OBSERVÅTIONES PHiLOLOGICAS, JOHANNE MAG. FLÖDE RO, PETRUS WÅSSTRÖM, Difputatio Academica QKTPNJQ. UPSALIjE, Apuci Joh. Edman, Reg. Acad. Typog.

Transkript

1 D. D. Difputatio Academica QKTPNJQ OBSERVÅTIONES PHiLOLOGICAS, IN IL PETR1 1. v. s. Quam, Confent. AmplijjFacult. Pbil4 In Regia Academia Upfalienß\ PR /E SID E JOHANNE MAG. FLÖDE RO, Grac. Ling. rrof. Reg. & Ord. Pro Gradu Public# Cénfurae fubmittit Stipendiarius NefFelianus. PETRUS WÅSSTRÖM, " Merdhtindrenfis. v. d. m. In Alidit» Carol. Maj. D. XXIX. Maji. MDCCI.XX. Huris Ante Meridian Sclitis. UPSALIjE, Apuci Joh. Edman, Reg. Acad. Typog.

2 s m.tis F1DEI MAGN/E equiti de stella polari splendidissimo, nec non gübernatori provinclt uplandict! adcüratissimo, PER1LLUSTRI baron.', :er:e ATQUE hocce opufculum, ob multa collata beneficia, in lignuni pietacis SA CR UM.

3 L N. J.. I. ^TTVti neminem fuifle antiquiorum conftat» qui A- ^ poflolicam prioris Epiftoke Petrins au&oritatem in dubiam revocaverit, ita pofteriorem, ut dicitur, non omnium confenfu pro genuino A- poftoli, cui id nominis fuit, foetu habitam olim fuifle, indicat EUSEBIUS a) tt T%8 fjtev Iv, inquit, Ist/cs-Aj?, fxicc v\ Ksyofxevvj ocvt8 Trqorefoi, civoopekoyvjrcct - rrjv (pegc/jiévw uvt8 ctevttyav 8K v$iet$t]kov fjih hvoct TrccgeihriCpXfxev cfxcas Jg TloWoiS Xgyi&ipos (pocvslgcc /USTOi TOOV CCKXooV e<t7l8$ci<sn 7<ox(pcav. Et alio loco b ): 7ih%os, inquit, i(p d> ctkofioiastrui q %^i=s8 Imthvplto, ptocv 7riToÅrjv ofaooåcyxfjiévrjv KccrccÅe- Xoniev * h & H&i ^vre^ocv. 'ApQißcZxXsrcct yctg. Non posfe autem utramque epiftolam ad eundcm referri auctorem ex ftili, quam etiam HIERONYMUS fe obfervasfe dicit, difcrepantia conficiunt nonnulli; in quorum grege adnumeramus GROTIUM, SCALIGERUM, SAL MAS IUM. Sed nec defuerunt, qui in contrarias par tes conceflerint, ATHANASIUM, loquor» GREGO- RIUM NAZ, EPIPHANIUM, atque recentiorum interpretum complures. Neque deftituti funt pr«fidiis,quibus iflam tueantur fententiam. Primo enim dicunt Epiftolographum difertiflimis verbis dicerc Cap. I. v. 18, fe cum Chrifto fuifle in monte & delapfam coclo vocem stos hiv o vtos (jlov o dyoc7rt]tos hs 09 v$qkq<t06, fuis auri- A 2 bus a) Hiß. Eccl, L c. 3. b) L. HL c. 2j*

