AMNELL, E A A A S SD'3c: M ag. JOHANNE J. ILLU STRATA DISSERTATIONE PHILOLOGICA; 1 ERICUS SIBERG, V-GOTHUS. E SACRIS SCRIPTORIBUS N, F-

Transkript

1 A hw E A A A S SD'3c: E SACRIS SCRIPTORIBUS N, F- ILLU STRATA DISSERTATIONE PHILOLOGICA; C u ju s PRIO R EM P A R T E M, ADSENTIENTE AMPL. FAC. PHILOS. UPS. E t M o d é r a n t e V IR O C E L E B E R R IM O, M ag. JOHANNE J. AMNELL, Graec. Lit. PR O F. Reg. & Ord. I V V.![ PUBLICE PLACIDEqilE EXAMINANDAM SISTIT 1 ERICUS SIBERG, V-GOTHUS. IN AUDITORIO CAROL M AJ. D.Vtll APRIL: AN. M D C C L I I. ANTEMERIDIANIS HORIS SOLITIS. UPSALIÆ, E x c u d it L. M.H 6j e r, R eg. A c a d. T y p. ' /! L

2 Hbgåreborna ocb Dy^äadla P R 0 R S 7 ÏNNAN, F ru MARGARETA RHODIN, Min Högtårada Kåra MODER. tanken rörer, når jag flitigt mig påminner Den ömhet,omforg, gunft, min Motmigftåndigt vifl. Falt mer uti min hog flor oro fig infinner, Då med fä penfle-drag, i inycken orda-brift, Jag tanker bjucla till, min Moders godhet prifa, Och fkyldig tackfamhet med matta fergor vifa* Min fpåd3 lyckas gren fin grönfkan tycktes mifla, Då Himlen från mig tog en Fader huld och god; Hvars faknad och lörluft ej annat kund3 ån rifta En diup oeh kånbar forg uti mitt forgsna mod; Håldfl fom Förfynen mig Hans hielp och flöd beröfde Juft vid den famma tid, då jag den balt behöfde. Men Himlen vare fack, fom olycks refvor helat, Och unnat mig ha quar en genomgoder MOR» Hvars dryga koftnad har for mig ei nånfin felat ; En MOR, hvars hulda vård fig vifat ganlka ftorj Ja, låter ån fin luft och måfta nöje vara, At Kunna hjelpa mig och ei bekoftnad fpara. Far, Hulda Moder, fort» mig famma godhet unna, Och tag. mot defla blad om rum i Grekeland, Dår HERrans bodlkap fökt, Hans dyra nåd förkunna, Ochdern jag teknat up, fafl med en fvager hand. Jag vill, jag fkat dermot hår aldrig återvända, For E r, min Hulda MOR > till Hisnlen fuckar fånda Min Ubgtårada Kara M ODEKS Tydigfte Son, E R IC S IB E R G.

3 C a pu t I. EAAAAA ngt) EAAHNA2 In univerfuin exbibet, S* I antum non omnibus aliis Europae regionibus priorem habitatam fuiflfe Graeciam, cum multa alia, tum præfertim ipfe fitus efle poflit argumento j quippe quæ, altero decurrente poli cataclysmum Noachicum feculo» ex Afia, haut multum remota, fuos facillime ceperit incolas. Hi vero frequentes in eam orbis terrarum partem habitatum concefiere, cui natura benignior adeo non denegarat, quæ hominum fatis fint ufui, ut multifarias opes fuas atque ornamenta, inter alias fere terras dividi folita, huc velut In unum congeflifie videatur. Græcis namque, rem feélantibus pecuariam & a- grariam, erat abunde domi fu«, unde non vidum modo & ami&um, fed & divitias fibi pararent. Si quando etiam his civibus cum peregrinis mercibus importandis permutare domefticas adluberet, mira»itus opportunitas rei nauticae commerciisque externis, antiquitus heic agitatis, latam aperuit viam : quam & compendiariam reddidit, e beatiflima hac cherfonefo & adjacentibus infulis, trajeclus facitis in nçbilifllmas ob- A 2 jacen-

4 jacentis Afiæ Africæque oras, quse inventæ primum ipfisque Græcis traditæ navigationis & mercaturæ gloriam vindicare fibi confveverunt ; In Phoeniciam puta & Ægyptum. Sed nos monebit quis, non omnem Græciam ubivis arque divitem fuifle ac beatam; quin hanc, aliqua fui parte, malignum, fterile atque alperum habui fie folum. Nec vero diffi-emur, frugum feraciorem regionibus ceteris exftitifie Theflaliam, Boeotiam, bonam item Aetoliæ, Phocidos & Macedoniae partem; denique Peloponnelum fere umverfam, (excepta vide!. Arcadia? quse montofa admodum ac filvofa, & pafcuis, quam arvis, lætior, rei paftoritiæ ac venaticæ mirifice profuit:) atque fic porro. Vide, qure ex TH U CY DIDE, PAUSANIA, STRABONE, DICÆARCHO, ceteris, depromit JO. GOTHOFR. LAKEMACHE* RUS a). At fic tamen, internis domefticisque comfiierciis fi dederis locum, mutuis necefiitatibus fuccurrere nullo negotio potuerunt Græci; quorum alii a - liis vitæ inftitutis diverfifljmisque artibus manuariis, (V c. Macedones metallis eruendis, Boeotii, inprimis circa Tanagram, ferendis vitibus; &c. ) addi&i fuere. Sed jam non vacat pluribus exponere commoda pariter & obleriamenta ejus terræ innumera, quse cives hos, huc primum invitatos, in his fedibus poftmodum detinuerint. Ex ipforum adventu, in ornanda regione Hia, naturoe fociam fele ars adjunxit, & optimis quibuseunque pacis ac belli inftitutis, infigni civium cura atque indultria mature excogitatis, & dein magis magisque perpolitis, eo demum pervenit, ut vix haberet amplius, quo progrederetur. Non jam loquimur id temporis, quohellada, Perfarum vi&ricem atque Orientis dominam 3eomiter Afia reverebatur. Quin illud pluris facia) Antiqu. Gr. Sacr. P. L C. I. jt. VI. p, 21. jq.

5 facimus, quod Hellada, literarum pariter & mechanicarum artium vel matrem vel nutricem, eamdemque communem msgiftram, agncverit Europa. Neque e- m m Koma vetus, quamvis ambitiofa, diffitetur, Te, pleraque fua decora illinc mutuatam, id debere Græcis, quod Latini cives jam olim barbarorum exeinti ifiint numero. N os, inquit fuorum nomine eloquenti Latialis parens />). ea > quae eon/equitti fumus, his flu - iitis & artibus Jumur adepti, quae /unt nobis Graeciae; ttonumentis di (cip Imis que tradita. Haec cuntta Gracia, quemadmodum loquitur idem alias c), quae fa m a, quae g lo ria, quae dobrina, qua plurimis artibus, qua et i ani rruperit & bellica laude flo ru it, parvum quemdam locum (Europae tenet, femperque tenait. Sed fuit Hellas, & ingens gloria Grajorum. Dudum efï> ex quo Grarcia vetus in recenticre defiit agnofei. Verum tamen, ne tantum hoc orbis terrarum lumen æterna prematur no- & e, vetuerunt huc usque & in pcfterum vetabunt monumenta literarum, altrici quondam fu bene merentiflinnæ hanc referentium gratiam, ut ejus memoriam colere cultior orbis nunquam abfiftat. II..Simile veri eft, diverfis gentibus, neque eodem tempore ex A(ia transvedlis, habitatas fuilte diverfas Græciæ regiones. Illinc fortaffie manavit, quoddiupoft haec in plurimas civitates & respublicas minores divifa manferit Graecia, fero demum in i num coalita corpus, ejusdemque imperii legibus fubjedla. Minutse hae res* publicas, mutuis nunc federibus & an icitiis, nunc dis«lenhonibus & bellis implicatæ, firgulæ licet fui juris esf e n t, aliae tamen aiiis exftiterunt potentiores. Ita cum, qu b) Ad Qu. fr a tr.l L 9 c) Hr* Flacco, C. X X VIT.

6 quæ minus* valerent viribus opibusque, minus etiam inclaruiffent, e contrario valentiores illæ non tantum domi fuæ magis celebratæ funt, fed neque diu exteris populis manferunt ignotæ. Itaque non eli, quod miremur, fi celebriorum civitatum, inprimis litoralium, nomina, quæ extraneis in ore erant, latius paullatim extendi cceperintj ita ut iisdem fimul comprehenfæ fint minores gentes, præfertim mediterraneae, majoribus illis ac notioribus non raro vel federatar, vel tributariae. Illinc etiam deducenda videtur feriesnumerofa nominum, quibus infignitadeprehenditur, prifcis temporibus, Graecia«Sic non tantummodo ïleaccvylcc, A%«/«, Aç- <yor, Accvocwv yjûçoi, &c. fed & ipfa EAAas-, notiora fuifie videntur illuftrium Græciæ regionum nomina, per cvveyjoxrjv, ab exteris primum hominibus, dein quoque licentiofius ab indigenis poëtis Graecis frequentatam, vage admodum & late accepta, neque raro u«niverfae adfignata Græciæ. Id vero non foli huic terrae contigifie, alia docent exempla bene multa. Sic Europa, A fia, Africa item & Libya, non jam initio valufiimarum orbis partium, led regiuncularum litoralium, adeoque exteris notiorum, exflitere nomina, dein ad ulteriores interioresque terras longe nimium & late extenfa. Forfan & univerfus orbis Ar&ous olim Scandia nomen tulit a Scania, auftrali, eaque maritima fui portiuncula. Videlicet ab opportuniore innotefeendi occafione, atque ab ufu hominum, inprimis exoticorum, pendere arbitramur terrarum hanc adpellationem fynecdochicam. Partem vero pro tota regione nominare, follemnis omnium temporum mos fuit 5 a quo neque recedimus hodie, quum, ex principe provincia, Hollandiam dicimus univerfum Belgium federatum, Mo/coviamque Ruflicum imperium ; totam itena Helvetiam, a pago Svitienfi, Svitferorum terram* Céte-

