CARRUURTEENNA. Waxa aan jecelahay in aan dhegaysto sheekooyinka carruurta. Maalintii farshaxanka ee carruurta Skärholmen 4-aad.

Transkript

1 CARRUURTEENNA BARBAARIN - MADADAALO - GARAADKORIN Tirsigii 2-3 Abril, 2016 Magaasiin carruureed ka soo baxa Iswiidhan Waxa aan jecelahay in aan dhegaysto sheekooyinka carruurta Bogga 8-aad Maalintii farshaxanka ee carruurta Skärholmen 4-aad Marooddi 10-aad Adna Aadan Ismaaciil 26-aad Dalmar 28-aad

2 Tifaftiraha guud Chefredaktör och ansvarig utgivare Musa M. Isse Tifaftiraha labaad/redaktionsekreterare Sayid-Ahmed Dhegey Hawlwadeenada/Redaktionen: Musa M. Isse Matilda Wallin Sayid-Ahmed Dhegey Oscar Trimbel Taageerayaasha/ Övrig redaktion Hassan Madar Amran Ahmed Sofia Idris Huda Osman Saddam Carab Maamulka/Prenumeration: Amran Ahmed ISSN: Waxa soo saara ururka/ges ut av Somali Nordic Culture 4 jeer sannadkii Antal nummer per år carruurteenna@hotmail.com Adress: Sturevägen 7 lgh , Järfälla, Stockholm, Sweden 2 Carruurteenna 2016

3 Macluumaad ku saabsan magaasiinka Magaasiinka Carruurteenna waxa uu u taagan yahay carruurta Soomaalida ah ee Iswiidhan ku dhaqan iyo guud ahaan ba carruurta ku nool caalamka. Waxa uu sannadkiiba afar jeer ka soo baxaa magaalada Stockholm. Magaasiinkan oo dhashay sannadkii 2014 waxa soo saara ururka Somali Nordic Culture, oo ah urur ay ku jiraan arday, qorayaal, barbaariyaal carruureed, macallimiin, saxafiyiin iyo waliba farshaxanyaqaanno. Magaasiinkan waxa loogu talogalay carruurta ay da doodu u dhaxayso 7 ilaa 14 jir. Waxaanay carruurtu magaasiinkan ka heli karaan; barbaarin, sheekoxariiro, maaweello, dhaqan, taariikh, farriimaha carruurta, cilmiga deegaanka, farshaxan, halxidhaale iyo warar. Ujeeddada magaasiinkani waa sidii ay carruurta Soomaalidu u heli lahayd barbaarin iyo maaweelo fiican, korna loogu qaadi lahaa xiisaha ay ubadku u qabaan akhriska iyo qoraalka. TUSMADA INNEHÅLL Maalintii farshaxanka... Bogga 4 Farriimaha carruurta...6 Ciyaaraha carruurta... 7 Waxa aan jecelahay... 8 Marooddigu waa naasleyda...10 Elefanten - världens största Waxa aan Iswiidhan imid...12 Hambalyada dhalashada...15 Galagsiga...16 Sveriges barntidning på somaliska Galax Carruurteenna (c uttalas inte) är en barntidning som riktar sig främst till Somaliska barn i Sverige. Den kommer ut 4 gånger om året och utgivningsort är Stockholm. De flesta texter är skrivna på somaliska, med några undantag av svenska och engelska översättningar. Xasan iyo dhaladii biyaha Hassan och vattenflaskan...19 Wararkii ay saxaafaddu ka qortay Det är föreningen Somali Nordic Culture som startat tidningen år En ideell förening som består av studenter, författare, sagoberättare, bibliotekarier, journalister och konstnärer. Wiilkii mucjisda ahaa Taariikhda Adna Aadan...26 Tidningen riktar sig främst till flickor och pojkar i åldern 7-14 år. Där kan de läsa om stora händelser i världen, spännande äventyr, sagor och aktuella reportage. Det finns också insändare, serier, tävlingar och pyssel i tidningen. Målet med Carruurteenna, är att öka intresset av att läsa och skriva bland alla våra somaliska barn här i Sverige. En fantastisk kvinna...27 Dalmar Muscab...30 Idil nolosheeda...31

4 Wararka carruurta ku saabsan Ururka Waalidiinta Soomaalida ee Skärholmen iyo maalintii farshaxanka carruurta Ururka waalidiinta xaafadda Skärholmen ee magaalada Stockholm oo carruurta u qabtay maaalin ay farshaxanka baranayeen. Goobtu waa guriga dhaqanka ee Stockholm, Ururka waalidiinta Soomaalida ee xaafadda Skärholmen waxa la aasaasay 20 bishii noofambar sannadkii Ujeeddada loo aas aasay ururkani ayaa ahayd sidii bulshada xaafaddaasi ku nooli u noqon lahayd mid isku xidhan, si wadajir ahna uga wada shaqaysa wixii danteeda ah. Si aannu wax badan uga oggaano shaqada ururku qabto waxa aannu waraysi la yeelannay Cabdiwahaab Jirde oo ah guddoomiyaha ururka. Waa maxay ujeeddada ururkani loo sameeyay? - Sababta aannu ururka u aasaasnay waxa ahayd kadib markii aannu aragnay in baahi weyn loo qabo in layska kaashado wixii bulshada ka dhexeeya ee ay ka mid yihiin sida arrimaha carruurta iyo dhallinyarada. Ururku waxa uu bil kasta qabtaa barnaamij maaweelo iyo sheekoxariiro isugu jira. Barnaamijkan ayuu ururku la kaashadaa maktabadda Skärholmen. Waxaana carruurta loo akhriyaa sheeko carruureedka Soomaalida. Dhanka kale waxa ay carruurtu soo bandhigaan sawirgacmeedyo ay si qurux badan u sawirreen. Maxaa kale oo ka mid ah barnaamijyada carruurta? - Dhanka kale carruurta waxa barnaamij farshaxanka iyo farsamada gacanta ah lagu baraa tiyaatarka Skärholmen. Kulankan ayaa ah mid la qabto khamiis walba. Barnaamijkan ayaa ah mid ay ubadku si weyn u xiiseeyaan, kaasi oo noqday meel ay ubadku ku kulmaan, kuna soo bandhigaan hibooyinkooda. Dhinaca kale ururka waalidiinta Soomaalida ee Skärholmen waxa uu toddobaadkiiba hal maalin carruurta ka caawiyaa casharada iskuulka. Taasina waxa ay keentay in ubad badani helaan fursad fiican oo dhanka waxbarashada ah. 4 Carruurteenna 2016

