DEO T>UCE] DISSERTAT.ONiS ACABEMiC/E DE RffiFClJI IS PARTEM POSTERIÖREM Mj>r&h. Ampl. fac. Phil. in R%> «y^ i&cl«/< PRffiSIDE RECTOKE MAGNiFICO D«JOHANNE- BROWALLIO, S. S. TheoU Doft. a: Scier,t. Nat. Prof, Reg. & ord* PRO GRADU pttblht examinandam fiflii JACOBUS FALÄNDER E. Fil.' OSTZOBOTNIENSIS, die XVI Julii Anni mdccxlv. L. H. C. p. m ABO#, Excud. joh. KIiEMPE, Reg. Ac, Typ»
Reg. Acad, MA&NIFTCO tkcsozt D,JOH.BROWåLLIO- S S.Th. Doftori 6c Sg. NatProfefT. Reg. öc Ordin, nec non utriusque Confiftorii AdfeTori graviffimo, ve 6c Reg Acad» Se. Sveciat men.bro maxime inciiro 6_ Eccleiiarum in.ämftl&if 6c < aaft6 Antiftni vigtlantiffimo, M&CENATI & PATRONO SINGULARF, ft pluribttt rttr» annit in animmn induxi meum, ut publiav \ mea in ipfo boc pietatis opere & nefe it quo id exfentu (ai>or vefter ftnguiaris mibi animum addit, fiduciamfy excitia pignore delstura, Ignofcite itdqtte, Msccnates, quod figere audcam, verbu licet havd exprimere peffim qntam aitv länt utique id tam maxima Veftra in me merita, qu-tm quibus me perplarimos annes, imprimis cum in adibui rue'* Mtcenates, boc venerabundd mentis documentum Cf patiaceäere infyju, quo, ipfa alioqui eitftituta, quibuteia que ingenii mci fpecimen ad limma -vtftra dth>olvkur. $$lik Veftris Nib.hftimis ad statem tuque Neftoream in organdtnm (f refugium tutifftmum fervare, fovere MAGNIFICENTISSIMQRUM X. ) NOMINUM- Servus de- JäCQBUS
riro Nchtltfftmo atqu: Confultifmi D-BEN. TAMMELIN, Dicafterii Regis Regnique in tmgno Ducatu Fin* Jandis Adfeflori aequ.flimo Patrui loco mulus nomi' nibus colendo. MECENATI MAGNO. mttn tos, Mscenates, dliquando venerarer; Aft kärret jant trens qu&tur pacio, nerbancgantetpfa-tenuitatis confcisntia, Niht/omt-, tat fumma mea in Vos ptetas * audacis culpam innocenåttic qualicttnqui difftrtationi Nnmina i-eftra Praclara pra- Eorundem veneratio animo tneo infixa infideat. Poftg-._w ma p.rte gratitudo Cf detiotitfima agnitio berxftciorum, flris vtr(ari mihi contigit, cumulaftti. Sufcipite proinde, mini buic opcllx ex Nominum teftrorum fpkndore dtciu ac-> /emet erit commcndatura. Uoc fne, hiectnates, qualecun-.tnulqtte, veiit Summttm Numen Vos, Msctnatcs, cum <F<mJ«,bis literstntcmotumentum atqueglori&m (f ilicntu-m tkft/rwum. A$ fo(pitar.e, voitet tvovebitque dum vixerit <& CONSULTISSJMORUM VESTRORUM votiffmttf
FJRO Jdmodum Reverea- Dn. Mag. HENRICO Ecck-f.ar. inldenialmi Antifjti vigikmpofuo meriti_l.mo;/v;«för/ct-rtiflimo & VIRO fhrimnm Reverendo atque Clariffmo, Dn. AND REM CAJ A NO, Paftori Paldamoenfxum digniffimo, ut antea ftudiorum meorum M»der**tori fideliflimo, ira fam Fawori omni honoris & obfeqvii cuku fufpiciendo colendo. Tfarimttm Reverendo atqtte Pr*c!a>-ifftm9 Dn.tZMag. eabrahamo ROM RING, Failoris & Praepofiti in Lofo vicario accöratiltimo? Affini cariflimo» VIRO Dn. jacobo J- Sveßattfjftme FALANDRO, Inter GamleCarkbyenfes Senatöri squtflimo & åkgniflfimo» Patrui fcoco pro anirni adteäu jugiter fconorando. 08 anrnutam, Patrom eff Bemfa&ores*, rim prtzterea rmbi pr-tfhtwn prorjm fingt* adfcri-b&t au(m (mn, femper ertt (^os Gmii DEO commendan ptuibtn-. ntfafoi foffhcs Adm. Rev,Plurirnnro Rev. SpeéiatifSmorum n!tor humisimuj J4COBUS E.
