RA FIOjNI'S-*ri-jjjfc;i-

Transkript

1 D_so OUd l! SPECIMEN ACADEMICUM De RA FIOjNI'S-*ri-jjjfc;i- Qvod, Suffr \gantt Jmpliffma facultate PbiUfojphicA in Regin AcademtA Abofnfi, PR&SiDE HENRICO HASSEL, Eloqveat. J Proteft. Reg. & Ord. fublic» öoma^ttm 5H.-_«??«n/ tnodifln /i»ö»l/tti/ JOHANNES GEZELIUS, J. F. N. tronep*s. Vie VI. junii Anni MDCCXLIV. Loeo horisqve foliris, Rxcuä. LD /_E, JOH, Kl_ffiMP > Res. Ac«6. Typogr.

2 3.s R.s M:ris Regmqve Svecis SUMM/E rwe! VIRO Ac SENATORI, jl^fec non Aeademis Aboenlis CÅNCELLARIO, Excellentisfimo lliuftrislimoqve BARONI, Dn. olavo CEDERSTRÖM. M/EGENATI SUIvIMO. /^'^e^ _-e/5/m bnmanamm Rec?c»r _Zc A/fodtra> R^^wr d«mmm) Kei/?^ö/ic_«(onftliut adminifiranrf<e, fnltrum pofuit atqve eolnrnen^ Qvem Idtm (7/eme«^^m*"m Nttmen earnenk nofirit Amaick Spbo-

3 S.'s R:s IVl:ns MAXIME kidei VIRO, Regi, Regniqve Collegii Militaris PR/E.SIDI, JlJuftris/imo BARONI, I).. casiolo M_ CENATI MAXIMO. JLlttxit tandem dks tot votk NE ILLUSTRIS3IME, qvo eiostt^.e/?w,/l^. documentmjl^ åvoddam veneraitonk, ad boc mque tempm mtttte jolum mwaiuy in publnum edere ff CQ.

4 Epborum ac Paironum coafiituit exoptatisjtmum Qwmqpi infignes virtutes commum ftngutorum ti* te_-i<j s/?er_hm na-vantium prtftdium fecerunt, TI81, EXCELLENTISSIME DOMlNE,inqvo lmwm*> aconvenwnt) mente manuqve devota bäfee ftuäio* rum primittåt non dttbito c<?j*?/ee.-<zrs. Adfbice au-> tern fronte jerena, qvod jola pietas, non fucats mentiqve alte infixa provocat officium. Neqve CELSITUDINTE TlMiplane indignum judicetjavor«tui me /_»/te??i Mrilcl./^ l^e^re; /ot)ei «Ä^^.^ /o/radtk /^^e.^i^m^, nonfolum qv<t exce//o pofita funt loco-, fed etjam qva ima cemuntur "valie, im» hczc efficacim, qvam illa. Fas itaö^^ 'IUA ceri»o ut de grati* mihi, qvs c&pi veneratt oms cultu^te ivl/egee^aeen Incompi.rab.lem femper profeqvi liceat. Sic non inttrmtttam vata nuncupare ealidisfimaproperenni incolumitate ae flore TANTI HE> KOls,Cui mefortunamrfy meam cemum commmdo< EX CELLENTISSIMI NOMINIS TUI fuhjeftljjitntu eliens JOH, GEZELIUS F» F. N. Proatfos

5 terem os_//«tills filltré mihi licet, Plamit e mm TIBI, VIR ILLUSTRISSIME, inde a /o^o retro ts^ore me-, nullu id jervttilt promerentem-, fingttlari gråtit ac favorls affe&tt drgnari ; qvart Km eft er/i^ne /em^er tantum colere PATRO- Gl^IU/Vl, vmrenttsmqve mm, CELS. ATEM, m?9 Jieri ttnqvam poteft 771,_!-/o, i./^i<<_?_! facereu, Proinde /c<c^_ bttjm o/^c-i memor-,»pttfctilam*** kocf tt««e /l>ei atqve txtlt TIBI, PATRONE,,w. feribere fttflineo, /ttö-?_ oratts <«ta^e obji* träns, oblatttm isenigne admittas-, ff q~vam^» ad prxfens ufqvt mihi contultfli gratiam-, ean* dem in poflerum etjdm perpetuam con(erves- Faxk DEUS O. tffßd* ut inter mortafes qvam éutisfime (uperjies valets * vigtat ftoreasqvcj. ita voveo ILLUSTIUSSIIVII NOMINIS TM fovotijfimtu tliens Mll. GEZELIUS A F. tf. tramps».

6 As R:s Mrtis Magns Eidei VIRO t /ss/?rt/m.«it Belliei SUMMO PR_ FECTO, Penlluftn BARONI, 0«PETRO SIOLLAV' MeECENATI MAGNO. /L7O» eie /o??^m^o /^ni /trc.//e^_/< r<<i/s«es, j[y /b^«c ingenii /crij/m VOBIS offerre co/m» condignam benivolentiam, qvam fctentiarum bo vmim ver o fujbicio grattam atqve favorem, qvo igitur, Ivl/E(IEI>IATES,o/)^/e^m boc, omni c^^,, qaam totits expertri /issiii öe«/po/e«tt'h freim, />l's gdns, hane ve^er^ö^»^ _««i»?i' declarationem jämmero /sst.m eomedatk m^i, qvi f<si^f VO- PERILLUSTRIUM NO- Cultetr De* JOH, (3E. /. f. a;

7 S:x R.s M:ti_ M.»pns Fidei VIRO, GENERALI MAJORI Ao DIRECTORI Architeäurs Militaris, Gcnerolillimo DOMINO, Dn. GABRIEL! CRONSTEDT, PATRONO MAGNO. M.E.CENATES MAGNI, qvibm addu&u*, tui. _^e«eror l^m, TA'.*^Tl3 VIRI3 ommm narumqve <srim?n wltoribu* pr<sftare foletk; pr/, nullo «o«tempore me /^i/?«<?^/e^c/. VOBIS dem uitore proprio dejlitutum, tlla äuntaxat, oj^ro eonfecroqve, juxta qva decet reverentia rove^ie^ exc//)^i^, 6^i_ie etiam poftbac i«clienturh BIS omnia ac fehcia perpettm apprecabqr MN.M VE3TRORUM liitifflmm 55EEIU5. frmepos

8 /^oöi/tt/mo TteminOj Dn. p etr o AULAEWILL, CONSULI urbis liolmi», Kranö» geremi, Gravilftmo Hqviftimoqve, AYUNGUU loco Venerando. curam juftitis adminl Mö./.1/ttT?» l).. jonje.ehion'l Fulminatrici a Judiciis AVI/_>lGb.^() fftatiem FObk, AVUNCBLI PROPENSKSIMI.o* ze»e km m recenfendk quidem^ nedt*m remum* mi <se rexere«/s<«p'%nm t a«<s par e^ pietate V»s«-tWHIUNI^ORVt,. VE- JOH. EE- $r t*k

9 Nobilisjtmo Generojtsftmot^ Domino, Ih. CAROLO ASNELL, SE<.R.ö.^ARIO Regio BolertiMmo, accuratiffimo* AVUNCULO propenl._t.mo, Jugiter colenäo< Domino, ARNELL, & Epil._-!i8 BenignifSimo, iaipiciendo. Accuratilli-EO^ ficia 0/5/r/m^, nunquam non mihi exbtbita, qvi xandis juffcio, hafce pagellat, in gratisfnm amio omwgtna j/eflr&felicttatk dat,.dicat & conjecrat STRORUM NOMINUMftrißiffmtu 7.E1_.1U3 ProiftPit

10 Epifiopi cjvundam Borgoenfu > ö. OilF J.OH- GEZELIt uwice fuperfliti Filio, Nobihffm* Domino, Dn johanni GEZELIO, De Conienlu r tionis & fidei e^^/e dtsuta»t't% C~" atfde fuit qmondam /*^l»»ne» Ge?elianum> Jf Prima facerdotum gloria,., ftofier honos. Implet /^».i. folos J- /f<,^e»^<» dogmtt-a facra Attpve profana, ftmui' pervelat emm fofttm. JuSfores ctkbres crrto ttumerola tnantbit Gioria, cfr<t m bucea poftiritatti erit. I^./.ii.i< (I^_s_i!3l'3? e^ nobi'n ««/.«i hares Excelfi mgenii fndiciicjve flmid, Te fibijant rulibtu c?^_.,^ felrgit ab *nni* Cojrivvitorte fuum Vsb//e delirium, tittnc opus in tuctm trjttis, q-vsd doff* Mintr^Af. Cvmprohåt, ac cl&riimflernit honoris ittr, tyvad /upercfl, Aiwno 'flll toto gratulor, utqvf s>^m fts atåfrii, fis ab.rvii fimths i GrataLr en ilena deprotntis peélore verkit, /T.'i dtu patris. «s»i,'?ii! earufca a!e»?,'/.< \ Ner trttu e terru abeos, cpvantfplcudidrt butof lmplttff.wapq.ios-. penout ewnefotumwt Sic ttnm l_3_l^^l tiena-sktul*tur Amitus MATTHIAS] IJALLENIUS 4*h Ibeol, t^ /><!/?. _stt_r^o^/«*.