5 Cabdiwahaab Jirde waa guddoomiyaha ururka waalidiinta Soomaalida ee Skärholmen. Waxqabadka ururka Miyaad qabataan kulamo kale? Carruurta oo ku faraxsan kulankii loo qabtay. - Ururka waxa uu sidoo kale qabtaa xafladaha ciidaha iyo waliba bandhigyo dhaqameedyo bulshada lagu wacyigelinayo. Ururka waxa uu wadashaqayn fiican la leeyahay maamulka degmada iyo booliiska xaafadda. Maxaad u soo jeedinaysaa ururrada kale ee Soomaalida iyo carruurtaba? - Waxa aan ururrada kale ee Soomaalida u soo jeedin lahaa in ay iskaashadaan oo ay si wadajir ah uga shaqeeyeen arrimaha bulshada oo ay carruurta iyo dhallinyaradu ugu horrayso. Dhanka kalena waxa aan carruurta ku dhiirrigelin lahaa in ay afka Soomaaliga si fiican u bartaan, kuna dadaalaan waxbarashada. Sidaa waxa yidhi Cabdiwahaab Jirde. Sayid oo carruurta u akhrinaya buugaag. Goobtu waa maktabadda xaafadda Skärholmen. - Sheekooyinka carruurta iyo sawirgacmeedka ayaa lagu qabtaa bishiiba mar maktabadda Skärholmen. - Carruur badan ayaa barta farshaxannimo. Goobta ay ku bartaan waa tiyaatarka Skärholmen. - Waalidka ayaa habeenkii wareeg sameeya, si ay uga hortagaan danbiyada ay samayn karaan dhallinyaradu. Soodiyaarintii: Musa M. Isse Sawirrada: Cabdiwahaab Jirde Ururka waalidiinta Skärholmen Waxa la dhisay Waa urur samafal oo danta guud ka shaqeeya. Waxaana ku jira xubno badan oo ka kooban waalidiinta Soomaalida ah ee xaafaddaasi deggan. Guddoomiyaha ururka waalidiinta xaafadda Skärholmen, Cabdiwahaab Jirde oo la taagan carruurta. Carruurteenna

6 Farriimaha Carruurta/Insändare Mihiim Cabdikariin Cali Magacaygu waa Mihiim Cabdi, waxa aan ahay 9 jir. Waxa aan la noolahay qoyskayga oo deggan xaafadda Upplands Väsby ee magaalada Stockholm. Hooyaday waxa la yidhaa Caasha Cabdillaahi Cali, aabbahayna Cabdikariin Cali Axmed. Waxa ila dhashay saddex gabdhood oo kala ah, Salma oo ah 8 jir, Isir oo ah hal sanno jir iyo Bilan oo hadda jirta hal bil. Waxa aan dhigtaa dugsiga Väsby skolan, waxaanan ahay fasalka 2-aad. Waxa aan jecelahay in aan dhegaysto ama akhriyo sheekooyinka carruurta Soomaalida. Waanan akhrin karaa oo af Soomaaligu iguma adka. Waxa i baray hooyaday iyo aabbahay oo mar kasta ii akhriya buugaagta. Sheekooyinka waxa aan ugu jecelahay sheekada Qayb Libaax. Yaaquub Maxamed Ciise Magacaygu waa Yaaquub Ciise, Waxa aan ahay 11 jir, waxaanan ku noolahay xaafadda Rinkeby ee magaalada Stockholm. Waxa aan dhigtaa dugsiga Kista International school, waxaanan ahay fasalka 5-aad. Waxa aan la noolahay hooyaday Sacdiya Daahir iyo aabbahay Maxamed Ciise iyo walaaladay oo kala ah; Axmed oo 14 jir ah, Khaalid oo 12 jir ah, Yaxye oo 7 jir ah iyo Selmaan oo hal sanno jira. Waxa aan jecelahay in aan ciyaaro kubbadda cagta. Waxa aan taageeraa kooxda kubbadda cagta ee Barcelona. Waxa aan taageeraa ciyaaryahanka Messi. Waxa kale oo aan xiiseeyaa dhegaysiga muusiga iyo waliba ciyaarta xeegada (bandy). Mustaqbalka waxa aan doonayaa in aan noqdo ingineer. Mustaqbalka waxa aan jecelahay in aan noqdo macallimad oo aan dadka wax baro. Wakhtiyada aan firaaqada ahay waxa aan jecelahay in aan dabbaasho, in aan ciyaarta kubbadda kolayga ciyaaro iyo in aan baaskiil kaxaysto. Magaca: Mihiim Cabdikariin Cali Da da: 9 jir Qoys: Hooyo, aabbe iyo walaaladay, Salma, Isir iyo Bilan. Xiise: Akhriska sheekooyinka iyo dabbaasha. Ku nool: Magaalada Stockholm ee dalka Iswiidhan. Magaca: Yacquub Maxamed Ciise Da da: 11 jir Qoys: Hooyo, aabbe iyo walaaladay, Axmed, Khaalid, Yaxye iyo Selmaan. Xiise: Kubbadda cagta iyo muusiga. Ku nool: Magaalada Stockholm ee dalka Iswiidhan. 6 Carruurteenna 2016

7 Farriimaha Carruurta jagi-jagi Salma Cabdikariin Cali Magacaygu waa Salma Cabdikariin Cali. Da daydu waa 8 jir. Waxa aan ku noolahay xaafadda Upplands Väsby ee magaalada Stockholm. Waxa aan dhigtaa dugsiga Väsby skolan, waxaanan ahay fasalka 1-aad. Aad baan u xiiseeyaa sheekooyinka carruurta. Waxaanan ugu jecelahay sheekada Dhegdheer. Ma ilaabo waligay oo mar kasta waxaan hooyaday iyo aabbahay ku idhaa iiga sheekeeya. Marka aan firaaqada ahay waxa aan jecelahay in aan saaxiibadahay la ciyaaro oo aan banaanka kula ciyaaro. Waxa kale oo aan jecelahay in aan baaskiil kaxaysto oo aan walaashay Mihiim raaco ama aan aabbo iyo hooyo suuqa u raaco. Marka aan guriga joogo waxa aan xiiseeyaa daawashada tiifiiga ama in aan moobilka ku ciyaaro. Waxa aan leeyahay saaxiibo badan, waxaana ka mid ah; Nashaad, Luwa iyo Mushtaaq. Mustaqbalka waxa aan rabaa in aan noqdo dhakhtarad indhaha ah. Waxa aan doonayaa in aan caawiyo dadka ay indhuhu xanuunayaan. Cuntada waxa aan jecelahay bariis, makaroone iyo waliba nacnac. Carruurta oo dhan waxa aan leeyahay, af Soomaaliga si fiican u barta. Waxaanan kula talinayaa in ay sidayda oo kale akhristaan buugaagta carruurta iyo magaasiinkan Carruurteenna. Magaca: Salma Cabdikariin Cali Da da: 8 jir Qoys: Hooyo, aabbe iyo saddex gabdhood oo kala ah, Mihiim, Isir iyo Bilan. Xiise: Kubbadda kolayga iyo ciyaarta tiifiiga. Ku nool: Magaalada Stockholm ee dalka Iswiidhan. Sidee loo ciyaaraa? Waxa wada ciyaara laba ama afar qof oo jaalle, jaalle ayay u wada ciyaaraan ama qofba gaar buu u ciyaaraa. Qof ayaa bilaaba ciyaarta. Inta kalena waa sugaan inta uu gef gelayo. Shan dhagax gacanta midig ku soo qaado. Calaacasha isugu wada ururi. Hal mar kor u wada tuur. Inta ay cirka ku maqan yihiin. Gacanta midig dhabarka u rog oo dhiico (god) u yeel. Dhagaxaanta la hoos roor si ay hal mar ugu wada dul dhacaan. Shanta dhagax hal mar kor u tuur si isku siman. Gacanta calaacasha u rog oo dhagxanta la hoos roor si ay ugu soo wada dhacaan. Afar jeer intaa ku celceli oo mar walba shan shan ka tirso. Shanlo (doorka 1aad). Tobanlo (doorka 2aad) Shan iyo tobanlo (doorka 3aad). Labaatanlo (4aad). Haddii dhagaxaanta qaarna calaacasha ku dhacaan qaarna dhulka, kuwa calaacasha kuugu dhacay mid kaliya kala soo hadh, oo kuwaa dhulka yaal ku guro adoo hal (1) dhagax ah kor u laliyay kuwa dhulka yaalana guranaya intaanad kii kor jiray qaban. Intaa ku celceli ilaa aad kuli wada gurato. Afartaa jeer hadii aad gaadho waa dhacdo. Hadba meesha aad ku gefto ayaa kuu tirsan inta qof labaatan gaadhsiinayo ee dhacdo dhalanayso. Labaatan jeer qofkii tirsadaaba waxa uu dhaliyay hal dhacdo. Inta dhacdo ee uu dhaliyaa waxa ay ku xidhan tahay inta jeer ee uu labaatanka gaadhsiiyo isaga oo aan gefin. Ciyaartan waxa aannu ka soo qaadannay buugga ciyaaraha carruurta Soomaaliyeed. Waxaana noo hibeysay Jawaahir A. Faarax oo ah qoraha buuggaasi oo deggan dalka Ingiriiska. Carruurteenna