Do atqtie frfclarifjftmo HELSINGIO, tiflimo adjacentiuroq. Paroeeiartim Pra?- quavis obferyantia fejr.pcr ven.erai.de» FtRO Plttrimum Reverendo atqtie Ciariffimo Dn, MAffHIM tfyf^sllo, F^ftori in Kdfviå meriri-_i.no, olim /nformatort fidtliffimo, Fauton aeftumatiitimo. firo Speßatiffimn Dn, LAURENffO SIEEfJ. Urbis Gam eca.iebyeni_s Senatori sequiilimoj di* gmffimo, Avoncuu ioco perpeum fulpiciendo. Fiurimum Reverendo titqtte Do&trjimo Dn,LAUREN:IIO LIIHO^IO, Diviniorum myf.ericru!.. in Lurmjoki Myftas fide» liilimo, Patrui loco venerando. qua cmn Pärcntcmea conjtm&isftmvvfiu-, far-o* larm** Ifpbis hoc opujcutum quatecwtque offevre ff gf FamiltM vejtras Wonefitsfitaias fiis & ca/iclis> gj? fettets dwttsftrm vivatn vigeatk, nec non Do: iflimorum Nomim.m Vefirorura (f obfe;.vantiffnnk3 ALANDER*
JfWtTad ar fom bytler _ j En trsteftuka, Ocb den förgyller* At man Tvit bruka Bad tv-tt och fnitle, i Itrdas gille, At fkrfkattt-ett nuå, Deraf yvkr Veertd trftttf, Ofi*dig hiertta, Ocb knnflig fider SVttl attid fpierna CMot bura totder, Förmttit dérnt»a, Sigfielfwan glimma Mr altid dkrars fpet, Hwem tro blir utan fel? inbildning rvanckar Sa flor ocb mogen$ CMed bcga tanckar- At engodtrogen Han tycket hora, <J\4edflutit öra-. Hur gnftt wsxtr opp Qcb föres i (in kropp. Sa tpiä manftckta Om fannings kransen, CMed högmods (kscbsa Ocb ga i dan/ett* Til Herr Au&oren Den ena firitkr Qmgfne tider, En annan nyckel h_er t Tit att hwal hemligt <er. \JAcn gäck och tafta Hans tal ocb tanckar, Dig fä forhafta, Der annat "wanckar^ Ei acktas orden &cm k'å:di morden; Nei. red Tig/iraxt til krig. Och p>ar t munnen tvig* ikfe bivem tvimner, Htvem fcgrcn tagers Jag mig påminner At fattnings lager* En r tfa>ts kröner y CMed tof beioner, CMin Bror du (amma dygd Haryrkat i Ivar bygd, War tberför pri'fat - För denna möds Du- bar beivifat, At Urdoms groda Ukr ci fin ilomma Biand tretor tomma, Du mönfirat ut medflit M fkfeng fwifl ocb fftit* fiacqb N. HS.GGMAN.
fl. X SUccedunt certsmina.literatorum, qtiae per X pium difputationis fubjeéh.m, argumentum aut mater.3m ridicula iunt. Etenirr. eo potiores hoc in pun&o materia fifcl vendicat partes, quo magis cum ratione cpagri.it ds controverfia aliqua vel pugna judicium non ferra ex. reliquis, quar.tumvis multis & luculentis circurnftantiis, antequam conftiric, quid illud ipfum fif de quo lis movetur. Frigide C\ quidquam agifare cernimus, res nihili in controverfia effe concludimus; libi verö omni nifu omnibus viribus pugnatur, mcx aliquid magni (übeile pra.run.imus; quod fi, accedente u.teriori examme, rem aliter fe habcrc deprehenderirsus utroque mcdo peccantes riderc lolemus. Inter materias igitur, qn«e pugnas literäror*, m recfdunt lidiculas, primum merito locu:n occupant res nihili aut exigui moment!, 8c ranturn quidem ridiciili dhputationiineft, quan.um conatus & impetus pugnantis materias d.gnitajtefri fuperat; in proverbium proinde abiit ht.jusraodi di.putax A ineptia
22 De Literatorum inepeia, msfeque femper audiverunt de!ana caprina, quod tlaccu.% dixir, de umbra afini -mgf, o*s ttkid( q,uod LUCIaNUS, aut mg) «««.i, ut apud AR.I- STOPHANSM eft, rixantes. cont. Ptaffii Primirias Tubing» p. 67. Cujus vitii, inter eos qui eruditionem profiten.ur, rei inprimis agi foiefit Grammatici <Se Critici; qdos ex feirco ortos fingit in Metarriorphofi HOLSERGIUS atque falie exagitat: <507 at ftfrteanfcla* mer ån något tfofc tilbuu/ $n blotta Ijornai ocf) ett fe&tyg ff.tggot l)a a j Ä'crt: afcit grre becf bffftnpfciiotophus» em. I_.t fijj gifhh. namn uruf Democmus. Slffavitfcn (jtf#!drw folrö/ocf; mdngé beftuurm pannit/ CJjfitöeW Grammatici, fem oppu beffiuf4hiuim.t/ let> Öornig pannot mot ifrigt ftå Dd; uti f?rftl\ir6ft C-xran.fatrcn fté tqé pä. Nec pi" rfus injuri.. Ira in pfeudo - literates iuf.t.aryncus i.g_ht; fruftra enim conabcre eosdem ab hoc crimine purgare, reciam?_nt:bus tot tantisque volurr.-r.ibus polen.kis, in qu.bus de rebus nauci rangtum pro aris & focis pugnarur; nec cauitam co-rum juvabit, fi vel maxi me, ut fieri comunirer fojet, moltjs verborum ambsgibus & ampullis arei rnenti dignira.en. & pernicie-m maximatn ex adogtaco snöre Étueatsaa adftruere conati fuerint ; co