7 Ceterum non jam nobis vacat multis exponere ttcao«- w/ulxv Graeciae, nedum fingulorum nominum expifcari origines, quibus nihil videtur nobis lubricum magis, quodve aegrius poilit ad liquidum perduci. Idem efto judicium noftrum de hu/uv EJkxSos ac Gr*eci<e, vulgatiffimarum hujus terrae adpellationum ; quarum licet illa quidem indigenis feriptoribus, hæc autem Romanis familiarior ex/tiferit, utraque tamen Graecorum antiquiffimis accepta merito refertur. Quae nomina» primum haut dubie diverfis hujus terræ tra&ibus propria, dein ambo pariter per fynecdochen, quam diximus, ad peninfulam hanc univerfam relata fuere; Et certe EAA«r, (quam plerique ab HELLENE, Deucalionis, 'IhelTalorum reguli, ex Pyrrha filio, fic diétam volunt y) Thefialiæ oppidum aut regiuncula fuifte videtur rt); cujus vero latius extcnfuin nomen, Tbesfaliae primum ceflerit ac fubjacenti Helladi propriae: deinceps magis & magis dilatatum, comprehenderit etiam Peloponnefum, Epirum item & Macedoniam, Illyrtdos partem, Graecis occupatam coloniis, infulas depnum longe plurimas f & harum quidem alias»continenti Graeciae propinquas, quarum princeps Euboea; remotiores alias, in quibus eminet Creta. Nec vero latiffimis hlfce finibus contentum EAtciïcc nomen, fado rtum verfns & occafum trajectu, illinc minoris A fiée: parti majori, hinc magnae Graeciae b) in Italia Slciliaqj dea) C fr ittfignem HOMERI locum, R v. 6jp- fq. mbi $Sir,v n&j E Accroc, 1 beffaliae pagos agrosve, nec non 'Mvçfj.iocvecs y. cil faa r\\ois, 7 De [fall# populos, ita jungit * lit nttriqs loco-ac genti fat is angujli limites tribui videantur* b) MeyuÅriv EJkctÜoc votant PTOLEMAEUS & S T R A B O ; quorum hic Gecgr* L> VL t>;v X<x«A/«p eo> mmtne compnknjam tradit*

8 deferri ccepit. De hifce autem ceterisve, quoquo ver~ fus mißis, Græcorum coloniis, (quarum quaedam etjam Ægypî um aliasque Africœ oras adierunt,) non adtinet heic plura dieere. Quin illud nos verbo monendum ducimus, quod in Sa. Sa. N. F. E&aV pro Gracia univer)ali non occurrat. Ador. X X : i. feq. facer (criptor tjjv Mwteiïcvluv contradiftinguit ry E/kccå). Quippe Ephefo relida, Paulus, 7roçevSAs hs ryv Mxy.eècvlccv, ( ycq ) JaE&uv rtc fxeçri fk&voc, yja^ev fis rrjv EA- Åccdx. dein Apoftolus, no^çoes ( h E?kct$i) fxtjvocs tç&s, confllium cepit ts u7îo~çë<peiv åioc MtcneSovixs (fcil EA- À etiïos, sis rrjv Arlccv.) 1. c. j. m. / Nequc aliter perveteri Bœotiæ urbi nomen fuit Tçtuoc, (alias TaWy^a, TccvccyçocTccj) unde formata non folum gentilitia nomina rav Fçctluv & TfociKÔov, Grajorum & Cnecorum, fed & ipfa terræ hujus adpellatio, latiflimo deinde fignificatu ad Gr seciam uni ver* falem transferri cceperimt. Vid. quæ ex STRABO NE, THUCYDIDE, PAUSANIA, STEPHANO BYZANT. & EUSTATHIO docet J. G. LAKE«MACHERUS a). Quomodo & Tçocixès, rus EAA*jv«r, ceno KUfxys tuos deducit SUIDAS />); quamvis nec fileat alteram derivandi viam, plerisque feriptoribustritam, at ne fic quidem tutam fatis, cnro Fçociy.x rives r a Grceco, Thefïali filio, quem fingunt gentis ejus conditorem primum ve regem. Licet autem I>a;>e v & TçcciyJus nomen non in ufu fuerit ætate HOME RI, qui regionem univerfam, unde fufcepta fit olim adverfus Trojam expeditio, frequentifiime vocat A- XficiiSoc yoiixv, nonnunquam vero etiam EAA«<5afenfu latiore» quam de quo lupra diximus, accipere videtur; V. g. ubi praedicatur Ulyflis KAf*t a) Antiq. Gr. p. 14. jeq% b) In Lex. tit, Fçâme/«

9 ivçv Y.CC& EÄaVpe. f) *. verum tanaen fatis antiquum fuiffe :n ipfa Græcia r u>v Y çottvmv nonit.ii, ex LYCOPHRONE & CALLIMA C H O, ilia appellatione ufis, ivit probarum Cl. CHR. ROS BECK; â) quibas addimus ARISTOTELEM >, T8S Y.CCKafJië\iiS T C T e fjlsv r ÇOituès', \>VV Jf EfarjVXC, comimemorantem : unde etiam major Yçocncav nominisf, quam quidem EAAjjvojv, colligi poterit antiquitas. A d hæc inerito quis conjecerit, vix aliunde Gi'æcof & G raciam, quam quidem e vernacula ejus gentis, muttuatos effe Romanos, quorum lingua Græcæ tilia fuit ac difcipula* Cogitanti vero mihi, cur vetuftisfimis feriptoribus Græcis, & præfertim HOMERO, plane jiulla, ceteris vero etiam infrequens fiat mentio r&v fçoctwv, quos vero conftanter Græcos dicunt Latini 5 cur nusquam Graeci YçoukIçcv, Grœciam Romani u- bdque loquantur: fe probavit hæe nodi ill jus foi vendi ratio, Yf>aiMv adpellatio, quando eam ipfi adhibuere Græci, non tam univerfae genti communis, quam fatis e:xiguce hujus parti propria, vix æque late patuit, atque aimpliflimum navfaaifvoiv nomen j quemadmodum & judlicat SALMASIUS f). Faciunt huc, quæ modo diximus de Totvotyçotioi five Yçocloi Boeotica, cujus potifïimun^ cives Yçcciy.mv nomine ab indigenis proximisque adeo- 1ns defignati nobis videntur. Qui locus cum forte celebrior effet antiquitus & exteris notior, his data fuit anfa univerfum circumjacentium locorum traélum eodem compellandi nomine, latius jam accepto, quam ut iimdigenarum loquendi ufui refponderet. Sic non tara jpfi Græci, quam exteri, illius nominis fui auftores B cen- C) 0< W o \ A V.726. (I) DifJ* {7tççi 7revTccShcv P. II. p» fc7. e) Meretoç. hb. / cop. XIV, f) Lib. dc H t dem ß. p. 2ßf,

10 «enfebuntur.' Et, fi quando cherfonefi hu jus incolæ in u- niverfum fefe dixerunt r çocittès, cufam ab alienigenhs novam notionem poftliminio adoptarunt. Itaque non eft, quod intra Græciam exoleviffe dicamusadpellatio*- rem iliam, quæ, cum foris ufitatior effet, domi nunquam fortafle obtinuit principatum. Poffent, quæ di ximus, & prifcis & recentibus dilucidari exemplis nominum, gentibus terrisque pluribus eumdem fere im modum ab exteris impofitorum ; quae quidem ipfis civibus, etfi non inaudita, tamen ufu familiariori minus recepta fuerint: nifi, brevitatis ftudio addu&i, recidenda putaremus, quæ non omnino requirit præfens inftitutum. IV. Quæ di&a funt haétenus de Hellade, pariter declarant ortum & progreffum nominis EA/voov. Horurm adpellationem etfi, convenienter ufui profanorum nonnunquam adhibent facri feriptores, ubi, in divifione gentium, rois EAAjjov Eocqßccqovs opponunt j Rom. I:: 14. a) (ita namque ipfis Græcis reliquas gentes univer«fas, communi vocabulo, audiviffe olim barbaras, notai a) EKKv\r! r e kcc) B ctçfèccçcic L C. a o fy ü s r e v.cù uvor\ ras illico /ubjungens Apoflolus, Græcos quidem (apientiœ aeque humanioris difciplinæ /ludio præ ceteris Mu. /Ires ; barbaros autem ab ingenii cultu ac /cientia alie ni or es exhibet. Tribuitur autem heic Græeis aocplcc,, non quae revelationi, led quæ rationi debetur experientiae ; h. e. humana [api enti a y philo foph ia: quamx quia ante alios coluere Gr<eci, dicuntur PA ULO / Cor.. I : 22, EAyvss ffccplccv &rs7v. A t quia fic tamen d iviniori illa (api enti a evangel i ea cafji fuere Udem, Xf/çeVr sctoov^oofjiévo!,' Efarjvi famçiec (fch) v. jeq, & Cap, /cq. v.i4*\ Quippe?