11 Herr Til ÅUCTOREN. Ijfå^t. fslck af I 'tfe art, af kyndlgc -.nod sinne, «jgtk Som sagt all > tro farwähi' i*a sielfwa himlen nttf *~S&s P;qvfr-r sig ufnf förnuft, förstand och wett,- Nndock at knapt et gryn af flik* hos dem är mm. The yt'ra fräckt förackt af helig? alt, och mena, En fä fördärfwad si.u stal pryda dem allena. Ett folck 'af annan art, men lika willo-wägar, Har förra giftet* oos fa knijjt til tytrtat gavt, hiärnan klänning fadc, At de ocksä deraf i Och ty förnuftets wärck sa snöpliat warda plägar*;, tit nar K.deles det är «in-aft <-<$> ftöört, de tycka (gi haft» n adt sitt ma hl och fpitzcn af sin lycka. SBår lärde A nit or har, sig til in m.'ci'lig prydna r I detta wackra wärck wist de e folcksing troå, lat få göstoigt som TRO bör hoos hwnrannan sta3> Ja, at sörimst och wett förutan trs och lydna, Or hög!ta oförnuft.^ och tro förutan snia stört i cwig wills. Har mången bracht pa fall och Tet tß.ffét-ftårrfc'/ hwarafmånt" lärd f.r. hufwud ffétce» Sig tyckt i dej,a. tu nu np omrörde ting g)cn stridighet ha f-bt, som under månat-.?; ring Har QtfrDité naaonsin, uprifwess här ratt? r^ter.' ärv syskon tw.., af äd)ta art och knyte, At hoos hroarannan de ei tåla nunsta lyte. Ea lärdt ec ämne jag utöfw-er mig högst fägnae^ I hopp at det si. rceri och artigt f^r.s ut, Som det för mangvm synts en> oupiijftig kn^t Oä. det ftrtienta lof ar Herr Aufltor. -^ ä.c!nar: ss!! dig.rt snåles prof, dä det bdrö fram : dager,. ZMisnar och at vli belont med krantz och lager. - ^ "(.' trfcnr lämnade* JAC»-Hå/*K.IMäN «h.äa_on r

12 CofkiA-CurtntA si/r<^fe,'^l t7.^/<im epper.ulfe _^l>^<?^, löcrr JOHAN GEZELIUJLELLE. HJObana Jutkine» Jttur Joca J-dcfli Juliflat Jutttm* >tj G/.^- obräa Qjenat - Opetat Oudsille Ot>en; H^^<e<ei /^^e?»<_» -^v/.., Hjljtman Hionoja Haarei A«<l_»^e» Afiain Afux AURAN AhkerM AhJos _^«<_öi_hx., Nen\>«xi _Vi//' Nurioil _V«A-.se./ _Vive/, _^^/^/?e.» Nttotnan NiJt * Noutaman NeuvoJA Mttwng. E^/<., F./^M./?//' i^'/?. Endifet Erbeti S./i 7 H//t-?e Sutti* _..^ Sidot Seikit SijmA. (3^^^,/ Kirjtitat Ktrjan, Xi>>-,e keritat Le^i<e^,- E» dtfi i/l//_-., i-."/ Eflxmat Etz.it. >^lonifl_ Simaufl Suurt' -s»//' Saocon z'/»»^?'/ Suurl, fcdefr* Fl^,'.»^/? Eduin Ebiain i Et^ SUiftt Efleit / Ltt.^ Laupist Labjas Lainacon /_<?<«/?_» Lmafl lfc»i- B Jumala Julki Ijtifl* Jacacon lie Ufte» U/^F- i/^oh' /^s^^e Winbafle Weieoll Sutmtkin Sah-cw Sit' Sinu! $uofio*sanw& Sul-ifti loiutt» ML(3O^WS H. l_/_eee>.iub. Stb.CAtb, Ab.CoStgA fteundut.

13 /. N. %.l. Jy M^i e confenfu rationts & fidä nonnulm M la cotnmentari propofui, Zpprime dul_ neccilärium in ipfa voch^ulh, qvibus iniiuuiuin dcfignatur, innvltcrc ; idc^vs co dtligcntms, c^vo certius navilnus, non pauca lentennarum divorna, imo litigia, etizm clrcz_z fubftratam materiam, oborta cflc ex vocum t^rminorum<3vc notionihus vagis ac mdeterrnina* tis. Per rationem itaqvc, c.,ccpll voce in^. /-er czvadam latitudinc., hic intelligimus, non (olum JacMltatcm bominis cognojcendi veritettm «8.1/rilm inttuigtbiles, fed /^/^t <^v2^ve do&ri- «^ << tttmine naturalt profetiors. rum nam- «zve in fcqvemi tra<statatione cum revclatis freqvcfls inftituetur comparatio. Abfimemus au* A rem

14 2 *! d? industri J1 deknirione Leibnirii <5_ Wol< ii! j qvi ratio clicirur ef!- faen/tas nexum re/»>?/e.i»m perjbicimdi, aut i/)/e «exi«ve^'i<st_^/??. H^rc enim d. finitio justo ftrictior nobis videturj mulrae qvipp? dj.ntur veritates n.rural^, qvarusn, sc intcr fc., 6_ c-um siiis nexum nvn adfcqvimur. Sed nc qvis objiciar, vocem natura., ecu mhvwu-ov, parum reae a nobis adhibitam cf^3, obiter moncmuß, qvod per tura m_. cognofci noftro arq^e communi ufu di.untur ea, qv_c vircz intcl!?ätus humani non excedunt, fed qv_r menz v.. a prin.*ipiiz in fe evidentibus, pcr legitimas conclufioncs demonfrrarc, vcl per experientiam invcstigjirä 6. p.rcipcrc valer, qve circa h_rc duo cogrmionis principia^ rationcm verfari ftatuimus; praecipue cun, id extra aleam <_.übi..._a_._b posiirum fit, paucaj idolodum ex folis principiis pcr fe manifeftis, five a priori, ncxu qvodam 8c ferie d.duci pofle, mult3s autem imo plurimas veritates intcihgi per experientiam, Ovid multiß? l^a tionem ellc facultarem a fenfibus inchoatam eo tutius aflerimus, qvo certius confht, corum omniutn, qv<x aut ln ipfa mentc pcr_*guntur,»ur

15 3 aut qvs extra eandem funt <55 fiunt, reprxfentatio nc3 a fsniibus tam externis q?am internss pendere, ut venltirnurn fn, n:hil cile in intelledu, qvod non prius erat in fen(u. Ivcde qvoqj Werulamius. Res, inqvir, omnes ex*//?e«tks per experientiam cognojcimm, qvarum notitias auntaxat fbarfas ha* öem^i *. SulNlmus hic finc ul.erion probatione mulca per n^turam vere' cognofci, ad-- eoqve 6c vcritatem däri, qvx etfi in alto faptsfime involuta, ut l^qvirur öcncca, cognitu tamen haudqvaqvam e_i ln.poitibiiis. Parum itaqve moramur (ententiam Scepticorum-j, nihil omnino fciri JiOrmantium, qvorum Kul, tina adeo eft manit^stz, ut rcfutatione indigna videatur. Veritas autem, circa qvam ratio occupatur, non certe unius generis eft, qvod etiam Lcibnitius prohe notavic *^*. A-.>._*_. qvippe ventates it. funt comparzth, ut oppoiitum earum impollibihtatea. 6c abfolutam contradiitioncm involv.it. Hl.x vero dantur tales, ut 6_ aliter ess' podlnc, in qvantum nimlrum id, cui ipl>-e mfunt, mutationen, admitilt. A 2 Un- *^ Serm. fidei, i/e veritat. ** O^ii.i. %tod. prxwif.

16 4... Nnd.: A h* tontwgentts ll!_e vero necefa* ria H.^-e?*/.'H dicuntur. $ r' ritates <l I)_^0 hominibui revelata*, & factiitäiem veritatibm bifce afenfum prabendi Mem appe!iaf?'u3. Par:t h*c dcfinitio t3».^ j.'.?e, ur comprchendat on;nem ambitum reve* lationis Divinac, qvocunqve tempore 2c? modo l-6.^. De pofiibilitate aurem revelationis non inul.um hic di.qvirimus! qvippe qvze evidens omnino eft cx perfeéhombus Bummi Ntitninis, pr/ecipue ex infinita ejus fspkntia ö. bomtatc, qv3 non potuit n*_»n velie, ut hominez per declarationem Sui Ipl.us vohmtatisqve Su_e persjätäm) iummze ) Cujus fnnt capaces, felicitatis natticipeg rentur. Neqve noftrum jam_, elt prob.?re veritatem Scripturs 3acr_e, tanqvam a DEO proi.cchr; qvam vcra»^ A ge huinam revelatlonem cfle, plurima illa critena, qvx in ipfam qvadrant, iatis evincunt. 3ie etj^m fumimus, non dum quidem prob2tum, led in feqvennbus rite probandum, qv.fda.tl_. dogmata 6c veritates reveiatione contineri, qvze ex natura ctjam conkanr^ 6c ex principiis ra-. tio-

17 5 tion.s deduci pc^nr. Ciec3 h_rc ver r.~no sc fides majori gradu confentiunt, ita ut pro- <,l.,_o «.«, qvgz veras efle una fefnrmat, afiirmet qvoqve altera, 6c qvas negat una *. akera qvoqve ncget, 3umin.uZ deniqvc multaj a DEO cfle patcsacig, civ^ fphxram 6c ea«ptum rationis tranfcendum, qvorumqve existcntiam A co_-n_xwnsm rgtls, prorfus ignorat^ Et in his ratio sc ndez minori gradu coneordant' ita nimirum, ut übi altera qvid afsirz mat vcl nc^zr. id altera p^r fe -Mrmare ve3 ne-?are non polht, contrarium vero non adfiruau, ied potius judicium fufpendat, 6c causlam ad proprium forum remittat» Arqvc»? hoc eft, qvud, qvi rcvelationem admittunt, fateniur omnes, <5c inter pr-ecipz-ioz cjus cha» raäeres referunt, hane nimirum ejusmodl continere q/x modo naturali cognofci minin.e_._7 poffunt, adeoqve mvfier... fupra rationem efie, qvämvis non fint contra eandem. *. Pcccant i^i- A- Joeckerus de Obice H-eref. Confiat nos snyfteria nmtiqvam e religione tollere poj]ss 55-M nibil i-l/l'^ e/e/e??-/.ml«qvam s//^^! ratiomm rithi^qjqd fttftm in myfteriis q-vod

