CONJUGATIONIBUS GRAECIS. Dx,CHRISTOPH. DAHL, LAURENTIUS HAGRELL, PR^SIDE PH1LOS. PARTEM SECUNDAM7. MAJ. DIE VII MAJl MDCCCIII. AMPI.ORD.

Transkript

1 33 D. D. BISSERTATIO ACADEMICA, D E CONJUGATIONIBUS GRAECIS CONS. CUJtJS PARTEM SECUNDAM7 PH1LOS. PR^SIDE Dx,CHRISTOPH. DAHL, AMPI.ORD. GR JE C. LITT. PROF. REG. ORD. PRO GRADU PHILOSOPHICO p. p. LAURENTIUS HAGRELL, STIP. REG. VESTROGOTHUS, IN AUDIT. GUST. MAJ. DIE VII MAJl MDCCCIII. H. P. M. S. U p fa 1 i Litteris Joh. Fr. Edman* Reg. Acad. Typogr.

2 KONUNGENS TROTjENARE THEOLOGIE»OCTORN OCH PROFESSORN HOGVORDIGE OCH VIDTBEROMDE HERR JOHAN M SAMT HOGADLA FRU DOCTORINNÄN CATHARINA WINBO. född x&tu&x+xu & Med vårdnads/ull erkdnßa af hevifla vdlgerningar Tilägnadi af LARS HAGRELL.

3 De Reciprocis bene habet: Ted aliud adigi folet, for* tius Grammatieis vifum, Formae Medise telum. Sunt in Verbis, Pasfive exeuntibus, notiones haut raro ita Aftivas, ut videantur a primigenia quadam Pasfira tratii, nuilo verborum ambitu, posfe: funt, quae formam o- tnnino omnern averfari hoc apertius Pasfivam, quo ad«fumant frequentius cafum ipfuni Accufativum, putentur.' Namque, ut fimplicisfimo defungamur exemplo, c^cnboq rtvec, & notione & conftruétione mere Aktiva, videre aliquem, apud Scriptores, ufu pervagatisfimo, teri, nemo ignorat: esfe autern videre Aétivuin, Pasfivumque videri, rationes ita fibi adverfas atque oppofitas, nt altera abire in alteram, modo quo demum cumque transrcriptae, nequeant: habere igitur c$oti&oq, videre, nihil fignifieatu, quod profeétum e Pasfivo posfit, aut cum Pasfivo videri commune: quoniam vero linguarum omniunn & prima & perpetua lex eft, ut notioni cuilibet alii alia dicendi forma refpondeat, ipfam neque formam tueri Pasfivain posfe cfci&oq: ceterum talia esfe otflofxcq, yevofjioq, equofxcq, SsxofjLoq, QucfAcu, egycc&ixcu, Verbaque ad Graecos fexcenta alia, quorum Pasfiv» cujuscumque impatiens fignificatio Aktiva, fi conftituat formam, ipfam utique, five Mediam five aliter didlam, ab omni certe Pasfiva discernendam, propriam quamdam prae fe ferre, credamus. Haec funt, quibus nunc eatur refporjfum. Scilicet, notiones, quae nunc Verbis adhaerent, qnis eft, qui eorum proprias & primigenias adfeveret fuisfe, aut ignoret, omnium hunc linguarum habitum esle, ufc per didtiones, quas habent, fynonymas, unam eamdeinque rem efferendo, pro fenfu Verborum primo, proprio & Grammatico, fubftituant fecundarium quemdam, impro- B pri-