11 i l l u s t r a t a. If (ra fes eft:) tarnen frequentier eft in S:a S:a N. F. notiio rav EAA'/jvow, ItsSctiois oppofitorum. Rom. I: i<5. Ad. XOX. ÏO. ubi mentio rdr y.xtcix&vtccv rrjv Aalccv Iüdaiccv r r s xoc<eaa^v&jv. (Confr. v. 17.) &paflim alias in Act. /1- pio/t. Epid. Vaulinis. Hæc autem iatiflima fuit accepïtio iftius nominis, quo Judæi eundos præter fe pop)iiios nuncuparunt, humanum difpefcendo genus in jftidxos & Grœcos. Cujus tmv EAA»jW fignificatus nirmium quantum extenft vix meliorem aliam rationem reddituri nobis videmur, qu3mfiea, quæ fuperius II. rmonuimus, huc referantur. Quippe e gentibus, Juctfæoru.m adeolis, nullæ magis confpicuæ fuerunt aut «celebriores, quam EAAjjvw Aliatici ; quorum lingua cum iipfa gente, immo vero longius latiusque, quam ipfa gens, propagata, per minorem Afiarn, Syriam & cir- «cumpofitas regiones erat in ufu, adecque & Judæis aante alias linguas innotuerat. Accedunt agitata eum Ehœnicibus, Palæftinæ finitimis, commercia EAAifW Europaeorum, quorum peninfula infulæque populis A- ffiæ, reliqua omni Europa, notiores haut dubie fuerunt. Si quis autem Grsecorum coloniis, lingvæ item, legitbus atque inftitutis facris & civilibus, fufe per orbem jpropagatis, adjungere velit ampliftimos Gr«ci imperrii 1 minorem quoque Afiarn & majoris partem comjplexi, terminos: multiplex Judæis oborta Videtur an- (fa Grseci nominis confveto longius proferendi. Confr. cquæ de ovvntjoj^f propriorum nominum localium, ab œxteris frequenter admifta, fupra diximus. Quia vero pernes Judaeas erat vera Dei ecclefia, cum reliquas gentes îadhuc fpifla rerum divinarum ignorantia atque errores B i fcedis- 0 nippe alia ecv&çco7rl\r\ cotyla, ( cotyla rts dimes rtrtf, ) t longe alia aotploc, Qeë, sy yvviçlat, n d7rokekçvyyév*i, v. ^(6, 7) cet.

12 fberlifliml tenerent; ÉÄrjrtv adhæfi.t notio h&xàoàectçxv atque in (acris dehrantium. Sic & in mdam, quam diximus, partem accipiuntur II Maccab* IV. 13. viales v.oti 06Å\c(pvÅivfjtc, quæ funt illic inflar cvboovv/utxv i. e. rei EÀrjviKcc (leçoc.) II Maccab. VI g. Se i &EAa>;i t-saudiunt, qui, cum prius, ut gente, ita (acris, alieni fuiflent, ecclefiæ Judaicae fefe adjunxeruni; didi communiter n^öotjaurci, (i. e4hesychio interprete, 7tccçtikoi, ct\åce ve7s» ) iique etiam IMulots oppofiti, A ct II: II. NeC vero a roïç aeßö/mtvois 7rçôaY\KvTciç, AElor. XIII 4;* memoratis, dlverfl videntur et aeßc^evci EA- A rive? i qui fynagogis Judæorüm interfuerunt; AEtor. XVII iidem &.et7itixöoi' dieli veßc/uwci, ibid. v. ï*j* Sic profelyti fuerunt rivss E A A ccvccßccivcvres (ttf, ) 'n>ct 7TqCUY-WqOOOGl h Ttj tg^tyj I ts T.uoyoc. ) Joh, XII. 20. Neque enim foli Judaei*, fed & profejyti, usquequaque Hierofolymam confluebant annuis fefiis follemnioribus. Et his quidem ÉÅtjat 7r^c<ry]X^ Vas fuiflfe notitiam venturi McfTîæ, eorunidém cum Philippo colloquium fatis prodit, v. 2t, feq. Poterunt etiam fortafle non immerito in numerum r&lv 7 Autojv referri ut ÊAA»jv/dW yvruty.es ^ a PAULO, fynarmgam Judæorum BerCCenfuim ingreflb, converfæ. A EI. avii. io, 12. Saltim innuitur eo nomine, non fuifle genere Judaeas, feri alia qmcunque gente ortas: ( & heic quidem haut dubie indigenas ejus loci mulieres, puta Ëexclus i urbis Macedonum, Cives; fle EAA^v.tW nomen, (ignificatu etiam paullo ItriEIiore, quam qui Judæis familiaris exftirit, promerituras.; Ita & 7:^7^ Xvtos nobis videtur, cui fedes fuit h roïs fxe&oçlois ktc; Z/j'Tvoi', yvrrj Xi)çc<poivt7cu rœ yévet, MARC. VII: 24, 26. (MATTHÆO Can. XV: 22. dida yvrrj X u ru ru lu, h» e. oriunda echaiiaraeis, quorum quidsm,ab Ifr.êlitis expulfi) in Vicinam Phcenicen aufugerant;) quam quidem

13 quîdef» ÉAÅwtäcc 1. c* MARCUS adpellat. Quippe hæç, cum non effet enin Io^arçA* Ifraßliticis (acris, imprimis Mefliæ notitia, imbutam fe declaravit, CHRI STUM invocando Kv^ov viov Aa/3/Jl M ATTH. 1. c. K eque dein aliter di&i EAArji-«-, qui nonex Ju Jaismo* fed ex gentilifmo, ad Chriftiana facra converfi fueirantiita TVrov EhAtjvcc PAULUS adpellat *Gal. II. 2* 5- v - Sunt, qui EÅÅr,vuv vocabulo, omnium latîfîimé fumto, comprehendi volunt hofee Judæos, qui non jam intra patrias fedes Palæftinæ, fed inter rès EAA»;vaf, h. e. inter exteras, easque ab ecclefia Judaica alienas ge ntes, fpaifim habitabant. Quippe complures interpretum huc trahere avent locum jüh. VII; 35. ubi Judäri indigenae mentionem faciunt ttjs Siuvitofis tmv EA^ Atpvw. Sed vero, fi vel maxime, ( h. e* 91 év tri è\oc<t7tù^oi, Jacob. 1 ; i. v) ot oiuoftu^vres, ) illic audiunt Judsei, per Græciain Europæam & Afiaticam, Syriam, Ægyptum aiiasve regiones difperfi» quos, ad Chriliiana deinde facra perduàos, PETRUS in t7uyçùi* (p'iiï prioris (piß* adpellat iy.àeyrès 7ruçe7ri3ijfxas kice&7rofus Ilf lv r «, TuÅurloos y Kot7r7rotiïey.ixs, Aaiccs k u ) Bi& v v ia S } (7ZciçoiY.as, uv ctvocççcçlvj èv rois esvéoh 1 Pet. II. 12«) flc tarnen non eft, quod per rès EAA^vas-l. c. alios intelligamus, quam roc s&inj, five profanas gentes, in quibus ifti Jud&i degebant. Ut adeo è huattåqcl tuv ËAA\\vui îühil lit aliud %quam ii iï 10007: ctçêvr es ev EÀArioiv laiïcuot, binis hifee nominibus, uti folent, fibi mutuo oppofitis* Id quöd & ipfe docebit hujus loci, diligentius ponderati, contextus. Conf. item JO- CHRISTOPH. VOL- FIUM & CHRISTOPH. STARKlUM in h. I. Itaque non facile nobis perlvademus, Judæos exteros ditftos unquam EAA»pns* dicendos potius, ex quorumdam metite,

14 te, EAAjptfdf, h» e. Judacos EAAwîÇovrccçy linguam gentium, quibuscum fparfim habitabant, (apud quas interdum etiam nati fuerant atque educati,) puta rtjv EAA»f- Vnctfv amplexos, adeoque etiam, in facro codice prælegendo, verfione r«v Eß^^x. ufos ; quibus opponuntur E/3çcïïoi five Hebraiftæ, qui, domi fuæ eonftituti, vernaculam, rajv E@çoctâoc åictårxtov, diligentius fervarint b) Neque tamen hæc ita nos in medium adferimus, ut dicam velimus (criptam magnis viris, qui rçïç Asyôuevov EAA>jviçùov nomen, idque in Aff. A m pêfl. C. VI: i. C. IX: 29. C. XI.* 20., alio reterunt; inprimis, qui EAAwccç five gentiles, Judaica facra profefibs, i. e. profelytos, quos paullo ante tetigimus, iis locis defignari urgent cum THEOD. jbeza, JO- ACH. CAMERARIO, Cl. SALMASIO, GVIL. CA VEO, SAM. BASNAGIO, JO. CHRIST. VOLFIO, eeteris. Et fane duo priores loci, qui rès EAAtjvt^ccs rois E/3 çalcis ita opponunt, ut coin munis utrisque in urbe Hierofolyinitana fedes & quotidianum inter fe confortium tribui videatur, multo commodius fefe referunt ad profelytos, quam quidem ad Judæos, egreffos patria, & foris difperfos. Neutra vero explicandi ratio ita nobis improbabilis videtur, ut necelte cuiquam fit novaturire cum FOURMONTIO c), qui, conje&ura plus ingenii, quam veritatis, habente, pro EAA>jv^«;s legere mallet EAa/çar, adfeclas fcilicet EAeyrjs-, Adiabenorum reginæ, quœ, JOSEPHO tefte, Judaifmum fe&ata fit & Hierofolymis commorata; a qua nomen fuum illi haut fecus, atque ut.c rs itt HPochcwo), acceperint. Quam fententiani a laud. VOLb) Con fr. CHRIST. SC HO E l TG ENII Lex. Gr<cc. nee non Hör as Ehr ai cas a i Affor. VI: 1. c) Vide a* tur ejus banc in rem di/fert fingularis

15 VÖLFIO pluribus explofam vide: ubi & examinatur altera ejusdem FOURMONTfl hypothecs, qua EAAtt* conftituuntur Syri EAAfjvl&vTesj h. e. Graeci» vitricis mores & inflituta amplexi, iique partim Judaica facra dein profelïi, partim adhuc ethnici f. deo rum cultores; quorum quidem lingua (Syriaca) pri* mumfcripta fuifie A tta Apo/l. idem lalfo libi perfuadet, C a p. II. IA AT PI A A m MAKEAONIAN E yrumre» (ttlillatim trattat.. I. P AULUS, Asnaoycs û3v X^çS toc e&vtj, Romanis fignificaturus, quid vetuerit, quo minus Romam adierit ipfe 5 commemorat, quam late fe extenderit evangelii inter gentes praedicatio, qua perfun&us fuerat huc usque. Quippe tradit fefe ctno UçaeuMp xcc/ kj^ao), rs I A A 7tmXr\(>ct))thoct ro ivocyyehtov tx ixçi-ï'. d) i. e. orfum fe ab Ilierojolymis, eorum verfus contendifie a i Illyricum usque, pofteaquam interjet a s regiones Afiæ & Europae, (atque in his Græciæ plerosque tra&us,) luftraflet. Etfi vero fic aperte delignantur term ini, a quo t f ad quem praedicatio Paulina fefe protenderit, tamen milliarium, qua? emenfus fit, centurias dinumerare, cum quibusdam, non fuftinemus; fiquidem is non reda Hierofclymis ad Plyriorum fines contendit, qui* potius iv xuv.aoj, fadisque fubinde digreflionibus, interjacentes terras circumiit. ixau^kov, IAAu^jV, apud STEPHANUM BY2L lxkvçl*, ampliflima fuit regio, Pannoniam inter ac finum Adriaticum fitaj & quidem a Pannonia longis magnorum montium jugis feparata : quam hodie inter fe d) Ad Rom XV. /<?.