PUGNTS RIDICULIS 23 eo enim ipfo-non nifi magis ridiculi evadunt; gut clamorem, lamenrariones & quenmor.ias Barbosu audiverir, de rerum fumma agi crederet euc.oremque ruin eccieirae ves reipubiica. fe objicere, ita teges divinas & humanas violaras c.anurat & maximas in Republica turbas; nihisominus omnia demurn co ranrum redeunt, quod in dsplomatibus publicis fcribafur Lettres Royaux (f ordotmances Royaux, Cum kribi deberet Lettres Royales & ordonnances R<yales. Lubet paulisper audire ipfum BARBoxiilM U.per hac re egregie fatis diflerenrem." qtinm puknd* qnamque indi_>na res eft- quod integ<r populur quotidie nnpune committat tam abontinabrtem (f erxfecrabi-tem fotos ifmum? quodqtte auffiorttds pub!ica von cidern indul- geat tantum, (ca tpja qucque adprolet feque ream prsflet. quid bom in pofler vm (perari licebit fi ta!is tohrattu ftt' erit abufiu & in ipffs juftitie fontibus loan corruptioni concedatar? Gramm.tica fund smentum eft focietatis (f commertii humant:, quod ft fundxmentum drrutum fuerit* fequetur tandem t<,tiiu domus ruina, I'oteftne politia ftne Grammatica (übfiftere? antequam homines fetices ev,adere poffunt, ner ef/e eft ut barbari c.(fe deffnant ifc. Prolixum hujus modi elegantiflimarum materier urr, «aralogum contexuit' CHRISL irelss;tl> in fuo de rribus archismorionibus libello-, ; iures ramen adhuc funr, de quibus re ipfa pugnatum eft. In omni enim eruditionis genere inaus qnafliunculae oriuntur, fi quando rixofa ingenia & snani- A 2 tatum
24 De. LITERATORU.vI tatum ftudiofi, quos Gal.i apte Mairres desßaga telles vocant, traéfationem ejusdem fusceperinr. Referri etiam hue poflunt om nes logomachias feu inanes de verbis fine re rixae; quae plurimam controverfiarum parrem conftituunr. Lepide & acute detegit- faschalius in Epiftolarum provincialium prima Logomachram,. qux inrer Monachos facobinos & Janfeniftas interceflk de voce pouvoir prochain feu potentia proxima; de ipfa enim re inter eosdem accurarifiime conveniébat, fed termsdus potenriae proximas nota ramen fuit & chara- &ev ortbodoxos ab haretieis diiting'. ens. quem videi. adhibebant Jacobini abftrahendo a Thomiftarum & alicrum Theologorum fenfu. Sorboniftas autern cum iisdem monachis in ufurpatione pr-ediéti termini convenientes», de re ipfa prorfus aliam to.vebant Jententiam & tamen utrique fe invi-cem ortodoxos agnofcebant, beneficio vocabuiorum potentias pro* siimae in diverfo iicet fenfu adhibitrorum. Nec minns, led potius magis rk.ieu.un. eft, quan» do de ir.cognitis difputatur rsc de vocibus quibus r.ulla refpor.det notio; quid enim abf»rdius esc pce.t. quam difpurare & ramen finm! nefcire qt.adftaro... éötirroverfi* sfgtsmentwn; fatavino cuidam ) '' *"' fffor i p_.ral._n.is res er.it mtognita is autem, ver- 'fi fttat Dan. Fftd, Janide D'tl. umhr, \o.p. \f. nttcio jiui mtntii infama derreverat contra ckfjentienter ca de re éiitjnti-y, (f cum (sbi confuiere mp poffet, adtit Galiunm ti*
