CONTESTATIONE DNJOHANNIS ERICI FICK, LITIS, Sub PRAESIDIO, ANDREAS JURINGIUS, Pet Fil, DISSERTATIO JURIDICA, quam,

Transkript

1 DISSERTATIO JURIDICA, De CONTESTATIONE LITIS, quam, suffr. consültiss. jurisconsult. ord, IN ILLUSTRI REGIA A C A D. UPSAUENSl, vim Sub PRAESIDIO, i nobilissjmt a iquecon DNJOHANNIS ERICI FICK, philos. et juris utr. doctoris, atque jurisp.r. pract. prof. reg. et ord., ERUD1T0RUM CF.NSURM MODESTE SOBMITTIT ANDREAS JURINGIUS, Pet Fil, ostko-goth IN AUDITORIO CAROL- MAJ. D. XXII. MAJI, ANNl MDCCUV, H. A. M. S. upsalial, Excud, LAUR. MÅGN. HÖJER, Reg- Acad. Typ, n

2 KONGL trotjanare och SECRETAIRE Uti Rikfens Ständers FJöglofJ. ContQir, Högiväiborne GREFiVE, ^\7Tid erindran af then ynneft, med hwilken Nå. %/!( / dige Herr GR HFWEN alticl behagat bemo'.a V'^r-' miita k; Foråldrar och des onävardnad, drfffar jag mig» ehuru på ett få ringa fått, igenom detta mitt Academ'iüia, arbete å daga lagga få wäl min ofkrymtade wordnad för Nådiga Herr G REF WEN, fom och att med HANS lyfande Namn pryda tbénha förftling ai min lilla infigt i Lagfarenheten, un ler det.fåkra hopp, hwaromjag och aldräo Imjukäfl: anhåller, att få fågna mig af ett nådigt omdömme. Täcktes Nådige -Herr GREFWEN hädanefter lernna min lycka fin gäl lande beifordran, wiinne jag.all min Önfkan, fom mig och (tåndigt forplicktar at med djup wordnad framhärda Högwalbome Herr GREFWENS Adraodmjukafle tjannre, ANDREAS' JURINGIUS.

3 VI RO Admoduw Revevendo atque Rrzclari/pm, Dn. PETRÖ JURINGIO, Ecclefiarum, qq$ DEp in QyHijnge & Simonstorp colliguntur, PASTORI Vigilåntifiimo, PARENT! WWLGFNT1SS1M0, CAR1SSM0,,.. Järn tandem illa dies mpam erga 7e, Pater Optime, pietatem teftifiearjquodämmodo lieeat Sedtantopere amorem in exoptatus me JuUm, illuxff, tåt pater- quo ne benigniratis cumulatum docurnentjs, ubi repeto, illam beneficiorum rnagnitudinem ut jufta oratione cornpleélar, fieri nullo rhodo pöteft. E te n i m, q u e m a/im o d um de omnium 7uoram, lic etiam de mea fortuna & educatione femper le yel maxime follicitum prsebuifti, & ita quidem follicit'umi ut nullis laboribus,fumtibus nullit unquarn peperceris, in meam utilitatem impendendis. Jam enim inter alia mihieit amoris 7ui impenfarumque Liiarum documentum certifiimum, ut a le, Vater Cäriffime, prtefentis habeam Iucis ufuram, 7»<éqtié liberslitati debeam, quocl mihi licuerit a l hunc usque diem, dulee cum Mulis habere commer cium. Itaque 'Lot tamque infignia amoris 7/// indicia a me quidem baud digne compenfatum iri ne mireris, fgbmifie precor. Accipe tantummodo, Fater Svavijjime^ adfeélum animi ardentiflimum, cujus publicum Interpretern a/lurum fit Specirr.en hoc qualecunque Academicum. De cetero calidiflimis D, O. M. fufpiriis nunquam non compellajbo, velit 7<?, Carißlme Pater, una cum Matre me a DiLHi[Jtoia, ab omni infortunio Partum te&umque prteftare & tetatis 7uß ingravefcentis damna viribus pofthap novis firrnaque va«letudine levare. Ille dies, ater ornnino 8* fata4ts,noftris annisferius oriatur, quo nos, quotquot 7u<e fumus deficite, 7e orbatjps lujgeamus, Permanturus, dum vixero, PaRENTIS INE ULGEN TISSIMI, CÄRISSIM1 Filius oblequentifllmis, ANDREAS JURiNGIUS.