8 Idileey Cabdinuur oo ku ciyaaraysa barafka. Goobtu waa magaalada Braås. Idileey waxa ay ka sheekaynaysaa nolosheeda Magacaygu waa Idileey Cabdinuur Maxamed, waxa aan ku dhashay magaalada Växjö, waxaana ku noolahay magaalada Braås ee dalka Iswiidhan. Waxa aan ahay 4 jir. Waxa aan la noolahay qoyskayga oo ka kooban aabbahay, hooyaday iyo walaaladay oo kala ah, laba gabdhood iyo hal wiil. Walaaladay waxa ay kala yihiin, Maria 13, Huriya 11 iyo Axmed oo 9 jir ah. Walaaladay waxa ay ku wada dhasheen Muqdisho, Soomaaliya, balse anigu waxa aan ku dhashay Iswiidhan. Waxa aan tagaa dugsiga xannaanada carruurta. Macallimadayda waxa la yidhaa Karina. Waxa aan leeyahay saaxiibo badan oo aan jecelahay. Waxaana ka mid ah; Sahro, Milo, Salmo, Niki iyo Istanbul. Bidix: Hodan Aadan, Idileey Cabdinuur, Huriya Cabdinuur, Maxamed Cabdinuur, Maria Cabdinuur iyo Hani Aadan. Af Soomaaliga waan jecelahay, waxaana i baray hooyaday iyo aabbahay. Waxa aan xiiseeyaa sheekooyin carruureedka Soomaalida. Sheekada aan ugu jecelahay waa sheekada Diin iyo Dacawo. Sidoo kale aabbahay waxa uu ii akhriyaa sheekooyinka Iswiidhishka. Waxa aan jecelahay in hooyaday iyo aabbahay u raaco suuqa. Waxaanan xiiseeyaa in aan barafka ku ciyaaro. Walaaladay iyo saaxiibbaday ayaan bannaanka kula ciyaaraa, waxaanan barafka ka samaynaa kubbaddo yar yar iyo guryo. Mustaqbalka waxa aan doonayaa in aan Stockholm imaaddo oo aan magaasiinka Carruurteenna ka shaqeeyo. Idileey oo ku ciyaaraysa baaskiil, gacmahana ku sidata tufaax. 8 Carruurteenna 2016

9 Idileey Cabdinuur Maxamed waxa ay ku ciyaaraysaa leexo ku taalla gurigooda hortiisa. Waana xilli qaboobe ah oo baraf da ayo. Idileey waxa ay dhawaan noqonaysaa shan jir. Waa ay ka yar tahay da dii toddoba jirka ka bilaabmaysay ee magaasiinku waraysan jiray. Balse markii ay magaasiinka heshay ee ay walaaladeed la akhrisatay waxa ay jeclaatay in ay sheekadeeda nala wadaagto. Maaddaama uu magaasiinkani yahay mid u taagan dhiirrigelinta, barbaartinta, madadaalada iyo garaadkorinta ubadkeenna, waa noo sharaf in Idileey ay doorkan qayb ka noqoto magaasiinka. MAGACA: IDILEEY CABDINUUR MAXAMED DA DA: 4 JIR WALAALO: MARIA, HURIYA IYO AXMED. MAGAALADA: BRAÅS XIISE: SHEEKOXARIIRADA IYO BARAFKA. Sawirrada: Cabdinuur Maxamed Waxa waraysiga qaaday: Musa M. Isse Cabdinuur Maxamed waa qoraa iyo cilmibaadhe deggan Braås. Halkan waxa isna waano inantiisa la wadaagaya Cabdinuur Maxamed oo ah Idileey aabbaheed. Aabbe iska ilaali carada. Cadhadu waxa ay shaqsiyadda qofka u dumisaa sida aboorku u bololiyo looxa ama dhismayaasha looxa ka sameysan. Waxay tashwiish gelisaa qalbiga, waxay sida daruurta oo kale isku dadabtaa dhankaagii wanaagsanaa, soona muuq-bixisaa dulqaadyarida aad u leedahay waxyaabaha qaarkood. Waan seef sheyddaan oo toban af leh oo ay adagtahay in aad galka ku celisid, waxayna ku dhaxalsiisaa shalayn iyo qoomamo raagta. Haddii aad carooto sheyddaanka iska naar oo dheh Acuudu Billaahi Mina Sheyddani Rajiim si ay kaaga ba do ama kaaga yaraato. Carruurteenna