18 . 6 iz.mr ambo, qvi ve! imperium rationis nimis longe cxrcndunt, 6c eo usqve propagatuni cupiunt, ut vel ipfa Sacra Scriptura ad eani, tanqvarn legern 6. norrnarn exigatur, nihil probaturi, qvod cum rarionis axiornatibus non confenriac; vel qvi rationem plus juilo coar&ant, eainqve velun niyft«?riis DEI iniqvarn darnnant öc profcribunt, ac nihil prorfus curn veritaubus ii^ici earn commercu babere voluht EXplicata fic genuina rationis 6_ fidei no- H^ uone, ftatim ad inftitutuoi accediraus, u tricum evidentibm naturs prtnctpm pugmt, de* fuhendere ; el/7 utraqvs manu largiamur, muita l» /^i occurrere, qv<t 5/i^, c^i«</l» longisjime tranfcmdnnt, neqve ab e<< c^?. pi />k/)/i^l pofinnt. Yantum tlöe/?, ut hoc pbtiofophm mget, ut potht* inter revelationi* genuina criteria f? hoc conttumeret e<«m talia co«ime,-e, qv<t homines recio»><» tioni* ufu affeqvi neqvmnt: cum DLiIS m bil fruftra agjt, qvod utiqve a&hrus, /i rs velationem myfltriis non diflwgmret ac Uin<, Jlraret*

19 7 triusqve imer le confenfum pro parte virili ad< liruäturi. Pria.uai aurem argumentum ex i- psa narura veritatis delumimuz. Vera dicitur. propcfitio qvtviz, cuj^3 prardicatum lubjeoa abfolutc vel lub certa conditione convenit ; sin vero minus, falla, Nulla itaqve vera åkeri _cqve ver* poteft clle contrana. Uam alioqvm idem (Imul ellet verum sc sdlum, qvod con«tradiftionern implicat. Propofitioncs autcm, per naturarn co^ni?l3 pariter ac revelats vcr«l_.nt. I. unde per le patet, dognrsata, qvx rationis fundamenris innituntur, cum revelanone conßi^ere non polte. Åpparet itaqve bine, veritates rationis, neqve neceflarias, neqve coagentes rebus a Deo revclatis ullo modo repugnare. Qvod vero illas attinet, eo minus qvia pcr contradi&io qv_edam locum obtinetj neccls.larcm ipfis propriam oppaiitum qvodvis ablolute excludunt. /_rqve, qvum ne divina qvidem omnipotentia ad ea, qvze in lc 8c abfolute funt itt-poflibilia le extendat, evidens eft, neqve a DEO qvidqvam potuifle rcvelari, qvod vcritatibus hiice non con.entiat. 3ed vcritatuai comuigenriuni diverfa eft ratio. Nam qvem

20 qvemadmodum opposirum earum non in fc», ied certa tanlum conditione ek impoftibdc ; ita ficri aliqvando potet, ut lub conditiontz«? divcrfa per lua prineipia ZMruat ratio, qvod revelatio negat, A vice verfa 5 qvx proinde non vtra ck, led appartns dun^xat contradiho. Ad veram enim contradiäionem requiritur, ut non lolum idem iic iubje&um H. przedlearum in utraqve propofitione, led ex* dem qvoqve conditiones **. Sic propolitioni ad conivetum naturs ordinem refiri<l_e non adverfatur ilia, qux naturam, hoc vel ifto ealu, prx.criptiz libi regulis iolutam elle affirmar, Hinc igitur patet, qvx mens fuit qvorundam Theo-? Vid. Leibnif. /. e. _^t e^, qtt* é ratione pofiant obverti revelationli dogmatibm invi&a demonflratione mtuntur, aut non. dl prim, pen^ veritati ejfet centraria, «lim ap/aä^i>. >/.>7?a«/?r_siio«s futtdatur certil, ruerita>s e^ a* ier«h, nullibt oö«oic/h a^öe«/^iw«/. di 3s, flerim a^ttt» e^e«i^,/?ro^_)//^ tantmn e/? r«sl/o^^ revelationi o/>^o/fi<«oö/e<s/.0. _^i^^e e- jmmodi argumenta nihil A-dverfus fidem ficiunu pro*

21 Theo.ogorum,qvi veritatem gliqva!,» rationis h- dei inimlc_lm lubinde cile judicaverinr. 9 *^3M._«li res-probc pcrpendatur, apparcbit, nomine li.aiiz, a ratsone prot. KZe, i!lud foium ab iis jnreiiecltun; fuiffe, qvod juxra oidmanum natur.*e eurlum cvenire fokt **..IV. HD/^ciancm cum fije conlentire inde ulterius HH^ >>ro..3tur, qv!3 onmis v^rn^k est a V^o. <^)v*ocl rcvcljtionern arcmcr, dc lu!*limi cjus vr pin?, v! iäco dubitari nequit; qvi^ qvod 3)?uz r;'vi"!.--yit non poici_ nan el^e a l_)eo. I> dem eti.im d? rarione vzlet. I.Xl*!m verir?<'_ <ivxr!b n^ajrlis, objee.iv^ o">nl.._orzt3, cii wi rebus wnz. Res nutcm omncs (unt a IYF.Q. Qvidqvid erum prx-rcr DEUM e_.ii.it, ci\ iinitum atqve conrin^^ns, adcoc^ve n<_.n a le.) (rd?.b alio, cnte Nl!.ur!**n intinito, h. e. DEO. Pr_tterca, qvod entia Anita n^hil ex le ipnz habent, indc rec.c qvoqve cenduduar, i^- B rul- ***. Dixit l..u.b'ru?, /ec»«^m phihfopbiam Mri non pofie t ut vcrbun caro fiat. Åflcn. orlam, 7*3i>^ «/^)>^<t -vixum e/i!, l«ethtc* falfurn ejfe pofit.

22 10 culratem hominis veritatem in rebus l a tentern c* ruenji, live iplam rationem divinitus clls conccflam. Qyare & ipla eognitio, qv-im hoo modo alleqvimur, non alitcr ae donum qvod» dam divinu.n.eftimari dcbet. Ob easdcm ra«tioncs, qvidqvid veritaris <A olim erzt 6_ adhuc cst apud gcntiles, vel in libris eorum invcnitur, ut mimus divinum fpoftindum est. Quid? qvod Pa«t!^? Rojrr. I. aflerere non dubitet, DEIiM gentilibus veritarem naturalem r?velaffe. (^ium itaqve DEUS lit ens perf.'_i_.llimum, : nizqv? verkans sons H. princ.pium, ad..oqve sibimelipli contradiétarius cll< n qvear^ feqvitur, n-bil, nifi amicillima barmvnia contem', peratum ab eo proficifci, vcriraten ideo revelatam rationi non eontradieere poile, åt vice verfa. Prxclsre Auguftinus: Abfit, inqvit, M boc m nobpi DEUS oderit, in qvo reliqvis animanubm exeelkntiores creavtt. «V.. COnlenlus hic fpecialius proba.ur, übi veritates rarionis cutn vcrilaubus revelztiz con» * Epift, *d Qonfent.

23 11 conferuntur. Däri Ens aliqvod infininm., De«umqve ad?o exiltcre ratio afl-nrj «_^ nemc» la* NX mentiz idem neg.re audcr, qvi dum rann» dum buncce adl^scicik.lcm intuctur, lplu^nqve nonmll eonun^-nter existere, rarionemqve z<* deo ex.llenti^ iu^ non in la iplo b.^rc cicprchendit, non porel^ non admi.tere, qvod derur ejuzmodi 3nB, eul ori^incm _ua.n dcbear, iaq; neceflurium, iniinirum, a le, K (ui ipiius rationetn in le continens. Docet hoc iplun» revelatio cumulite, 6c Paulus Rom. I. v. _?0 ex hae contemplatione rerum, qvx fenfibus obvcr.anrur, argumentatur non mododeldlvl txiftere, verum etjani excufarionern nulli ecnti lupcrcil.', q^o minus DEUM agnofcat, qvi in op ribus fuis tot tainqve m_mitelta Divi* nitatis vcfbgia rcliqvir. 3.d ra.io ulteriuz pro* 2t.11H cx affedionibus Enris neceff.rii åt infiniti ad maximal Su i.mi I^ummiz perf.étion.s concludif. Inpritnis ex idea neeell_uii aclftruit, DEUM Xiernum A ablolute primum ae ultimum elle. A qve l.e hae in parte non diil.n, tit a revclatione, qv«ante otnnia tempor.u B H tais-

24 12 omnia tempora suu? DF.LJM affirmat; «^ qv» iplc t^.c.ur ie el.c * Ä! <»< iive emsum omniu?;i. prinium ac uitimum. Ratio porro pcr ex* su*nt!i.m^ sc qvando. ompagem hujus univer- I. nurin.*c i.^*>n*** *'.>'.lnz una cum.*unncxians re> run_ pcr cauiiis cfficientes K final, dcblta cum attcntione in_u<?tur, dcprthcndit inftgnia vaideiupremx fapitntix documenraj inlcrt itaqve OEUN l ll^ l^pi^ntilsznjum, qvi 6c inteiledu g»udet m^ximo <5_ pojfibilia omnia distin &_- cognolcit! undc K, owniicientiam divinam ftatuit.uqve prxlvientiarn, talcm tamqve iate patent.? qvx cognitionem praetcritorum prseien.ium «3c pc»ii mul.a demum lecula luturorum in 1e comprchcndst; imo fcratationen. abftrufiitimorum, ctjam in ipfis hominum iibcriz deccrl!» A inti.nis. cvrclis receilibu? jacentium DEO tribuirt qvcmadmodum 6i hoc Scneca adgnofcit *. AdKrui. hoc idern revtluio, übi lz^piuz DEUM Spi- *Uumtm o^er^ fm feries un-iverfa «ot^, o>??»i um re>-^.*?? pu manm ejm futurarum fcienti- <g ilii /5?/^er i«aperto^ (Z,^.e repemina putam^s, ipft provtfa [mti <sc famiiidria. Ltbr. IV. </«btnefi