4 In Diflertationcm Academicam, De Lonteßatione Litis* Jte pii plan/m, non litem forte movebit Jnnocuae quamvis ajptra linvua lyrse. Mome, diem parvis (ed ß vis dicere pleclrif* Ardua Pierio ßet tibi c aufa foro. Callidus ut delator eris, fic avbiter jcqua Lance tarnen partes pendet Apollo mcas\ Crimen erit Mußs & me ftatnijje hocentern, Jura fodalitii dummodo fervet amor. Omnis in hoc numeris dos eft, licet unica, noßris, Omnis ut a tenero carmine fucus abeft. Nee potes, ANDREA, ßnceram plectere mentem, Grata (ed admijji culpa ßt ißa mei. Jarn Ina dexteritas Salicis teflata Cnmenis Emicat, in media fe quoque luce probat e Unde, quod antiquo {urgunt prueconia ritu, Accipe Utitiam, Te (ubeunte y meam. Care (ed, ut Clarium Le cernimus ante tribunal^ Te lua forte facit pagina (criptu rcum? Jßallimur: ipjafuum Ikemis alma abfolvit alumnwn, Ip/a fui caußam diva clientis agit. Au/picio Lkemidos i Phcebo vel judice, vinces Et veniet mota de Tibi lits decus. Perge, velut pergis, laudum decurrere fcenam% Quam genio natam credimus eße Tito. SAMUEL

5 humanuni, cum mflatu v\* eret naturali, feu vitam nullius, praeter DEI, obnoxiam degeret imperio, erat quidem legibus na tura & Divinis praeceptis adftriétumm, Ted, quod dolendum, tanta fimul perverfitate malitiaque laborabat, ut istis coérceri diu ne- quiret. Exuto quippe fere omni Majeiiatis Divinae metu & tirnore omni, varia mala atque flagitia adeo frequer.ter patrabant niortales, ut a fraudibus, injuriis, rapinis hofiilibusque demum invafionibus tutus eflet nemo. Ne itaque totum genus humanum pesfum iret» tanto morbo, ut neceitaria adcommodarentur remedia, necefium habuerunt innocenres 5 illa vero commodiffime ex /ocietate civili hauriri pcfle exiftimarunr; in pirimis cum per naturam efteüt focietatis amantes. Ho- A mines

6 * DE um jnrnes fic du&u naturs? & invitante proptia utiiitate cor» vere, fummumque jus & poteftatem Reglarr* uni cuidam Perfons? moraii, virtutihus darifbrnre T commifere : & hinc onus eft flatus civilis feu Respublica* in eum potifßinum finem inftitufa, ut pax & fecuritas publica foveretur, hofdesque junddrs omnium viribus arcerentur. Quin & ut in paåa inter tot membra focietate, pax & fecuritas quoque interna confervaretur, & unusquisque, quocf fuum eflet, retinertt, nec alter alterum quovis modo laederef, opus omnino fult, ut legibus pofitivis fociatorum arddius circumfcriberentur adfiones, qtila trtddf) 2a if) flal mflö $ant> bpgofd/ forrfcnffulfr : n>are ef agfy a laute/ t(;a gå tt ängtn fr: t: Pr<efat.ad L Helf. Leges autern'ci viles omni fua itidem brevi carerent vi atque virtute, nifi Themidos facris operantes atque adeo probatce fidei prudentiaeque viri a Societatls Moderatore confdituerenfur, quos Magißratus appellamus inferiores, & quibus publica competeret poteftas cauftas in Judicium de- Güddas cognofcendi, dijudicandi & judicatas exfe- (luendi, b, e«leges cum effedlu ad civium fada sdplicandf. Sed leges > quamvis optime latas, ad fadda tuto minime adplicari pofte, probe novimus 'y nifi Judex antea, per addoris libellum 8t direddam Rei ad eundem refponfionem, feucontestationem LITIS, fadda co, rroverfa, qua eorum tan tum non omnium circurnfdantias, fibl cognita atque perfpedla reddiderit; ij quod luculenter fatis evincitur ex Cap. XXIV., 3,0J, Q3f; Sill bdr fdfdad på fdjdl c# lag, ocf) ej på gobrpcfo: od; ftiil fitlfma faftti oci) måm/ tbevi trnjltn beflur/ inet) tb nöfcfga omftdnöigtetcr fpdtliga tfccr t utfcfttas / få ocf tl)t twfroudrwl ocb rfgn lag/ tl>er å flutet grau Da*. cfr. $5. S)om regf. Eleganter igitur dixit SENECA : Qui aliquid fiatuit parte inaüdita altera, <eqvim licet ßatüat, tarnen nm reffe facit. Quomodo aäor, per LJbellwn, fadtum 8t rem

