I. N. T. S DISSERTATIO ACADEMICA, DE c l a S S E alex ANDRINA AB OCTAVIO AUGUSTO INSTITUTA, Quam consensu ampliss. senatus" phil. IN ILLUSTRI.AD SAL AM ATHENAEO, PRAESIDE, VJRO CEL EREK " 'MO Mag. p E t r o EKERMAN, elo^v. pkofessüre keg. & ord. PRO SUMMfS IN PHILO SOPHIA HONORID US> VÜBUCO FIAMlJMl MODESTE SÜBMITT1T LAURENTIUS RANZOCHF OM KO-GOTHUS. IN AUDIT. CAROL. MAJ. D.XX MAJ! ANM MDCCLIV. H. A. M. S. upiätlei Exe. LAUR.M.HÖJER, Reg.Acai Typogr, i
/. N., I- c civitas, divitiis abundans, habet, quo fuis non tantum ufibus, ve rum etiam jucunditatibus optime confulere poffit; ita opes publicas prfvatasque honorem & potenriam eidem conciliare plane fingulare m, cives, quotquot funt, intelligunt omnes. Eis itaque nihil erit prius, antiquius nihil, quam iflorerum gerendarum nervo falus communis utadaugeacur, totumque regnum gloria & robore quotidie crelcat, 8c ornetur.. Sed locupfes & referta prsedicari nequit respubfica, nifr in acquirendis 8c confervandts divkiis eminear fbiersr & nunquam non laudibus cumulanda, prudentia. Quid autem plus farnae 8c ftrmttudinis imperio affert, quam commercium rite inftitutum? Jamdfu variseidgentes obfervavere, mrrari itaque non convenit, fulcris rei publica maximis illas annumerafte com merciaj ha?c enim ubi fic fforent,. ut non föfum.sequilibrium in mercibus importandis, 8c exporfandis telies-
&5ÜP ) i ( neatur, fed merces etiam exportatae prseponderent, felix omnino habendus erit regiminis flatus a). Hiftoria, fida illa rerum ge dar um magidra, quae diximus, exemplis confirmat permultis, quorum ta rnen unum alterumve adduxifle fufficiat. Nomen Reginae Elifabethae perpetua apud Britannos colicur memoria. Hic populus, d quis alius, ante ejus temporaa Romanis, Saxonibus, Danis &c. mifere vada«batur; ejus autem indudria admiranda, podquam cum exteris frequentari cceperunt commercia, apicem, nodra aetate, Anglorum attigere opes. Ne* que obfcurum ed, quid Batavorum effecerit folertia; eorum enim terra licet parum proferat frumen«fi, &, praeter butyrum&cafeum,nihil fcrehabeant, miris tarnen incrementis commerciorum fa&is, iisque quseduofiflimis, non tantum fibimecipfis ad vi- tum cultum^ue neceffaria comparant, fed,vel largam dbi acquifivere omnifim rerum copiam, Jure itaque contendit Grotius b), omnes Batavorum opes ex mari efje & mercatura. In quantüm fadigium, civitates Hanléaticae, beneficio commerciorum, fint eveftee, ex luculenta, quam allo tempore accepere SveoGothi plaga, abunde declarat cicatrix. Antiquitatibus deleöari fi placef, oculis nodris fefeconfpiciendam fidit Tyrus, quae fummum honoris & dividarum fadigium, commercandi illa ratione, attigit: quod, facra evolventi oracula, certo condabit c). Ncc minus Didonis ille fetus, Carthago, ex eommerciis prudenter initis, propriam adinodum crefcere potentiam & opulendam, luce clarius per.' A 2 fpexit
) 4( 8S fpexit d), Sed de semula dum loquo-r, fniquus föne e (lem in regi na m orbis, Romarn, ni(i de ejus, fub OShvio Augufto Casare, felicitate ex commerciis repetenda, verba faceremr & föne non diffitendum, hunc eundem Auguftum > optime inteilexifle, quan* tum utilitatis ex commerciisproveniat: Etenim, quod non omnis fert omnia tellus, india mittit ebur, wolles jua tbura Sabeei, mercaturas 8z negotiationes longe lateque fudit* Indicas & Troglodycicas prioribus adjecit e), Septencrionalem quoqtie Oceanum, majori- ex parte,, nåvigatum vidit, Germaniamque clafle circumve- tam ad Cimbrorum Promontorium,, uti refert Plinius /). Verum enimvero hifce nec fubfhtit, quip«pe fiftum eft, ut, ejus aufpicirs, Claf/ts etiam A- lexamkina innotefceret Et hxc quid em Diilerta«tionis noftrse- ed: materfes, quam folicö excipias favore L.C. mitique fabjrcias cenfurae, optamus. a) Vid. Difp. Confult. Prof, Eercb, de felicitate patvits per Oeconom.. 44. b) L. IX Hiß. c) E- zecb.el. c 27-v 4- <& fequ. d) Rollin Hiff. ancienne* TumXp. 388- e) Urabo GeographAVIL fjl.ll, c.6p. II. CTadTs hxc, de qua panca (TiöEuri (umus, Martfalij NiUacus. cataplus a), Aufbnio b) xctrdttxdzy - - quicquid vario per flwnina-, per freta cttrfti Aduebitur, toto tibi mvigat orbe mvä-xedr. Eft autem cataplus. vox GVaaea & proprio dicitur* cum