25 Bp.r!mm "*.."-* fapi«*nt't n^a^up"-?, Se Paui_! R0:.;, X1. >. "?. 34.mTf_1n.1r ->' <»i"'- yv /8 fiverecondil3 em*v judicia pc'rlpexillc t.zrccur^ r_.3s.im j-ux.a commotuz admiraii-one, dum fopl-miae _.!Vln.e/.ii«virias H_ protundi.arci*?. inlucb^tur, impervaiigafeilcs f.'.me v!j_2l)c.n.!ni ece d('c_a*7-^n.j. Eli: pra* rea Deus juxra Scripttsram!ux omni cl2,^n»- ra <5_ pva_i*erin 6c pra.mui_lsa.qs iu.ur_>, qv<**e ta«- men oculo divino ll.'mper funt obvia. Pr_edkatur etjam d: bao iuce, qvod (it purilsima, o- mnis erroris experb; cmiflima, line ulla- torm.- dine oppol.d; iunmutabilis 6c conftans; aecuratiffuna, ad cordis usqve intima lcle extendens. Voiuntatsn. panrcr ratio vindicat DEO, enci. pre.-t. dignam, iz, tum qvoad lemct lplum t_rrur m qvodviz bonum, pro exaka ta^ men <5c ccrta bonitans menlura, lta ut tnajus bonut» lemper praefcrat minori) malutn vero prorlug averfeturj rum erllturiz tanuimu. perfe«3ioni_ ae boni eoafcrt, qvant_.n_.. unqvaitt in ill*.z e^dere, A ip.e falvis fuit perle6tionibus conferrc potest: undc^ Zc cx 1_35 proprnstone DEI ad felicitatem crea <?um

26 f4 turarum promovendam eo tutius eolligit DE- UIV_ cite furame bonum, ö. cum ex ic i^l.s cn««i^ finita nihil hibeant, originem omniz boni ab ipfo denvandamj qvare etjam videt, qvod in relatione ad D.U_vl mbl! bonum nec qvisqvam bonus dici poffit* l^lme vero tuto aflerit vani öc multiplicis illius m*ili,qvod in mundum irreplerat, DEU.^ neutiqvam clle auetorem, verum id omne, cujuscunqve.it genens, aliunde &ex proprio creaturarum tundo prove* nirej novitnimirum ratio (apienua: lummx ae infir.it.6 elle convtniens, ex pr_rlentiz mundi fyftematc mal<«omnia non tclkre, Et ip.ae res creatac, qvibus n^tura earum finita per* petuas hmitationes impoluit, id libi qvafi proprium habent, qvod defeåum alicujus per«feäionis in le admittant. Pari modo ratio circa malum, qvod in aäiombui hominum, 6c qvidem liberiz l_epius proh dolor/ deprebenditur, VLO cjusqve bonitate indignum nibil ftatuit. Onginem qvidem bujuz mali, qv«ek res fa- Ki prxterna, ignoratj cauflam vero ejus, qval.nul a mi.eris mortalibus jam patratur, rite «.lie. qvitur, eandemqve ponit partim in intdk&u, qvi,gno.

27 1$ ignorentis tenebris obfeptus, aé.ionum moralltatcm aliqvando non perfpicit,' unde» non poteft non ficri.uta norma earum homo _-_,_c.at; partim in voluntate, dum liberntem a DEO demenriffirae conceitam homo prverfe exercet, 65 qvidem haud rara faniora edo_.u*s volantate cmm nimis ex! ente_j lmg-.ida, ad aäiones, qvas, impetu affe- <_.uum urgente bonas reputat, fefe determiminat, a vero sic bono abborrens, juxta Poe«t^. - - /^t/eo meliora proboqve* deteriorafeqvor 4 3c_i n qve ratio OEUIVI ldco cauilam mah fiatuit, qvod potentia hac liberrate fua abutendi hon.ini adhrretj ineft qvippe h«c ipfi necessfario, nec f-dva ejub efkntia tolli po.elt. Neqve ex diclamine raeionis pernnllio abului libertatis humsnx bonktati divina: repugnatj cum fapicntiac divinae convenientius judicadicari debeat malum permittere, dum indc_^ bonum longe maju3 clici potelt, qvam refultante Cortaffis gravioii incommodo idettt impedire. Lcqvitur b_ee eadem revelatio, A innu, mera S. Scriptur«loea de voluntate summi Nu»_inis in optimum «zvodns iercure, paxirer OO

28 16 «c bonitate immcnfa t.kan?ur. B.n_.i'.az Ejus in volunr_ite el.icet ex krus. iilis admonitiombus, qvx fxftant in l3u_z literii, n? pravis a_.iombuz hon.m^s ddift<mt qvip C > qv^ DEO qvam m^xlme diipliceant. Åt yv.' hmc revelatio juxta aäirmat, caufl.m mdi dc p.ceati in DEO nullo pa<-to < lle qvjerendam, pottus vero hane ex eodem fonte, qvo ratio t prorrahit. Ipfum aurem iaclum, qvo primum pec^ eatum, abulu nempe libertaiis primorum h»' minum z ln munclum fuic _n.ro_.u_.um, expr.c? Idmodum exphca.t. De permiff.one v*ro ma«" Ii non akter loqvuntur doärinac ccrleftiz propugnatores, qvan. eandem ratio proponir,' fun* damentum nempe ejus qvatrunt, tum in hhertate arbit.ni, qv_e creatur* rationali citcntialis eft, tum in infinita DEI potenria sc l:picn» tia, qua e» m3lo bonum elicere poteft ** In " primis ratio experimenris, tantum non infinitis dilcit, mundum proyidentja DEI regi, curam ornnium reruta, etjam ezrum, qv<r abjeftiilim.ie llpiuz videnrur ab ip(o geri, ita ut cu n entit Lleata ipla e(e neqveant conlervare, m perle-.?* Qwfr* J*tg: di provtd: O/^. ve-

29 -7 Zc vi lua a<stiva a Deo fuftenten- veran.ia exifte tur; adeoqvc lplum ad i.ngulas na?ur<x 6c crearurarum aihones per conlervationem clcmensillili.e concurrerc, omniaqve dire&ione lua ad cer, tum honumqve hnem dirigere, Continet boe idem r.vuirio, qv.*e fine provijentia lummi Numinis nihil unqvam in univerlo fieri affirmat, Ip.urn juxta Donunum omnium rcrum porenullio mum dsilarrmair.x^ll. v.24. 2?. Mdttb.X. v. 29 Tätiétm & in eo ratio K helez conientiunt, qvoj lmmortaliratem anims humans amb_e adftruant: il! 1 qvidem nonnifi probabihrer, ra«tionibus n.*mp. ddumus a lirnplicitate & inde ieqv nli immunitare ab interitu naturali, atqvc d.tcctu ratiomz lulfieientis, eur per miraculum anima annihileturj b.ec vero indubiam pl<ine_^ 8e ccrcam eam rrddit, dum A ipfum ftatufw, in qvo anim* pol^ hanc vitam verlcibunr^r cxprelle delcribir. Qyid? qvod d^monllrari posllt confcnlus to.ius Thcologue nuturalis cum revelatione, qvod haud mfeiici (ucccftu Chriftianus Wolffijs prsftitit, $.Vl. ÜBi ad DoHrinam Moralem aeccdimus, ea» H^j dem facilitatc probatur iili convemre cum (^ re-

30 .. vclatione Et qvod ipsa principia at.inet, illico m»is concord... qvid^ii*. occurnt. Ex jure na«turs iwuio aäioncs luas liberj.s dirigere dcber ad lui perlc-mon^m, adcoqve eas daem.inare per rationcs finafes easdem, per qvas determi* n_mtur naturales leu n:ee_t_ris, rationibushi.ee ab ipfa hominis natura sc el^.ntia petitis. Sal* vätor autem tfmattb. /^ *^.4s. jubct nos clle tjecks, ftcut 6. Pärer nofter ccel.lbs pcrieöluz cft ; adeoqve injungi., ur in determinandis ailionibus uniremur Patrem ccel ftem, cui tanqvam caulls prims ex ft ntiam nollram ac_» ceptam lerre dcbemu3. Gun vero fieri n^li^ pjfti., ur a D3O qvijqvam commitratur c_t. n, tis öc atrriburis cjus conrrarium ; per le paret, homines qvoqve nibil commitrere debcre, qvod ell.nris eorundem repugnat 5 unde 6c ranoncf aötionum determmandarum juxra menceln (Ibn> fti ab cdentia 6c natura humana delumanrur 0«partet. Et qvemadmodum homini incumbit direftio aäionum luarum ad perle<lion.m lui,it2 6c nihh eoram, qvs huic fini inlerviunr, intermittere convenit, Cum vero ex fcitis legis naturs perf.ctionetti hane minus reéte ab NMs

31 --9 tincri, nifi oflrici_ erga I)E.M rite obferventur, cx cx attriburis divn..«motiva aäionum_. defumantur, Philofophia moralis homine ad otncia erga DEUM prxftanda omnium primum «blics-.r. Et qvoniam evidens eii, ca nullo pacto pofle exerceri, nifi ex Theologia naturell b^mim aatea innorefcat, qv<enam attributa s_. pcrsectioneä ) () competunt, foilicite admodum conimendat cognitionem DEI, qvx ooci~ orom hujus g^ncrls, tanqvam primutn ac firroifiimuih fundamentum clt confidcrända. Urget juxri aiorum doiftrina notitiam hane, non modo vcram effe d.bcre, Hl a vanss atqve erronc. is de DEO opinicnibu. immuncm, verum <A.qvam Mc.x!Ml. c.ca_-em, ut fit 'ho mini motivum fponte ac lubentcr co "1!.. qvx ) (_. d-ber, exl''q7m.!z. Hinc qvemadmodutn "_7i._o_oL>Ä>_7 tiaturaks adftruit DEUM effe En fummum, in> dep_ndcnz sc mfinitum, Auitornn juxra hujus Tinlvcrsi a>: Moderatorem fapientiffimum; ita ex Philofophia morali homini incumbit perfc&iones divinas pie fanéteqve admirari, majeftatem Dei atc-vc potentiam fubnnls.i pfuinqve rebu.? veneratione colcrc,!- creatis fingulis praeferre 6. lupcr (^ i omnia