4 prium, magisque ad Diaie&icam, quam formam Grammaticam, comparatum. Sic in lingua noftrate, ad fenfum quidem gemina funt Värba färdas & refa; ad Gram ma ti ca m vero fubtilitatem non ifcem: neque enim, quod proficifci, Latinum, nunc quidem, ut vulgo fit, vertimus n?/ärbaec, nifi Verbo fuperinduéta recentior, fecundaria quaedam & impropria notio eft, formam, pro primigenia Pasfiva, prae fe ferens Aétivam: quoniam vero, quemadmodum jam prope apud nos obsolefcere hoc ipfum fär dat, antiquum Yerbum, obfervamus ccepisfe, lingua o- mnis, quo cultior esfe & volubiiior, hoc a propriis ad impropria aberrare prolixius fölet; non potuit fieri, quin novitiae illse formse notionum impropriarum, ufu ex crebriori, p^oprias ipfas & primigenias Ita vel offudisfe ve! e lingua penitus ejecisfe fint vifse, ut, poftliminio his aut nequiquam aut difficulter inveftigarf fe pasfis, mire falla tur, qtii ex praefentibus velit, de prifcis linguae maxime veteris rationibus, judicare. Neque aliter eft altioris profeélo indaginis exemplum, quod attulimus, Verbi c$c&~ ebay, quod tamen, fi deforiptius posfemus prseftare, ut muito veri fimillimum eft, örtum ob oga tango-, rnoveo, cieo, unde fpeciatim ofxoa, vtfu aliquid tango, esfet profeétum; nemo non intelligeret fponte fua, vi/u alicujus längor, oqocopotf, ita & notione & forma propria Pasfivun* esfe, ut ab impropria illa in fenfum eumdem inveéta ferius Aétiva, video, nihil fuperfit, quod peti posfit, ad novam qnamdatn hoc in Verbo ftabiliendam Formam Mediana, argument! k). Sed evidentiora funt alia: ne que k) At in omnibus his, quse ejusdem esfe farailiae fatis apparenfy scgfc, e$60 cg ) unam videre principem tangendi notionem nobis vid<mur: namque, quod ecqoa apto, ego* (eiga) nefto, ogso movto, fölet efferri, id vero omne nihil aliud esfe, nifi faeio ut tangant fe res, faciie intelligitur. Atque earadem tangendi vira retulisfe

5 qne enim notionum origines, in lingua millenis tot annis defita, omnes, ut diximus, nunc repetendas pofcamur: ex multis autem, quaa docere ut luculentisfime posfinfc, quam nihil Forma omnis fic diéfa Media (it, nifi mere Pasfiva, unum inftar omnium, jnvabifc adpofuisfe genus dicendi Grseeum xotrlcpaf riva, quod, quoniam fenfu Aclivo ufus citerior notare jusfit lugere aliquem, foient inter ea referre, qo.ae Forman) non Pasfivam posfe, fed utiqué: Medium, videantur tuer-i. Verum enim vero, lugcndi notionem illam in Verbo xotilofx&tp, non nifi fecundai iani quamdain.& impropriam j primaui vero & pro- B a pri» Grsecos ad Verba videndi, erce, nobis haec cogitantibus recnrrit aliud Verbhnf, quod admonet, crilofactf, vidfre itidem notans: esfe enim illud ab 07Tm: ipfique adftnia cctzoo (ojt)7öö), stcoo, quse tango fingula rota^r. fatis eft ärämfeftum, Neqne vero ille vel fequendi vel dicendi fignificatus, quem habet «7&>, ab hac ratione alienus videbitur : nam fwöt) eft proprie facio ut quid tangat, inde apto, adjungo, adnefto, fpeciatim verba verbis adne&o, id eft, ut idem in Ebraeo *5*1 obfervatur, nexili verborum ferie- dico, quod modo utique (imili quare ettco valere in egco nuper allato, "lerme obliti eramus com memo rare, namque etiam illud a neßiendi potefta e, quam vidimus, abit in dico : s7roj.ioq autem, fenfu Medio, fequor figpificat ideo, qnod hoc nihil eft aliud nifi adneffio me ipfum alicui, adhaereo lateri, ut quafi tangam, unde reperimus demum, qui fiat, ut conftanter videatur Dativo jun&um, S7iofjiUj co;, adnefto me tibi, te fequor. Ceterum, quam vera fit hsec notionum cognatio, fetis nos edocet, Graeci imitatör, fermo Latinus, namque non modo ad fimilitudinem Verbi e$oc adhibuisfe conftat Romanos fero, disfero, de nexu verborum; fed etiam, ut STF'a notionem fequendi dicendique una compleftitur, ita "fequo pro dico olim ufurpatum" fuisfe, obfervat Gellius, Noft. Att. XVIII. 9. Immo vero, effifta esfe ex ipfis Graecis eqoo & S7iw hsec Latina vocabula fero & fequo, ut adfpiratam Gragcorum per 5, confonam 57 per qu expresfisfe conftat Romanos, multa vocum aliarum exernpla, nte^ fex, 7ie/j,7re quinque, cetera, fatis teftantur.