4 .% a t Sfa' w ) 4 v. ^ bus audivifte; id quod convenit inpetrum, ut qui, u- na cum Jacobo & Johanne, teffcis fuerit rtjs rov x^oz (AerccjjioQCpooTscos Math. XVII. i. Quo deinde accedit quod hane dicit ehe devréquv str^oårjv. c. Ilf. v. i. atque Paulum infuper vocat uyeettflrov d$s\(pov c, III. v. 15. Quo titulo nemo illum, prasterquam Apoflolus, infigniviflet. Neque nihili faciendum efle dicunt teftimonium Ju das, qui, ubi v. 18» verba hasccc, b b^ocroo %%cvgo bov- TUt fsi7f0cmt0ct, KCCTC6 TUS SXVTtoV 7rtSv/xJuS TTCgcVOfASVCl, ad Apoftolos audtores refert, ad alium, quam quidem Epiflolographum noftrum, refpicere non potuerit, quum in Apoftolorum fcriptis nusquam illa legantnr alias nifi in hujus Epiflolse c. III. v. 3. Quo tarnen loco diffimulandum non efl, Judas Epiflolam in eandem, cum prafenti hacce, conjedtam olim a quibusdam fuifle clasfem, h. e. in numero habitarn eorum fcriptorum,quorum dubia eftet audtoritas, quod EUSEBIUS c) teflaturt räv dvrtås'ycpsvoov, inquit, yvoo^iy.oov &v oy.oos reis 7roÅÅois fl Åeyo/uévfl lockooßa (psgsroct, flefj fl Isdoc, rjre Uér$a levrégcc åm^ckfl; Dcnique non parum prasfidii illorum fententias, qui Epiftolas hujus yvflo-torflroc tuentur, inde accedere pofle videtur, quod in iplo limine fe au- tor vocat 7ib(>o\, & quidem avovoaov quo titulo ceteros ejus ordinis viros fuis fcriptis audloritatem conciliaffe conflat. GROTIUS* exiflimat, vero maxime fimile efle, Simonem, Epifcopum Hierofolymitanum, fcripti hujus audtorem fuifle: Cui ne fententias officeret i\ bnyqoccpfl) extrudenda efle dicit vocabula, nervös- & d~ ttosoåos, tanquam de induflxia in textum jillata ab illis, qui Apoftolicara dignitatem Epiflolas dare voluiflent: Credo, inquit, ita comperturum, fi quis antiquiova, quam nos habe mus, Epiflola hujus Exemplaria invenerit. Quum vero, c) L. Ill v, 2J.

5 9 ) f ( ^ vero, ipfo fatente GROTIO, ifla le&io nullius fe tueatur au&öritate Codicis, fed in ejus fit formata cerebro, non eft, cur deferamus leftionem, quam omnia prasferunt exemplaria: ^i/xsccv Tlh^cs, HovAos rjjj "Kr.c^o* Aoff 1y&8 Xf/zou, SIMON Petrus fervus (i. e. thiocxovos, Minifter, ad facras obeundas Keira^ylocs vocatus: quomodo fe Paulus Rom. I: i. vocat dgaov Itjas vjj kåyjtcv cctto^okovj & in profanorum fcriptis miniftri Regum & Deorum facerdotes dicuntur JsA«ßac-iXeoov, & exv d)) & Apoftolus Jefu Cbrifti, rots Igotijjiov tjtliv KccyßGi 7rhiv sv bfxouoavvq T8 S8 Yfxm r&j aoottjgos IycrS Xgizx, fcilicet Xc&U getv, falutem dicit Ulis, qui aeque, ac nos, pretiofam fortiii Junt fidem, in juflitiam, (id. efl per juflitiam, vel, ut aliis placet, ad juflitiam, quafi indicaretur, fideles una cum Ilde confecutos eile juflitiam Chrifli, ad juflificationem & falutem) Dei nofiri & falvatoris Jefu Cbrifii. Xxgis VjMVt Kcfi hpf\vv\ 7SÅ7jBVV^sIy] SV STtiyVCUGSl T8 88 xfj,lvjg8 T8 Kugis ijy.av, gratia & pax multiplicetur in vobis in agnitione (i.e. per agnitionem vel una eum agnitione, ut, & fide, crefcant fimul cetera dona crefcente agnitione fpiritualia, gratia & pax) Dei & Jefu Domini nofiri.. ii- E7fiyqettyw iflam excipit verficulus, quem, pro virium & facultatum ratione, illuflrandum ekgimus. hr hujus primo membro fe offert varietas ledionum: Alii enim Codices, quod obfervarunt M1LLIUS, BENGE- LIUS, VETSTENIU5*; haben t, dos ttcivtcc f)x}v tys zelots (IvvolfJieoQS beßoogri/jtsvct) alii Contra, eos ttccvtcc desdeyrcu. In» Interpretes & Metaphraflk, qui alterutram harum le- tionum amplexati funt, pafiive expofuerunt to Sedoofj- (Sen, hoc ferme fenfu: quandoquidem omnia divina ejus virtutis dona, qace ad pietatem vitam pertineant, funt A 3 nod) via Georg. And. N. 71 p. 4/.