7 CONTESl/VlIöNE, $ & rem pétenclåm in ju Heio proponere éébeat9'tfpcet. nes erudita Diftétado D;ni CHRISTIAN! VILH, LANGE, de Libello Bionis, fub aufpiqiis eonfultiffimi D:jii Ph/b- SIDIS anno MDCCL ventüaea. Qiiomodo autem Lis, fecund uiii leges & ila tut a Svio-Gotliica, erit contcflcmda, ego, V. D., brevi hoe Schediafmate, oftendere conftiful, ea, qua decet, obfervantia Te, B. L., rogans# velis pro fblito tuo more in rneliorem interpretari parfetn primos hofce iabores nieas acaciemieos. f. H. Leges St 'Statuta clvilia, qute, fectmdum viciillftrdines temporum & naiuram atque mdolem fubditoruni varlabiiem, quotidie fere fancitincur ot promulgantur, ctr. 0 tc t) fdfiel fe på tlpl. 2., in fenfu genera- Irori confiderata, quidquid pr^fcribunt, au t ad jus Conflttutum aut Prccejfuale referri pofle, nemo ibit inftcia?* Hinc eft, quod Jurisprudentia, quae Judicialis audif, de re ([ifpenatur in Theoreticam & Praclicam: qua rum illa cteterminaf cuique competens jus in re & ad rem, vel quod idem eft, reale Stperfonale, haec autem oftendit non tantum, quomodo jura heecee, ab aiiis violata, laefes quisque juflo ac decenri modo, coram judice requirar, fed & quomodo judex eadem illi, cui vere competurt, juititice & leg! eonvenienter, adjudicare debeat. Ünde conftat $'urisprudnitiam PraHicam circa modurn proc edendi in judicio, jure nollro receptnm tamque ab aétore & Reo quam a judice obfervanclum, perpetuo verfari. Quicunque igitur judiciorum hane forma m, fe ti ProcejJnm foren!em, rite oonfiderat, deprehenderit facile, qusedam Judicium, pro legitima caufe venthatione funttum, preececlcre, queedam i)lud concomitari & quse- A 2 dam

8 4 DE um dam fubfequi debere ; qure fingula Litigantibus non mi nus quam Judiei ftitu admodum funt neceffaria. Verum orrnia hsc declarare & ternpus & cuita mea fuppeilex vetant, vetantetiam de horum quibusdam eruditse in lucem nuper editse difiertationes. Miffis igitur partibus pneparatoriis, miffis etiam fub/equentibus, fuperfunt concomitantes, qua? dividuntur in effentiales & accidentales, At relinquimus quoque accidentales, & quando fnvenimus ad ejjentiales pertinere i) Litis conteßationem, Cap. XIV. fk. 31., qu^, flridius furnta) per cxceptiones inflituitur peremtorias, 2) Probationem, Cap«, XVII. d\. *31. 3) Conclußonem in cauffa, Cap. XXII.. 4» Dv. tk 4) Denique Sententiam ffnclicis XXIV. Cap. 9t«i&l, ad prirnam Harum fpeciem anirnum 1 attentionem & operam noftram advertere lubet. Unde fuam vocabulum Conteßationis ducat orig?- nem, quisque videt; nimirum a verbo conteßari, quod figoificat teßibus adbibiiis aliquid declarare ac profit eri* L. f. ff. Quod juffu. Propriam igitur fignificationem Moraiiftae retinuerunf; apud illos enim Conteftatio efi:, etfeveratio per bkwn, teßem, nur rem aliam certijftmam 9 iwbisqiie carisßmam, vet magni momenti s atque adeo fere cum juramento fynonimurn eff. In fenfu autem Juridiconon idem penitus fignificare, ex infra dicendis jj.atebit. Conteftationi jam antea addidimus vocabulum Li tis 9 quod apud.iirisconfultos vario fu«itur fignificatu. Significaf enim omneni, & quidem non dum rnotam, a- étionem forenfem, five in rem, five in perfenam, civilem aut criminalem : denotat corpus erntroverfum, feu ipfam rem, de qua controvertitur ; III. defignat a&um illum live