10 Marooddigu waa naasleyda ugu weyn dunida Maroodigu waxa ay ka wada hadli karaan masaafad dhan dhawr kiiloomitir. Waxa ay isticmaalaan hirarka jabaqda oo hooseeya, oo aynaan dad ahaan maqli karin. Marka uu marooddigu cadhoodo, waxa uu sameeyaa dhawaaq aad u sarreeya oo laga maqli karo dhul aad u kala fog. Muddo dheer waxa loo adeegsan jiray marooddiga shaqada warshadaha ee dhanka qaadista iyo goynta dhirta. Dadkuna waxa ay ka dhigtaan gaadiid ay raacaan, oo dushiisa ayey koraan, si ay goobaha carwooyinka iyo debbaaldegyada ugu soo maraan. Tirada marooddigu hoos bay u dhacday, xilliyadan danbe, inkastoo la joojiyey in la ugaadhsado. Foolka marooddiga ayaa tuugta ugaadhsataa ay doonaan in ay iibgeeyaan. Foolka marooddiga oo qaali ah ayaa loo iibgeeyaa dalalka kale, waxaana laga sameeyaa, waxyaabaha la isku qurxiyo, walxo budo ah oo lagu daro dawooyinka ayaa laga sameeyaa. Dhawr kun oo sanno ka hor waxa jiri jiray nooca loo yaqaan Mammut iyo Dvärgeelefant, laakiin waa ay dabar-go een beri hore. Imminka waxa jira laba nooc oo maarooddi oo dunida ku hadhay, nooca Afrika iyo ka Hindiya. Ka Afrika waa ka ugu weyn, oo waxa uu gaadhaa afar mitir oo dhererka ah, culayskiisuna waxa uu gaadhaa ilaa lix tan. Culays u dhigma gaadhi weyn. Kala duwanaanshaha labada nooc, ka Afrika waxa uu leeyahay dhego waaweyn. Gacanku waa xubin muhiim u ah marooddiga. Gacanka wax buu ku cunaa, cabbaa oo ku ursadaa, oo kula hadlaa maroodiyada kale. Gacanka marooddigu waxa uu ka koobanyahay kumaankun muruq, wuxuuna u adeegsadaa in uu wax ku qaado, ku shaqeeyo kuna dagaalamo. Marooddigu waxa uu u noolyahay raxan, oo raxan kasta waxa ay leedahay horjooge. Kuwooda lab waxa ay la nool yihiin kuwa dheddig ilaa ay ka qaangaadhaan. Marka ay qaangaadhaan waxa ay samaystaan raxan kale oo ay la noolaadaan. Imminka waxa jira dhul cayiman oo marooddiga iyo xayawaanka kale ee Afrika iyo Hindiya ay ku noolaan karaan baqasho la aan. Dhulkaa waxa lagu magacaabaa dhulka kaydka ah, waxaana ilaaliya dad ku shaqaalaysan iyo dad isxilqaamay oo aan shaqaale ahayn. Qoraalka iyo sawirradda: Oscar Trimbel Waxa turjumay Sayid-Ahmed Dhegey Heesta Marooddiga Marooddi Marooddi Marooddi cagweyne Markuu cartamaayo Cagaha ku xamaarte 10 Carruurteenna 2016

11 Elefanten - världens största däggdjur på land Det är elefantbetar som tjuvjägare vill ha. Elfenbenet säljer de sedan dyrt till personer i andra länder. Av betarna tillverkas skulpturer och smycken, även mals bitar ner till pulver som används i medicin. Idag finns det områden i Afrika och Indien där elefanterna och andra djur kan få gå fritt, utan att behöva vara rädda för tjuvjägare. De områdena kallas för reservat och skyddas av anställda vakter och frivilliga volontärer. Bild och text av Oscar Trimbel För flera tusen år sedan fans det Mammutar och små dvärgelefanter, men de har dött ut för länge sedan. Nu finns det två sorters elefanter kvar på jorden, den afrikanska och den indiska. Den afrikanska elefanten är störst och den kan bli upp till fyra meter hög och väga nästan sex ton. Lika mycket som en stor lastbil. En tydlig skillnad mellan de indiska och afrikanska elefanterna, är också att den afrikanska elefanten har dubbelt så stora öron. Snabeln är elefanten viktigaste kroppsdel. Med den skaffar elefanten mat, dricker, luktar och pratar med andra elefanter. Snabeln består av tusentals muskler och elefanten använder därför den också till att lyfta tunga saker, arbeta och slåss. Elefanterna är ett djur som lever i stora grupper, där den äldsta är ledaren. Unga hanar går med honorna tills de blir könsmogna, sedan lämnar de den gruppen och slår sig samman med andra hanar i en egen flock. Elefanterna kan prata med varandra flera kilometers avstånd. De använder lågfrekventa ljud, som vi människor oftast inte kan höra. När elefanten blir arg, ger den ifrån sig ett högt trumpetande ljud, som vi alla kan höra på långt avstånd. Elefanten har länge används som arbetsredskap inom skogsindustrin, fått bära och släpat trädstockar. De har också används för att transportera människor på sin rygg och för att göra konster på Cirkus. Antalet elefanter har minskat de senaste åren, fast det är förbjudet att död dem. Dahabshiil Stockholm Adeeg hufan, ammaano iyo degdegsiimo JAAMAC MAXAMED AADAN Bank: SEB eplusgiro Tel: Mobiil: Lycka: Visbyringen 12-KV, Spånga Carruurteenna

12 hooyonimo ku jirey. Waxa aan Iswiidhan imid aniga oo Waxa aan ahay qoys Ilaahay mahaddii, waxa aan leeyahay laba wiil Maxamed-Rashaad iyo Axmed- toddoba jir ah Sawirka bidix waa Malyuun oo 2 jir ah, sawirka midigtuna waa wiilkeeda Maxamed-Rashaad oo 4 bilood jira. Sannadkii 1992-kii ayaan imid Iswiidhan. Bilawgii waxaanu deggenayn tuulo yar oo la yiraahdo Nykroppa. Markii aannu hal sanno deggenayn ayaanu u guurnay magaalo la yiraahdo Flipstad, oo ah magaalo aad u yar. Markii aan imid Iswiidhan waxa aan la socday hooyaday Caasha iyo walaalkay Rooble. Waxa naga soo horreysay walaashay Mulki oo aanu ugu nimid halkan. Markii aan Iswiidhan imid, waxa aan ahaa 7 jir. Dugsiga hoose waxa aan ka bilaabay Nykroppa, fasalka koowaad. Dedaal badan ka dib waa la iga boodsiiyey fasalka saddexaad oo waxaan la bilaabay ka afraad, markii aan fasalkii labaad dhammeeyey. Kadib waxaanu u soo guurnay magaalada Örebro oo ah magaalo weyn. Halkaas ayaan dugsiga hoose, dhexe iyo sareba ku soo dhammaystay. Waana magaaladii aan ku soo koray kuna soo barbaaray. Jaamacadda waxa aan ka galay Örebro. Waxaanan bartay aqoonta Injineernimada oo ah ta dhismaha. Hadda waxa aan ka shaqeeyaa shirkad dhismaha ah oo samaysa dejinta qaab-dhismeedka iyo xisaabinta dhismayaasha waaweyn sida buundooyinka, jidadka iyo dekedaha. Shirkaddan waxa aan u shaqaynayey 8 bilood. Ka hor waxaan ka soo shaqeeyey shirkad kale oo guryaha dhista, taana waxa aan u shaqeeyey 7 sannadood marka laga reebo laba sanno oo aan fasax Malyuun Cali Xuseen Rooble. Da dooduna waxa ay kala yihiin 2 iyo 3 jir. Markii aan yaraa dalxiiska ayaan aad u jeclaa. Anigoo 16 jir ah ayaanu u dalxiistagnay magaalada Dubay. Berigaas aan Dubay tegay ayaan maqlay in Injineernimadu ay muhiim u tahay waddanka Imaaraadka shaqooyin badanna laga helo. Waan jeclaaday waddankaas aan dalxiiska ku tegey,, sidaasaan u jeclaystay in aan barto Injineernimo. Inkastoo hooyaday ila jeclayd in aan barto caafimaadka, bilawgii jaamacadda waxa aan galay qaybta caafimaadka, Biomedical Science, laakiin maan jeclaysan oo markiiba waan iska beddelay. Xisaabta oo aan weligay jeclaa awgeed ayaan doortay Injineernimo. Soodiyaarintii: Sayid-Axmed Dhegey Sawirrada: Malyuun Cali Xuseen 12 Carruurteenna 2016