32 20 omnia extollere. Porro ex Theologia n^turali conftar,deum efle lumme bonum, 6c qvidqvid bom rebus ineft, imo 6c ipfi homini, qvoad animam 6c corpus, or.ginem fuam a DEO re- DEbll^ omnia bona lapienris lus con* petere* venienter velle, promovere 6c indies pluraconterre, dum providentia lua mundum regit 6c rez creatas in luo ftaru conlervar' Iplum maia 6c adverlirates clementiflime averrere, imo «8_ n.alum morale contra mali^norum inrcnrionem tandem ad bonum hnem dirigere. Philolophia moralis inde concludit DEUM luper o- mnia diligi debere, ita nimirum ut amor m.., DEUivl cum timore filiali 6c propofito nibil unqvam committendi, qvod ipfi dilpliceat l.t conjun&usj in eo 1010 eile acqvielcendum: lpem arqve hduciam ita in iplo ponendam, ut homo tranqvillo 6c patienti animo bonum venmrum exlpe_..rl voluntaii Numinis ita in omnibus elle obtemperandum, ut noftram voluntatem nöftrasqve cupiditates ipfi fubjiciamos ; ut qvisqve.ua (örte hr contcntus, nec plus auc aliud qvidqvam appetat, qvam qvod ipli DE- US fapienulfimc decrevit. Deniqve vero commcn

33 21 mendat Philofophia moralis lcdulam I^uminis invoearion.m, u. ne largam bcnignitatis lus tnanum unqvam detrahat, 6c pro jain prsftitiz bcneficiis animum gratum, actionibus, tam inrerniz, qvam exrernis, vulr pic doclarandum. S:d hsc omnia urget erjam Theologia_> moralis. DEUM cognolei dcbere omnium primum proponit, 6c qv.dem tum qva ellcnnam 6c actnbuta, rum qv_im maxime qva opera, qvs partim m regno naturs, p*rnm in regno grans admodum lunt confpicua. Elane vcro de DEO cognirionem veram 6c en.lceni juxra defiderat ; qvum ipfa indoles cognirionis atqve (cientis in (piriruahbus reqvirat, ur indisfolubili vinculo cum praxi vits lir connexaj o- porret emm s7r',yvu>m<; rra «<**,«Hs.«c bt nai' svrji2si*t ÖC qvidem.tt' i^^ä. (u.c «._,>/ii **///! I, *v. I. i//i'm./^/. v. 3. Arqve ogeium hoc DEUM cognolccndi eo n?agis hommibus curs cordiqve elle debere A- poftolus Paulus judicat, a-via propterea mortales tcrram colunt, ut qvnrant Dominum, an contingere eum detur, non hnge ab unoqvoqve «o/?w^ rsmoi^m. AB. XVII. v. 27. Oft.ndit porto Thcologia moralis efle offiaum ho.^inis DE-

34 22 DEUM ex imo pec.ore, tota mente <3c anirna amsre, non lolum proprer bomtarem ezus in regno naturs fe exferenrem, (ed prscipue proptcr lummam ilhm benivolenriam, operc_j» redemtionis genen humano collatam, qvs nen poteft nen, imo Se debet hominem iuxra com- Q.overe, ut in DEO omnem qvsrat be_titudinem, Iplumqve ficut lu.nn.um benum 6c lontem a.qve primipium cmnis lus fcliciratig ampleétatur. Elue rtjam perrinet, qvod ad a* morcn. hunece in DEUM ex lege divina obligaraur, prscipue vero ex iplo hne juris diyinij qvia ad unionen, nol.rnm cum DEO A imaginis diyins reftaurationem amore hoc nihil c.i efficaaus* Excitatur inluper homo in "Eheologia morali ad ftudium prsccpra divina fané.«* (crvandi, 6c qvidem ex mciu filiali, motivis parker ex unione cum DEO deiumtis. Ovl e- nim locictaris hujus divins parriceps erir, hie neceffe omnino habet peccata qvsvis diligenter vitare. Spem &e fidueiam in DEO ponendam ro aoeaciuz conunendac Tiieologia Moralis, qvo ciarius docet, DEO nihil gratius clle (pe atqve fiducia in ipio colloca.ta; qvs magnam qvo-

35 *3 qvoqve p.ir.em honoris DEO exhibendi abfolvit. Ad preces deniqve fundendas Lex divina nos obligat, qvia funt mihtis Chnftians lublidium prscipuum, qvo cetera ornnia juxta pro^ nnleum divmum impetranmr. Oportet ir:.qve ex prscepro DEI, Iplum (upplices compellemus, ut mala imminentia a nobis clcraentilfime avertat, bonei vero detiderata, nobisqve condubilia graria fua conserat; 6c qvando voti compotrs fach fumus, par eft ut gratias lubmills arqve fincerc DEO agzmus. Pfal» L. v. ls, Epb. V. v ed rario in doärina Morcili ulrerius progrellz animadvertit, hominem ex leg', qva ad perre&ionem lui obiigltur, neqve og.iis in le iplum ullo modo deefle de-berej injungit itaqj homini primum notitiim fui ipfius, 6c qvidem anims, corpons 6c ftatus lui ext.'rni, qvo deinde judieium facilius tiar de acuonibus, qvs auc ad pcrfedionem cjus tendunt, aut eidem eonrrarianrur fecundum iiluci: t«ymsi <mutiv, mtviuxi <ri zsvmpn. Dehinj vero, A poftqvam innumeris detectibus lele iaborarcj homo deprchendit, juxta diåamen rationiz oporcer, ut imeilcäusiprior illaamms facalta», qvo_id

36 24 qvoad fieri potrft rite pc_t -_rur, ut fpifla i- gnoranti* nebula diip.ilatur, 6c ccgnitio rs rum, fal.cm earum, qvihuz iti bcmo a maio difcernendo maxime opus fl, i!h fuccedatj 2t qve ut hoc co t.hcius -_,'_, rc!i(jv^' ctj.,m ad 11..c.um fpedtantcs anilnt dores, atiemio, profunjitas atqve acua.en augcr: öi ad majo rem pcifcé-ionis grac_um cv.hl debcnt. Hifee at&iia func, qv.e inculcat r_v_lnio, übi docet noritiam fui ipfius K ft3tus mifernmi, m qvo ctmftitutus eft homo, admodum ci t flc ne, ceflariam 6c qvidem ipfum cmenda.tionis prineipiu«._, Qyod autem Theobgh. n.orlllls tradit de intellehu perficiendo, id potiltimum res fpirituales refpi^it, in qvarum notitia Sc cxperientia homini Chnfriano m^gis magisqve e.ft profheiendum. Ncqve periculum eft, ne vires naturalcl s. fcientia, per illas adqvifita per gratiam cpprimantur qvin potius eh vaatur confirmanturqve. Pr;eterea ad prudcnnam (_hrifti>!n2m^,, in omni ncgotio 6c opere olf rvandam, plurimym con uc_r intcllci_um habere bcne cxcul. tum, unde Paulus I Cor. XIK v. 20. x'c_, <po.«_»,' -t~usia zhscrjt tgiif (pffoi) «"8.«~i na&itt M\~nat,^<n * to». J. (Jtyi- -03

37 25 cn ts'å.i-1 yvt<r% Exigit ulterius ratio, ut volun, tas, qvs a na.ura determinata eft ad bonunt-j appetcndum, malam vero averlandum eo per debiram curam adducatur, ut nihil, nih vere bonum 3pper_ic öc nonnifi vcra mala averlcturt ntqve culn '"ppemus hominis fenliuvus in be>num t..n..!mn.0d0 appr-rens feratur, curandum eft, Nt sidan cum ranonali amice conlpiret j adcoqvctiam eil-du3 ratioms imperio lubji_i_nrur. ks eezpic be.e idem Theologa moralis} ut pronz tim.iru.-_ H laeiliz lil volumas ad omne verum bonum, prslertim vero lpiriruäle appetendum 6c le_..mdum. X^ec aba dodnna lolbcite magis ur* ger, cupiditates qv2s_lbe. exorbitantes coercen* das, lr3ng:ndas & qvantur?-. ficri poreft eradican» das clle; qvm en..n_ aii.dus in ordinem.» cog*ndos, ne exrea bn^irex., a lege divina prsfcriptc-sj erunip^nt. Verum ex leitjz Philofo* phis moralis corpori etianj obbgatur homo o'a> ciss latizl.^cre, debitorn ejes curam gcrere, idem nec vits perieuiis fine necd-itate exponere, neqve, qvod bsnitan ejus co.it 6c j:*di_rc.m ipfi minatur, ullo modo cesnrrmerc. Unjc.6-. porro leqvitur, qvcmadn.odum corpiis ad fuftenta- D tio-