6 » ' *77 / ""»**.. /A ) 6 ( 9 vobis donata. Et certe, fi ad ftructuram gramnlaticam fpe taveris, neutra earum abfona eft. Quod enim ad primam attinet le&ionem, qua? praefert ro $e$a> tifjtéva9 poterit illa fe tueri illorum au&oritate fcriptorum, qui accufativos ufurpant abfolutos, prasfixa particula die, ut ex hifce eonftat XENOPHONTI^ verbis e) edv rts ycvsocc fxvj &ßgct7rsvri, råro: Hhirjv rs sttitl&qvi, ct7rödbyj/xo&~ {sa-oc 8k sä ocgxew rovrov, fi quis parentes non colat, eum ßcena multat, (Sc. Civitas) & rejeslum Magißratus obire non finit, ds &re civ roi \eqä ivaeßäe B'vo/Asvei vvrsg rtfe TtcXsas, rars Bvovros, ac fi, vel /» /* -t 4.. quum res Jacrce religio- yvcy.svxc, fratres negliguni, quafi ex Civibus amici fieri ßojfint ex jratribus non pofint. Quid ergo obftat, quo minus etiam heic legamus, ak 7id&vfoc - - hs^oog/iy.svc6, & explicemus, onmia nobis donata fint. Neque al tera leftio, quae offert ro «Wo'^rjrcct, abfoni quidquam habetj eft enim reu «s- ufus äinohcyikoe, fequente verbo finito, adeo Grascis frequens, & nemini non obfervatus, ut nullis eum nunc exemplis comfirmare e re efte videatur. Alterutram harum leftionum, fine dubio pofteriorem, fecutus fit oportet vetus interpres latinus, reddit enim ad verbum, atque adeo ineptiftime, quo modo omnia nobis divince virtutis Juce, ad vitam Q? pietatem, donata eß. Melius expreflit LUTHERUS fenfum, qui ex diftis le&ionibus fluitj ita enim ille, nachdemfei ne Göttlichen kraßt, vafs zum leben und Göttlichen vandel dienet, uns gefchenkt iß. Hune im ita tus fuecus Metaphraftes habet.- Efter thet allehanda af hans Gudoms kraft, bvad Jom till lif och Gudaktighet tienar, off Haucht dr. Iftam e ) KdoßiYijx. L. II. c- 2j.. ij, f) Å7t0fAV7]p. L. II. c

7 cmj "V *7 f J I V I (lam ledlionum diferepantiam natam putat MILLTUS ex loci obfcuritate: forte enim, quum non perfpexerint quo pertineret ro mutaverunt illud alii in $e'å pvi[jiivc6, atque alii in beåd^ircct. Utique enim pro certo dixerit nemo, hane vel iliam fuillc Avtographi A-n poflolici fcriptionern. Utrumque quidem, & h^n^sveo & öeåooeyrc&i adnotavit MILLiUS ex coue&ione velefiana: a t (i verum eft, quod VET5TENIUS g) ait, VELESIUM non Gra:cos contuiifie Codices, led Latinos, atque hor.um variantes ledliones faepe infeiiciter in Grjecum convertiile fermonem, facile adfequimur, unde fadtum fit, ut in margine ejus exemplaris appolita legantur, vcc & 'gyitccf, non enim hoc magis quam illud infervierit exprimendae verfioni vulgataysonata efl^ &, quod inde féquitur, non potefl hinc multum peti praeficiii ad i" flarum ledtionum veritatem confirmandam. Hoc dici etiam pofle videtur de editions COLINtEI, qua: habet fl nimirudi PAULI LOLOMESII b.) de ea Judicium fit fänum : dicit enim editionem illam efie conformatam ad verfionem vulgacam; id quod VET- STENIUS i) eum in modum mirigat, ut dicat Edito rem fecutum fuiite illos MSS. Cod. quos verfioni i(li confonare atque ad hane efle compofiros conftat. Neque vero porro audlorifate Codicis Covellani, fit licet ille, ex judicio MILLII ), inter probaiiores, inducimur ad repudiandam ledtionem, quam plurima & manufcripta &: typis vulgata éxemplaria pr,<eferunf, mprimis quum fenfum illa fanum gignat, nec ufui fermonis adverletur. Vel mediocriter enim in Gixeca Lingua verfati norunt, particulam oos, participio jundtam, exprimere latinorum quafi^ quippe, ntpgte quum, vel quippe quum: & quam vis frequentiflime cafus participii refpondeat an g i Pro/eg. ad 1] p. f/j, b) Bibi. Sel. i) trvleg. ad N. T\ p. iqi. k) Proleg. ad N. T