6 priam esfe caedendi, tundendi, plangendi, nemo quidem, vel mediocriter Grssce dodbus, ignorat. Antiquicus autem, quod itidem omnes noruut, ut nafurae, fic inoris erat, in magna lugendi materie, caput pedbmsque piangere, unde, quam faciiis, a propria Verbi vi, p!a::gere, ad impropriam illam, lugere, fit transitus, fua quisque fponte inteiligit. Eft igitur v.o7flopotj proprie plangor, Pasfivum: hinc a me ipjo plangor, five, quod idem eft, plan' go me ipfc; fed plango me ipfe, id vero, ut vibimus, ni hil eft aliud, nifi lugentem me gero, Jugco. Dicat vero nunc aliquis nobis, his ita comparatis, velimus, Pasfivone e fignificatu plangor, fatis apte profedbus videatur Adbivus lugeo, atque adeo, confpirante in eamdem Formam utroque, quid fit, quod diverfam pro alterutro ftatuamus: neque en im dici aliter quidquam, quam cogitari, putemus, ne Graece quidem, (blere. Atque hoc idem in omnibus, exiftiinamus, locum habere, quantumvis nunc caecis & dubiis, iliudqne fuisfe vifuros nos luculentius, fi propiora originibus tempora, fedbandisque i- pfis faciliora, modo jam viverentur.. IV. Sed jundbus v,o7f]opoij huic, ut fuperiori o^aopaj, Pasfivisque id genus reliquis, five r/vec, five Acculativus alius, quaeri fölet, quod fequitur refpondendum, formamne is certe aliam, atque Pasfivam, omnis nefciam Accufativi, videatur arguere. Praefati ab initio fumus eam haec Iegentium veniam, ut, disputare nos ita fuper Verbis fic didbis Mediis, nemo exiftimefc, ut, quae Formam negamus Pasfivam exuisfe, ea perinde Pasfivam exuisfe notionem videamur negare: immo vero hane, ut cf«opccj idem esfe ac video, Koiflopop lugeo^ jam expofuimus, reliquis item omnibus utique Adbivam ultro velimus ipfi tributam. Sed fadbum esfe, nunc eft tenendum, ut, mo do, quo indicavimus, in poteftatem Adbivam abeuntes