16 fe divifam tenent respublica Veneta atque Imperatores Viennenfis & ConftantinopoJitanus, cujusque magnam partem condituunt Croatia & Dalmatiae regna, Plura de finibus lilyrici, quos non ponunt eosdern chorographi veteres, fi quis Içgere 'avet, evolvat CHRISTOPH. CELLARIUM e). Nos faltim verbo rnonemus, quod Aktms extremus fuerit Illyrici proprie didi, h. e. Barbarici, terminus, & confinium Macedoniae, quæ ultra oppidum illud incipit; quod ex PTOLEMÆO & PLINJO laud, CELLARIUS f ) oftendit. Nos verö mentionem hujus region's ab inftituto noftro non omnino duximus alienam, fiqui* dem Graecis non modo confines IAAi^«-, fed & quodammodo cognati fuerunt. Et quia Illyricae gentes quaedam, Graecis colonis permixtæ, horum linguam & mores penitus imbiberant, non jam barbaris, fed Graecis adnumerari coeperunt, Hinc eft, quod Ulyri«da Barbaram, quæ in Lififo definit, a Gr<eca Illyride, quæ a LifiTo ad Epiri fines pertiner, diligenter admodum difcernat CHR. CELLARIUS q ), idque praeeuntibus STRABONE & ceteris. Sed & ea re«gio poftrnodum Macedoniae limitibus ac nomine çomprehenfa fuit. Sic Av^otxtov, diétum CATULLO h) /Idrias tabernam r h. e. emporium, populis Hadriæ ad* colis frequentatum, ( cujus adhuc in Albania, i ) Græciæ Turcicae provincia, fervatur nomen, k) etiam ho* e) Not, orbis antiqui ^ Lib. II. Cap. <?. paq. 6o q, f ) Ibid. pag. 6iy. q) Libr. ][. Cap, XIIL pag. lo zj. h) In Volujium, /). m!z6. Ed. BafiU i) Albaiiiæ hodiernas dedit nomen prifca gens Albanorum in Macedonia finibus; quorum <eque ac rtjs- h.xßctvo7tchecos meminit PTC)LEMÆUS» k) In mappis Chorographicis D\J- RAZZO.

17 hodie eximio portu mercatoribus celebre, ) licet w rr yy tu y IAÀt^< v politum, tamen poli hæc ry M ocxèdovïcc adnumeratum fuifle narrat DIO CASSIÜS /)» Quomodo M. T. CICERO m) Cn. Pompeji cnjlra, quæ juxta Dyrrachium pofita erant, in Macedonia collocat. Dyrrachium autem vel eadem eft urbs illa, quæ prius alio nomine difta fit Epidamnus, STRABONE & POMP. MELA n ) autforibus; vel certe tî?s- ttcâsus otcpesyy.vioc oklycv, uti dwcet PAUSANIAS o ). Quæ quidem opinionum divortia concilianti CHRIST, CELLARIO p) videtur Dyrrachium Romana colonia ad latus Epidamni aedificata quo faélum, ut, cum vetus urbs intercideret, & no < va indies caperet incrementum, nihilominus eadem urbs cenferetur. Atque ut coloniam, ita novum no* men a civibus Romanis traxifie originem, PLINIUS q) teratur. Ut vero revertamur illuc, unde feceflimus, PAULUS in univerfum pl-xç1 IAAu^otSf pertinuiflfe prædicationem fuam memorans, innuere potiflimum videtur, pervenifife Evangelium ad extremos Macedonia proprix ver Ius occafum terminos, adeoque ad Illyrici confinia, ab Hierofolymitana urbe, ubi praedicare coeperat, & unde verfus occidentem prodierat, retr otiffima. Neque fic lllyrida Grxcam Macedoniae limitibus ac nomine complexus videtur Apoftolus; idque ex more veterum, hanc ab illa fedulo diftingventium. Confr. CHR. CP'LLARIUM r). Et vero ultra Macedonias proprias terminos occidentales progreffum C fuifife l) Ubr. XLI. p. 1J6. m ) Pro Ltqar. Cap IX. n) Libr. II. Cap. III. o) In Eliae, f. Uhr. II. Cap.X» p) Paq. /024. q) H. N. ltb%iii* Cap. XXIII. r) N. O. A. p. lojo.

18 fu i f f Paulum, a(!t contenu im rn fl ly rida ingreffum,< liiitoria piâîdicafionis apo/toiicæ facer. Neque enim cum Apollonia, Grœcœ I fly r i dos urbe maritima, (eaque Corinthidriim quondam colonia, PLINIO s) & STRA&ONL t ) fefiibus»') comnifccnda eft AttcAhtovlci y f y d ic fe v c a V r e s ( o FlcevXcs y.xi c i c v v civttv, ) tfa-' &CV e is Qeaeo&XcviKrjv. Aétor. XVII. i. Quippe coçnominem hanc urbem in Macedonia, proprieflriftiusque' di<fta >f fitam deprehendemus in pofterum. $, II. M ACEDO NIA quas fubferif r.ominnm pariter' & potentiae vices, non eft, quod im bis exponamus.' Pfjfcam & fere obfeurarn Vi/uciélas adpellationem? præfiantiori hujus regionis parti propriam, excepitlatius celebriusque Mccv.e$cv!us nomen, quod ab-o/iw- ////filia, nefeio quo, deducium volunt. M xystmv o* lim audiifife Macedonia? partem quamdam, perhibent STÊPHA NU S de ttrb. & HÈSŸCHÏUS 5. unde kviccv univerfam poftea nörreu traxifle facile quis au* fumaverit, prséeunte E U ST A T H IO in Dicnyfhim Perieq. Certe iîdfem funt Mncciéc âc Macedones j quos priori nomine defignant Latini poetes paffim & A* GELLlU S a). Satis ingeniofe cenjediarunt nonnulli, quod MotY.fr ou fint DVO, quorum in feri pt i s propheticis non infrequens mentio; quodque adeo Macedo-* nes a ja vani film & fapheti nepote, Gen. X :: 4. nomen tulerint fuum,- haut fccus afque laves ah i- pfo patre \p ifavtin. Robur huic fententiæ addi-t au- «Aor hiftoriæ M accabæorum, b ) ubi tradit, quod A* A fjrök viïçôs 0 <$>ixit.7ih, c baeckeïïàv, e^xbev ey, rr,s y is _... _... ;,. X-T-- / ) I I f t. L rrr C, X X i n. t ) Geoqr. L v i t p. 2ig, fq. a) f i o li tum A ttic a r» Lib. IX. Cap. 3. p nf, 4ÏS). b) Libr. L Cap. L v* f.

19 XeTTiAf*, y.ci) t7txra^s rev Actç.eïov9 ßaaiKtec He f trav ngq Mj;d«v. *. r, A. Et profecto non abludit velc LwrrcV, ô v7reç rvjs Mocv.eSov'lois, mors XENOPHONTI memoratus, c) vel Citium, Mac edoni oppidum, cujus me*, minit T. LIVIUS d ). Nequs tamen nihili facienda PHIL. CLUVHRII fufpicio, cui exigua adeo videtur pi onunciationis differentia in Muxeiov!» & Muy&vlcc, ut ab hac illa non c.i trahere potuerit. Mvyhvlcu ve ro, THUCYDICfy*. PLINIO aliisquef paffim memorata, Macedonia; pars exfiitit. Aliam ingreffus viam jo. PASOR, Twv Mccy.e$ova>9 etymon refert ad ro fircos, Dorice peeks' hinc boetis /uocy.e^ocvos', & HOMERÔ e) per fyncopen fuuv.ehc?, Longus: unde Max«W*v didfam putat regionem quam maxime oblongam* Hoc e-ft illud, ut 1 '. LIVII f ) verba faciamus noftra, maximum in terris Macedonum regnum nomenque; quod per Philippum Amynt fit. crejcere cum (ocpi/jct, Europ fe'tamen finibus continuit, Græciam omnem ac partem 7 hr acies at que Illyrici amplexum. Superfudit deinde [e in Afiam; & X I I I annis, quibus Alexander regnavit, primum omnia, qua Per/arum prope immejifo fpatio imperium fu e r a t, fine ditionis fecit. Arabas hinc Indiamque peragravit. Inde morte Alexandri di fi tractum in multa regna ( f laceratum; denique a Ro«rnanis oppreffum, & in provinciee formam redadlum efl. Ceterum de Macedoniae finibus, & antiquis, & hodiernis, copiofe agentes conferantur geographi, & unus inliav omnium CHR. CELLARIUS. Nos id potiflimum monemus, dilatatos fenfim fuiffe Macedonia veteris terminos, non ab occafu foluin Illyride C 2 Grcec) Iu KvvrysTc/fi, p. m. 6j$. Ed. Bafil. d) Ilifl, ai) U. C. Lib- X L I1. Cap.ji. e) ojw> H. f) Libr. X L V. Cap, IX.