8 ) S f antecedenti cafui nominis, accidit tamen nonnunquam, ut genitivis ablolutis prafigatur eodem modo ac vocula urs, ut in his DIODORI SICULl verbis de Tauro Carnivoro, /) dio7is^ sizdroos di tgooyxodvrcct tbto to smy gis v ( rov acc(3ko(pccyov roevgov) kgunzov kglv&tiv, dos div rr(s (pvcrsoos ocvrdo dsdoo^yjfjiévris claxtjv fxev Xsovros, itt7i8 ds rd%os, goo/urjv ds rdv(?8, i. e. Troglodytce judicant hane (eram effe omhim validiffimam, utpote quum natura ylii dederit Leonis fortitudinem, velocitatem equi robur tauri. Qu i locus vel idco prxcipue infervit illuftrandis Apoftoli verbis, qnum ro dedoo^sui illic aftive ufurpetur aeque ac heic. Ut vero fenfum Petrini dicti adiequamur, ne divellamus hunc verficulum ab antscedenti, pofito inter utrumque Hgno majoris diainclionis, quafi novam hinc fententiam ordiretur ApoAolus, quod nonnullis vifum fuit; led unam ex utraque conficiamus Qrationis feriem, hoc rnodo : %U(*is vfiiv qfij iigvjvri TrXrj&vv&siri ev s7tiyvd>rsi T8 8 Jigjj I?]P& T8 Kug{8 ijjuoov' OOS 7TUVTU d/mv Tifc SsiUS dvvciueoos olvr8 tu 7t$ds oorjv ycfi ivaeßsiuv dedooflyj/xsvyjs* Gra tia c? pax crefcat in vobis per agnitionem Dei JeJu Chrifti Domini uoftri ; quandoquidem, vel quum divina ejus virtus omnia nobis largita fit, qme ad vitam pietatem fpeslant,, III. In altero hujus Commatis membro» diu rrjs itfiyvu- <rsoos t8 kuxsctuvtos ^pccs diu do^rjs yfij ctjsrrjs, alii aliter legerunt ultima verba: nam in editione COLINAil legitur, idlu do y t(fij u^styi, quam le&ionem fuo calculo comorobat BÉNCIELlUS. At vero fi ftare fas fuerit judicio vel COLOMESII vel VETSTEN1I, quorum, ut 2. indicatum eft, ille dicit COLIN^I editione.m esfe ad vérfionem latinam conformatam, hic vero ait e- ditol) Bilk Roß, L. M. p, nu 168,

9 ) y \ qö^ ditorem fecutum fuifte MSS. Cod, qui ex ifta verfione fint compofiti, non ejus luftragium magnae dixeris efte auftoritatis, fi exemplaria fide digniora refragentur. Obfervavit quidem VET.STENIUS etiam Cod. Ålexandrinum eandem leftionem prreferre, fed fimul tamen non diftimulat, non multum fe pretii ftatuere illi Codici, ut quem conftet innumeris in locis efle ex verfione vulgata interpolatum. Utcunque aucem hoc exiftimatum erit, verum tamen eft, quod ad hunc locum attinet, confentirc diftam verfionem Codici Alexandrino atque edi* tioni COLINÅEI: ita enim ibi redduntur verba h^cce: per cognitionem ejus qui vocavit nos propria gloria C? virtute. Quum vero fenfus idem emergat five légamus idiot dofy, fl ve dtd do fyc, lubentiffime fuperfedemus o- pera inquirendi in veritatem illius le&ionis, qua?, ut BE ZA ait, in pauciilimis admodum Codicibus eft inventa, &, quam plurium confentiens fuffragium confirmavit, eam fequamur. IV. Sequitur ergo nunc ut perquiramus, quo fenfu Deus dicatur kocxw t&s clv&gootrss dtcc dofyc ^ ugerijc. BEZA ad horum fenfum verborum inveniendum peculiarem ingreflus viam dicit, prarpofitionera dicc idem heic notare ac i/s-, &, quod inde fequitur, non efte vocabula, iofys & uqerric-, ad Deum vocantem, fed ad homines vocandos referenda, atque defignare finem voca. tionis. Ita ergo reddit verba noftra, per agnitionem il* lins, qui vocavit nos adgloriam ac virtutem. Cui concinit verßo Anglicana antiquior : trough tbe Knöweledge of him tbet bath called us to glory and vivtue. Iftam explicationem hunc ferme in modum confirmatum ivit BE ZA: nusquam, inquit, dicitur Deus nos vocafle fua gloria, fed ad luam gloriam, conf. Rom IX» 23. XV; 7. i. Cor. 11, 7. i. Theft. II. 12. Et, quod ad d^rris B no-