38 26 hominis qvoqve^ tionem fui nutritnento eget, elle profpicere, ut neqve alimenta neceflarii_«* dclinr, ne-qve modus in iis capiendis vitiole exceda.ut. Oofteingit Th.ologia moralis nos ad hrc eadem oiftei. corp:>ri prsftanda } unde A corpus cibo 6c potu congruo refici jubet, juxta ramen habita temperantis ratione, ut ne fagina corporis inord«na?i animi motus exeitentur ae ioveamur Kom. XIII. v 14. Et qvo-»iam He hommi ad lg:m naturs vivenri corporis 6c anims eura gerenja eft, con-venit, eriam iis, qvs huc lp_.<l.int, comparandis ope* ram darej atqve cum hoc line labore <^ tnoleftia fkri vix pofsir, per le pitet, cuiqve labo» r_.ndu.rn, n3mim vero otianiunt eils. Neqve tamen ratio probat araritiam, qvippe qvs 3' nimi tranqvillkatem tollat Zc plunma progign.it mala. Idem revesatio urget, ad vits neceflaria comparanda pariter 2c legitime dilpenlznds nos obligzns i. Cor, föl. v. 29, FO, j>l. l, gnaviam vero ac n.gligentiam, qyam inopj-u? omniuln rerum, dedecus 6c plura ineommoda fcqvuntur, plans prolcribic, Damnat eaden» av_i

39 -7 avaritiam, H. qvidem hane prscipue ob cauz fam, qvod hominem a <_.reatore ad res creatas avertat; qvare sc iplam idololatris haud immerito annumerat?/)/?. /< v. 5. De honore.», deniqve, qvi eft comes qvidam vers pcrfectionii ratio 6c fides idem ientiunt. Illa cuiqve mandat lefe dignum honore prsftare; ncgat autcm eum per _e appeti debere, qvum non lit in poteftate ejus, qvi eodem afficitur, verum a qvo ipfi detcrrur: hdes vero dignitates atqve honores, qvi cum certis munenbus conjungumur, idco admittit, qvia partem ordinis, in rebus hu, humanis maxime neccssarii ablolvunt; unde 6c ufum eorura cum Ecclefis aut Rei«publics (alute ac Kne, in qvem lunt introdudi conjunétum poftulat, faftum atqve luperbiim exulare jubens. Tandem 6c Philolophia moralis adftruit, adiones hominis etiam ad perfeäionem aliorum elle determinandas. Oporcet itaqve, imo ex obligations legis naturs fluit, ut qvs nobismetipfis otficia debemus, allis etiam as ildue exhibeatnus; unde 6c porro manifeftam eft, nemineai cfle lsdendum qvoad vitam, famatn & bona ; & fi qvid damni, qvod l) 2 evi,

40 '5 evitari poterat, alteri datum fuerit, illud ftatim elle relarciendum. Qvod fi vero contigerit, ut nobis damnum mten.etur, illud, vel cum Isfione alterias jufte dinaren I'cet, legis nimirum, de altero non Isdendo, obilgttione ceflmte, qvando hic nobis d-&- -mimm mmarur cum vits, fams, aut re_, prs-.{ernm h«ud reparabilis dilcriminc conncxume-..» Non eliilenrit rcvdatio, qvs lummam ogezo rum ln alios ponit in amore proximi. Atqvs hinc etiam lege divina leve.ill.me prchibemur V lslione 6c injuriis alteri mierendis, cu«_.., qvibus amor nulla ratione confiftere potessz. ita, ut, ne vd cogitatione aut aff.c-u, ne dum ver, bis aut fadis ahcrum viciare liceat. Qvod fi ccn» tigerit, ut a nobis damnum in alt_ru.n' reduodäven., p<-.r eft, ut non modo juft. danmi reparatio detur, verum etiam reconeiliatio 6c venia mali commilsi experatur.,.*w..t^. /< v. rj.24, 1100 vero prscepru!.. non eo usqve pärer, ur juxta deten.non.el.. tuz juns o.nncm exeludiit, verum ponns mhil ftatuit!. rasieme ahenurn. Neqve» cmm DEUS boauncm ud ea obligat, qvs com- mit-

41 --9 muni omnium animantium inflinctui rcpugnanr, ut ne ullam propri_e faluns rarioncm habcat, I^'cqve regula ifta a Salvatore c_s^ <-tt/) K "o.^y. tradita de injuriis patienter ferendis diclammi rationis qvidqvam adverlum concinet co, qvod malo rchl.ere verat, qvum vel ex.plalrerborum connexione appareat, omnem hic else lcrmonem de vindida per legem rahonis acj propn_i_j manu (umenda, 6c cum odio in alterurn conjun- -03 qvam 6c ipla lex naturs proleribit, ani murti exigrns ab omni cjusmodi adledu vacuurci, 6c amorem ad ipfos qvoqve inimicos extendens. Ratio etiam pronunciat, omnes hornines pro sqvalibus elle habendos. Nam 6c revcra o- mnes natura sqvales lunt, nec qvisqvarn åkerö plus aut minus iuris natura pollidere concipi -eipi poteft. Didum confirmat revelatio, omnes ex uno (angvine homincs fados, Se Chriftianospcr ftdem membra unius corporis efle docensj unde <3c n.qve -TrpocraimXn^iav Jac. 11. *u. i.2j>.& contemtum aliorum approbat, potius vero cuiqve injungir alrerum leiplo majoremcredere^//.//. v. %, jf. M qvoqve legi naturs admodum convenicns, eir pa*

42 zo pa da atq; promifla lande lervenmr) prsfertim' qvum jpla coniociatio humana magnam partem hinc pendeat, 6c qvibus indigemus, ea padis prscipue adqvirantur. A Chriftianis panter reqvintur, ut in padis atqve promiffis fidem ne frangant ; perfidia qvippe cum finccrirate amoris conliftere neqvit. Nec dillenrit ratio a fide in iis, qvs circa ftatum cenjugii, nen qvs in ftatu pater, no, - non den.qvc, qvs circa herilem lunt ob fcrvanda} 6c confenius hic facilis cllet probatu, nifi jam ad rdiqva föret properandum. $.VII. UD Egubr qvoqve faniores de republica rite > H~^ auminiftranda atqve offkia Imperantium A fubditorum cum revelatione optime confen* tiunt, Confht ex principiis ver,e poiitic_e ad falutem sc commodum rdpubhcx pariter ac tinem ejus lcgirimum plurimum facere, fi fummi imperantes populi falutem fibi ut fupremam legem propoficam habeant, fi ad animum fibi fem revocent, fe in fulcrum 6c,pr_efidium, bonorum, in terrorem vero omnis perverfi 6c maligni conftitutos, fi dcniqve cogitent, fe_* No._

43 non bomines folum efle, 31 sed bominibus etjaoi praeeffe, sc fe propter populum, hune no- > proprcr iplos efle, contra lllud (-.Xlaris apud Lucanum.» - -. Nunqvam /ic r- * * Se premit, ut ve/frä mortt vefirrtq-ve faluti _-, _ v*. 5/.r-l Deorum r*. Fata vaoent.procermn motm hac cuntia jeq-vuni«r. Humanttm panels 'n/v-i genus «... 4Confpirat cum illis r-'l.g-oghr.ftian3,qv-e in genere pr_e..pit, ut qvisq; ofii lum fuum omni diligentia & aff.duitåte exfeqvaturj fiqvidem haud minima pars officii, qvod DEO debemu» hoc vcrtitur cardinej 6c prxterea omnes homines ad tribunal divinurn do^ct fift^ndos, übi non erit refpe&us perfonarum, fed qvilibet, juxta qvod vivens egerit piet. Ad falutem porro öc incolamitatem reipublicae ex tcnis politicar id ctjam pertinet, ut cives viciffim Reåores civitatum amore amplexentur, cosqve tanqvam Patres patrias ex qvorutn cura Hc induftri _ pabhca falus pendet, venerentur; fi Jernq- s_ obfeqvium ilhs pr_eftent_ Agit hoc idem rcvelatio, qvipps qv_e exprefts doceat.*..?!'

44 3* magiftrzrus elie a DEO ipfiusqve miniftros, qvibus non eft re!ift?ndum, ut ne ordinarie ni divins refiftatur, porius vero obtemperandum, non (olum proprer iram 6c pe*enam civilem, led prseipue ad declinandam pecnam judicii divini K??n. XIII. Vera qvoqve polmca utger, 6c circa iilud admodum eft.olhcita, ut concordes in civirate le prsbeam linguli, iniuriis abhorreant, reeiproea vero humanitäre 6c qvovis beneheiorum genere le invieem excipianr. A.qve in hune finem poenas sc prsmia in civitatem introduda deprehendimus, uf, qvando interna adionum honeftas 6c turpitudo aptid homines non valuerit, ad ecs in officio continendun., obiigarioni n.nurali prsmiis 6c poems civilibus vis ac robur accedat. Atqvc^, in hoc momento rcligio Chriftiana vers politics, non mvdo qvam maxime concors eft, verum etjam ulum qvendam prscipuum 6c lingu» larem iph prsftat. Obligatio qvippe legis civilis, per conftiturionenjpoen3rum inrroduda, ho. minis maligni pravitatem neqvaqvam corrigit, led eam duntaxat pauiifper repnn-.it, 6c coa, iftam lolum efficit adionum eura lege conve- nien-

45 33 mem.am, qvs, qvotieseunqvc l.bido 6c oc cafio impune peccandi invirat, -illico evanelcuj gratia vero, qvs religioncm Chriftianam 6c cos, qvi eam in pedu«nte detnilerunc, conii tarur, probitati muho utiqve firmiu. pr^be.l um addit, animos fidehum ica divin^ au_e!'.o fublevans, ut lponte arqve lubenter vitia tugianc, honefta vero pcrficiant, etjam Nullo pce^ ns 6c emolumenti temporaiis refpedu habito, verum ex amore 6c revcremia in DEUJVI, cui obleqvium cupiunt prsftare. Accedit, qvod jleges civiles craftius circa vitia rtprimenda verlanrur, 6c magnam partem eorum d.mnmnt plane impunitara, ceu qvs contra jus imperiedum commjttuntur qvorum in numeron^.» hsc veniunt! officia humanitatis, miferieordis sc benevolentis aliqvando negligere, ooeia^ in le coliata ingraro animo exeipere j luperbia 6c faftu lele effcrrc Z per pollicitationes, ex qyibus adio non datur, akeri illu dercs vindids libidine arderej avaritis indulg.re, sc plura alia cjusdem generis, ob qvs non datur adio in foro humano* Sed hsc omni- D caftigantur pcr fidcm ZC religioncm Chnftia E nam