9 C0N1 ESIAIJONE. 5 five trsdatum, fententiam Judicis definitivam exejrdetur : qui inter diredam Rei rcfporrfionem & & inciicat de«mum ipfam tantum controverfiam, qu & quatenus lila in judicio vere mota fit h. e* edifa, quarnvis non conteftata; atque hoc poftremum recenfito modo vox Litis heic loci aceipitur. Litis fic Conteßatio apud veteres jurisconfultos & in prlmis fecundum Jus Civile Romanurn comple&ebatur /.) tot um illum affum, qui coram Prcetore, de conßituendo judicio, olim celebratusjuit/ adeo ut eådern illa non tantum controverfiae in judicium deducendae, Ted adtionis etiam & Rei eontéfiatio, five declaratio teftiumque neceltaria adhibitioi a quihus totus hic adtus prsecipue nominabatur litis conteftatio, defignarentur. i.) Litis conteftatio paulo ftrictiori fenfu a- pud recentiores fumta eft; dum illam ipfi definiebant* per rei controverfi apud Judicem ex utraque parte fabam navratwnem } adeoque confiftebat in mutua Litigatorum poftulatione, h. e. in aétoris narratione non minus, quam in refponfione Rei. A t fecundurn noftrum hodiernum fori ufum ex folo fere Reo «ftimatur, adeoque proprie & ftri<ftiffime denotat tantum. 3.) Dife&am re Jponßoncm Rei ad libeüum aboris. In quo refpeetu LI TIS CONTESTaTIO f'svet. excevtions-ftx\\t / cller Rei infm;u pa imranbcns paiiåenöe i buftpubmdltt/vid. NokD.-ni ReviL beeret. dav. NEBRM. Proc. Civil. Caq.XIV..y 1 J eft Refponßo Ret ad mtentionem (ibcrris principdem, ammo litern conteßandi faba. BRÜX N EMA NN U S deimit illam per abiun judiciarium, quo Rens ad hbellum ejusque contenta ita refpondet, ut ex ea refponfione, in quo flatus controverfi conßftat, adpareat S fed neque hoc erit nobis adverfum* $. IV. Uti nemo pöteft judicare de moralitate aétionis aliense, adeoque uec cuidam illam iroputare, ni(i antea pro be

10 o DE um ht noverit, quarnam fit a&io, quis iltius au&or & cauf» (a, & quamam facti comroverfi fecund um legem c-nfe- #aria ; ita oec Judex fuam xie re Ütigiofa ferre poteftlen- -fentiam, nici per partes lirigantes de prsecipuis cauflas circymftantiis ejusdemque eonfe&ariis antea rite informa tus fuejrit. Sed Ii Mfari t an t um perrniftum eilet iibello fuo Judiöem de rei nexu & veritate inftruere, tanto mi nus iufu unquam ferrentur judlcia, quanto certius eft innocentiflimos in jus vocafos faepius er im in is accufari. Qjaprppfer maximopere fuit neceffarium, luo iilud re- Ii quere juris benefieium, ut & is plene audiatur; ne prius ipfi aliquld imponsfcur faciendum vel patiendum, quam rite fuerit examina tos atque ita convitrus ; arg. cap. XV.. i.cap. XVII. & cap. XXII,.4.9t. Sgl. add. cap. X , ut non modo Judex, ex eoiiatione rationum & probationun«ütrinque aliataruin, ve rum inveniat ftatum coniyonevfm, fed &, quisnam fic juftam habuerif cauf]'am, luculenter arfpareat. Ex datis definitionibus patet; ftatum controvesüse manifeftum e- vadere ex Litis Contdlatione : cum enim <it refpey/ia. Rei ad intentwiem attovis principnum ; ex i Ha utiquerefponfione, per media litem contcfiandi, ex-eeptiones nirnirum peremtorias, fabfa, inprimis dum hse probationibus confirmantur legitimus an narratio adtoris fit Ve ra, paritet ac petitum ejus utrum fit juflum vel aeqvum, an non, vere prodjtur. Eleganter igitur MYLLERUS in addir. in STRUVM Syntagm. Jurispr p* fßfc ^Litis "Couteftatio, inquit, efl de juhßatitra ipfius judicii, ejuslique lapis quaß angularis, judicii prineipium»fundainen- "tum t baßs. Naiij uti apud eundem loquitur HOSTI- ENSISin c. XI de L. C. "Litis Contefiafio efl cauftae "atque litis fundamentum : Pofitiones & probationes funt ccparietes: fententia efl teélum. Sicut itaque parietes & ''teélum non poftunt efle Line fundamentoj ita nec caus- "te.