13 Qoyska Malyuun oo kala ah: Aabbaha qoyska Abuubakar-Siddiiq, hooyada qoyska Malyuun iyo labadooda wiil ee Maxamed-Rashaad iyo Axmed-Rooble sawirkan waxa la qaaday 2014 Malyuun waxa ay ahayd 7 jir, markii ay Iswiidhan timid. - Dugsiga hoose waxa ay ka gashay tuulada Nykropa. - Dugsiga Hoose-dhexe iyo sareba waxa ay ku - dhammaysatay magaalada Örebro. - Jaamacadda waxa ay ka gashay Örebro kuna dhammaysatay. - Billadsharaf ayey ka qaadatay intaanay dhammayn jaamacadda. Billaddaas oo ay bixisay Shirkadda Peab Waxa la siiyey Billad kale oo jaamacadda Örebro markii ugu horreysay ay bixisay. Årets Alumn Carruurteenna

14 XAWAALADDA TAAJ TAAJ MONEY TRANSFER Adeeg deg deg ah, amaano iyo aragti cusub. Ka dir oo ku dirso moobilkaaga. Cheap, fast and reliable ways of sending money around the globe. Simply the best! Vi levererar snabba, säkra och billiga penningtrasaktioner över hela världen. Det finns inget bättre sätt att skicka pengar! Kista Science Tower Färögatan KISTA Haddii aad shaqodoon tahay ama aad doonayso in aad aqoontaada kor u qaaddo la xidhiidh shirkadda Livek Sjuhärad AB. Waxa ay shirkaddani kaa caawinaysaa sidii aad shaqo u heli lahayd. Dhanka kale haddii aad rabto in aad xirfad barato ama aad aqoontaada kor u qaaddo, waxa ay shirkaddani kugu hagaysa waddada saxda ah. La xidhiidh si aad hadafkaaga u gaadho Ahmed Ali Salad Stockholm 14 Carruurteenna 2016

15 Hambalyada iyo farxadda maalmaha dhalashada carruurta Haddii aad sannad buuxisay ama aad ilmo kale u hambalyaynayso noo soo dir farriimaha. carruurteenna@hotmail.com Xilliyadda firaaqada waxaan xiiseeyaa innaan ciyaaro playstation iyo inaan dibadda baaskiilad ku soo ciyaaro. Waxaan xiiseeyaa sheekooyinka carruurta ee Soomaalida iyo kuwa Iswiidhiska. Waxa aan xiiseeyaa Diin iyo Dacawo. Iswiidhiskana waxaan xiiseeyaa sheekada Alfons Åberg. Waxa kale oo aan tagaa dugsi quraan maalmaha sabtida iyo axadda, laba saacadood maalintiiba. Waxaan bartay dhawr suuradood imika. Markaan waynaado waxaan doonayaa inaan dayaxgacmeedka raaco. Waxaan doonayaa inaan meeraha Maaris tago. Waayo waxaan maqlay sheeko xariiro ku saabsan Maaris, markaa waan xiisaynayaa inaan samada u baxo oo aan halkaas ka shaqeeyo. Ku mahadsanidiin curuureey akhiriskiina, waxaanan idinkula talinyaa inaad maqashaan hooyooyinkiin iyo aabbayaashiin. Hambalyo dhalasho Sakariye Khadar Carruureey salaamu calaykum. Yaaquub Kh. Cumar oo hal sanno buuxiyay, Yaaquub waxa uu ku nool yahay Stockholm. Sawirka: Sucaad Magacaygu waa Zakariye Khadar ayaan noqday 6 sanno jir. Waxaan bilaabi doonaa iskuulka bisha siddeedaad. Maalintii dhalashadayda waxaa xaflad la iigu sameeyay goobta caruurtu ku ciyaarto ee Leo s Lekdland. Waxaan casuumay qaar ka mid ah asxaabtayda si ay iila dabbaaldagaan. Saacaddii ugu horraysay meel ayaanu fadhiisanay oo cunto ayaanu cunnay, markii danbana waxaanu tagnay goobaha lagu ciyaaro oo aannu ku ciyaaraynay maalintii oo dhan. Waxaan degganahay magaaladda Växjö, waxaanan la degganahay walaaladay iga yaryar iyo waalidkay. Subeer iyo Salmaan ayaa walaaladay la kala yidhaa. Hooyaday waxa la yidhaa Ifraax, aabbahayna Khadar. Soodiyaarintii Amran Ahmed Carruurteenna

16 Galagsi Jupiter waa meere ka samaysan hawo waana ka ugu weyn. Waana meel duufaan ah oo qabaw. Saturnus sidoo kale waa meere hawo ka samaysan, oo qiiq ku wareegsan yahay. Uranus waa ka toddobaad dhanka qorraxda. Waana goob qabaw badan. Neptunus waxa uu le egyahay Uranus oo waa la mataano. Meere yar (Dvärgplanet) Pluto waxa uu maraa jid ka geddisan ka ay maraan meerayaasha kale waana ka ugu yar. Laakiin laguma tiriyo Pluto inuu yahay meere. Sababtoo ah wuu ka yar yahay oo waa meere u eke (Dvärgplanet). Sawirka kama muuqdo Pluto, yaraantiisa awgeed iyo fogaanta uu ka fog yahay kuwa kale. Dhulka (Jorden) Galagsigeenna waxa la yidhaa jid-jiilaal waxa uu ka kooban yahay kumaankun xiddigood. Xiddig kastaa waxa ay ledahay meerayaal u gaar ah. Habwareegga qorraxdeennu waxa ay ka kooban tahay qorraxda, oo ah xiddig iyo 8 meere, oo ku wareegga. Meere kastaa waxa uu leeyahay dayax ama ka badan. Meerayaashu waxa ay u habaysan yihiin si ka soo bilaabmanta qorraxda. Merkurius ayaa qorraxda ugu dhow, halkaas oo heerkulkeedu gaadho kumaankun derejo. Venus waa ka labaad ee dhinaca qorraxda, waxaanu mataano la yahay dhulka. Jorden (dhulkeenna) waa ka saddexaad dhinaca qorraxda, waana ka keliya ee nololi ka jirto. Dhulkeenna nolol baa ka jirta, oo waxa aynu leenahay atmosfeer. Taasoo fududaysa in aan aragno xiddigaha habeenkii. Atmosfeerku waxa uu innaga difaacaa fallaadhaha qorraxda. Dhulku waxa uu leeyahay cuf-isjiidad ku wareegsan oo innaga difaaca walxaha sabbeeya hawada sare marka ay dhulka u soo dhawaadaan. Ugu dhawaan 75% dhulka bedkiisa waxa goglan biyo. Waana sababta aynu dad, xoolo iyo dhir ugu noolaan karno dhulka. Su aal: Maxaad ka fahantay qoraalkan? Haddii aad hayso soo qor sheeko ku saabsan galagsiga? Qoraalka iyo sawirradda: Oscar Trimbel Waxa turjumay Sayid-Ahmed Dhegey Mars waa mid midab guduudan oo dhagaxaan badan. Waana dhulka badhkii. 16 Carruurteenna 2016