PuGNtS RID-CtTLIS 25 refcrente J. Bapi. Ricciclo hb, FIII.. J'mngeft. Nov, Cap. XVI, eamque roq-iat. ut ffbt exptiedret quid nontine par alla* xis ffytpcaretur-, cni autem fubridens refpondi. : Ergo m mt domtne olfrmafii åmmum Umm^ vt contra Uhtct nomen äifceptares cttjm fgnvftcat tio;rem ignoym. Fluc pertinent dilputationes de- rebus captum vcl d..putan.is vei etiam humanum fupera.mbus; quo in cafu fspe pugnas exiftunt ftupendam vaniratem ingenii humani prodentes & lachrymis guam rilu digniores, inprimis, quando de vem.»^i.dip myfteriisdivinisagitur.de quibus miteros homines tama cum audacia rixari vidimus acii de literis & fyllabis aiiisque nauci momentis res. efter. Flebiie quoque ridiculum eft, cenis pratcipue in ca ilbus, quando promifcue de fummis regni negenjs difpursror; quorum ramen rationern paucis intelligere ddiutn t: fl. Quaro pmterea ridiculum eft miieros renicolas audire in.rr fe, invicem m_»no appararu & animoutate ci.po.antes de rnodo quo numdus condi potuerit, de origine materia; ', notionibus rerum crear.rum eflentsalibus, an posf.biie f.r vt fpiritus agat in corpus & vicufisr, _.rnil.bu.qut. Uirerius rifum mer. nttsr. qui difputandi argumentum arripiunt ab ipf.s corundemqj fim flata ac conditione aiienum, adeoque de rebus qua= ad nos imu-v
26 De Literatcrum nullatenus pertinent, difputant; co pafto difputatines (a?pe poliriae, \>wlgt mprimis, quando nimiam ex percgnuis fatis iibi parce.n quis futmt, ridi» culi evadunt; interim tamen havd raro accidir, ut ex ejusmodialienis oriantur rixa..odia& faåionesdomefticse. Sunt öcquaedam res ejus naturs,ut qnamvis nec captum fuperent, nec aiienas ilnr, tamen de illis difputare non Hceat vel ialtern vanurn fir. Talis antiquitus habitus eft guftus, unde proverbium: de guftibus non efle difputandum. Sic, cum inteilecius non tit facukas _ibera, nec penes hominem fit aliter res concipere guam ipfi obvenerint, ridiculum eft ob dsfcrepantes conceptus alios odio profequi & convitiis profcindere, cum inftrui & informari deberent. Huc pertiner, cum de nottonibus noaninalibus diipurarur aliisque, in qurbu., per naturam rei, fruftra confumitur opera. Addimus tandem pugnas contra pugnas inftitutas ; quando qui difputare non lic.tum efle ftatuunt, contra difputaciones difputant. adeoque proprio faäo defenlam opinionen* dcftruunt; quo vitio multi peculiarem niorum fan&.moniam profitentes laborarimr, eoque ipfo rnui alio rum fe expofuerunt $" xr. MUlta literatorum certamina fub ratione quoque adverfariorum ridicuia evadunt; quo in punåo facile.ilii peccant, quimaximo taftu inflati eadem
PUGNIS RIDI ULTS 27 eadem cum aliis fentire erubefcunt. Höc vitium in fortiter inteiiigentibus, ut dici amant, Gallice Jfprlts frts, fepsus obfervamus, atque paradoxes quibu.dam philolophis, qui omnium lubenriffime contra ovp.iiinm fidem & experientiam difputant j quarn etiam ob rem dudum invaluit communis opinir.» nihii tam abfurdum eflé, quod non ab aliquo Phi!:'ophorum d.thmfum fif. Eo igi.ur infama? nonnullos prog. ei!o& fuifle videmus, ut totum fcre genus humanism tdverfarii ioco habuerinf, Mitius aliquaitto peccant, ridiculi tarnen funt, novelii iiteratuli, qui ur rorru-m aliquod atque tarnarn ad* quirere poffint, maximos viros & in republica literaria praacipuos adverfarios eligunt. Contra autem eriam iili fe rifu admodum dignos prseftant, qui ing n:i omnibus & übique oftentandi pruriru duéh, fem nt.mine, fi vel rudifftmus fueric, de U.b:'htanbus quibus fibi placent, phi'o!ophic.s, difputar.. intermitrunr; quos capropter vt parado- X-os & abiurdos vuigus exfibilar, prudentiores autem ut vanos & fti.u..s rident, Fu.t autern illtid an.mi BJRBONUNi primum iiluftre document-um, cr.od e Schoia domum rediers, eum didicifler fvllogifmos fdcere, parennbus m ommbus co.uröd.ct':. m ecsque per omne-s fignras refutaret, Eflieit nimirum fecpsns eminendi & difputandi ftudiutr, ut confranam proprias cpinionem defmdere iiiftnuat ridiculus difputaior, quam primum intellexerit