20 Gas ca, (de qua fupra^ verum etiam ab orfu Ib ra - die parte quadam a Ijeda. Quippe t Macedoniam inter & Thraciam, Strymon fl vetus fuerat limes, qui Vero deinceps ad N fiam g) usque fl. prorogatus fuit. Etenim PHILIPPUS R. agrum, qui Strymonem inter & Nefturn fluvios interjacet, Thraciæ avulfum, Macedonian regno adjunxit. Ab illo jam tempore fub Macedonia femper comprehenfus manfit hic locorum trad us; in quo fitæ Amphipolis, Philippi, Neapolis, urbes etiam in facro codice N. F. celebratae, tie quibus p ft hæc flgiil3tim. Hinc eft, quod iflam trans Strymona Macedoniam ItiUtyitm aut adjcliam adpellent Chorographi.. ni. PAULUS, quum in Troade jam eflet, itifomnio quodam fupernaturali divinitusque immiflb monitus, in Macedoniam correxit, illic praedicaturus dodrinam Evangelicam. Nimirum c ça jj.ee hoc rrjs m ir os oltpsq ru n dvåco. Ador. X Vi : Ç). h. e. oçafjcc zetr ovccç. Ita & alias hominum k«t ovccç %çyifj<xrta&lvtûcv exempla nobis paftim fubminiftrant facri pandedse: Matth.i: 20, II: 12, ij, 19, 22. &c. Quamquam & fæpe c^ccfjce, e(t vi fio prophetica five revelatio, quæ vigilantibus obtigit ; qualis illa Cornelio fada, Ador. X. feqq. & Petro V. /o, 17. Dicitur autem haut citra efåu* &tv cçctfjct l<p$rjvcci' quemadmodum tnoxv, iq. dicitur Pauq) Neftus audit U E K O D O W, P l 1 nto~po M P. M E L Æ, ceteris ; T. LIVIO Libr. 4p* Cap. 2p. Neflfus amnis, PJO LEM Æ O autem, fimpliee cenfona, Nkaes, Immo vero e mfer. cjuibufdatn, & e tiumo CARACAL- L Æ, M ECTON ( Melium ) protrahant SA LM A S1US & H O L ST E N IU S, adlegatt a C ELLARIO, N. 0. A> p. iojfc

21 Paulus éçxf/ct î^siv. & paflim alias tâeïv *v cçccpccrt, cçotfxoc fehlten. 11. cc. Si Ador. XII : g. Neque multo a- liter profani Attici ; in quibus T HEOPHRASTUS h): Tils' yvktcs iàeïv hv7cv(cv. Illud vero o^ocfxot hoc fuit I AvYiç rts rv (h. e. Köer cvccç f(pdvt] ocvtto, Matth. I.* 20%) MccneScov k^ûos, TccçctxccXZv o c vto v, ycy AsyccV iioißccs he M«*eicv/av, ßa'Br,<j(y Yifxiv. i. e. adflare Paulo, ( haut dubie dormienti, ) ia fus efl quidam, viri Macedonis gerens fperiern î isque fibi ac popularibus fuis adprecatus opem Apofloh, Evangelii in Macedonia prædicatione ferendam. Confr. in h. 1. J. C. VOLFIUS. Kvot%BlvTts t v, inquit PAULUS v. Ii, 12. duo rrjs Tçwctiïos, ivbv» içc/un<rcifjev he Zci/ucBqccvMV, ry t??7r/ÿ<nj (fc. yplçoc, Ador. VII: l6 ) he Nf«7rcA/v' wjéibèv re he O/A!7F7rus, Porro Cap. XVII. r. Ätofitvcrccvres ryv Afx(pl7FoXiv yyq AwcAAojWäv, yxbcv he OeacrccXcvUyv. inde he BIçcitcv, v. io. Denique, relida Macedonia, itum efl Athenas, v. 15. Hoc fuit PAULI per Macedoniam iter 5 qui, cum, ex AOæ litore navi vedus, recto curfu perveniffet ad Samothraciam i ), infulam Æçæi maris, non procul Thraciæ continenti fitam; ( DIONYSIO v 5?4* çyix<yv Tol/ucv adpellatam, ut a 2,cc/joo, Afiatica infula, cujus & in hiftoria navigationis Paulinas men- - h) H3-. yjxçctkt. Cap. IV. t f X V II. i) SAMO THRACE infula, urbem habetis cognominem, an a Samo altera, Ionum infula, nomen traxerit fuum, di fee* ptatur. Certe lu^cv utrique itifula fuiffe antiqvum nomen, Sf Qçccy.ye adeo mentionem differenti* gratia fuperadditam, Jtmile veri nobis videtur ; ip/o prœeunte S I R A JIO N E, Geogr. libr. V II Licet autem Samothracia in pote date fuerit Macedonum, tamen hanc, Thra* 9 ibus proximam, inter infulas Grœçiœ referre non fu im nerunt cborograpbi.

22 frantio fit Ador. XX : 15. difoernatur:) poflero d e adpulit ad litus cjus Macedonia;* quam hru-mrov $. pr..diximus, & regionis liujus urbe«; (primum Neapolin, Inde Philippos, demum Amphipohn, Strymoni fi. ad«- jacentem,) adiit. Poll ha^c veterem illam & proprie.didam Macedoniam ingreiïus, urbes ejus, Apolloniam, 'Ibepfalonkcn, Berœam, invifit. Ceterum de Paulin is per Macedcniam itineribus cfr. Ador. XIX: 2.Î, feq. C. XX: i, (eq. I Cor. XVI. j. II Cor. I: 16, Cap. II: U.C. Vil: f. Phil. IV. 15. Quin & indicem M««- ècvxv, cweyjrifxocv ru YIccvXu, vel Ephefi jam degentis, vel in A fiam deinceps contendentis, (in quibus AçNctç- %os, Ma&fJow eaaixhcvroe'jç, poftea quoque Paulum Jetr/uctiTttv, in Italiam ni vi vehendum, comitatus, A- dor. XXVII: 2. quem proinde cwccixfaocxoorov vurcu, captivi fatis J'ocium, adpeilat Apoftolus in Epift ad ColofT. Romæ fcripta, C. ult. v. 10.) videre eft Ador. 'XIX: 29. XX : 4. Prcetere3, quam munifice Macedo* nes Chriftiani egenis, fidei & lacrorum Io ci is, fuccurrerint, quamque promti tulerint opem ipfi Paulo, multis praedicat hic Apoftolus. Sic Rom. XV: 15, feqq. narrat in eo je jam ver fa ri, ut proficifcatur Hierofolymam, difinhut urus e hemo,fynam Chnflianis. Nw! J?, inquit, 7Tsglvo/jton hs leçurctxèfj., éioty.cvoov reis ctyicis. Qure quidem munera in ufum pauperum Hierofolymiravorum contulerant Chriftiani, Macedonium <yf Achaiam habitantes, svåcxwecv, inquit * Motyedcf.cc Ky&ilci v.aj>co\luv rivet 7i<.fi<sar ui hs rùs 7rroox<ss tmv oiylcov, r v tv leç%sccàr;jji. (h. c. erga hos,, qui e Janttis Hierofolyviitams Pauperes erant, exhibere beneficium ah quod & Chriftinne caritatis officium,) Quippe jcwvwv/«nihil aliud eft b. 1. quam êvvsciîci, quarum utraque jundirn occurrit Hebr. XIII : 1$. Quomodo xffiuts rhv ciylw.xcnweiv Rom. XII: ij. eft neceßitatifus Lhndianorwu

23 /jr/id tribuere f. larçiriÿ quörl & ipfuru Ro'rii. X V : if.- audit KéiTgçyrpott. Idem Apcflolus alias exponit Corinthiis eamdem laudem Macedonum, qui, v.xtcc Jvvxfuiv ngcf v?rtç Mvùpiv ocvsxiçetcr, rogarant Pauîum, vellet r»w yjxçw r&i rrjv kmoovixv Tris àictxcvlôcs, rrjs rts ras *V y Jus, rïëjroxrsxt. II Cor. Mil t. t. fc qq. Ubi primum illud ïiotandum, quod yfiçis Ireic beneficentiam rienoraf,*aut Ip Turn potius beneficium donums t pprxwfxixas i quemadmodum & tkev\jjiogv\ Y] ßipem notat egenis erogatam* Confr. v. 7. & 19. Deinceps, ubr dicitur %clçts x&j xexvoovlct TY(S àtccx evicts K c. & yûçus iïtotxcvcû/uevr^ v. 1(y. tenendum, quod r\ Scccx'cvlet, ii iis t s dy'nts ( ma,, y delignef, cuj'usmôdi fit illud donum, quove bine datum.* Quippe y\ öikxcvioc miniflcrium etiam cwamque eleemo* fyjuirtm pauperibus erogandarum importat paflim inf A f\.apofl. & Épift. Poulin, tlnde, ouando dieiïur -1 if cc$pot*]sj iïtetxonïa&oti vsrè rs üx-sàt, v. 19 & 2 0, ab Apcfto-lô adminifïraîa lautiorum munerum colle St a & diffi trib u tio bgnificatur. Sic II Cor. IX. t i i feqq. occurrit r, ïïtxxcvlx rris Kena^y'cts, (ubi >.ht8^ y lu notât pie* ta iis officium, quale heic eke mc fy n a,) è ffivcv ttçcscc- 1rex.7;Xr\çïiCX tcc vseçnpottot toov d ylm, ctkxcc rsoirr^ ü&vaaot x. t. A. Qtiia vero ftipem hanc}ad egenorum fudtenfafionem, pro fua virili, quisque conferebat, e& ipfa étiàm adpellatûr Aoyloc, tj iis tùs oiylus, h. e. col~ h f t a in çratiam Chrifiianorum Ja ft a. Vid. I Cor.- 3CVP: f,- feqq. ubi Paulinum occurrit StxTstypcc demo-r do colleftandi. Quo itidem loco ipfa r\ Acylx vr. ï. fiv e to BricotvçiÇo/jigvcv j v. t., audit v. f. yctçis' fc. ex: benevolentia profeftum munus ; idque Corintho Hie-- fofolymam periérendum. Denique PAULUS open* a Macedonibus fibi præftitam dilaudat ïf Cor. 5ü : 8y feqq. t o v~éçi]ijiclft&, inquit, Ti^ocotverkri^xsötv ci ùlek-f <pù itâivres uno M xxslmxs i. e. ecctifiœ Macedonie*#.. m m *