} 5 ( cum exalto reditnavis, atquein portum, undeexferat, remeat, fieut contra cum e portu folvitur, dieitur, at deinde pro ipfa claffe appulfa accipitur, quemadmodum Alexandrina claffis, Puteolis portum ingrediens, itaappellabacur c). Statio: Pharm pnppis d), Cieeroni: cataphs Vuteola mus ej, Svetomo; commeatus Alexandrinus /), Grascis exprimirur ^opsvthtoo" $oåo$y ut habet vecus infcriptio: TFIEP SßTHPIAS KAI ATAM0NH2 TOT KTPIOT AYTOKPATOPOT KOMM )AOT 2EBASTOT Ol NAT KAHPOl TOT HOPETTIKOT A AES ANAPINOY 2TOAOT 8z aliis ßolus Altxandrinus g), immo Clajßs Alexan* dr'ina, audit, lüpportando frumentoin Italiam prse> cipue deflinata; erat enim frumentaria largitio apud Romanos antiquiffima, & conciliandse plebi maxime idotiea, qua opulentiam & magnitudinem populi Romani vere med mur h) t und e inter eaufiass frequentatas tu bis Romas refert Appianus t<3 criov rot; itsvy)7l xcfflyjpsvov Et haec quidem ifißvtöj, quse vax poltea de hac ipfa clafle ufurpaca eft,, 8z gratuita in plebern annona, varias pofl viciflitudines, cum etiam Augufti attigiflet tempora, tantum abefl, ut abrogaretur ut numerum eorum, qui frumentum caperent, au&um ehe legamusj quemadmodum Judseos ipfos, ad frumenrarias donationes admiftos, in legatione ad Cajum tradit Phi lo* Quoniam itaque Auguftus, inter finnan enta im-
<53# ) rf C $55# imperii habnit annonam, &, teftetaeito f), *»/#«populum annona, cimfios dulcedine otii pelfov//; ciquoque cura erat, frumenti copiam undique acquirere. Regiones Africa, Sicilia & Sardinia, antea horrea populi Romani falutabantur k), prapotens autem & opulentiffima iegyptus, noa adufum tantum, verum ad immanemquoque luxum, permultas Antonio & Cleopatra prabens di vidas, ab Augufto in formam provincia redatia/), unicumnuncdemum annona fubfidium fuit habitum: & ita quidem, ut palma navigationis, rhercatura caufla, effet penes Alexandrinos. Hac pracipua eft ratio, cur appellau fit Clatfis Alexandrina: nempe, a nobilillima AEgypd urbe, Alexandria* Et cerre, ü quis unquam, AuguÜus fane voti efl da«mnatus: hinc enim tanta re i tium maria copia, ut, fcenore deminuto, plurimum agrorum pretiisaccesferie m): hinc perennis & nunquam defefhira frumentaria gentis Romana penus: hinc plurima merces alia,quibus maxime deleftabanturromani. a) Mart. L. Xll.tp. 6g, b) de clar. urb. in Nar' hone cfr. Sidon. Apollin. L. VI. epifl. g. c) Cafaub. comment. in Svet. p. 317. d)l. V. e) pro Rak Poß. c <14. f) L. VI. c. 20. g) cit. Cafaub. h) Lipfu Eleß. L. I.e. 8. i) <iyhwal. L. I. p.3. k) Tacit.L. XII. p 2%$.cfr,Varr. 11R. L. Up. 57- V lofeph. Ant.Jucl L. XIX. c.\5. m) &vet. L.11. c, 41. cfr. Orof. L. VI. c. 38. $. III. Alexandria mentionem nuper injeci, de hoc ci-
- ) 7 ( Cöö? civftatum, A gypti totiusque Africaecapite,quaedarri delibare,ratio inßicut? nontarn fvadet, quam verius depofcit & flagitat. At mitto hane, opibus & inco lamm frequentia florentifßmam, in Sacro Codice No vocaritf): taeeofata Alexandriae fub Ptolemaeis, Imperium tenentibus: praetereo Mufeum Alexandrinum,ibiquecollocatam Bibliothecam,ornnes quondam gentes in fui rapiens admirationem : ßleo verfionem LXX Interpretum, Ptofemab Philadelphi au&oritate procuratamr item dudia Hidorica, Medica, Mathematica, reliquosque Alexandrinorum in literis progreflus: paucis indicabo,urbem Au&orem fuum agnofeere» Magnum idum, ad maximas olim res gerendas, natum fadlumque, Alexandrum loquor Macedonem, qui, ß quis unquam > longe lateque vi&ricia fua circumtulit arma. Quamquam propeer totinter Chronologos fententiarum divortia, annum delignare non licet; nihil tarnen impedit, quominus tuto affirmem, peregregiam hanc urfoem, paulo pod reditum Alexandri ab Jovls Ammonis oraculo, efle cx(lru hm. Fides ß habenda ed hidoricis, ingens cupido ipfum adeundi Jovem ejus occupabat animum; ab Amnio ne autem rediens, podquam ad Mareotidem laeum, haud proeul infula Pharo ßtam, pervenisfet, loci elegantiam contemplarus, in haceademin fula novam urbem primum condere decreverar, qu«nomenejus perpetuas commendaret memoriae. Negotioautemadeuratius penßtato,infulam tantae relminlme parem intelligens, urbi eiegitlocum,ubi jam nodraßta