11 onlestal IQ NE- 7 probatlönes & fententia Iau3 pö/lunr cße fine litis 'ccon?eß*tione. Omi/Ta igitur conteftatione litis totus vitiatur Frocefibs. Atque fic neceffitatem litis cbnteßa«sionis ex adductis in aprico polkaro effe exiftimaverfe,. V* Quid fit Litis Confeftatio 5 vldßnus, Sc quod tantiirci faabeat ncrcffitatem, ut, fiomittätur, nuiucatc Iaboret proceßus j proximuni igitur eß declarare3 quot lieri pofe fit modis, nec non formam feu requifita ejus neeeßaria. cxponere. Litern conteßari fas eß nußcupative, feu VIVA VOCE, quod caußse traßationi abbreviandce maxime inlervit; unde quoque tam reo vere permißum, quam pru-* denter aétori Injundum eß f ut in prima Sc fecunda Inftantia difceptatione fernper ütantur verbali 5 nifi res am pla magnique momenti fit litigiofö, cfr. rubiffl cum nigro in cap XIV.. j. 9t 33b Idem genus litem conte«ßandi ut pjurimum obfervatur in Foris Exfecutivis, 8c ubicunque judici injun&um proceflu uti fummario. Cum vero litem nuncupative conteßamur, utique requiritur, ut id fiat verbis perfpicuis 8c claris, ) cap. XIV ?. Q3b) ambigua enirn 8c obfcura Litis Conteßatio, ex qua nec aélor quid fibi regerendum probandumve, nec Judex fuper quo pronunciandum fit, reiße inrelligif, i3ne nullius eß momenti; conlequenter (i non A&or improbaret, tarnen Judex eam ex officio rejicere tenetur, Lis etiam fpecifice eß conteftanda, quod indigitatur verbis, in eit. cap. 8c. od) frcare ifeberbefoman i famma oftnm- j etenim alias mulfae 8c diverseres ita mifcerentur, ut aélor variis adverfarii ferrronibus facile fi obrueretur, 8c verifas, judicem non omnimode lateret, ab eo faltem non fme *j. ' fuili*