46 3* nam, qvs qvam maxime u^t mtern^m cor^ dis puritatem 6c compoliros cupidmum afteduumq; niorus, exrernorum tantum 6c er.lborum vi«tiorum abftmentia haud conrenta. Ncc peccatum ullum ei videtur minons pondens aut confcqventis, led rationem cti,m verbi cujusvis onoli vult eie- redd ndam. Neqvc il!i (ufheit ab injun.s 6c Isfione iele abftmcre, led iniungitur qvnq; per eandem bemfi.entia, humamtas 6c qvodvis otfieiorum genus exbibendum, etjam übi lpes remunerarioni!. nulla apparet. Nec deniq} lolum prohlbct, alteri fua enpere. 6c per da, mnum alterius fuun commodum aug re, led ctjim inter vetita haber, per innoxl. 6c qvocunqve modo avaritis iitare, pr_eej Qyod ad virtutem bclheam atnnet, eam qvo. qve Dodrma politica exiglt. Einis qvippe» reipublies poftulat, ut ab injuriis etiam cxterorum 6c mfulnbus tuti ac (ecun civez degantj qvod lpfum aho modo fieri non potcft, qvam ut in armis bene cxercitati, 6c ad periul imminentia fortiter r.pelicnd3, hoftemqve :rruenrem ftrenuc profllgandum iidem apti pawtiqve reddancur«verum non facilc apparct

47 .35 ret, qvemoelo hoc cum religione (IhristzZn<i_^ con.pirct, 6c locvm pofttt invemre *n-ud eu^, qvibas ex dodr*n3 fidei, non ioiu... onmis vindida eft prohibita,. prm- vcnim ena..., condonatio injuriarum 6c dil.dio intmieo«rum tanropere commendar... _^:on ui.qve > jnegandum, qvin h omncs hon.mes jaxtxj prscepra divma vitam inftitnerent, beb lo, adeoqve virtuti bellics nullus piane loeuz lupereilet} at qvum haud pauci, er^am.n.er Chnftianos fmt, qvi, qvamvis ore protireanrur vcram fidcm, dudi tamen libidir.e ha* bendi dominandiqve in belta injufta rapsantur, fas omnino eft vitom for.unazqve, vitn,* vi repdlendo tueri. Er qvcmadme-dm*.*. reiigio Chriftiana l lurcm 6c in.'!.>_m_.i._..ez.. reipnbbcs non m peob^r, ira, qvs huc om.nino perrincnt, n^e_^(. penr.imre ccnlelur. PnetUiaj übi S: Serofura de mjunis patienter fercndis prseipir, r.on de jul.. H sqva ltii defcnliemej lxjvirur, qem pouus de vmdida privata 6c dira ifta libidme iis rurius argre faciendi, qvi nobss dzn-ni *-.'?«ajlulere. pr.ee: qvam, eon.cn,. ticnte qvc;q; polirica, njam ln jpfis civitatum Hc E 2 do-

48 .VIII. txiguum 3^ cwnbus condc;mn3t«verbo; fs!wm Zbeft.. U3 religio Chriftiana diseedat a dodnn_l vers po> litics in hoc momento cirea fonitudinem n ilitar.m, ut poriu>. «ndem infigniter promnveatj qv.ppe qvx de immortalitate amms. V. 6c bemnudlne pios poft hane vitam mancnte nosomnmo redd.it certos 5, qvod qvidem pro ju- KZ caufia beilmri non poteft non metum nnortis valde minuere, öc fti!i»ulum ad pericula sorn animo lubeunda baud addere. SEd (un? etjam alia bene multa sola?revela..on«' eognoleibilia, qvs ratio fibi relid*. prorlus ignorat, qvorun.qve fubbmitatem non _Vqvat < II qve modum comprchendlt, qvo rum veritatibus per naturam cognitis cohsre- snt. Pertinent hue, qvs de Tnnitare perlo narum in una DEI effentia, qvs de magno o«pere redemtionis, H qvx de regno gratis ejusqve ceconomiain faens traduntur. In hunc cen«tum qvoq> veniunr, qvs de offieiis Cbnftiano^ rum prseipiumur, & qvidem ex notione DEI, tanqvam Saivatorisj atqve notione hominis, tanrzr"

49 37 l?l.qvam a (br.fto redenni Kucn.ll.. His etjam annumeratu-r no^a illa obhgario ad efticia jure rufur-di prscepw, qvs cx iisdcm notionftul d tl/atur S.'d qv3nivil r:-tio hsc nclciat, eadcm tamen non jdeo neg.vt. Nam eo iplo, qvod viin <_ qve caprum r.tioms lupcrant, al, ea neqvunt n**gari sc tazsn^tls cujusdam argui. Ur enim d gma aliqvod negetur, necelle omnino ft, ac(i_ (uffieicns norma obj di. De rebus qvippe ignotis nihil judlcari aut pronunciari pottft. Qvamofcrem neqve n yfttna hscte,aut alia ejusdem comm^tiz in revdatione ohvia imposfioihtaris cujusdam a ratione acculantur j prs* f.rtim cun faeile intdligat, maha efle poflibi- Sia, li et modus poftibilitans lareat } qvaha etlam in regno naturs occurrunt mfinita ; qva«ee 6c eo tubentlus concedit, ejusmodi regno gratis non repugnare. Nne igitur patet, neqve hoc modo contradidionem qv3ndam focum invenire. Nec tamen dubiitm eft, qvin l detur ncxuz v.ritatum j naruralium cum revdatis, qvamvis nobis in hac morcatita.e notx fit perfpicuus j qvi tamcn aliqvando, 3l«

50 nce apparebit, übi qv«jam hiatibus va> rie interftinäa vidcntur, ab intelledu, cceiefti gloria veftito, aptidjme combmabunturs ut dc myfteriis etjam plcniffimam maximeqve coha.rcntem notitiam fimus impetraturi. Caeterum nec diffitemur, qvamvis rano intra fph_eram fyam cohibita, contra myfteria fidei nunqvam pugnet, fieri tamen pofle, ut qvando homines, temeritate du<li judicium fibi fumunt, de lis, qvx funt merx revelatioms, ac de iifdem ex ratione A naturahbus principiis aliqvid pro» nunciare cupitint, crrores H opinion. 5 contra ftdem facpius oriantur. Uoc vero tamum abcft, ut ipfi rationi imputetur, ut potius nihil ln eo fit, qvod rationis nomine cvmpellarl qveat. Atqve hinc patet qvid de triumpho fidei judicari oporteat. Non de ipfa ratione, fed de talfis tantum opinionibus 6c hominum pr_rju«diciis fides triumphat; qv ppe qvar nunqvam j rationem tollat, eamqve, veluti erroribu. obnoxiam corngat ; qvin potius defeclus ejus fuppleat, veritates earumqvc connexiones, rationi prorlul impervi-ts, certas admodum 6c redden»,! S-K,

51 IX. UH i<, etj^m mtdligtt totum naturs ordinem KM. cll. corttmg ntcm, h. e, lcilem, ur alio prorfus modo miiitui poruent. Inrclligit porro dm is a mundo diverlum, infinira potentia ac virrure prsdirum, a qvo V} qvod 6i_ nexus rerum umv rfus depenl.t ideo tft.clum in df ntia 6c vi univerli non fun» datum, atqve evenrum orumi 6c curfui naturs plane adverfurn produe.re, 1,0 6c omn^s le«ges motus pro lubitu, 6c qvndo infirurs ejus lapientis vilum fuerit, lulpendere valet. Ii nc qvando revelauo doect, ordinem hunc a DEO revera mutatum elfe, id omnino ratio juxta adrnittere debet; adeoqve, li axiomata qvsdarn ex ordinarie» naturs curlu deduda ipli aliqvando fuppetant, qvs cum veriratibus 2 f_de, prolitis n qveunt conciliari, ca ftatim ah. dicat (eqve ln obleqvium fidei tradit. PofTibilitarem itaqve m.raculorum sine ulla vera contradidione ratio facile admittir SIC übi S. codex JMattb. _?/^. narrat Chriftum aliqvando in lu«pcrfieic aqvs ambul^lle, non a ratione pro i.!.polkdlh habetur aut negatur ftqvidem I ges ifts, 39

52 40 ztts, juxta qvas experientia no, docet, omne «corpus fluido gravius, li in illud injieiatur, tundum petcre, non m le.tmt neceffdns, lcd contingcn.csj qvatenus nia.irum aff.äionibus iolun..orporum, huic ordmi inexiftcntium, conipetunt; adeoqve efsedus e.jam ab iplis ver(os aaon excludunt, virrure nempe (uperiori accedente. bic 6c licet juxta ordinanum naturs curlum homo mortuus, ct j_m contumulatus computrefcere, a vermibusqve corrolus in pulvertm redigt debeat; potentia tamen. divina corpus hilce vkiifirudmibus pofle liberari, ralio non it iniiciaz, Idcm etiam de rcliqvis lniraculle fentii. $. X. POrro nec dubium eft, qvin cognitioni de H^ DEO, per naturam acccpts, lux aftundatur niulto clarior ex veritatjbus per lacras tabuias dedaratis. Continet autetn imprimis occonomia Gratis multa, qvs attributa divina, ratione cognita, majorcm in modum illuftrant L.c bofiitatis Divins amphflimam regionem non pollurnus non mente venerabunda admirari, qvando iplum rcdemtionis opus cjusqvc modum con st»