55*2 ) 8 C <5*2 ta eft Alexandria b). Verbo javabit obfervafte,^ plurium quondam urbium hoc idem fuifle nomen, quod pierxque Aiexandro Magno necefle eft referant acceptum, quarum apud StrabonemPliniumque fit mentio; omnium tamen nobiliffima fuir Alexandria iegypti, multorum do&iilimorurn virorum natalibus celebris, JinguaTurcica Scanderich jam nun* cupata r). Urbs XXX (tadia longitudine, X laticudine, laxitace autem XV millia patluum completlens, ad cfiigiem chlamydis Macedonica*, orbe gyrato, laciniofa dextra kevaque angulofo procurfu eft condita d). Opus vero tantse molis, ab invi&iffimo fioc Principe quemadmodum inchoatum., ita quo«que inträ XVII dierum fpatium, mirabile di tu! eft confummaturn e). Varias in partes & regiones urbs fuit divifa f), atque aquis undique cinäa: Nilo, qua fpe&at (eptentrionem, palude Mareotica, qua vergit ad meridiem, ad occidentem vero, propius mari includitur mediterraneo. Sed (ilentio prakterirc nequeo portum urbis inciutiffimum, inter rniraeula mundi numerari dignum, qui, vel tranquillis circumquaque omnibus, fallacibus vadis, tribus maris alveis, Tegamo, Pofideo, Tauro difficile aditur^); nam anguftus ejus eft introitus, faxisque in profundo latentibus, a curfu dire&p deflexus, poft ingreflum tamen, portus, XXXTtadiorum fpatium continens, efl: tutiflimus h)k Omnibus & fingulis, a mari /Egyptio feu mediterraneo, per portum Eunofti, qui hodie vetus portus audit, Alexandriara frequentantibus, a laeva oculis eorum fefe fiftic infula
$3ü? ) 9 ( 55 lapharus, portui Alexandrino primo, qui hodie novus dicitur, obje&a * cui, ad folis occafum, Antirrhodus infula haud procul abeft, portui fecundo, olim qui Eunofti appellari fvevit, oppofita /), led dextra ejus pars brachiis, arte fabricatis, eftfepta.' Verum enim vero infulae Phari in mentionem incidens, non poftum non verbo attingere, herculeum Ktum, Regis Prolemaei Philadelphi aufpiciis, ab artifice Softrato Gnidio conle&um laborem, turrim, loquor, eodem, quo gaudet infula nomine, laxeam multumque editam k) f - - tibi dukianautis Lumina nobivagx tollit Pharus amula lun<e. Hanc autem, 300 ulqueftadia, no&urnis ignibus, curfum navium regendi, fuifle opportunam l) Ju lia qui penfitat lance, cauftam, cur hujus nomen, ad reliquas poftea Ipeculas, in ejusmodi ufum ere«das, tranfierit, nullo perlpicit negotio. a) Nabum c. 3. v. $. b) Curt. L. 1V. c. j. $ r) Wennerdabi. Lex. Mytb. Hiß. p.36 (t) Flin. L. V..19. e) Reverendiff. ArchiEpifc% H. Benzelii Difp.de A* lexandria /Egypti. f) Philo orat.inveb. in Flacc. p.yyji g) Plin. Üb. V.c.31. b) Mepb. Bell. Jud. L. IV.c. 10. 1) Frid, Winckler. de Antonii Timon, k) Wennerdaht p 46t. cfr. Cxfar de bell. civil.. ///. p. 44p, loc. cil.iv. Chilis haee Alexandrina, lj pfofeph. vel ea de caufla me moria fervabitur nunquam non duratura, quod, occupata Alexandria, quo, poftcladem A&iacam, An- B t»
1» ) 10 ( to'rmis cum furidi fuf, ut Terentiatio verbo utat, ealamitace, Cleopatra, confugerat*), Ocfcavkim Ali- *) Reginam /Egypti, Cleopatram, omnem Antonio /calamitatis exrtitifie cauffam, plurimorum Auöorumfuffulti teftimoniis, haud immeritodicimus 5 ejus enim ve-,re infanus amor, eum non tam corripuerat, quam fafcinaveraty quandö ob auxilium illis, qui C. J. Ccefarem trucidaverant, prce/litum, aut mortis ejus vindicibus denegatum, incüieiam, ad rationem reddendam evocave- 'rat Antonius (Ä). Heic Tane, fi unquam, larga quasrendi Cubminiftratur anfa, quomodo vir, commendabilem na- «ftus gloriam, miles infuper ver«iiluftris paucisque cedens, qui populo non uni leges dabat* rnuherculas tantum, in ejus animum y reliquerit imperium, ut ab ifto tempore, illum, impofito veluti jugo regeret, quod eo majori quasritur jure9fi in memoriam redigatur, Anto» nium juvenem minime imprudentem, fed annos jam quadraginta natum (B),non a ptiella mfegerrirba oc pulcherrima, fed a femina, cujus venerum meliorempar* -fem C. J. Csefar & Pompejus junior, in quorum grege annumerandus Quintus Dellius, Antonii amieus (Cj, jamjam delibaverant, illaqueatum fuiffe captumque. Infiw.gnesautem Cleopatras dofes primum fi perpendis, eamque iilis naturas ornamentis fuiffe prseditsm, quae quemvis faeile in admirationem rapere poffent. Quemadmodum ifla e Plutarcho aliisque eleganter adfert au&or de Thißoire du triumvirat 1 III. p. oy. Deinobferves, Antonium in Cilicia Cleopatram nec primum vidifle, nee primum amafle, fed hoc tempore amorem tantummodoeffe renovatum. jam olim enim cum juvenis & prsefe&us c- quitum, Gabinium ducem, Aiexandrfam fequeretur, petulantius oculos inpudlam corrjecerat (\y). Hifce tan dem addas, fervile Antoniofuiffeingenium, eumquepul vis, fuse quondatn uxoris,artibusparere fujfle affvetum