17 Galax Saturnus är också en planet av gas, men den har en ring av stoft. Uranus är nummer sju från solen och där är det mycket kallt. Neptunus är ungefär lika stor som Uranus och det är en tvillingplanet. Dvärgplanet Pluto går i en annorlunda bana än de andra planeterna och är den minsta planeten. Men Pluto räknar man inte med som planet, för att den är en dvärgplanet. Vi ser inte Pluto på bilden, för den är så liten och ligger långt ifrån de andra. Jorden Våran måne som kretsar runt jorden, kan vi se på natten. Här på jorden finns det liv för att vi har en atmosfär. Det gör att vi kan se stjärnorna på natten. Atmosfären skyddar oss också från solens strålning. Jorden har ett magnetfält runt om kring sig, som skyddar oss mot meteoriter, när de närmar sig jorden. Det är ungefär 75% av jordens yta som är täckt av vatten. Det gör att vi människor, alla djur och växter kan leva här. Vår galax heter Vintergatan den består av tusentals stjärnor Varje stjärna i vintergatan har ett solsystem som har egna planeter. Vårt eget solsystem består av vår solen, som är en stjärna och har 8 planeter, som kretsar runt den. Varje planet har en eller flera månar. Våra planeter i ordning från solen Merkurius är närmast solen och där är det flera tusen grader varmt. Venus är den andra planeten från solen och är en tvillingplanet till Jorden. Jorden som är den tredje planeten från solen, är den ända som har liv. Mars är en röda och stenig planet. Den är hälften så stor som Jorden. Jupiter är en planet av gas och är den största. Där är det kallt och stormigt. Bild och text av Oscar Trimbel Su aalo Markii aad qoraalkan ku akhriday af Soomaali iyo Af Iswiidhish kee baa kuu dhib yaraa? Hore miyaad u maqashay galagsiga? Ma jeceshahay in aad carruurta kale ugu sheekayso wixii aad ka baratay qoraalkan? Noo soo dir jawaabaha su aalahan haddii aad xiisaynayso. carruurteenna@hotmail.com Carruurteenna

18 Markii uu toosay ayuu maqlay in ay codkan baxaya uu yahay Dhalobiyoodda, wuxuuna ku yidhi: Haddii aanaad aamusin marka aan seexanayo, ushayda ayaan kugu dhufan. Haddana inuu gam o ayuu isku deyey, markuu wax yar jiifey ayuu maqlay dhalobiyooddii mar kale: Uuuuuuu Uuuuuuuu... Xasan waxa uu si xooggan ugu dhuftay ushiisii dhaladii biyaha, si ay u aamusto. Waanay burburtay oo dhammaan biyihiina ka daateen. Sheekadan waxa aannu ka soo qaadannay buugga magaciisa la yidhaa, Sheekoxariirooyinkii Saxaaraha, sheekooyin ka yimid dhulka Soomaalida. Buuggaasi waxa qoray Oscar Trimbel. Maanta biyaha waxa lagu qaataa caagad, sidaasi daraadeed ma sahlana in ay jabto. Xasan iyo dhaladii biyaha Beri baa waxa jiray wiil la odhan jiray Xasan. Maalin maalmaha ka mid ah, mar uu socdaal dheer u baxayey, ayaa waxa uu qaatay dhalo biyo ah si uu harraadka iskaga ilaaliyo. Si biyuhu ugu fillaadaan, aad buu u kaydsanayey. Markii uu maalin dhan sii socday, ayuu go aansaday in uu ku nageed hadhkiis. Si aanay dhalada biyuhu uga daadan inta uu jiifo, waxa uu ku xidhay xadhig oo ka soo laallaadiyey geedkii. Markii uu gam ay ayey dhaladii bilawday foodhi u dhawaaqaysay: Uuuuuuuuu Uuuuuuuuu... Su aalo: Sheekadan hore miyaad u maqashay? Ma sheeko xiiso badan baa? Maxaad samayn lahayd haddii aad wiilkaasi oo kale noqon lahayd? Waligaa dalkii hooyo miyaad tagtay? Haddii aad hayso sheeko fadlan noo soo dir. Waxa aannu ku soo daabici magaasiinkan. Noogu soo dir ciwaankan: carruurteenna@hotmail.com Xasan wuu soo toosay oo isweydiiyey codkan baxaya waxa uu yahay markii uu doonay in uu seexdo. Laakiin waxba wuu maqli waayey, oo haddana isku deyey in uu gam o. Wax yar ka dib ayuu maqlay codkii oo kale: Uuuuuuu Uuuuuuu Carruurteenna 2016

19 När Hassan vaknade och hörde att det var vattenflaskan som lät, sa han till den: Är du inte tyst när jag försöker att sova, slår jag dig med min stav. Han lade sig ner igen och försökte att sova vidare, men när han hade legat en stund hörde han från vattenflaskan igen: Uuuuuuu Uuuuuuu... Hassan tog då sin stav och slog med all kraft på vattenflaskan, för att den skulle vara tyst. Men då krossades flaskan och allt vatten rann ut. Bild och text är hämtad ur boken Ökensagor berättelser från Somalia av Oscar Trimbel I dag är en vattenflaska av plast och går inte lika lätt sönder. Hassan och vattenflaskan Det var en gång en pojke som hette Hassan. En dag när han var ute på en lång vandring, hade han tagit med sig en vattenflaska för att inte behöva vara törstig. Han var mycket sparsam med vattnet för att det skulle räcka länge. När Hassan hade gått hela dagen beslöt han sig för att vila i skuggan under ett träd. För att vattenflaskan inte skulle välta när han sov, hängde han upp den med ett snöre i trädet. När han hade somnat började det blåsa och då lät det: Uuuuuuu Uuuuuuu... Hassan vaknade och undrade vem det var som förde ett sådant oväsen när han försökte att sova. Men då var det tyst och han somnade på nytt. Efter en stund började vattenflaskan låta igen: Uuuuuuu Uuuuuuu skäl för barnboken 17 skäl för barnboken är namnet på den lilla skrift fullproppad med goda argument för barnlitteratur som Barnboksakademin framställt och som kontinuerligt skickas ut till bibliotek över hela landet. Skriften har översatts till en mängd språk och även tryckts i upplagor som spridits över världen Två av 17 skäl barnboken 1. Boken ger oss underhållning och spänning. Den kan få oss att skratta och gråta. Den kan trösta och visa oss nya möjligheter. 2. Boken hjälper oss att utveckla vårt språk och vårt ordförråd. Carruurteenna