12 s DE LUIS fumma difficultate inveftigaretur. Sed haec & plura, quoe ad litem nuncupative cömteftandam requiruntur, qua partem cum requilitis litis conteftationis per fcripturam proponendse conveniunt; adeoque confujantur, velim, ttm ea, qure de iilis, turn quse de divifionibus, mox dicentur «VI. Quomodo itaque VER SCRIPTURAM fit Iis comeftanda, jarn exponendum. Hoc femper in fuprema, interdum etiam in prima & Jecunda, Inftantia fieri debet, Ii rei amplitudo & ejus momentum adcuratiorem requirat arten: ionem; utpote quge aptius adhibetur, cum habuerit tempus varias rei circumftantias adcurate confiderandi, quam ubi quis» ftante quod dicitur pede, ad varia a$oris poftulata viva voce refponfum dederit. Circa hujus inftrun^nti CONSTRUCTIÖNEM eadem funt fere obfervanoa, ac circa libelli arftionis : quare, ratione Confe&ionis, obfervamus neceflarias ejus internas & exter nas partes. INTERNA funt vel antecedcnfes vel concomitantes vei etiam fubfequentes j ad Antecedentes refertur tantum honorifica Judicis compellatio. Poftea fine ulia fere praftatione & ambagibus ipfa controverfia eft adlumenda & explicanda, adeoque Reus quam citiflime ad CencGmitantes progredietur, qu«compledfuntur non modo direcftarn ejus refponfionem ad fa&um, jus aut petitum controverfum 5 fed & formatas inde mutüas petitiones, ad liberationem vel reconventionem tendenfes. Ad partes Sub/equemes dernum pertinent debita declaratio venerationis & obfequii, in qua relpedus dignitatis Judicis & Rei habeatur : repetita Judicis compellatio : iublcriptio denique nominis aut ab ipfo Reo, aut ejus mandatario. Ad EXTERNAS autem partes quod atfinet, Goirjcidunt illae cum externis quoque Libelli partibus vid. cifc. DiJJ.. X., feilicet : quod Scriptura debeat efte niti da, quod'que in charta ftgillata exarari, atque in duplo exhiberi debeat. De ceteraobfervatur j ne fit prolixa-, fed

13 CON JES TA TIONE. 9 led tam brevis atque concinna, quam ipfa adrnittit litis materia. Qu piura de hujus neceffariis requilitis dicl potuerunt, circa divlfiones litis conceftationis memorabuntur : hoc vero ante dicendum, quam ad easdem prcgredimur, quod prudenti Reo in genere fif obfervandum, ne prius unquam litern conteftetur, qüarn prseliminaria omnia fuerint propofita, omnibusque dilatoriis exceptionibus fatisia&um ; quippe qui pecunia mulélatur, fj quasdam hujusmodi adhibeat, poftquam rem litigiofam difputare feu litern movere coeperit : ad quod tarnen- per a&oris» ve! etiam Judicis, partibus ejusdem favepfis, quseflionem 8c difcurfum facile decipi poteil, nifi ab ejus» rnödi iilorurn calliditate 8c dolo probe übi caveat, cfr. Cap, XVI. % m $. VI, Diviftones Litis Confeftationis vari funt, qua rum quac revera 8c a<5tu ab ipfo Reo prima ab it in VER AM, vel ejus mandatario fit; Sc QÜ A SI CONTESTATiO- NEM, qua facila fingitur; idque fir,quando Reus in refpondendo efl vere contumax, vel ipfi fub pcena pr clufl neceflitas imponitur, litern definito tempore contejflandu Conturnax in Jure Saxonico habetur pro confeffo 8c convi&o, atque iis pro adfirmative conteliata refpicitur» acleo ut aélor tum fiatim (uum impetret petitum. Eodem modo habebatur in antiquis Legibus Sviogothicis cfr. XXI gl. 2Bd(?m. L XIII.. c?n.(l 31. fößt/ie t Jam vero, propter contumaciam Rei, ha betur Iis pro negative contepiata, 8c fententia non nifi fecundum rationes 8c probationes formatur, XVII. cap Du 51. cfr. XIL cap. 3.. ejusd. tit.; exceptio tame» datur in certis quibusdam cafibus» ut in VII. cap, 1.$. Du ß " 5 U