I? ) II ( Auguftum-y fuiirrr agnofcat au&orern, a). Erat hic ipfe, qui Triumvirali in gente Romana, decantatcc admodnm poteftati, M. Lepido & M. Antonio fhpe raris, finem impofuit,ira tamen impofuit, ut exordine fatorum, tanta gentium provinciarumque moles, diuturna valetudine langvida, variis cladibus fq valida, triflique c i vi um discordia confumtafere & fatifcens, uni, hoc efl Och vio Auguflo, cederct, atque, poll totcafus & toc rerum difcrimina, in i- pfius humeris, vere Atlanteis, tuta & Isetior requiefceret. Fruftra autem hsec tota, quanta, uniiis hfifiet cornmifta poteftati gens Romana, nifi & ille optima & peropportuna, asgrkndine fua laborant! Reipublicae, fubminiflrafiet remedia. Et certe ad maximas olim res gerendas natum faftumque efle conflat Augufttimyin ipfo enim quidquid natura prasftare unquam potuit, re vera tentavk, & ita quidem, tit virtutes tantum non omnes ejusmodi fparferinc fulgorem, quafi nec multa ediicationideberent, fed fixas in animo ejus fibi delegerint fedes. Verum e- nim vero, plures, quibus maximopere effloruit, intuebimur dotes. Etenim, praeter egregiam corpo ris ftru&uram, oculorum rnirum in ipfo fplendorem, luaviffimam nutusgefi:uumqueharmoniam,divino ingenio, omniumque fere fcientiarum notitiaprobe erat imbutns, quse omnia, maxima, mininta5 eo majori admiratione atque cultu Augufium red- B a di- (A) Wtnckler. Antonii limon. (B) Appian. L.V. paioys-. XQ Bnyle Diction. BifL voce Dellius (D) Ap+ pian. loc. ät. (E) Bayie voce Fulvie in not. A. cfr. difl. de Victoria Aug. Actiaca, keic habit. A>ijpi.
W» ) «C didere clignurn, quo eertius efl clariusqueexterliam corporis figuram, majeftati ejus cumulatiffime fatisfecide ; hinc vel lolo afpe&u AStiacas exrerruit Legiones b). Tefle dein Svetonioc), vultu interdum eratadeo tranquillo ferenoque, titquidam e Galliarum primoribus confedus dt incer fuos, eo fe inhibicum & remollitum, quominus, utdeftinarat, in trandtu Alpium, per dmulationem colioquii propius admidus, in prxcipitium propelleret* Et, ut, cum Veliejo d), multa paucis compte&ar: nec bonist neque contra malos opusfuit armis\ quod glorioddimum Augufto, fuo reputetur merito. Qualis inimperio fuerit^ vel inde patct, quod, licet defperata, tamen fpeciofa multis placueritlibertas: licet ordoequedris tanta in rempublicam graöaretur licencia, ut bellum fere eoet omnium in omnes: licet denique lafciviens Sc feditiofa plebs in officio vix & ne vix quidem contineri potuerit ; rem tamen tan ti negotii, maxima fu cipiens prudentia, quam feliciffime confecit. Is få ne, ingenio optimö & prudentia, fumrnis extollenda laudibus^ omnes atque fingulos fua non tantum rednuit fub tutela ac poteftate, verum cun&os quoque in fui venerationem amore conjunéhm adeopellexit, ut nihil fere omnibus eoet prius, antiquius nihil, quam ad iubje&iffimam ipfideclarandammentem, luculentis obedientise Ognificationibus, certatim quad conlluere* thura libando, faufta omina & eximias laudes congerendo: Per iilum fe vivere: per ittum mmgare: libertate atque fortunis per illum frui : queoiadmodum de ve&oribus nautisque Claffis A- Je*
) ij ( is# lexandrinse candidatis coronatisque tradit 5ve(ronjus t). Sed ut intoga, ita in fago, vereheroafuifle Auguftum, teftantur quinque bella civilia ab eo gefta: Joquor Mutinenfe, adverfusm. Antonium: Philippen(e,adyerfusBrutum& Caftium:Perufinum, adverfus L. Antonium Triumviri fratrem: Siculum, adverfus Sex. Pompejum, Cn. ftiium: A&iacum denique ad verfus eundem M. Antonium, ita vehemen ter fecum dimicantem, ut non nifi praelio hoc decretorio conftaret, utri principatus orbis terra eilet deferendus/). Nec minor in bellis externis, quippe rariffima omnino, huic Principi, fefe adfunxerat fortuna. Reliqua, per legatos adminiftrata bella, ut taceam, fatis fuperque hoc teftatur barbara DaJmatarumgens, quaequidem, etfi per ducentos viginti annos rebellis, Romano