20 Shirkadda Iftiinka aqoontu waxa ay kuu haysaa buugaagta afka Soomaaliga oo noocyo iyo qaybo badan iskugu jirta. Buugaagtaas oo leh kuwa waxbarashada iyo sheekooyinka oo kala ah sheeko xariirooyinka iyo sheeko baraleyda male-awaalka ah. Waxa kale oo aad ka helaysaa suugaanta qaybaheeda kala duwan oo yar iyo weynba anfacaysa. Waxa intaa kuu dheer buugaagta taariikhda, diiniga, qaamuusyada iyo aqoonta cilmiga noocyadooda kala duwan. Wararkii ay saxaafaddu ka qortay magaasiinka Warbaahinta kala duwan ee dunida ayaa wax badan ka qortay magaasiinka Carruurteenna. Waxaanay taasi muujinaysaa kaalinta mihiimka ah ee uu magaasiinku u soo buuxiyay carruurta Soomaalida ah ee caalamka ku kala nool. Halkan hoose ka eeg warbaahinihii wax ka qortay Carruurteenna: Ciwaankani waa Aljazeera English Omhassan bokförlag (Iftiinka-aqoonta) är den ledande utgivaren och distributör av böcker och publikationer skrivna i somali språket. Vi erbjuder ett brett urval av dessa böcker och material till skolor och bibliotek. Vi distribuerar ett brett urval av material från författare och förläggare baserade över hela världen, tillsammans med våra egna publikationer html Ciwaankanna waa Raadiyaha Iswiidhan: mid=103&artikel= Ciwaankanna waa shirkadda buugaagta BTJ: Ciwaankanna waa idaacadda afka Soomaaliga ee Iswiidhan: mid=2172&artikel= Ciwaankanna waa idaacadda afka Soomaaliga ee VOA, waa 23/24/Jan/2016: html Ciwaankanna waa warsidaha Södra Sidan: Vi erbjuder även böcker i många andra afrikanska och asiatiska språk som amhariska, Oromo böcker, swahili och arabiska. La xidhiidh Yuusuf oo ah madaxa shirkaddan. nu-far-barnen-en-egen-somalisk-tidning/ arkpba!5nz8bgjs7ztlfuqlj9ixw/ Ciwaankanna waa maktabadda caalamiga ah ee Stockholm: Adress Stora-tenstagänd spånga +46 (0) yussuf35@hotmail.com Ciwaankanna waa warsidaha Vi i Tensta Carruurteenna 2016

21 Kobcinta akhriska iyo qoraalka Warbixin kooban oo ku saabsan hay adda carruurta ee RÄDDA BARNEN 1. Bad 2. Buur 3. Bakayle Xarafka B Rädda Barnen waa urur u taagan xuquuqda carruurta. Ka dib dagaalkii koowaad ee dunida ayaa waxa la ogaaday in carruur badan oo kor u dhaaftay malaayiin ay ku macaluulayaan dalalkii uu saameeyey dagaalku ee qaaradda Yurub. Dagaalkaasi waxa uu bilaabmay 1914-kii, waxaanu dhammaaday 1918-kii. Dhibaatadaa awgeed ayey bilawday gabadh Ingiriis ahayd oo la odhan jirey Eglantyne Jebb in ay dedaal u gasho sidii loo ururin lahaa carruurtii daadsanayd gidaarada iyo jidadka magaalooyinka ee dalalka Yurub. 4. Balanbaalis 5. Bir 6. Bisad 7. Buug 8. Barkimo 9. Basal 10. Biciid Saddex ka mid ah magacyada kor ku qoran isku day in aad gacanta ku sawirto. Waxa aad sheegtaa laba ka mid ah badaha dunida ugu waaweyn magacyadooda? - Buurta dunida ugu dheer magaceed? Jawaabta ku soo dir ciwaankan: carruurteenna@hotmail.com Gabadhaasi waxa ay ku guulaystay in ay banneyso jidadkii kala xidhnaa si loo caawin karo carruurta, meel kastaba ha joogeene. Waxa ay farriin u dirtay dhammaan dhinacyadii dagaalamayey, oo ay si fiican ugu sharaxday in carruurtu aanay u baahnayn in ay ku dhex dhimato labada dhinac ee dagaalamaya. Sidaa awgeedna loo baahanyahay in la gaadhsiiyo cunto, biyo, dhar iyo daawooyin. Markay taariikhdu ahayd 19 Mey 1919-kii ayey kulankii ugu horreeyey ku qabatay goobta la magac baxday Albert Hall oo ku taalla caasimadda dalka Ingiriiska ee London. Dhawr bilood ka dib ayaa la aasaasay Svenska Rädda Barnen oo afka ingiriisadana ku ahayd Save The Children Fund. Ujeeddada ugu weyn waxa weeye in aan carruurta dhibaato loo geysan, in aan dagaalka lagu qasbin, in ay carruurtu ka badbaaddo dhibaatooyinka dagaal ee ay dadka waaweyni iskaga horyimaaddaan. Dagaaladaas oo dhexmara laba dal ama in ka badan. Dagaalku waxa uu keenaa dhimasho, dhaawac, gaajo, harraad iyo isu socod la aan. Waxa istaagga wax kasta oo nooluhu u baahan yahay. Marka dagaalku socdo waxa xidhma dugsiyada, cusbitaalada, tareemada, basaska iyo wax kasta oo shaqeeya marka ay nabadda tahay. Warbixin dheeraad ah waxa aad ka helaysaa mareegta hoosta ku qoran: Soodiyaarintii Sayid-Ahmed Dhegay Carruurteenna

22 Buuggan waxa qoray Faarax M. Maxamed. Waa qoraa deggan dalka Maraykanka. Faarax buuggan waxa uu hibeeyay magaasiinka Carruurteenna. Mar kasta oo uu magaasiinku soo baxaba waxa aannu ku soo qori doonaa qayb ka mid ah buugga. Bahda Carruurteenna waxa ay u mahadcelinayaan Faarax. Faarax waxa uu ku dhashay magaalada Ceel-Afweyn ee gobolka Sanaag. Waxbarashadiisii hoose ilaa heer jaamacadeed waxa uu ku qaatay Muqdisho. Shahaadada sare ee mastartana waxa uu ku qaatay jaamacadda George Mason University, ee magaalada Virginia ee dalka Maraykanka. Waxaanu bartay maamulka iyo maaraynta. Waxa uu qoray buugaag dhawr ah, sida, Xusuus qor, The great scape iyo Saxarla. Soodiyaarintii: Amran Ahmed 22 Carruurteenna 2016

