgerentur calamitate, hujus åuxilium &c levationcm in ploraverint. Adrianum, orations fua, hic abquandq conflringens, illius Smyrnaris adeo conciliavit amicinajn, ut grandem pecunia; fummam in cei ta eorum urbis ardificia exftruenda impenderit. Kec Scopeliani Sophifta; dexterrimi prastermittenda; βασίλεια πξεσβειαι, quarum illa palmam omnino pr^ripit, quam pro viribus non tantum Smyrna?orum, led univerfx fimul Afns fervandis fulcepit, cum inter alia, qure fufius a Pbiloilrato referuntur, Imperatorem inflar Orphei Thamyrisque delimijje dicitur. Neque tamen irriti iplius* fuerunt conatus, cun^ta enim quae expedit, plus vero etjam, obtinu- t.bb) Pe ApoIIonio Moione, Oratore, quoflöruic xvo, C fum«

18 ihm me έοηί] icuo fermonem habet Cicero, cujus in dicendi peritia quondam exilitit magifter, quod Diftatore Sylla* legatus a Rhodiis decretus, iilorum de promer i tis impetrandis prtemiis fenatui Romano, propofu* erit poftulationem: mnumera fere aiia ut iilentio premam exempia legationum, Eloquente Dodloribus demandatarum Ad hoc ipfum alludit Livius, ita diife- "rens: Ea clade haud minus, quam adverfa, fuba*,?fli Vejentes pacem petitum Oratores Romam mit- ''tunt, cc) Et Virgilius: jfamque Oratores aderant ex ürbe Latina, Velati ramis olea, veniamque rogantes. dd) Quid, quod vocem in ter legati, tripliciter apud Roma4 nos ufurpatam,eademque, ac hic, declaravimus, acceptam fignificatione, atque Oratoris nihil fere pofuerunt discriminis Scriptores antiqui. Caufias enim populi plerumque dicebanc ac perorabant legati, unde & audoreä eauflarum communi fepe vocabantur nomine Oratores. Diiluadent rationes haud paucse, ea?que validifiimas, quibus snvitus tarnen obtemperem, ut in enarrando, quanta meritorum fuorum reportarint prsemia antiquioris xvi Eloquentite cultores, heic iubfiilere oporteat. Ea vero, qua? in pulcerrima hac materie reilant, ex Parergis Walchii Aeademicis, nec non AuRoribus, ikpins a mecitatrs, haurienda, alius cujusdam opera. fumtuque in lucem prolatum iri, haud diffidenter augurari aufim. S. D> 0\ aa) Pbiloßr. de vitis Sopbiβ, Lib. /. ρ, j%i. bb) Crcfqll. Lib. I. Cap, VI11. cc) Lib. /, Cap, ij. dd) JEneid«Lib. XI; ν.) ΐύθ* tp $ tp &

19 ΓιΒ3Γ& WpÖH Wtik Π3Ν' a'dd ΠΠ^ΠΙ übw cnnö w iw» TWDI *&bvb rwcw GTODBOSI )m ivwyay«nbttfo n«uw -WJ> *wftn> fe 05» (»t-tfp :,Ίί^ Π ι πΐη ans1? η» φφφ ww twn wm τι** ^infejli d rfey ι#κ ntn oim oyya ηα^νι iiyr "*** jnaan ΠΎΪΚ nayo "fetova n«πκπ trmv "p*? fey nbi^p IDN iw n«wsi i3i *yfpnä itew nsnn D^aa *ni*w 113 mm -la-fe nyi rwn> ny n*?np i >oa V'\ r.)2rb c^ o tfh-fe vn *6 ntn na -nay a^aa^ oina inv?yo y^n\ r>rte t>sm fe trv»di ηιτηι rfrnn ma«1? \vv> rwm ram# 'nyotsn «n?a icn ο οκ Ό "i«y? VDJJ D^nfe«Π3Π1 0? DV "IID/Π ΠΤη'Η by lipp5?) Π3Η9 ηπ nvim tt'w "fe im -ρπη Va oa Vy naim nyin Vdp dovä iav nm»πκ τικ ηηκ lewfii v:^n idid rsrfei nivdv d^pvn -yy-id Vd mann iv man iwk -pi Vaa nfeyni njnnv fei&va oy Πίή Vrwa naan feya aav nwnrw ni&na "» n» vdk* feip Dnai wn nnp* maan VVd ipk χικ va 3wV nawn nan Ό yjv ny vaa *fed3vi -jnva* oy3n rwv raw hp "pia^ «fn k'n nnn idvv irmi>ia SiV P 3DV rihd^ Οΰπ iy ^ ΠΜ VPiOI Vd.Hfifcft av n»t V331 ^n ovya nan«^y nnn^ ^oin pi jnan T3 -jtnk^ ofey vs 'n^ön DX Ό»npwn ηυη ύοϊ nys i«fw3 nian to lyo1? isy nn iwio ητονη wa :,Ύ3"«'121 ΠΜί ρ" a'' ί>

20 TILL AUCTORti. LJip vi$ den helgd Klint, fojn himlens fyar räcker Hvnrs /kuggerika fiets en evig fialka täcker Där lärdom fäker fkygd och vett fin tilßygt bar, Kort fingt, vid Hellem ett fi kta huller var. Mig tvks att Guden fielf, med Mufiers täcka fitnra» Sig haßigt ftffiar till, at frän Paryajfien fara. Kj fly, o vishets Gud ' Förfräckt jag finde dä? En föérk och hififlig natt ej må ofis fifvergä! Öm Da flyr denne ort, hvem kan dä konjler hägna? Hvem J'kall då dine harn, med ädla nöjen fiägna? Ett tyβ och heligt fori, ßraxt flirämda orat rör. Jag driflig lyßna tors ocl: dsßa orden här: Kej, vet, förmätne, vet, du Gudars råd ej fattar, filen flott din fvaga fiyn i detta ljufiet mattar. Värt fint en annan väg, ån din förvirring, tar, Jag fnnrt i fkyir gömd, pil edra lunden far. En min och Vishets vän, i våra vagen färdig, "til itrids βär där beredd-, En Lager är han värdig. Min änkimiß tnig en hfl, men honom flyrka gier f Ty vil jag ßiga ned, när denna kampen Jkier. Af detta Gudatal jag helig rysning fär; Esen kalla blöden matt, i fivaga ådror gar. Ju längre jag. dock hart, frän Vishets Guden hinnerf Ju mera jag mig fielf och någon fiyrka finner. Min matta finnes kraft nu redan hämtat fig, När flra.y, min värde Vän, min tanke fattar Dig. Apollo fäkert dä, vill med vid flriden vara, Nar Du med öfvadt vett, fall detta verk förfara. Min Vän, pä defia blad, Din flit fipt vittne fer, Som af ett lyckligt vett, en vacker målning. gier. At tyfina vid Ditt Inf, min fväghet mycket lättar; Var vä»faß och Din dygd, det tvungna felet rättar Jag åndtlig i mitt grus, til Den min tiiflygt tar r Som lycka, tid och alt, i milda händer har. Du Envälds Gud ocb Kung, fom jordens kräk fä vardat Lär Denna Vännens dygd dt fota frukter förda. Ett ömnig fållbets dagg befuckte alt hans Up, För flit, för] vett och dygd Du rik belöning gif. j. wahlander, ^ m.