DE I ITERATORU!.. 28 Weri. alios fecum fentirej fe enim indignum efte putan?- fovere vulgäres & communes fententias ; in råns autern & a communi fenfu abhorrentibus tumman, gloria-m atque honorem confiftere, ludiculi quoque (unt, qui contra totas gentes belia iiteraria inftruunt, faftu quodam vano nationali imbuti, quod Germanos, Gallos 6c Änglos no na ullos fecifle deprehendinvus, aruiquos Romanos & Gra;cos, qui barbaras gentes contemtim habuerunt, quosque cam ob-cauftam nonnu.li eorum iubinde carpunt, longe ' ftuititia fuperantes. Neque hoc loco prsetereundi funt, qui mortuos aggrediuntur literatos, ut co faciiius vincere 6c triumphare poflint. Accedunt adhuc, qui nuda verba pro adverfariis habent, de quibus pauca in fu«perioribus diéta funf, Immo, nec prorfus defunt, qui cum fe ipfis pugnant, quorum in cerebro continui motus, furb^, fediticnes exiftunr; quibus annumerari jure poftunt Sr.eptici & Pyrrhonici, quos omni nifu id egifle, ut non aliorum mod led eriam proprias fententias & omnem omnino veritatem refutarent, trad.t hiftoria.. XII. UT in pugnis adhibentur arma, ita quoque literati pugnantes media qua?dam adhibent, quse armorum vicem fupplent ; fontque ca havd raro ejusmodi, ut eorum ob caufiam ipfa certa*
FuoNis Rimcmis 29 mina ridicuia pronuncientur. Apparafus annorum» qvem libris tribuit sjriffius in Bibliotheca regia Anglieana prcsiium incuntibus, hujus certaminis ridiculum faepius ingeniofe prodit; ha?c tamen ad rem noftram pnecife non pertinent. Per arma deinde. tion minus qvam per cetera ftu!titi_e fpecimina ridiculus eft famo.ifl.mns ille heros Romanenfis do» <?fixote de La Mancha, Chevalier de la tnfte figure; qvamqvam autem ejus' exempio lapfus ingeniorum fabulas Romanenfes fabrican.ium depinguntur, non tamen ibidem vittum noftrorum certanamum confpicitur» Propiusvero ad prasfentem fcopum acceffit Ferramu/ius, cujus lepidum doftos famelicos lufic ingenium. Ut armis vim 6c propuifamus 6c inferimus, ita qvoqve in duplici eadem occurrunt differemia; fctttuvt &.gatea corpus tegunt, gladio> telisqve inimicum confodimus ; plura tamen apud literatos bellatores obfervantur armorum difcrimina ; qvorum nonnulla tangere liceat; Turba fub "vextllo vanitatis mi* litantium, tympana charlatanen* ftrenue pulfans, auöoritatis förmenta, in prima acie difpofita, dexterrime explodit & tanti roboris creberrimis iåibus omnia profternit ; Rabutiftica alii arte tanqvarn fslopstis dextre utuntur 6c continuata ferie blateran» tes, expiofionem illam concatenatam, qvam verna» culo fermone $n.t.te#ssdftt)a dicimas,haud incongrue imkantur, Perionalibus, di&eriis atqve convitiis & famsß srrofionibns tanqvam fagittis multi ' B adver-
30 Dk LiTEKAToauw. adverlarios conéodere conantur; gladios alii Logicor* alii Criticos, aiii Graromaticos &c. ftringunt; haud pauci altitudme vocis nituntur & ciamons lanaam vibrant. Inprimis autern milites noftri doétis geftibus tanqvam proprio veflitu ( uniform ) amifu ineedunt pennisqve peregrinis tanqvam iorica induti; videbis, qvi obfcuritatis galea primariam cor» pons partern tegunt, & fcuto psdanti.mi fcientiae veritatisqve vim eludunr. Opinio erudirionis muitis munimenti atqve fortalitii loco eft, in qvo tuti adverfarios deipicere poflunt. Egregius hie exercitus farcinas prarterea malwrum librorum, variarum opinionum & fallarum traditionum femper lecum vehit, ac pro lommeatu- legio pr2eferti.ll antiqvaria, blattis, tineis atqve asrugine utitur ; qvod fi vero, tarn provide licet arqve perbelle inftruflis omnibus rebus, nihilo fecius minus faverit in confiiåu for- facile aggere le cingir do- tuna, necefiuate exigenre, proprio huius gentis fermone iwtmi dicitur. v. XIII. Bi l.lentii & foffam eidern jungir dubkationis "* qvod SEqvitur jam modus pugnae, ad qvem licet hau 4 pauca ex fuperioribus etiam referri poffint, nonnulla tarnen adhutc dicenda reftant, qvae ridiculum inde fluens ulterius explicabunf, Et comimtt & eminus athletas noftros pugnare cernirnus, lupins licet ea ratione, vt an praefens fit adverfarias an vero abfons, difficuirer dilcemere pojfis } fi, c* xem-