14 10 DE Lim 3L Secunda divifio ea,,qu.a difpefcitur in GENERA- LExM, quando fcijicet a&oris narrsta, prout narrata fbnt, in genere negar tur; & SPECIALEM, quando ad (ingula adtoris libelli capita refpondctur, & hsec eft, quam p.c- 'ftulat Lex in cap. XiV. 5 St Accidit nonnunquarn > ut Aåor, in pri/nis quando vel non adeo juaam, vel [altem probatu A'alde diäicilem, cre dit fefe habere cauäam, quo fuis aut dolofe aut caute expofitis retibus involvat reuni, libellum in- Epuet terminu g^heralwribii^ conceptum ; tunc au tern prudenter Eeus, praxi cqnfsntiénte, velgetierati u- tituf Litis cönteßätione) vel etiam re<ae movet exceptionem nön competentis, aut iliepti. hhelli. Sed cum Reus libellum adverfarii fui, pro qualitate & quantitate Litis, impliclte aut explicite pluribus conaare membris deprehendit, ea utiqüe a fe invicem ornnia difcernere, nec tion fpecifice & articulatim quafi ad fingula refpondere debet ; ejusmodi quoque litis conteaationern a Reo adtor jure fuo requirit. Tertia divifio abit in NEGA TIV AM & A DF1R M ATIVA M* lila ea, quando Rem exceptione Iba intentionem acaoris diretfle negat. Si Vero de juaitia fuse cauafee non eaet conviraus, Impru«denter omnirto agit, qui hac Litis ConteAationis fpe* cie utitur \ quia prima illa, uti per antiphrafin vocatur > regula juris, quod fecifli nega, dudum e fori«noaris exclufa & penitus jam reprobata ea. Multa etiam inde in eum incommoda redundant; nam prse- j terquam quod DF.UM contra confcientiam neganlo offendat, feipfum judtct reddit fufpe<auni» stque pcetli tandem haud raro adaigaur,& fic porro. Qjapropter teaante al i cujus coqfc entia, fe non eflfe innpcen* tem, ädfirmando iitem Cpnn Aari, fatius ea j unde o- ritur Litis ConteÄatio ADFIRMaTIVA, quse fubdividitür in SiMPLlCßM, qua, quidquid a<aor quserat, fimplici» i

15 A^oris CONTESI AI 10NE. ii.pliciter 8c fine ulla cxceptione in fotum Rens fatetur, quanique J'.id?cis ideo fentenfia Rstirn fequifur ; & QUA LI FICAT AiVf feu.ccnditionniev:, qua Reus aiiquid ex narratione feu mtentione. confüerur, attarnen ^addit exceptiones * quibus vel hifioria faéti mutetur, vel jus aut petitum Irmitstur, vel prorfus ecisiti toilitun Nihil nobis in dk'ta cbvifione vkietur abfurdi, quod tarnen plurimi urgent, dkendo ; Reo li tern fimplieiter & in iotum conterante, nul'am éife litern ; nam fuit utique Iis ante conteflitionern > licet hac ea lem illa mox finiatur, alias nec eam in judiciuiti opus luerat unquam dedueere, Qualifvata au tern tanto minus rejici pnter, quanto certius conrat, fa- &um a Reo isepius adfinnari,. negarl tarnen inde formata a&oris pofiulata*. VIL Quando ipfa caufl# natura 8t indoles confideratur, quartam litis conteltationis fpeciem invenimus, nimirum : CIYILEM quse cau/tam civilem, 8t CRIMINA^ LEM j qua? caufiam refpieit criminalem: quarum prior a iibeilo, tanquam fuo correlato, Vojlulatorid, porerior vero Qjerimonialis, haud inepte dicitur, Huie divi/ioni adaimus quintam, ratiorie modi eam propo» nen Ii, ab exteris JCtis cooptatam, in SOLENNEM, quae fit in procefiu ordinario, 8t MINUS SOLENNEM, qua? ex quoeunque contradi&ionis a<ru coliigitur & locum tantum habet in proeeflu extraordinario, feu fuminario : hnmo fextam quoque, qua litis contefhtio denique difpefeitur in EUR AM, qua? fit fine conditione, 8t EVENTUALEM, ubi Reus in termino coniparitionis, una cum dilatoriis, litcm conteratur ftacim,