24 membra. Primi enim Cbrtjliani, fraterni amorit vinculo inter fe conjun&i, cciïe,hcßav nomine & ipfi fefe adpellabant invicem, & ab Apoftolis adpellabantur: uti paflim videre eft ex AB. & Epifl. Apo/lolicis. Ve nerant autem hi Macedones ad Paulum vseptistyrac tunc» cum Corinthi effet; quo tempore Apoftolus Corinthiis civibus êv Travr'i eißufi dvr ov hnçvjcre. nulla es parte aut re nulla onero(um (e praebuit. 1. c.. IV. NEAnOAir, q. d. nova urbs, haut dubie novis e Græcia colonis nomen relerens acceptum, Strymonis inter & Nefti oftia fuit oppidum; cujus item meminere PTOLEMÆUS, PLINIUS & DION. CAS SIUS. Primam hanc urbium Europae fefe obtuliffe Paulo, ex A fia trajicienti, fupra audivimus. Quia vero ille Strymonem inter & Nellum ager poffeffus fuit a Thracibus ac! aetatem usque Philippi R., qui primus eumdem Macedoniæ fuæ adjecit ; mirum non eft, fi Neapolin, quam Macedonia nos adtribuimus, inter 7 hracice civitates ab aliis compluribus relatam quis offenderit. Habuit haec noftra cognomines urbes non paucas > quas recenfentes videantur alii. Nos Philippos pergimus.. V. Non ultra XII millia paffuum A) Neapoli abfunt >IAinnoi, urbs multo clariflima; quam, in regione, Thraciae avulfa, pofitam, Philippus, Macedonum rex, hoc lubentior infiauravit & amplificavit, quod opportunus ille locus fibi vifus effet adverfus Thracas perfequendo bello. Quia vero poftea Thracum haec* inter Strymona & Neftum, regio Macedoniæ conffanter A) Hanc di flanti am ex A N IO N IN I itin. tradit CELLARIU S, p. 10%. /q.

25 /tenter adhfcfit, PAULO Ador. XVI; 12 audiunt < >ihi7r7ici 7içûûTtj rtjç rys MäkpJcvlas Tschis. i. e, princeps urbs partis illius trans Strymoaa, ad veterem Macedoniam adjedæ; non autem univerfæ, quæ tunc erat, provinciæ Romanorum Macedonicæ: laud. CELLARIO interprete. Hæc eft urbs illa, quam Paulus, adventu primum fuo & per complufculos dies præfentîa, dein etiam rn 7 $(Âm7ravins h nçcaî?, (literis Koma inijjts per Ê'XccÇçc^trov^ <I>;A<7r7rifcr/&>v oltsq- *oàcv, Phil. II. 25, fq. IV. )& 24.) plurimum nobilitavit. Ut fdeamus utramque 7tpcs Koçn&loos epiftolam fcriptam dnc <&ixl7t7iw ty\ç MomsSoviccs. Quippe nofter A portolus Neapoli pervenit hs, r,ris - - Tïjs1 Mcuistlovlecs 7roA/o, kcao»vicc. Hfxev Jg, inquit, «v rctvrr] rr\ 7tchei (jiurqlßovtes fifxèçus tivccç. neque vero paucos'admodum dies; quin ttoaa«v v. 18. KcA ojviccv PAULUS, PLINIUS «)itern Philippos coloniam ad pellat. Eo nanique coloniam a Romanis dedu<rtam fuifle, numus loquitur CLAUDII Imp., cujus ert b xiyçcttpyi COL. AUG. JUL. PHILIP. & infra: DI VUS AUG. Ceterum Latiale vocabulum eft v xca&>rlcc, a colendo diéla. Colonos enim audivifle cives Romanos aut Latinos, aut etiam veteranos milites, ad habitandam urbem aliquam miflos, nota res elf. Et Philippenlem coloniam, Çquam juris fuifte Italici IS.CA- SAUBONUS ad h. 1. exiftimatj multis magnisque privilegiis condecoratam fuifle, vel fatis conflabit ex Acft, XVI : 21. ubi Philippenfes in foro Papccw aperte ftfe profitentur. Confr in h. I. VOLFIUM. j. VI. Nos porro difpiciemus, quid egerit PAULUS Philippis, ubi tiplças rwcte commoratum audivimus. D T* n) Hiß. Hat. L. IV. C.X.

26 Tîf v/jiéçcc rôôv (TxßßoiTöüY, ïnqult Anoftolus, v, 13. SofJisv e oû rîfs- 7foÀecûG 'nctçoi 7rorct/xov, é ivc/xlçero 7tçc<t tv%y Itva;. Refert Paulus, fabbato quadam eqreffum fe fuiße extra urbem ad amnem quemdam vicinum, quo loco confvrverat effe precantium conventus. Exivit ita. to tempore divini cultus preeumque peragendarum, rrj rippet tôov a-ccßßccroov. Non eft adeo, quod diem hebdomados, quam Sabbati, h, I. infelligere quis mavelit. Locus item precationis exprimitur 7rupe irorccfxsv, ju x ta flumen, nullo heic defignafum nomine j haut dubie flumen minus, neque remotius ab urbe, quam ut precaturi commode illuc exfpatiari poflent. Nimium quantum torserunt criticos fequ. verba: ê Çad quem flu* viitm i aut in cujus ripa ) ivofxl^ero Tcqccpjyff hvoct. Verterunt quidam: ubi exiftimabatur, videbatur effe pre* tat io -, vel, ut ftt hctkkuyj prcef, pro fu t., esvett pro «- ceosoa, ubi putabatur futura precatio, quemadmodum interpretatur DES1D. ERASMUS. Quam quidem i- ftius verbi fignificationem, licpf alias facr. feriptoribus ufitatiffimam, (vr. c. Luc. III. 23. eoe hoff^rre, &c.) a prrefenti tamen loco alieniorem deprehendet, quisquis hunc diligentius inspexerit. Sequeretur enim > P.ulum, quum urbe egreflus effet, incertum fuifle de loco, ubi funderentur preces. A lii, In transferenda hoc loco, nullam habent rationem verbi ivoffi^sro, tjtpote quod, 7t\eovciçtK.ws adjectum, meram faciat ortvfyffccr# alterius verbi, quocum conftruifur: ut adeo', tvofm^stcr 7rçccrev'xrj 'eivott, nihil fit aliud, quam jjw Tïçocevxv' quemadmodum & 7tAeovct&civ alia verba t & in his ra> vcfjtl&vsect cognatum JWîV. tita Matth. III. q /urj Åojjyre Kesyeiv. i. e. ne dicatis.) Addunt, quod heic ro vopi&v&ctt haut fecus, atque aliis locis verba Çctiveo-Scct & dwîv, fignificare poflit non tam putari rem aliquam aut ita videri, quam potius revera ita cße\ ut nihil adeo incerti dubiique involvat. In* teri»

27 Verirr. nos iftam circumlcquutionem h. i. vix admittcn* ci rn arbitramur: præftrtim quia nullum a Ihuc aiiud adlegari potuit exemplum, ubi rc vc/xl^eab-xt fuetam (jgnificationem tueri quodammodo non poflic ; quam vero heic loci omnino repudiaret: id quod merito urget ELSNERUS o). Denique fuerunt, qui fic reddidere: ubi locum precationis effe, lege f u i t fancitum. E t hi quidem ad ervpcv ts vojjli&q&ui proxime accedere libi videntur. Quæ vero notio iftius verbi S fcriptoriibus nusquam alias eft in ufu. Ceterum nos> etiamfi neque hanc ingredimur explicandi viam, hautquaqriam tamen ab origine vocis longius recedemus. N ofjlos pro lege con/vetudinaria, h. e. pro ritu /.more, pasfim occurrit apud XENOPHONTA aliosque probatisfimos au&ores. Hinc roc vc/uxicc, ritu s, inftituta: v. vc/uocioc, Tïolrçtoc, H ERO D O TO, patrii mores. Et yo'fjli&tcu, moris efl, follemne efl ujuque receptum ÇJuare verba > é hopl&to Te^caev^yj sivoei, commodiflinue fic converteris: ubi Jolebat precatio Heri ; vel ubi coetus precantium effe fveverat. Hunc fignificatum r* vc/ul so$cii, confirmabit unum e multis exemplum laudati XENOPHONTIS: p ) exeyev, on voulue ito, ore 1 r s Ï7TÎ Asimov XOCXlvXl Sév&yjç, "(o «,) 0MÇs7<B<Xl 'C&VTM rès v.xi\$hrcts* i. e«interprete ROMULO AMASÆO.* ite t, inquit, mere majorum traditum efl, u t, q u ia Seutha invitantur, ei dona dent. Et fi quid valet provocata graviflimorum interpretum au&oritas, fequimur duces MART. LUTHERUM, ejusque prementem veftigia SVEC. INTERPR,; VOLFIUM item* MAJUM, EL9NERUM, STOCKIUM, cet., in fuis ad /. ct ob/ervstionibus. D i Ex* o) Obi $ Pag- 4 S 9* P) ccvocßccaety ß iß h H f a g. m. 2? j ed. BeffiU