Poonis Rimcwii* 31 xempli caufta, ex impetu vocis & fragore erumpcnte judicares, crederes homini rem efle cum ad* verfario aliqvot paftuum millia a fe diftante, qvi tamen adeo prope a vociferante abeft, ut levi negotio ipfis diftentis manibus attingi poflfif, Clamitat, rixatur, argumentatur, manibus pedibusqve adeo qvis difputat in mufeo vel Auditorio, ut o- culis necefle tit qvaeras inter pra.fentes aliqvem, qvi his omnibus petatur. pavidum 6c infelicem hoftem ; (ed is tamen in alio demum regno, in aiia mundi parte centum ab hinc milliaribus fecurus 6c tam atrocis fibi illati beili ignarus vel dormitat vel ludic vel lucubratur. Nanos giganteis gladiis procinöos qvis non rideret, cum robur tantillorum lacertorum ponderi armorum nullatenus refpondeat ; qvalem vero illam futuram pugnarn cenfes, übi iidem homunciones his armis multo cum apparatu öc confidentia punftim csfimve congrediuntur? dc tamen havd raro hebetihoc atqve ifhobili terro tenuifiimum capillum fcindere 6c in plurima filamenta dividere his artificibus havd infreqvens eft, qvippe qvi co faepe paäo vicloresexftiterunt; /pefiatum tamen admifft rtfum teneatis amici. f_epiflime in ridicula hac palaeftra obtinet 6c viget antiqvitus celeberrimus ille andabatarum pugnandi mos; religatis enim pugnatur oculis 8c ftrenuiffimi giadiatores maximo conatu aera verberaht. Inprimis in his pugnis adeo regnat ctnfufto, ut interdumvel adtentiflimus B» fpe&a*
32 De,Lnm.atorum Jpe&ator qvi affirmarivam qvasftionis, qvi vers negativam tueatur, difcernere neqveac Novimusqvendam, qvi dono obfcuritatis eminent! adeo gradu donatus fuit, ut fine dicendi fafto, ipfe juxta cum auditoribus qvid dixerir prorfus nefciverk. Qvales bellatores co fakem in punöo felices praedicamus? qvod nulio pacto erroris convinci qveanr, nec vel ipfum fanäum, qvod dicitur, cfficiumtimere neceffe habeant. Contrarium his modum in pugnando alii fervanr., qvi nimia claritate 6c diftinéhone id haudraro effidunr, ut nihil videant autdifcernanc; Stuirt dun ttitatft viiia in conlraria currunt. Sunt, qui omnia ex definkiönibus nominahbus petunt, qvorum morem immirarus qvidam in /cripto: fct Philoifophifcfje @tt)nfter=@cfcfl, metbodo marhematica, ex JoS.s definittombus nominahbus lepidiftimum ca'cc- Htfi conftruxk. Nec firatagemmatis pugnare ihfoiitura eft, qvse funt vel kgica vel ccconomtca; illa ex proxiroe disis inteiliguntur ; qvo etiam pertinent varii generis fophismatay hare vero in arte parafitica expiican» tur, cujus in cerraminibus rid.culis, inprimis moratiorum, fre qve nr!(_i mus ufus eft. Et infigniter qvidem mini ridiculum viderur, qvando tirulis, elogiis & om v» i ger. a adientatione ira inter fe certant erudi» ti, ur tp!a diftertatio d_dicarionibus, epkaphiis 6c panegyricis abfurdicr evadar 6t falfior. Ea demum tft milirum noi.rorti vel induftria vel fortuna, ut cum l*pe morbo qvodam laborent caftrcnö, qvem dti />Yrh«-