53 -5' fidetamus. B.pien,!^ divin_e prcfunditatem _» ptime adgnofeur.us, uhi ex verbo -.zvuio eeiocemur, D^Ul^. ab xremo prrviaifle holi-^nzz lapfum, 6. malls mde fecoturis ap.am acle,. ac fufficicntem inchnfto medicinarn par^ile. Qvjd? qvod has eriam fupren.i Enus perfectiones ple* ne ioqvatur ordo H feries i!l._ a^uum A o, perauonum, qv?c in gratis applicatiene fe in,- vicem excipiunr. Sed neqve hic rationi revelatio obftat, qvamvis plura <5_ evidentiora perfe- <_lionum divinarum criteria ob oculos ponat, Utraqve enim cognitio fibi dcbet effe conformis, <5c veritas non potcft efle veritati contraria IV. XI. ADflruendum qvoqve cft, rationern omnino / M neccflariarn elfe in fide ampledenda, ZC viam qvandoqve parare cidern admittends. Loqvimur aurem hic de ratione utroqve niodo accepta. I. Ec qvod iplam tanqvam facukatem hornims atrin.et, qvis neg3verit, lubjedum fidei effe debere rationale, nili 6c idein bovrm, aut qvidqvam aliud rationis expers, cognitionis facrs picrarisqve capax elfe dixent? Sediplsqvok qve

54 4» qve veritates rationis circa fidem haud exiguum prsftant ulum. Increduh enim argumentis, qus ex principiis ipiis familiaribus e ruuntur, lunt convincendi} principia autem omnibus famiiiaria lunt ea, qus ex iumine rationis pctuntur. Si qvis E. g. aut DEUM ex-ftere, aut talem faltem lie, qualis revera eft, negaverit, quo is alio modo corngi 6c ad mentem faniorem rcvocari poterit, quam argumcntis ex ratione delumtis? Sic etjam, qvi iplius revelationis aut S. Scnpturs veritatem in dubium im«pie vocaverit, huic ex ratione demonftrandum eft primum, quod lapientis ac bomtati divins conveniensomninofucnr, revclationc quadamperfeda voluntatem luam hominibus aperire, deinde quod criteria omnia, qu«ex did<'lnme rarionis vers revelationi competunr, m S. S.ripturam quadrent, Se deniq;, quod, qvs in ea docentur, Deo cjufq; attnburis maxime linr digna. Arqzhocidem docet praxis Apoftolorum, qvez repenmus non repudialte rationem, verum principia ejus mter difputandum contra paganos adhibuifle; qvod Paulus X^II. in oratione Areopagitica fecit, lupcrftt.» uonum idololacricarum vamtatem oftenlurus. Sic ö^

55 43 A.^'..l>> Hp."o!u«: _Kom. 11. *v. <s. exprelte provocat ad lu.nen rimonis. Eandem hane preflerunt fei_3tta«n, qvi 6c olim 6c noftraj statc de veruace rebgioni3 Chnftians icnplerunr. Usc au tern fic accipienda non lunt, ac di hdem rev<!arionis omnem a (ola ratione» fuipendcremus; qvm pouus rotunde allerimus, argumentis a ratione lubmimftraris vim ac ro bur acecdere maximum ri. virture. intnnfcea revelats ve- X!!. SCriptura 8. continet virtutes iilas, qvze o- IH mni icripto, rationali modo H. cum induifaia confignato conveniunrj id neutiqvam impediente virtute divina eidem propria. Oceurrum qvippc in ea voccs, qvae non funt foni fine men.e, fed indieanl id, qvod Spiritus 3. illis deiignare intendit. Refpondent itaqve fin- Kulis hifce vocibus phrafihusqve notiones determmat?e, äc qvzclibet earum fenfum habet cer* tum ac dciinittam- Praeterea in 3. Scnptur_u> fupetvacanea non afferuntur, nec fcitu neces* taria omittuntur, atqve communis loqvendi mö- «Huz cum gratia qvadam adhibetur. bilon eft i- k! zi.

56 44 igirur impollibil?, ur, ledis vodbus phraf-busqve verbi divini, ills ides animum attenti lubeant, qvas eum vocabulis DEUS ropulatas voluit. Htc itaqve apprime neeell^ria lunt media 6c iubfidia hermcneutica, qvibus ad omne lcriptum intcliigendum 6c intcrpretandum opus cft. Hsc vero ratio luppeditat, 6c ad hoc magno lunt auxilio notioncs diredrices 6c rcguls, prslcrrim in arte cogirandi prslcripts. Docent qvipp_: hs, noriones cum lingulis verbis iungendases' ie, aur juxta communcm ulum loqvendi, 6c qvs antea animo legcntis inhsrent 6c in prslenn duntaxat applicantur, aut qvs cnalcumur, dum qvis iplo opere in le experitur ea, de qvibus eft fermo. Sic qvando Paulus Rom. I. vocat fe (ervum Chrifti, grnuinum effati lenlum habemu?, übi nötionem fervorum, qvi tunc temporis fuere Romanis, in memoriam nobis revocamus. Übi Saivator Adatth. XIX. loquitur cum Nieodemo de regeneratione, non alia utiqve notio voci va^yytmman jungatur oportet, qvam in ipfo adu regenerationis homo in le ipfo deprehendit. Sed plures etjam canones hcrmeneutici, quos ratio tradit ad interpretandas sacras fe-

57 45 literas commode poflunt applicari. Voces funt lig tia cogicationum, quas nemo penitius intelligere poteft, quam iple, qui cognat. (^u^niobrem per le patet, qaemhbet elle verborum fuo, um inrerprctem ' atqve adeo Scri<* pturam ex Scriprura explicari debere, quod communiter analogiam Seripturs appellanr; prout m omni leripto verba clariora ob. fcunoribus illuftrandis adhibenrur. Verlionez* ex linguis autenticis lunt (igna fignorum, leu vocum, quibus utitur lingua originalis ; interpres itaque norina hngvarum originahum commode carere nequit. P.ndet hinc neccffitas ftudii grammatiei in interpretatione S? S:riprurs. Hiftoris erjam anriquitatumque noririam habere, ad interpretandas (acras literas quam.j maxime eft accommodatum. Nec neglig n- da (unt, qus Rhetorica cumprimis ad proprias voeum ligmficationes a tropicis dilcernem das luppedirat. Hinc 6c inter prseipuas regulas hrrmmeuticas hsc qvoque non ulrimum lo curn tenet: a prcprio verborum figmficatu no» efle dikedendum, nifi lumma 6c evid-ns ne-

58 ch6 neceffitas hoe poftulet; nimirum, (i proprietate retenra, fenius prodirctaut analogis fidei, aut veritari man.fefts repugnans. Arque lic reliqua etjam lani^*r!.«> Hermeneuties tundamenta, qus ratio tradit, *ad interpreta.iomm lacrarum h-terarum rede poltimt adhiberi^ ut v! hinc apparcat, rarioncm eum fide amice admodum conlentlre.. XIII. C^Ed veritates revelais ita omnino sunt comparåts, ut cognitio unius pendeat a cognitiotione alterius, adeoque apta quadam ferie inter (c cohsrcant. Patethoccx objedc primario revela.ioms, cpere nimiram redemuoms, imo tora GeconomiH idutis, itt quantum lapientia divi, na mde dueefcic H>b <v. 10. Sapicntis autem eft, fines digerc optimos, 6c media ad illos obtinendos adhibere coßvcniemiflima ; it«_ quidem, ut prius contineat in fe rationem lequentis, 6c fic omnia in linea dclcendenti Se collatcrali via breviflirna ad finem ultimum ten dant. Huum itaque revelatio, tam in iplis con - filiis divinis, quam eorum exfecutione compadam adeo Hnium fubordinationem cxhibeat^ quod

59 4/ quod p!.r ftngulos arricufos ödei demonftrari poller, nifi perieislum föret, ne pcdem mlerrerrus in forum alienumj paret inde veritatcs iftas in lyliema quoddan. veri nominis redigi polle. Ad hunc vero nexum pervideadum, panter ac lyftema ejusmodi harmonieum rite condendum_«secellaria omnino eft ratio bcne exculta. Quamvis enim propofiriones ipfas prsbeat revelatio} mutuam tamen earum dependcntiam inquirere, lingulas, quo (e inviccm excipiunt ordine collocare, adeoque univerlas in modum jafti lyfte > matis dilponere id vero rationis. eft muno!.. Nequc enim ad hoc alia opus eft merhodo quam qua m veritatum naturalium connexionc»? utimur. Ablit autem dican.us, nullum in revelatione ipla occurrere ordinem, dilpoluionem veritatum nullamj contrarium res ipfa loquitur, 6c cuilibet ad libros H-igiographos debitam 3ttentionem adhibcnti ad oculum patebit. Sed quemadmodum N-«?>l/^»l^<>!;»«<^«^c/^^«N-_^. ikahwi* ö o»j* Ebr. 1. v. l. ita, qus per umverlum lacrorum pandectarum ambitum di.penlkrs (unt ve ritates, 6c ibi modo plenms modo parcius, pro ratione nimirum lcopi 6c infti.u.i particulam expli*

60 48 pbears reperiuntur, qvin fada undique con qvifmone in unum corpus coagaient..r! p.ftint ae debeant qvis dubiravcnt? In lyftemare ejusmo di 6c ventares revelats ipfs, 6c murua earu n _._. le mvicem relano mdius intelhgitur Si b.ei bus memoria rctmetur. <_av.ndum vero, n^? (yltcmati in^crantur Ipeculationes metapbyhes 6c (chol.ftics lubulirates, quarum nc veftigium quidem in codicc divino occurnt ; prout ne que huc admittends lunr lpinols ac in.nca.s qvsftiones, qvs non faciunt ad negotiurn lalutis. Nihil hic admilcendum eft heterogenei led qus in fonribus iplis le obviam prsbet puritas ac limplicitas, eaelem, quantum unqvam fieri poteft, in rivulis eft retlnenda. SOLI DEO GLORIA