28 Ex iis, quae di&a fiinr ha&enus, vidimus,' neque r r,v Tfçoçeijx^ (impliciter ab omnibus accipi pro precibus vel oratione ; qui tamen fignificatus multo receptifïïmus præfenti itidem loco haut ægre admittendus nobis videtur. Neque tamen multum repugnabimus, fi quis, voce /jlstmw/jukms accepta r oiy.cv 7rçcaev- Xns denotari velit, five lorum $ quo ad preces fanden das Judaei convenerunt. Nimirum diétæ etiam Trçcxrevfacrae ædes, precationibus deftinatæ, quas Romæ, Alexandri*, aliisque in urbibus exflruxere Judaei exteri. Cuj ismodi prof cue bar tm meminerunt etiam Ro** mani feriptores; in quibus JUN. JUVENALIS q ): - Jn ejua te quaero profeueba > Ubi vetus Scholiaftes inter alia.' Profeueba, locus Judaeorum, ubi orant. (Sunt qui heic intelligunt/0- a tm, ubi flipem efflagitant mendici j r) Ld iü3m mendicandi notionem non fatis habere au&oritatis, monet GERM. JO. VOSSIUS /) Et has quidem Profeucbas vel easdem cum ruis cvvuyooyuis, vel certe non multum ab his diver fas, plerique faciunt. Zuv<xyaya/?autem rcho'ar fuerunt Judaicae, five publicae sedes, in tubibus pafiirn eo fine exftruétæ, ut S codicis Iedioni ac Divino cultui precibusque infervirent. Cujus* nv'di 'ui'em nullam domum publicam Philippis ereéhrr PAULUS L c. tribuit Judais, quorum forfan in illa»rbe non admodum frequens fuit ccetus. Sin autem in quibusdam oppidis nullae elttnt qualem aedes, mos erat Judaeorum, in propinquas ripas & litora fecerwe, ut illic precarentur: cujusmodi quidem extra Philippos locum neocevyjis nomine L c. de- fignari q) Satira 11F v. 296 r ) V;d\ not. margin, aå I. Fd. Colon, adjt If r, p w 20. s ) Inflit* Or at» P* IL Lb. IVI tap. VI* j), 4, p. 90*

29 fîgn3ri volunt. Sunt vero etiam, qui ftatuunt, heie aedificatam fuiite in ripa domum five diverforium aliquod in ufum precanrium; liquidem, fub dio peragentibus facra, loiis æflus pariter & in briuin veri* torumque vis, maximo futura fuiffet incommodo. Sed contra monent alii, iflas in ripis litoribusque preces fub dio potiflimum inllitufas fuiffe. Conferatur TERTULLIANUS r); itemque IS. VOSSIUS, u ) & VOLFIUS ad h. 1. Ador. Neque nova res eft, quod peradæ dicantur preces 7Tccçd 1tctcc/iacv' qualia loca delegiffe videntur Judær, ut (ibi præfto effet a- qtua purior ad manuum lotionem, vel inprimis ante fufas preces adhiberi felit? m. Litorales oratienes memorat TERTULLIANUS u), i.e. in litore peradas z quem morem Judæorum, longo ufu receptum, confirmat ^(pktpoc AAacuçvuaaeûûvj quo Judæis Romani permiferunt, inter alia facra, rav nçocroyols 'ncmascu wçcs TYj SctKocs-ctiy nccrol ro Tiarçiov %$os. i. e. preces peragere mi marey ex patrio wore. Quod decretum Halicarnaffeorum, quia e vulgatis JOSEPH! editioni-» fius abeft, integrum exfcripfit IS. VOSSIUS 1. c.. V1L Itaque Juburbano, ripcnfi, eoque Philippenfibuf c on [veto precum habendarum loco, [edens PA U LU S, florebat mulieres, qua illuc convenerant* Kct&irecrrest Inquit, fhcthijfjtfr rcits csvehs&cuis yvvecifci» Kcc$l t(v h 1. xcct sfjtçxan docentis eft ; alias item indicis. I)ocentem audiebant congregatae feminae; qmbuscum vel fld quas locutus dicitur. Quippe rc Xothw rw idem eft, ac AaXeiv fard rivos n 77fds nvecy qua prapoßtto~ nes 0 Lth. de pu dic- Cap X V C u } Obf, mä Vel Can Ilum, p/g.?/?, feqq ed Londittm vtylff feriato ad nation- bib. i. Cup. X I il

30 iles locis aliis «adduntur. Qua?nam autem Ik qualia -fuerint roc KocKê^eva v t : o ts IlauAÿ, (v. 14.) non obfcure patet e fiequ. Nimirum ro KaKelv ( fupple ex V. 32. rov Aoyov T8 Ku^/a,) h. 1. non fecus, atque alias in hiftoria Evangelica rc y.r^vcraetv noy t o ddocoxeiv, abfblute & skkft7sttkoss pofitum, æquipollet r&> êvotyyehi e<r&cu' Ut KocKelv (it adeo loqui res divinas, five praedicare verbum D., quod & xu t l^cyfy Key os aut grqjioc, pafiim audit. Quibus facris addiétæ fuerint hse feminæ Philippenfes, non convenit. Chriftianas fuis* fe, recens a Paulo converfas, exiflimarunt nonnulli. Alii paganas f, deorum cultrices faciunt. Sed neutrum horum quadrare in Lydiam, illarum unari, conflabit e feqq. Reclius ergo cenfebuntur Ju d xe aut certe vrçcgiikvtci, fabbato congregatæ; quibus genti tes quasdam admixtas qui flatuunt, haut fatis meminifie videntur, quam fuerint alieni a mutuo facrorum commercio Judæi & ethnici. Quare folarum mulierum, non item virorum mentionem injecerit Paulus, ambigitur. Forte, vel quia nulli tum adfuere viri, vel quoj, faéta mulierum illarum x ) mentione, viam fibi parat S. feriptor ad harum quamdam, puta Lydiam, copiofius memorandam. Nempe audiebat Paulum r)s yvvrj ovcfjiccti Avo Ico, eaque 7roçÇ)vçc7roûKiç tioksoos Qvxrßiçuv. i. e. mulier ex oppido minoris Afiæ 7 by at iris, victum fibi adquirere folita ve mundando 7roç(pvçctv, ijuocnot 7ïcç(pvç<x. Ktiamfi vero fic fatis manifefto ei tribuitur proprium nomen AuJW, neque tamen defuere, qui gentilitium putarunt eflfe nomen, defumtum ex natali folo, fc. a Aviïlcc, Afiæ minoris regione mediter- x ) E x harum numero fuere fo r fan E voslot >&} Xwtvxv, mulieres Chriflianœ Fhilivpenfes. quas memorat FÀULUS Fkil IV, 2.

31 terranea, cujus urbem fuifte Qvccreigoc, teftantur P T O * LEMÆUS & SFEPH. Byzant. de urb. ( Trjv iv nare/«* ç>ciç v/y,mclxv Apoc. II: 18«JOHANNES enumerat inter rd ç h.rkv\alus rds h Aalot, Cap, I : il.) Et» ju«* diee SCHMIDIO in h. 1., mulier ifta,cui aliud quod- cunque proprium nomen fuit, ovo/jtccri, h. e. nomine communiter apud Macedonas noto & ufitato, Avolet*6 efl: nominata 3 ficut Mccçlcc, a patria, fc. diro tm MxyiïotAûov, quorum mentio Matth. XV: 39., vocata c fuit MayoccAqvq, MagdaUnfis. Sed quid prohibet, quin Lydae mulieri proprium efle nomen potuerit Au- Slct? Er, quod ad Mariam adtinet, nunquam illa folo nomine gentilitio defignatur; nec vero MayJoAW cognominatur, nifi ut a ceteris, quibus M arian omen, difeerni poflit. LYDIA porro dicitur aeßo/xivti rov &sev, verum Deum colens, adeoque non pagana, dea» Urorum cultrix. Quod aeßc/jilvmv adpellatio fæpe competat 7rçoarjÀvTcts-, monuimus C. I. J.IV. Qi_io les fuilte videntur & ctt ae@>lf*swi y wx7y.es Antiochenæ, A6tor* XIII: y o. & Lydia nofïraj ut quæ tempore & ioco, facris Judaicis conveniente, ceteris (ociam fe præbuif. Quae cum ad (h cl a Pauli advert iff et animum, ( 7:çc<ré* rxß<joe'-> ^c* v&v oiotvcixv, rois KxXafjievois, V. 14. ) tum demum Chriftianæ religioni le addixit. Nimirum eßx+ TTTicr&yj, H&} 0 g mos dvr ri s, h. e. yrdvres ot èv tîj or*, lot, V. 31. hi quoque haut dubie in anteceffum ab apôftolo inflituti. Ceterum de Lydiæ hujus in Paulum fîofpitalitate infigni vld. v. 15. utpote quern ilia non folum 7recçexccAê<Tg, ohfecravit, invitavit, fed & 7rxçe* ßiccaotro, i. e. precibus expugnatum, quafi vi quadam* im pulit, ut domi fuse div er faretur, $. Vili. Denuo eunti Paulo ad precandum, ( vreçatopha hsr v* & ) obvia Jacta eft /erva Pytbomßa, iim i

32 èîçmi Tjf *é%isr* 7rvévy.cc ïlv&oovcs, id que fane TTvevyec nowpov, iit e feqq. patet. apu 1 pe r*s co^ gnominatur Apollo, forfitan cctto ts nustasoci f quod, exiftimatus oraculorum præfes, p «r c ont antibus refponfa dare fveveratj idque Delphis, (quse urbs o- lim IIuSm di<fta,) per feminam vatem, di(fhm & hanc Hvbictv, i. e. POLLUCE interprete, ryv èv &ea(pa7s %Pc(f)Y\Tt$OC. Hinc & IIunW, rivsäjvikov 7TVevyc6, cujus adflatu prædicebantur a quoquam futura; ( cfr. SVI DAS in v. riv3tt>v.)& Tlv&aoves PLUTARCHO a} homines fatidico fpiritu correpti: in quibus hæc 7rxiiïî<ryrt 9jrn èçyctalctv nokkviv rn<xçetye rois rvçlcn stvrvjs, yccvrevcyhy. magnum dominis ad terens queftum ex opere illoi fc. h rvjs yxvtik7\ç, ex arte divinandi. Quippe fi yccvtis, pro fervili conditione fua» his, in quorum erat poteftate, tradidit ampla donaria, ab iis collata, qui futurum quid occialtgmve fcifcitati erant. Unde, pofteaquam jufium a Paulo to nvevyoc ab ea receflif«fe t, (v.»8-) ejus domini, lucri/pem ami ([am dolentes', cmprehenfum Paulum, (una cum Sila, viro A* po dol i co, fido Paulo comite, ) eiay.vcrccv hs rr,v ccyoçccv 7t) tus olç%ovras. V. 1 y. nçocotyccycyres ocvrès ron sçccrfiyon. v. 20. i. e. traxere in forum, (ubi judicia exercebantur, y ad primores & ad mavißratus Pbilippen- (ium. Ubi uqyovrcos ngy ççotrriyès non pauci, cum H. GROTIO in h. Î., faciunt unum eumdemque ma* giftratuni j alii rès uçycvruç, fupremos urbis præfeéfos, a sçocrriycn,1 PréCtoribus Romanis, di/tinguere malunt. Id vero conftat, quod ççamyà non fint heie militares p re fe tti, quæ vocis eft originaria notio, fed civiles Magifiratus Coloniarum & Municipiorum % quos in provinciis Romani conftituerant; didli etiam duum - y ) Ub. de defcäu Orat. fa g %414,