16 12 DE LUIS fiatim * feci evenlualiter, h. e, in cum eventum, fi iliis prius tuerit fatisladum. Hac vero ultima ejus fpecie in foris uti oonfultum non duco, in pri.mis quin polt Litis Conteftationem regulariter nulia exceptionum dibtoriarum vis elt. Quam ob cauflam adtor,.quocunque pofiit modo? ad iifem direéte movendam > reum addueere conatur i id quod interdum re vera fit per varias ejus quceftiones & fuggeftiones 5 interdum ettam a Judice fingitur Iis ut contedata, quamvis aétu ita nec fit, nec jure fingi oporteati Sic ubi Reus coram tribunal! nonnuriquam: haec res, inquit, adeo jminoris elt momenti, 11t ad eam confeftim & fine ulla difficultate vel temporis mora, refpondere poffem, adverfario v. g. przfcrjptimem, tramabionein & denique rei interitum opponendo, & fic deincepss ad hoc tarnen cum me nondum obligatum deprehendam ob exceptiones, quas adferendi mini fumma dl ratio, d:- iatorias, übe jam prius Rint pioponendse, utpote Ex ceptio plurium citanäorwn, fori, ineptß citationis &c.: tum haud raro aceidit, ut judex, qui veretur, ne harum legitimam pofiulet vim, iitem duriuni conteftatam fingat, refpondendo ; quod eam * ut principalem, jamjam movere coeperit, Sv. Jfpart bar infatit jtjj v et) au t ^HfiDUbfafcii. Hoc autem tan to»ijufküs, quanto clariüs eft, Reum tantum de jure locuturn fuifle & nori de facto, i mm. o hsdienus, de ipfa lite feu centroverfia, ne verbulum qukiem direkte adduxifte. Bre viter fic variis divifionibus expofitis circa INSINUATIO- KBM Exceptionis Ecremtori, quippe per quam omnis fit Litis Contefiatio, pauca etiam l'unt monenda. Confiderabimus neinpe ipfum terminum comparitionis, qui Reo ftrieie eft obfervandus, & interduin etiam fatalis. Hic continet au t «) cert um diem, quo in fuprema Reg s Revifione die XXII* excepto illo, quo libellum retinuif,

17 CO NJES7 A TIONE. *3 auit 1 refponfio infmuari riebet y cap. XXX (erminum, in regio Judicio Aulico obfervandurn, vi le in cap. XXVII. 2. & in Curia Majori, in cap. XXV Di- Öl- aut /3) certtim temporis intervallum, fub quo fine damno In juriiciis Territorialibus & Pro vincialibus ejus mfinuadom, modo adfint impedimenta permifliva, lego fskfaft / tamdiu integer effc locus, donec finem Judices frifce fuis Impofuerint judidis 9 cfr. cap. XII. { *51 $. VIIL Ante quam ultimum huic Opel!«finem imponimus, paucis quoque EFPECTUS Conteftatfonis Litis tangere lubet. Quomiam /Tutores & Rei iph, varias ob rationes, judicus femper intereffe nequeunt, licitum u- trique eil non folurn fcriptis uti, quce femper loqui cenlentur, verum etism fui ioco proruratorem conftitueré, qui apnd Romanos per conteftationem litis, ejusdem dominus fjebat : aptid nos quiriem raro hoc evenit 5 lite tarnen fic conteftata dominus nec revocare mandatum, nec prccurator renunciare eidem poteft, nifi ex caufiis legitimis cfr. XV. cap. u b Lls conteftata populärem actonern agenfis profnam effieit: pöft eam ebenda dum, a Procuratore commiffum amplius revocari vix potelt, & poflcflbr, fr non in mala, in dubia iixtem jide conftüurtur : btec etiam operatur perpetuitatem a&imiis, eam transmittendo ad heredes : rem facit litigiojam: veteremque renovat obligationern: effieit etiam, vt/ufpc&us J-üdexä iffictdter reeufari queat» nifi nova aliqua fufplcionis cauffa emergat : & in genere omnes excludit exceptiones (hlatorias. A&ore Igitur quseltionem jam reåe, uti éec«tt

18 DE Lim CONI ESIAT 10NE* decet r proponente, & quid potiffimum quserat incheante, atque Reo iitem rite contefiante, judici facil- Iirna aperitur via expl-orandr, quisnam Iitiganrium a fuis partibus Ran fem habeat juflitiam f linde & juftatn ferre poteft fenfentiarn, qua nocens debifam co-- gkur fubire poenam & innocenti damnum refarcire. Sic denique juftitia redte adminifiraturv publica confulitur faluti, & ver» tandem promovetur GLORIA DEL. AUCTORL Trrgenii promis felicia figna,< JURINGf r Et culfum pulcre nobills ardbr agit«hunc Tibi Pierides hunc & gra tantu r amici DeRin.it huie plaufus laetus Äpollb novos. Hec minor in noftro confurgit pedlore (enfus Gaudiä qui fevvens" pandere noftra jubet. Ut Tibi diva Themis«, cui fervis, pr&mia folvat* Baud dubius,, meritis non aliena, preeor. PE1RVS STEMAMMAKr