'PVÖNIS RIDfCUIAS 33 arthteam loqvendi vocare foiemus? ipfa ejusdem foeditate adverfarios fa?pe cedere cogant 6c aut vi&oriam reportafle, aut faltem dubiam alteri reddidifte vulgo creduntur. Ultimo neqve id praetereundum efle judieamus, quod belligerantium morem imitentur in co etiam noftri, qvod fspius vtraque pars fibi vs&oriarn tribust. illud autem magis ridiculum eft, qvod totam fubinde pugnandi rationem ita inftkuant, ut a cantione viclorias eandem ordiantur, immo, co qvisqve fortius pugnafte, 6c co majorem vi&oriam reporrafle fibi videatur, qvo pluribus cym» balis qvoqve majori apparatu aiciorive voce viäoriam cecinerie. $. Xi.V. Eftant adhuc circumftamia certaminum nonnuli.e, Jl 4, qv.ae ad reddendum eadem ridicula baud ton. temnendam fymbolam conferunt, qvaies, «.xem.pli caufla-, funt ioci & temporis. Etenim pruritus difputai.di acqve contradicendi qvo magis»nconyspien* ti erumpit & loco & tempore co eriam rifu reputatur dignior. Ita qvae adcomitia, curiam, cathedram &c, pertinent diflerrationes, qvando adfuggeftu trahuntur, ridiculum eificiunt perorantem ad popuium. Qyid de co judicsres, qvi m nuptiarum folennitare pro ccelibatu & contra matrimonium difputaret, aur coram AUGtISTQ xeimjrco ANIONIOBRU- Tj laudes atqve C.issii celebraret/' eft tarnen genus hominum, qvod co pafto rem foam le f.rtmue egiffc tit'
34 De LmRATORtA* orederet Äc vel in Parlamento Anglicano monarchicam regiminis formam arqve Verfaliis populäre imperium commendaret, aliterqve fentientes refutare conaretur. Cum floreret Cartefiana Philolophia, animal qvoddam difputax e Gymnafio rcdiens in convivio rufticorum proponebat qvaeftionem de fenfu brutorum, qvo, videlicet, eadem carere adeo acriter defendit, vt dorfo cappilloqve dilputandi libedinem luere cogeretur. Mcdicus qvidam, cvi cum viro doclo cortraverfia fuerat Philologica, ad eundem graviter agrotantem accerfitus, antiqvas rixas renovavit; at e<?o, jegrotans inqvit, febri Gram' matica non laboro. Huc etiam referrem, 11 qvando, tempore qvara maxime mopportuno, controverfia de jure ordinum luffragandi excitaretur, falute reipublica? nullam negotiorum moram patiente, nifi hoc in pun&o difcrimen reipublicse omnem ridiculi fenlum dilueret. Alia exempla, qva? infinito fere occurrunt numero, praeterirejubet feftinatio. $. XV. QVod detrmm in ipfo confliåus /A/^Efl/ejusderm^ circumftantiis ridiculum certaminum noftrorum qvam maxime emiceat & ex ipfa rematura patet & ex fuperioribus fatis fuperqve colligi poteft; ut enim orationis vis haudparum ab a&ione dependet oratoria, qvippe qvam folam maxima auditorum pars femper refpicere folet, eamqve ob caus» farn miferos, led procaces, declamatorei bonis fepe orato-
PUOMIS RIDICUMS 35 Oratoribus anteferre, ita in a<ftione difputatoria prudentes auditores nasvos confligentium rifu dignos qvam facilhme detegunf. Ahqvanto qvidem major qvam fert ratio ridiculi noflri videtur fuifie celebris ille ardor, qvo dogma qvoddam tam violenter pro«pugnavit in aula MARGAREIHS Gallia* Regina? qvondam iiteratus haud incelefcris, vt abacum regiam cum omni fuperimpofita fupelieåili peffumdaret; largam nihdominus ridendi materiam ha;c adio aulicis prsbuir. Ecenim fervor & ira, vt antea qvoqve monuimus, ridiculi manifeftarioni qvam maxime favent; hine ciamores ad raucedmem usqve nariumqve profluvium ; hinc gefticulationes, manuum pedumqve agitationes tamqvatn in lufta, havd aliter ac lirobur argumentorum in pugnis talisqve qvaereretur. Sunt, qvi, exemplo lortiftin.s cujusdam herois, fine braccharum injuria e- gregiam pugnam edere neqveunt. Ur autern rifu digni judicanrur, qvi fervoii, inprinis qvando de rebus minotis momenri 3gitur. induigent, ira, neqve piacida atqve modefta agendi ratjo omni femper ridiculo ceret,- qvi Irigide cauiläm c. g. Dci, religionis parriyqve agit, fi c^teroqvi bonus vir fuerit,haud leviter peccare judkatur. Nec minus ridiculum videtur res magni momenti tra&are ae fi nauei eflent & ad deie&ationem folum arqve lufum ingenii pertinerent, qvam de incertis cum eonfiden» tia loqvi & qvisqvilias magno cum impery verfare, &ef_ar.t adhuc mulra qv_e in irr.petu difputationis occur»