jugo colla fubdere didicit j): teftatur Cantabria, huic imperanti fubje&a b): teftantur denique tres illius nobiliftimitriumphi, Dalmaticus, A tiacus& Alexandrinus, de quibus, prae ter Virgilium/), confulatur SvetoniusA). Nec ulli genti, juftis ftne cauftis, bellum intulit Auguftus, & acupidine, quali demum cunque modo imperium vel bellicam gloriam augendi,tantum abfuit, utqüorundam barbarorum Principes in aede Martis Ultoris jurare ccégerit, manfuros fe in fide ac pace, quam peterent /J. Hic itaque Odavii armorum fucceftus, fummse ejus juftitia*, prudentiae, virtuti & demen tia» eft adfcribendus; quippe is, ut verbis utar. Senecx ni) : alieno fangvini tanquam fio pepercit, & fcivit Jjomini non effe homitiepredige utendum. Quibus addere
<5S3> )i4f Xä> fjcet fingukrem in bello moderationem* homoenirri ut fuit, fic id, quod fuit, femper efle fe cogitavif, felicitati ergo lux adbibuit frenos, &, quoniamfortunam lubrioam efle, nec invitam teneri pofle fem per penfitavic, medio vi toriarum eurfu, pacemdefideravit perpetuam. Ccntigit igitur Augudo, ut Janum Qvirinum, terra marique, pace parta, claudere potuerit, dum veruspacis Princeps, Rex&Porrtifex fummus, Dominus noder Jefus Chridus, aeternam hominibus annuntiaret pacem. Verborquo major eflet civuimfecuritas & defiderata pax rnorta* iium, Reges focios inter femetipfos neeeffitudinibus mutuis junxit Augudus: promtiflimus affinitatis.cujusque atque amicitiae conciliator & fautor n)t Meritis vero Augudi plurimis fuperfedeo, cum in de Otb manibus exdet Difl. Cl. M. Daniel. Starck, <2xC Augudo, literarum cultore & literarum fautore, Upfl hab. 1747. a) Cafaub. comm. tn Svet. L. IT. c.ps. cfr.boet. L.IL c. /7. b) Tactt. Annal. L. I. c. 42 c) L. TI. c. Jg. d) L. II c. 124, e) L. II. c.j/g. f) Svet. Vit. Aug. q) VeII. L. 11. c. jjo. b) Svet.L. IL c. 20 t) Lib. AEtieid. VIII. v. J14. At Ca?far triflici invebus Romana triumfbo Maenia. k) L, II. c. 22. /) Svet. L, II» c. 21. m) Efiß. ti) Svet. L.1I. 4$. S.V. Sed optima quaevis & egregia Principum, in falutem, tam publicam, quam privatam, exhibita in-
ß> > IS ( inftkuta, fiepe langvefcere, & in cunis quafi perk% nifi privilegiis caicar, ut ita dicam, illis addatur* quoniam Augufti perfpicaciflimum fugere non pot> erat ingenium; idcirco, eommerciorum caufla, Claflem Alexandrinam nan sedificavit tantum, ve- rum & elegantiffimis ornavit prserogativis atque imjnunitatibus. Praecipuum autem Claflis noftrae hoc iuit privilegium, ut cum fupparo fola exalto portyjm intraret. Vocabultim fuppari mukas quidem habet fignificationes: & primum quidem eft lineuna veftimentum muliebre, quod cervici, humeris 8c brachiis fuperindukur. Hac mente, praeter alias, Varro a} & Lucanus b): - - hiwicrisque bereutia prims Suppara nuåatos cingunt angufta Iacertos.' Dein velum denatac hiftrionum, quod demittkur, dum comcediaruma&usperrnutantur. Ambitudeniq; ino,omnis etiara generislineumincludit velum,adeo quidem, ut fingula navium ornamenta, liberead faftigium pofita, haud incommodefupparorum nominibus fignari foleant. Nofiro tandem fenfti e(i velilinei genus, quod nonadufum, fedad indicium gaudii, rebus fecundis, attollebant nauta? c), At ne exiffimet quisquam, nullius fere momenti, hoc navium A- lexandrinarum fuifle privilegium; obfervet, rogo, reliquis omnibus, vel publica, vel private fumtu, paratis navibus, cum intraverant Capreas & Miner- Vas Promontorium, fuppara ut deducerent, veloque tantum uterentur, dum fuit injun&um; hifce,
*1*3? ) i6 ( Sr qutdem folis, majoris ponderis contigifie hono rem, quum fupparum illis intendere licuerit, quod quidem, Ii quid unquam, peculiaris grada? erat fignum. Teftimonio Senecas d), in noftrse Clasfis Iaudem, fic verba facientis, di&is fidem addere oportetsubito bodie nobis Alexandrimc näves apparuerunt, qua pramitti folent, Ö nunciare fecutura das» fis (idventum: tabellarias vocant. Gratus illarum Campa» nia adfpesus efl. Omnis in. pilis Puteolorum turba cohfi(ht) o ex ip/o (feuere velorum Alexandrinas, quamvis in magna turba navium, inteüigit. Solis enim licet fup parum imenderey quod in alto omnes babent naves. Cum intravere Capreas, $ Promontorium, ex quo Alta proceüfo fpeculatur vertice Pallas: cetera velojubentur