7 t * -jhrftl - faas Formas Pasfivas Grasei ipfimet, quemadmodum Deponentia fua Romani /), non tam ad Formam formseque vim Pasfivam, quam ad impropriam inde formatam Å&ivam, cogitando exigere fenfim fenfimque ita ccepisfe fint vifi, nt, negle&a omni vel Formas vel Notionis proprietate, Verba ofoiofauf, v.o7ttoiacu, & ejusmodi nulla non alia, ac fi mera fuisfent A&iva, & intelligendo & conftruendo, traétarint. Ubi enim huc ventum eft, ut ni hil in iliis nifi Aétivum cogitaretur, atque, notione A- a> /) Deponentia enim Latina, fignifieatu ufuque primitivo, licet nunc partem maximam nos latente, fuisfe vere Pasfiva, fatis teftantur, tum nonnullorum fuperftites, Ennio, Plaüto & vetuftisfimis Scriptoribus aliis, Fortrae A&ivae, Adulo, Potio, Proficifco, cet. tum notionis ipfius Pasfivae non deleta prorfus veftigia. Sic, licet ufitatisfimum fit, vi Aftiva, Vereor te, tarnen antiquitus fuisfe Pasfivum, lo cus Terknttanüs, Vereor aks te, fatis indicat. Sed addere manifeftius aliud juvat, Fe/cor: namque dixerunt Latini veteres Vefcor ex pane, tum, misfa prsepofitione, Vefcor pane, id, quod non poteft, quin Pasfive fit $ag när es af brod: quoniam vero Pasfivum näras, Aftivumque åta videbantur notiones in fenfum plane eumdem icrosvvotpevea, exuta potefiate propria Pasfiva, coepit Vefcor Aftive cogitari dicique, unde fequior aetas Plinii Tacitique, adfumto Accufativo, legitur Vefcor panem, quafi vis propria fuisfet Aftiva, ffag åter, dtxisfe. Exemplo plane gemino, procesfisfe eamdem apud Graecos rationem, docebit, ex innumeris, unum» fa7?ct{ppcef, quod, licet revera fit Pasfivum, tangor, abiit in fenfum enranäi Aétivum. Eft enim a 7hccm tango, unde tcuix manu medica tango, enatapasfiva Trcc^cpotf & SfATrcc^opcci tangor, quare proprie qnidem cum genitivo, fuppresfa praepofitione, apud Homerum, o Ä? BK efx7tccfeto pvbuv Ute non tangebatur a verbis, Od. XVII %eiv& ep7rcc^opctf fcs-' /V.erotw-, neque tiofpitibus neque fuppltcibus ( mifericordia hofpitum, fupplicum ) tangor. Od. XIX fed, ubi perinde esfet, utrum fic tangi aliqua re, Pasfive, an Aftive, rem illam curare, Verbum juberetur < fferre, mox cum Accufativo notionem induit plane Aétivam, ixsroisejx7tacßtu, neque fupplices curas, Od, XVI. ^22* v

8 14 i^lva omni, in rem aliam, quae fua natura eft, fcranse«unte, videreque lugereque aliqutm dici esfet necesle, quid muita? verbis, quae video, lugeo, fighificabant, fuus modo Accufativus, ut Adtivis aliis, eft additus Vi ru, ortaque confuetudo dicendi cgut&ai rtvcc, kottiss^ vmc, & id genus alia. Habet igitur Accufativus hic fuam caulam, non in alia Forma, fed alia in Significatione formae, quam Pasfiva, vel, quod idem efi: di&u, Verba ejusmodi Pasfiva fuam fignificationem mutasfe, non formam Grammaticam, fecutus Accufativus indicat.. V. Ergo in illis, fatis videtur, nullo ab Acculativo, idoneuro pro Forma quadam Media argumentum peti folere; fed Verba denique alia funt, quorum terminatio Pas fiva fignificatum, neque Pasfivutn aut e Pasfivo oriundum, neque illum ipfum, qui Formae eft Adtivae, Aftivum, fed ab hoc plane diverfum, Aétivum alium, novum & fingularem, adferto Accuiativo, induit: videanturne haec certe peculiarem & ab ipfa tum Aktiva tum Pasfiva alienam, uti notionem, fic etiam Formam confiituere, reftat, ut paucis expediamus. Quandoquidem unum valebit alterum, nihil refert in his, quse adferri poterunt, bene multis, quodnam proferatur exemplum; fed, quae vidimus, non facillima quaedam, adponere praeftat, nobis oblata, tria vel quattuor. Scilicet, ceysseq duci, 7toigi<t otj fieri, tjevscq poni, y.opu^ecscq ferri, quid eft, nifi Formam migraflent Pasfivam, quod Pasfivae pla ne huic notionem repente contrariam, ducere, facere, ponere, ferre, fuis cum Accufativis, Aétivam; iromo vero^ ne hanc qnidem, ipfis ab Aétivis ctyew, ttoisiv, Seivoq, y.opii&w fimpliciter mutuatam, fed Aétivam novum in fenfum aliam, trahant? Sic ecyea-boq yvmixen 1onge aliud, atque uysiv yvvuixx, intelligitur Graece: hoc ducere in via mulicrem,