33 duumviri. Conf. EVERH. O T T O a) & J.C. VOL- FIUS. Objedium Paulo ac Silæ crimen fuit, quod i- fti tj?v 7TCÅ1V?KTotçcca<m<Ti, Philippis turbas cient, quodque, Iuiïolioi v7toc^xovres-'» * e- cum non f l genere, fed & facrorum profeflione, ffudœi e flent, ritus traderent, quos recipere & ob/ervare (nc&çociïéxevscti, nottiv) non permsflum jit Philippenfibus, Yoofxoiicis lai. Nempe horum civitas erat nokdovicc, quam mores & inllittifa Romanorum fervare oportebat. Tum vero, fi~ m ut in f urgente adverjus eos plebe, judices illi Paulum df Silam, disrupt a é f violenter iis detraiïa vefle, virgis aedi juflerunts multisque adfeftos plagis, in carcerem interiorem conjici, diligenter a cuftode adfervandos: pedibus eorum firmiter conclu fis us to J - Ac*, i. e. *«//çai# vinculo, quo captivorum pedes conftringere moris erat Romani. Sic & memorantur PLUTARCHO c r w nosces ly t< uaco <5'ecle/jievoi» Id unicum heic obfervamus, verba ilia : c/ sçocrriyo) rreçtççyi^ctvtts tcvrccv toc I/xccticc, v. 22. non aliter accipi oportere, ac modo diximus j puta de veftimentis Pauli & Sila laceratis t f detraîlis, ex mandato judicum : idque Romano more, quem confirmant LI VIUS, SENECA, cet., quando meminere paflim lib o r is, veflem lacerantis, fcindentis. Itaque non eft > quod pro ocvtuv fubftituere quis velit avrwac fxoiççoczyyoï, Indignitate rei commoti, ipfi fuas dirupifîent veftes; quod graviflimi doloris aut indignationis Tignum fuit, Judæis non modo, fed & aliis orientalibus populis, ufitatum. Videantur SCHMIDIUS b), VOLFIUS & GROTIUS c). E Mea) De Ædil. Coloniar. Cap, IL!) XII, b) Tn A ft or, X I V, c) In Criticis Sacris, ad M attb, XXVI, \

34 Media vero nobe, quum Paulus & Silas precibur hymnis Deum celebrarent, repentino Ö" vehementi terré motu ita quaßabantur fundamenta rs SecuMTr^ly,. (totius domus, cujus pars certusque locus v (pvaocky,. fuperius memorata,) ut, apertis confeftim ; am is, captivorum quoque vincula laxarentur. Tum vero expergefactus o $eaf.io(p'u\<z, cum putaret profugi(fe rès Sevfjiliis, (quorum plures ipfius cuftodiæ commiflos fuifïe, præter Paulum & Silam, patet e v. 15.) adeoque graviffimam fibi a fummo magiflratu infligendam pcenam exfpeclaret, ßriBo etife, ip/e e medio /e fublaturus fuiffet, nili adclamans vetuiffet Paulus, me- > tumque ademiflet, fuam & reliquorum præfentiam teftatus: oc7tocvres, inquit, êa/uh êv&ctiïf, v. 28. Quando fic ille infuper ex miraculo manifeftam Divini numini* præfentian. colligeret, hr^o^os ywc/jievcs, ree Tïmv-àco, (rc7ç ycvc&a rë IlccvAy. ) tremefabus, procidit teram Paulo, f. ad pedes ejus je projecit fupplex : qui quidem mos fuit populorum orientis, fummam animi fubmiffionem fellantium; deinceps, una cum aliis ritibus bene multis, in Græciam translatus, idque forfan ætate Alexandri Macedonis, cfr. in h. 1. H. GROTIUS. Quem cuftodem, cum fuis omnibus, ad fidem Chriftianam mox perdudium fuifte, & facra lotione initia* tum, conflat e v. 30, fq* ' ÏX. Cum fequ. die ç^arrçycî rès j>ccßd8x&s ablegaffent ad ^a^cipvaocym, cum mandato, ut dimitterent tur Paulus & Silas; v. 35. fq. Paulus, indignum arbitratus, clanculum e CarCere emitti fe, qui modo palam verberatus fuerat, civ^xntos Voo/uccios- v7toiç%ûcv, idque nulla précédente cauffœ Jué cognitione judicioque : ( ccycirdu^ros. ) ncn prius exivit e carcere, quam advenientes ipfi r-ryw cum educerent, Ita demum, ab hoc magiflratu rogati

35 rogati, Paulus & Silas exierunt Philippis, poftéaquam, htrsxscvres hs rvjv Aviïlccv, (inqrefft domum Lydiae, five Lydiam,) ecclefiœ Philippenfis membra convcnijfent. Duo heic inprimis obfervanda ; quorum prius elt, qui fuerint qaßoè%ct. Ita diro t <x/3jw sxetv, a virqis five fa/cibus geflandis, didi funt miniftri Romanorum magi Rratuum, qui Latiali ore dicebantur littores, quod f a fees virgarum ligatos magiflratui proferrent, interprete FESTO. Et certe Graecis Romanarum rerum ïcriptoribus, PLUTARCHO in Poplicola, HERODIA- N O lib. VII. ac ceteris, non aliud funt di $dß$a, quam liftoriijafces. Interim alii per qccß^xns h. 1. alios quoscunque intdligunt famulos /. nuncios maoiflratuum, T. L IV IO ceterisque Romanis viatores paflim didos. Alterum eft, civium Rom. ju s, a PAULO provocatum, &; a magiftratu violatum. Notae funt leges Valeria & Porcia, quarum illa vetuit, ne quis magißratus Romanum civem, indicta caujfa, condemnaret; hoc graviorem pcenam irrogat iis, qui civem Romanum verberasfents Sic Porciam legem laudat M. T* CICERO, cum a- lias ç), tum fsepius in orat Verrinis; ubi civis R., u/vgis cofi, vox occurrit : CIVIS ROMANUS SUM. quae quidem fuit follemnis formula defenfienis, etiam in praefentiffimo periculo luppliciove. Neque a- liter PAULUS Ad. XXII. 14, feqq. loris jam vinäus flabris torquendusrogavit: f/ oivs çûc7tcv Poo^cucv (ysyevvr/utvcv, v. 28 )>{&) ccxcctccxçitcv f/vj Hanc autem vocem cum audiifient, quorum intererat, non modo Paulus a tormentis illis fuit immunis, fed & metus injeétus iis, qui Romanum civem vinxerant, v. 29. Similiter noftro hoc loco, Cap. XVI. 38, ecpcßrjsrjrav et ççotrrjyd, ccxtoaccvrec cri focucctcl haï. Ywuoiïcv fe profitetur PAUp) Pro Rabirio, Cap<111?

36 PAULUS, OtV&ÇWTfQff T Ct(XTI V Ttjç K/ÀIxioCS XK CCtTrj^H7T0- Åeotc 7toKlrY]s. Aétor. XXI. ( yey WY]fxhos h Tocça-u rv\s Kiâ.ikIoc, Aftor. XXJI. }.) larfus nonnullis etiam eo nomîne nobilis exittimatur, quod libertatem ac TroÂtreÎKv Çwejus civitatis ab Antonio Trium v. adfequuta fit; quæ quidem ejus privilegia deinceps ex indultu Au* gufti & S. C. confirmaverit Agrippa. Verum alii complures Tarfum faltim inter colonias Romanas referunt, quae quidem non omnes gaudebant iure civitatis Romans. (interim & Philippenfis colonise cives fefe Yufxccnss dixifie, vidimus fupra.) v. D. HEINSIUM in Exerc.S. Aliisverovifum eft fimile, prognatum fuifte Paulum e majoribus, qui in hanc noätrhuv cooptati fuerant, feu civitate R. donati, confr. J. C. VOJLFIUM. $. X. AM^inOAIN Swiewraur Paulus & Silas, Aél. XVII. i. fecerunt iter per urbem, cui nomen dediffe circumfluent tem rev Ztçv/xcvcc, f. utrinque ambientem, («* x/xtporeçcc, TreçifâovTccy) docet THUCYD. L. IV. Itaque in caftum difceptatur,in utra Strymonis ripa, citeriori ne, an ulteriori, fuerit pofita. Quum videlicet feélum ante oftia flumen duoquafi brachia porrigeret, inter utrumque alveum media urbs exftititj idque in ipfo Ibraciaac Macedoni<e veteris confinio: unde modo huic, modo illi terræ adferibi confuevit. Et revera olimthracum fuerat,usque dum, Macedonum a Philippo prorogatis finibus, vicinis potentioribus omnium primi cederent Amphipolitani. Horum urbem Ewifie ciïcvs dixit adhuc HERODOT. in UoKvfxv. antiquiori nomine, quod dein immutavit eo duda Athenienfium colonia.. A. CAP. III. p. 19» L %, leg. MuyJcv/a vero tfc. p. 25. I. 14 & 21. leg. kckûvm. p. 2 g I. 27 pro qualem lege id genus, p. 32.I. 2i. lege Pauli.