effe content<z, fupparum Alexandrinarum infigne eß. Sed, quid multis hujus privilegii excellentiam vindicabimus, cum noftrum praefens & proxima fecula abundanter hoc declaraverint? Prodeant in fcenam tantum Batavi, qui, fuppari demiflionem Anglis interdum recufantes, atrociffimi belli dedere cauflam, & ita quidem, ut, pluribtis amiflis navibus, honorem hunc, Anglis praftandum, pa&is ftabilire fint coa&i. Verum e diverticulo in viam. Satis fuperque indicant hiftorici *»), naves has Alexandrinas urbem Campaniae, Puteolos/), folere appellere, quorum in numero cfl S. Lucas, qui, poftquam in AB. Apoft. cap. XXVIII. verf i i.narravit gentium doftorem, Paulum, Alexandrinanavi, quae in infula Melite hiemaverat, ef?e ve&um ; ver-, 1-u tandem 13, dsvrsfxxot rfsoysv siguotio>.sg: expresfis
(? ) *7 ( fis dicit verbis, Nec minus patet ex verfu r r, hujus (altem navis Alexandrinae infigne fuiflecaftorem. & Pollucem: qua de re legi meretur Knnzius a) Apud Nonium 14, 20. b) Lib. TL v. 363. r) Schild, comm. in Svet. p. 264. sfr. Adm. /teu. P. & P. Eckman. diff. de (tipparerum åemifjtone hab. 1722. d) Epft, LXXVU. e) Oc. pro Rab. Pofth. cfr. Phtl Cltt- 7/tf/. /i«/. L. IV. p. 113 8- /) 7^ Chrtftoph. Starke in Ad. Apoft. h<ec urbs hodie appellatur Puzzolo. g) de vexillo Navis Alexandrin<e. «. VL Quemadmodum Claflem Alexandrinam leviter nobis adumbrandam fumflmus, ica merces, quibus näves onufhe^ inltaliam eommeabant, quotquot ab hiftoricis accepimus, beic recenfere animus ett. Cujusmodi erarfrumentum, magna copiaquotannis adve&um r fed ita tarnen, ut annis fterilibus respublica fl laboraret Romana, commeatum inflgniter au- 8:0m efle legamus a). Inter merces prasterea numeramus omnis generis aromata, telas, libros, papir rum, vitra pervarie formata, quorum in grege calices fuifle cryfhllinos, hand obfcure innuit Martialis: Cum tibi Niliacus portet cryflalla catciplus. Erant porro lina, ttuppae, flndones, lintea ifla fiibtilifllma, polymita, Babylonica fuperbepi&a periftromata confutaque tapetia, vettes iegyptiacas, mancipia quoque venufta, & fexcenta alia. Hifce quidam adduntvinum, quamquam ingenue fatentur, ( ptum Baccho valde non efle amicam b). Servorum h smentionem fecimus, adjungere itaqne liceat, ttiancipiorum ufum apud Romanos adeo quidem luifle fö* C len-
(B )»a ( <SÄ» fertrretn, tit nnus C. Cseilkis c) fnpra guatuor millia fervorum reliquerir* Idcirco variis de gencibus ran tani copiam congerere iuis erat necefier fer vos va. ro habuere Phryges, Lycios* Syros, Medos, Moefosr Gallos,. Bithynos,, Cappadoces, Liburnos, Corfos, Sardos, Britannos d), fed inprimis mancipia Alexandrina,qti32, aliis in iocis, deliciae Alexandra tix e} appe Hantur. Hxcr oble&amenti eauffä, Ro mani proceres conquirebant; mirum enim in mo. dum iftarn fervulorum amabant vernilicatem, ßve dicacitatem procacem, fuere: autem Alexandrini ingeniofi non tautum in contumelias, fed venuftate 8c cantu. ceteris quoque antecellebant,. (i vero contigiffet, ut dicaces facis non eflentr minima-m hand navabant operam heri, quo compodtos fåles medi* tataque verba eloqui dileerent. Qua de Senecam re audiamus /),: nos mancipiorum mftrorum urbanitasm domino* contumeliofa delefiat, quorum mdacia ita demumßbi in convivasjus facit, fi expit a Domino* Tut' ros ijuidem in hoc mercantur procaces, & eorwn impudentiam acuuni, & jub magidro habent, qui probra wedttate eßundänt, mc eas contumelias vocamus, Jeå argutias. a),lipf Ele& L. T4p:?8z. b) Schild comm. in Stoet-, p. 265. c) PUn. TPfl. Nat. L. XXXI/L c. 1 o. d) Pignor. de ferv.p. 67 68; e) Quimil, L /. c 2. c Stat L. V. fr. fylv. f)degonjlantusop.c. vi. ad ItemDempß. Rofan* Antiq.. Rom.p. 17 & VIL Etfi fata ClaiUs. Ålexandrime fub unoquoqne Komaüorum Imperatore ne keviter quidem pereiur-