10 C$2D ^ Tft ( J 10 V cgt? nomen attinet, nemo efl, quin videat, quanto id me lius conveniat hominibus, quam Deo, ut cui potius tribuatur dovccfjus ^ v^dros, Itaque, argumentativ porro, cum formula loquendi, qua Deus dicitur nos v o- care gloria & virtute, nova dt, altera autem, qua di citur vocare ad gloriam & juftitiam feu fanåirnoniam, fit perufitata, redtiffime fecifle videbimur, fi prasp. did nfurpatam efl dicamus pro Sc d^srrjv explicemus per c&ytcmtfjiov, quo utitur Apofl. 1. ThefT. IV. 7. At quo ju re dicatur a BFZA, nomen ccgerqs ufurpari de Deo non fatis commode poffe, infra disquirendi occafio dabitur. Nunc tantum monniqe fliffeceric, praeter omnium fcriptorum ufum adfingi prarpofieioni did fignificatum, quem habeat hs. Videtur quidem fibi aliquid invenisfe preefidii, quo iflam tueatur notionem, in verbis Pauli Rom. VI. 4. r\yéföyj %qi~os sk vexgoov did rrjs r$ 7tctr$os. Heic enim indicari alt finem refurreeiionis Chrifti, quem non alium ede dicit, nifi gloriam Pstris, h. e., ut depofita adfumtre carnis infirmitate, inträns in gloriam gloriofus Deo vivat in reternutiö. Li cet yero hoc vere dicatur], dubito tarnen an id indicatum hoccc in loco voluerit Apoflolus: nobis utique perfvafum efl, oo%xv r& denotare gloriofam pa tris potentiam, Sc preepofitionem hd heic, ut alias frequentiflime, habere vim defignandi cauflam, neque adeo aliud his verbis doceri, nifi Chriflum cxcitatum e mortuis efle virtitte vere Divina: quomodo Paulus alio loco t. Cor. VI. 14. dicit, Deum excitaviffe Domi num noflrum ottü rqs <k>vcifjisoos durs, Donec ergo aliis evidentionbus argumeotis ifla ts Aid notio confirmetur, quod tarnen nunquam futurum efle certi fumus, non nos quidem recedimus a fignificatu, quem communis confirmat feriptorum confenfus, explicantes ro did Sofa d(<erri j per gloriam virtutem, vel fua gloria viri tute

11 ) " ( HP tute. Quid vero & «V"i> ad Deum relata, fignificent, id reftat uü nunc palam faciamus.. V. Graeci Bibliorum Metaphraftas reddere non nunquam confueverunt Hebrasam vocem "pn per ajer-jv, fic enim verba Zacharias c. VI. v. 13. IIH transtulerunt, avros Arr^erott dgetrjv, asque ac Habac. effatum c. II[. v. 3. ow DD3 H1H, kcc^s é uv'åe'tj d^srrj dvt&. Ubi manifeflum eft, nomine, "Jin & cc$errj, defignari Diviriam potentiam & Majeftatem, in rniracu- Jons effeclis exlplendefcentem, quem fignificarum etiam ro -nn habere videtur \J/ CXLV. 5. CXLVIII. 13. alio licet vocabulo in Graca Metaphrafi reddatur. Quin etiam, accidit ut Hebrasorum nvnn exprimatur nomimine a^sroov, ut Efajas XLII. 12. rccs d^erocs dvrov iv Ttt fc vyjctcts dvctyyeåtscri. C. XLIII. 21. Åocov y8, ov 7r gie7rofl}- c et'jxy\v ras dqerus y8 hyyelscci. In quibus etiam locis non inepte dixerimus citrus defignare potentiam Dei. Eodem rerme lenfu vindicat PHILO m) fummo Numini dqsrds' rov ä?v, inquit, 8x erftaelylpeis - «AAa vyv8s ISgOTfflSTTslS SY]KottS ly/jx^cc^sis Iva [A'/j fjlovov Aéyi]S Vr^O%a)S «AAa y&f ocörjs ysnr.ocs reis T8 cvros d^erds, Deum non de- /eres, fed fitcro's hymvos injeribes colwnfiis, ut non Jolum expeditis verbis, fed carminibus Müßeis celebres Dei vir tut es, h. e. perlecliones quas divinam ejus conftituunt Majeftatem. Neque ab illis diverfas funt iftas cebral, de quibus meminit Petrus 1. Ep, Il 9. o7toos ras ugsrccs ipc&yyeiäwre T8 ex cxcr8s v/aus xccåecrocvros ets ro hccvycc-?ov C&VT8 (püs) ut pradicetis ejus perfeffiones, ( in fpecie potentiam ) qui ex tenebris vos ereptos transtulit in lucem. Poflem quidem ex profanorum feriptis ingenteno colligere meflem exemplorum, in quibus nfj dferrj B 2 ufurm ) de Jomniis fub finern.