36 De Literatorom occurrere foient 6c ridiculi charafterem gerunt; fed non licet his ampiius immorari.. XVI. PRomiffis ut ftemus, exempla adhuc certaminum ridiculorum,perdisciplinas eundo,invefligandaerunt; licet enim non difciplinarum vitio,fed perfonarum illis incumbentium exiftant hujusmodi pugnas, genus tamen fimul ftudiorum bellatores noftros diftinguit, havd aliter ac vexilia, legionum veftiumqve differentia milites. Latiffimum hic fe nobis aperire campum nemo ignorat, nificai facies Reipubtica; iiterarise prasteriti prsefentisqve temporis penkus ignota eft; Et profefto hiftoria certaminum inter doftos ridicuiorum vix vaftis voluminibus abfoivi poflet; perinde enim ac in civili ita e- tiam in literaria hiftoria belia partem occupant maximam, minimam vero pacis artes, incrementa e- rudkionis folidce atqve humano generi proficu*. Sed a fcriptoribus antea laudatis, utpote EMSfO t <jmen- KEhlö* H.G. AGRIPPA aliisqve exemplorum huc facientium larga meffis collefta eft. Apud Scriptores deinde Hiftoriae ikeraris 6c Ecclefiaftica: multa fparfim occurrunt; eadem igitur hic repetere 6c aftum agere nolumus; interim tamen ne prorfus nihil 6c nos prasftkifle videamur, nonnullas, recentioresimprimis, illuftres ex ridiculo, qvod gerunt, controverfias breviter indigitabimus; Leftoris bene-.^olentiam implorantes, fi ieviora qva? attulerimus depre-
FUGNIS RIDICULIS 37 deprehenfa fuerint, nosqve apud promifti noftr* memorem Horatiana illa digni cenfura: tjvid dgnum tanto tultt htc protnijfor bi&tu? Haec cum typis jam exfcripta cflent, cx inopinato talia nobis impedimenta obje&a funt, qva. fiåctn in pr-dentiarum libcrandi omnem nobis eripiunt facultatem^ in ahud proindetempus aiiamqve, fi qvando forte fc obtulerir, occafionem, qv_e reftant djfferre cogimur; interea tamen rogantes vclit B. L fcqventia corrigerc ERRATA TYPOGRAPHICA. pag. 6. lin 18. certaminibus, adde eorundera ibidem 1, 25. falfe, lege (alfe, ibid. I. 27 AGIUPPA, adde in libro, pag. 9... 8 farnes, adde &e r ibid. 1. 14. In, lege in. p. io; i. 13 confpicuam, lege confpicuum. p, 17: 1. 4. fimtts lege /«>»*«. ibid. 1. 22, pauliatim, lege paulatim, p. 21: 1. 10. agitare, lege agitari. p. 22: 1 9 ån lege Cfcji, p, 24: 1. 17 ortodoxos, lege orthodoxos. ibid. I. 19. adhibirrorum, lege adhibitorum. p. :6; 20 lege 26 ibid. I. 1: disputatines, lege disputationes, ibid. 1. 4. ridiculi, lege iid.cu._e.
Clariffimo Domino CANDIDATO. FEritMu ea eft \>'u (f pr*tfianlia. ifle fcientix falgof, vt omnium eorum animos couufhet, qui tiberatt a pr judiciorum (f opinionum nesyla- oculft pcrfyicacioribm cam intuentur. Sed ut in plurimis aliis rebtu, ita (f beic do- (enda eft ftultitia (f morofttas tnortalium, qua ipfifibimet tenebrru inditcttnt, (f vcritatis cognitioni obicem ponunt. Itlsrum autem, quorum jam animos co'juftrav'it lux tieritatum. eft, quanto potuerint ftudto, bos ad meliorem redigere mentem, Ö* Ittcem illts ex (va face accendcre. Sed Cf borum mttitos eadem infecflos labe reperies. Conjpxiuntur enim in iäts tnaximi defetitu (f intclleclus (f vofuntatis, quod vel exempto thartim ridichlarum pugnarum quos inter fe andabatarum more inftitnunt, ghiarum in- patet,, dolem Cl. Dne. Auttor, in gemina differtatione Tua dcli* neafti, Uniuquisquc, qui acumine jufto poäer ad difcsrnendum, quid diftcnt *ra lupinis, maximas certe Tibi adtuåicat laudtst, detcxifti enim bte t>ttia eruditornm acutifffme, (f fuflutifti boc obfiaculttm progrtfhs fcientlarum, confj>icu' am boc ipfo faciens ffmul eruditionem Tuam certe ffngalarem. Gratulor Tibi hnc omnia animitus, Gratulor etinm Nonorcs tbilojopbicos, quos tit propediem excip.ant pr*emia alia, Tuse erudttioni (f virtuti refrondentia, ex intitnis cerdis penetratibtu vouo O. R. MRDSTEDf,