* ) «9 C eurrere våcat, illuftres ejus epochas filentlo tamétj praeterire nolui. Hxc autem, ut Imperatorem Romanum, Oda vium Auguftum, fuum veneratur audorem; ita ad primum trsque Romanae gentis Imperatorem Chriftianum, magnurn, loquar,con(lantinum, capuc orbis terrarum fuftentavit, atquepermultis locupktavit mercimoniis. Peregregiushicreligionis Chriftianae propagator & defenfor, k dem imperatoriam Byzantium tranftulic, quae urbs longe clariffima & maxime memorabilis, in Thracia, quae nunc Romania audit, fita, ab eo ita magnifice exftruda atq-ue munita, utnovam Romarn illam vocari optaverit: quamvis ConftantinopoJis tamdiu fic appellara, donec, a Turcis capta, novum Stambol na&a (it nomen. Verum haec obiter. Mutata, inquam, fede imperii * reli&a Romanis fola claffe A* fricana a), noflram Conftantinopoli fem're jufiit Im perator^). Hoc, fiquid iihquam, damnum Roma# nis, quoniam hand facile erat refarciendum; nihil miri,quod, apudclaudianum ), cömpendiumtotius habitatae terrae Romarn, fic queri legamus: Tot mihi pro meritis Libyam Nilumque dederc : Vt Dominum plebem bellatoremque Senatum Claffibus fflivis alerent, geminoque viciffim Littore diverjt complerent borrea venti. Stabat certa falas ; Memphis (i forte negaßet, Penfabam Pharium Geetulis mefjibas annum. Frugiferas certare råtes, lateque videbam Punica N bads eoncurrere carbafa velis, > Cum /ubito par Roma mihi, divifaque (um(ti /Lquaks Aurora togas. yegyptta ruva C z In
SÄ3J ) so ( (a), In partet» ceßere novam: fpes unica nobis Addimus, ad Puteolanum finum, O&avium Auguftum Claffe illa Alexandrina tantopere ex bi laratum fuijje, referente laudato Svetonio, ut quäéragenos aureos comitibus divifevit, jufqnejitrandurh ac cautiontm exegerit a fingulis, tion alio datam fummam, quam in emtionem Alexandrinarum mer* cium abjumturot. Prius vero, quam fupparis veluti deniiffis, Gaffern hane in portum ex alto invehimus, commercia Svecorum ftri&im carptimque in medium producantur. Id eo majori jure mihi concedendum efic credidero,cum prifci etiamseptenrrionales, Alexandriam iegypti verfus, mercaturam fecerintjfides fihabenda eft B.ircherodio,in libio,qui inferibitur, Ar&os Alexandriae. ievo, quo veri DEI eultus ignari erant majores, & Deorum fuorum fi- &orum aris advolvebantur, Sigtunam, Upfaliam, Telgam, Calmariam, Lundam, Strengnefiam, A- roliam, Suderkopiam, Linkopiam, Scaram, Visbyam, Arbogiam, pluresque alias urbes, cömmerciis laudari accepimus. Quamquam qnx qualesque fuerint merces, difficile admodum fic indicatu ; ttno tarnen affirmare pofiumus, commercia haec, nec eodem modo, nec tanto lucro, ac noftra fuifle inftituta, adeoque recentioribus nec pofle comparari. Nec multo lastiora fub Papatu com mercia fubiere fata, quamvis, Angliam usque, commerciorum caufia, anno ii2anavigaverit quidam, noxni-
) 21 ( mine Botvidus (a). Quantum vero utilitatis cx commerciis proveniret, vix aut ne vix quidem prius intellexere majores, quam, ex Familia Guflaviana, Reges, longe fupra omnium laudes pofitos, no- Tlris concefleric Summus rerum Arbiter, Hi Re«gni Sveo-Gothici Moderatores Auguftiflimi, inter columnas imperii haud immerito pofuerunt com mercium. Sceptra dum primum tenebat Rex GU- STAVUS Erici, panditur nobis obfcurus omnino & fqualore obdu&us campus: Ted, hoc regnante, commerciis oboritur iol diu defideratus ; quantum enim alia iat gra via permifere negotia, ut in robur & incrementum Reipublicas crefcerent commercia, operam navavit muko maximam. Quam ar&is tandem circumfcripierit cancellis, arrogantiam urbium Hanfeaticarum, neminem fugit: nec minor! radiat luce fedus, hane ob cauflam, anno 1526. cum Belgis initum, fed propter urbium nuper di- Öarum machinationes, nonanteannum 1551 confummatuiti : quid dicam de partis cum Gallis & Mufcovitis, quibus commercia magis magisque, & quidem hoc pofteriori, Indiam usque, extenderc Jaboravit? Rex etiam ERICUS XIV, quanto ufui mereätura, prudenter inftituta, civitati föret, facile perfpiciens, nullo modo eam neglexit, verum, quan tum breve imperii tempus, varia? turb$. & perpetna fere bellorum flamma permiferint, navigatio nen! juvare optavit. Sed, ut opus inchoatum, ad flnem pcrducere non potuit Rex Ericas; ita nec al ti us multum, ad clavum fedentibusjohan-, NE III, & SIGI5MUNDO, erexere caput Sveogothica commercia; verum gloriam Regi CAROLO