12 t j \ T i ) 1 z \ «as» ufurpantur ad defignandam potentiam, dignifafem & gloriam, fed unum vel alterum fuffecerit. Alexander e. g. apud PLUTARCHUM, n) dicitur segre tulifle <juum Pater ejus narraretur aliqua reportata vi&oria fines imperii protulilte, quafi nulla fibi relinqueretur illuftrium perpetrandorum a&uum materies, non enim, inquit, fe labatur fåovrjv åoe ttxstcv, esaa' d^erviv h&} $o ocv. Huc referimus etiam monitum THEOGNIDIS o): M)JT CC^STYjV a>%& 7ro\V7rCtify iivolt Mjjr' occpwos - Ubi per fe patet dgernv non fignificare virtutem, fpeciatim iic dictam, quum illa maximopere fit feftanda & expetenda: atque ideo non podumus non accedere fententia; MTCH. NEANDRI, diccntis ifto nomi ne notari dignitatem, honorem, decus, fplendorem & imperium. Quum ergo jam conflet d^ervjv accornmodari nonnunquam potential defignandce, nec invito Pcriptorum ufu de Deo dici pofle, nihil impedit quo mi nus cam etiam huic loco vindicemus notionem,&explicemus Mj-xv t&j dgsrriv gloriam & potentiam, vel fi mavis per figuram, quas a Grammaticis vocatur ev hd $vo{\c, gloriojam potentiam. Ut fenfus verficuli hujus ta lis emergat: quum divina ejus virtus fit nobis omnia largita, quas ad vitam & pietatem fpe&ant, per agnitionem ejus, qui nos vocavit gloriofa ua & Majeftatis indice virtute, h. e. qui gloriofe fuae Majeftatis fpeeimen dedit, vereque divinam exercuit potentiam in nobis vocandis. Neque immerito tribuitur vocatio ty\ ccqstyi y&j ty\ $o vj t8 «? five enim refpiciatur ad primordia Chriftianas ecciefiar, quae conftat illuflria fuille creberrimis miraculis & peculiari Spiritus Saneli efficacitate, five pofteriora fpeiiemus tempora, & ordina rie m n ) Alexanå% p, m o) v* 13,3.

13 ) 13 ( <30* riam viam \ qua in convertendis hominibus incedere fuevit Deus, faccamur oportet in hoc falutari opere exfplendelcere divinam potentiam & virtutem: in quam fententiarri loquitur Apoftolus Fph. I. 18. Ew rojjivu^ -fl rj-q v7r gßooaacv fxéyesos rjjs- Hvvoc/usooc ccvts iic q» UMS T8 7tl5 VCVTCC KCCTCC TY]\ SV gy8iccv T8 X(fOCT8 CCVT8, Ut Jciamus qua fit fitpereminens illa magnitudo potentia ipßns in nobis qui credimus pro efficacitate roboris virinm ipfius, Ouod fi ergo heec non difplicuerit explicatio verborurn Petri, convertas Metaphrafin SVecanam ( efter tbet allehanda af hans Gudoms Kraft, hvad fom till lif ock gudaktighet tjenar, ojs fkånkt år, genom hans kund(kap ^ fom ofs hafver kallat genom fin härlighet och dygd) in hane formam: Emedan hans Gudomeliga kraft oßfkänkt hafver alty fom till lif och Gudaktighet tienar, genom hans kund/kap, fom cfs kallat hafver genom fin härliga magt. SOLI DEO GLORIA.

14 Mön eher Frere i les bienfaits donnent des droits fur le cceur de tous les kommet, quel droit ne vous etes vous pas acquis fur le mien, & de quels termes puis - je me fervir pour vous exprimer la reconnoiffance, dont il efl pénetre. C efl vous, mon eher frere, qui des ma plus t en dre enfance avez chercbé ä tri infpirer des fentiments, qui menent>fi non a la fortune, du tnoins au bonheur dont jouiffent les ames vertueufes, ceft vous, qui m avez fervi de pere de guide & d1 ami% Permettez v. oi donc de joindre a /' ouvrage, que vous alles donner au public & qui va vous en me riter C eflime, le temoignage de la reconnoifance de i attach ement avec le quel je firai toute ma vie Votre der Frere E. WÅSSTRÖM.