5*2 ) 12 ( TX reliquifle videntur, fundataurbe Gochoburgenfi, ibi fimul fbcietatem inftituendi mercatoriam. Bellis quoniam plura perfequi impediebattir Carolns IX, fic, fceptracapeflente GUSTA VO ADOLPHO Magno, paucis comparando, plurimis facile praeponendo, commercia novam na&a funt fpem, novum decus, novum dcnique robur. Teftes habemus falli nefcios, privilegia loquor, vario tempo re, variisque conditionibus, clementifliipe focietatibus mercatcriis concefla, quae quidem omnia atque Tingula, mihi ü fumerem enumeranda, fpeciminis hujus anguftos excederemlimites. Addam tantumirodo, Belgarn qucndam, Vilhelmum Vffelinxs, ad xnagnam initituendam focietatem dedifle confilium, quae, per totum orbem terrarum, commerciis daret operam. Nec fpe fefe fruftraturn fenfit nominatus Belga; publicis enim literis Regiis, mercaturam in Afia, Africa & America exercendi, ve nia ipfi non conceditur tantum, verum largis quoque ornatur privilegiis />). Necminori Regina: CHRI STIN AE commercia fuifle cura, präster innumera alia, teftaturcollegium, quod a Commerciis nomen habet, anno 1637 inftitutum, teftatur quoque fedus anno 1641 cum Portugaliis partum. Ut Pub marte friget mercurius; ita propter fere perpetua bella, regnante CAROLOX, pacificas ditefcendi artes & commercia minus tra&avere cives. niam Rex CAROLUS XI Quo- nihil fiorem non tentavit, quod patriae perpetuum s quod commercia & verum civium erigeret emolumentum, pratat hasc inta&a relinquere, quam incomto verborum apparatuperfe qui, ne dicam obfcurare. Id tarnen reticere nequeo, in
f *&*&> ( <S93 Carolum noftrum Xl quodammodo quadrare, quod de Augufto tradit Svetonius c): illum nempe lateri-» tiam accepifie Romarn; marmoream reliquifle. Sic etiam Carolus XI vere Auguftus, mercaturam pene exanimatam fufcepit, recreatam autem & florentem reliqufr. Magnam, quam, tempore CAROLE XII, commercia accepere cladem, fenfim paulatimve, clavo imperii admoto, mitiflimo FRIDERICO I, reparatam efle ketabundi confpeximus. Antea qui* dem commercium cgregie interdum florere videba*- tur, jam vero tanta cepit incrementa, quanta vix & ne vix quidem exfpefhre potuimus. Brevitati litan» tes, unum alterum ve adferamus exemplum. Quis eft, qui ignorat, commercium Turcicum, quod, Levantifka Handeln,vulgo appellari fvevit, aufpiciis clementifftrni Frideric i majorem crevifle in modum, cu jus de utilitäre ita loquicur Nobiliflimus König (7/) : de mårkeliga omftåndigheter råda til et eftertryckeligit bedrifwande af denna handelen, fom beftår i efterföljande förmoner, nämligen i Skeppsbyggeriers och Sjöfartens förkofring, och utwidgande,fabriquernas uphielpande, och bidragande til at erholla Handels-balancen. Quid praeterea emolumenti captura lic Svecia ex mercatura in Indiam Orientakm anno 1731 inftftuta, cuivis vel inde patefcet, quod merces, per fecundum vel tertium prius importari foliras, ibi jam a noftris acquirantur civibus, nbi mercium harum natale eft folum. Eleganter itaque de commerciorum inerementis verba facit > Dom. Clafon (^) : den Gudomeliga för/ynen hade förwarat odödeliga minnesmårken för den fromma Konung
S» ) J4 (, Konung Fridrichs regering : - - handel "och ljofart kommo obegripeligen häftigt i gång igen, - - faftän Rikets gränfor åro trängre, ån de woro förr * åro dock näringsfången flere, och j handelen tillika med kundlkapen om handel wida- 1 re utftråkt. Igitur feliciffima noftra prsedicamus tempora, quibus tot tantaque na&um eft incrementa commercium. Felices utique fuere Romani, quibus fub O&avioÄuguffo vivere licuit, tantam commerciorum gerente curam. Sed longe felicior Sve- "cia noftra, cui Patrem patriae, atque Regem Clementiffimum venerari licet, Oftavii Augufti gloriam laiidesquc fuperantem, ADOLPHUM FR1LFRI- CUM, qui, omnia atque fingula magni Regis officia implens, quod apud Auguftum defiderari potuit, ante öculos ponit. Prseclariflimam itaque de commerciis,tam internis, quam externis, atque numero civium hane ob cauflam adaugendo, foveamus 1 rpem. Precibus igitur D. O. M. fnpplicabimus ardentiflimis, ut non nobis modo, fed pofteris quoque noftris, Sereniflimum & Auguftiffimum Re gem, quam diutiffime praeftare dignetur fuperfti* tern, falvum, florentem. (a) Handelsman Herr Johan Clafons Tal om Sweriges Handels omfkiften. (b) Sup'a cit. Clafon. cfr. Oßvoy for Swenfka Sbdercompagniet d. 14. Junii idzti. item -pri vilegium de anno 1631. d. 16. 061. (c) L, II. c* 2p. (cl) Lär doms ofning. Tom. VI. p. 208. (e) Clafon cit. pt 63. 0 6p. ' * Gloria fit Patri, Nato frt Gloria, San&o Gloria Spiritui, Triadi fit Gloria Sacrae!