23 Carruurteenna

24 24 Carruurteenna 2016

25 Baro sida bisadda loo sawiro Barashada Farshaxanka Isku day in aad samayso diinbadeed(sköldpadda). Waxa aad soo diyaarsataa saxan warqad ah, xabag, maqas, qalimaan midabyo kala duwan, maro dun ah iyo waliba warqado midabyo leh. Si aad bisad u sawirto marka hore soo diyaarso warqado iyo qalimaan. Kadib samee shantan shay. 1. Marka hore sawirka koowaad samee. 2. Haddana dhego u samee. Inta aanad diinbadeedka si fiican u midabayn, horta u samee lugo iyo madax. Adeegso maqaska iyo xabagta. 3. Marka saddexaad af iyo san u samee. 4. Haddana indho iyo shaarubo u samee. 5. Marka u danbaysa midabee oo qurxi. Haddii aad jeceshahay sheekooyinka bisadda ama mukulaasha ku saabsan, waxa aad akhridaa buugaagtan. Oo aad ka heli kartid maktabadaha kala duwan ee Iswiidhan. 1. Bisaddii Anbatay, Sayid-Ahmed Dhegey. 2. Kamila and her Somali cat. Faarax Maxamuud. 3. The Golden Cat, Awil Hashi. 4. Barni iyo bisaddeedii Milgo. Musa M. Isse Sidan ayuu noqonayaa diinbadeedkii. Marka aad sidan oo kale u qurxiso tus waalidkaa oo gidaarka ku dhaji si ay carruurta kale u arkaan. Markasta waxa aad midabyada ka dhigi kartaa sida aad jeceshahay. Soodiyaarintii: Matilda Wallin Carruurteenna

26 Taariikh nololeedka Adna Aadan Dadku way la yaabanaayeen oo waxa ay u haysteen in aanay suurogal ahayn. Balse go aan bay lahayd oo in ay dadka caawiso ayay dooratay. Maaddaama ay yaraayeen shaqaalaha caafimaadku, oo qaar badani ku dhinteen dagaaladii, halka qaarna ay dalka ka qaxeen, waxa ay Adna bilowday dugsi lagu tababaro kalkaalisooyin cusub. Sannadkii 2000 ayay dugsigaasi ku bilowday 30 kalkaaliso. Sannadkii 2002 waxa si rasmi ah loo furay cisbitaalkii. Waxaana loo bixiyay Edna Adan Maternity Hospital, taasi oo micnaheedu yahay Cisbitaalka dhalmada ee Adna Aadan. Adna Aadan oo la taagan arday ka qalinjabisay jaamacadda cisbitaalka Edna Aden. Cisbitaalka Adna Adan maanta waxa uu ka mid yahay kuwa ugu waaweyn magaalada Hargeysa. Waxaanu leeyahay laba waaxood oo qaliinka lagu sameeyo. Waxa kale oo uu leeyahay waaxyo kala duwan oo shaybaadhka lagu sameeyo. Adna Aadan Ismaaciil waa umuliso. Waxa ay cisbitaal ka dhistay magaalada Hargeysa. Cisbitaalkaasi waxa uu caawiyaa kumanaan kun oo carruur ah. Adna Aadan Ismaaciil waxa ay sannadkii 1937 ku dhalatay magaalada Hargeysa. Aabbaheed waxa uu ahaa dhakhtar, waxaanay nasiib u heshay in ay ka mid noqoto ardaydii ugu horraysay ee waxbarasho ugu tagta dalka Ingiriiska. Halkaas oo ay ku soo baratay kalkaalisanimo. Adna waxa ay noqotay gabadhii ugu horraysay ee Soomaaliyad ah ee gaadhi kaxaysa. Adna Aadan Ismaaciil waxa guursaday Ilaahay ha u naxariistee siyaasigii weynaa ee Maxamed Xaaji Ibraahin Cigaal, oo sannadihii ahaa raysalwasaarihii Soomaaliya. Sannadihii , ahaa madaxweynihii Somaliland. Sidoo kale Adna waxa ay noqotay wasiirka arrimaha dibadda ee Somaliland sannadihii , iyada oo ahayd gabadha kaliya ee wasiir ahayd. Adna in badan waxa ay ku riyoonaysay in ay cisbitaal dhisto oo ay dadka caawiso. Markii ugu horaysa waxa ay xarun caafimaad ka dhistay magaa lada Muqdisho. Balse dagaaladii ayaa dhacay oo umay suurogalin in ay riyadeedii gaadho. Waxaanay taasi keentay in ay dalka ka tagto. Waxa ay shaqo ka bilowday haayadda qaramada midoobay ee WHO (World Health Organization). Halkaas ayay wakhti dheer ka shaqaysay. Waxaanay aad uga shaqayn jirtay sidii loo joojin lahaa gudniinka fircooniga ah (omskärelse). Markii ay Adna Aadan Ismaaciil noqotay hawlgabka, waxa ay bilowday sidii ay cisbitaal u dhisi lahayd. Waxa ay diiday in ay ku noolaato oo ku raaxaysato Maraykan iyo Yurub. Waxa ay iibisay dahabkeedii, gaadhigeedii Mercedes ahaa. Lacagtaasi iyo lacagtii hawlgalba loo siiyay ba waxa ay ku dhistay dhakhtar weyn oo ku yaalla magaalada Hargeysa. Waxa kale oo cisbitaalka ku yaalla maktabad iyo waliba goobo wax lagu barto. Maanta cisbitaalkani waxa uu noqday goob lagu sameeyo cilmibaadhisyo kala duwan oo caafimaadka ku saabsan. Waxaanu kaalinta 13-aad kaga jiraa cisbitaalada ugu wanaagsan qaarada Afrika. Hadafka uu u taagan yahay cisbitaalkani waa sidii uu adeegyo caafimaad u siin lahaa bulshada iyo waliba sidii loo caawin lahaa dadka buka. Ujeeddaduna waa sidii carruurtu u heli lahayd nolol fiican, hooyooyinkuna ay si wanaagsan ugu heli lahaayeen meel wanaagsan oo ay ku umulaan iyo sidii kalkaalisooyin loo tababari lahaa, loogana hortagi lahaa gudniinka fircooniga ah. Waa qof wanaagsan oo horumar fiican sameeyay. Waana qof mudan in lagu daydo. Halkan hoose ka akhri macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan Adna Aadan Ismaaciil iyo waliba cisbitaalkeeda. org/ Soodiyaarintii: Matilda Wallin Waxa turjumay: Musa M. Isse Sawirka: Edna Hospital 26 Carruurteenna 2016

27 En fantastisk, stark och modig kvinna! tag i personal som skulle jobba där? Jo, hon startade en utbildning för sjuksköterskor. År 2000 började en sjuksköterskeutbildning i Hargeisa och den första klassen hade 30 elever. När sen sjukhuset var färdigt fanns det tillräckligt med utbildad personal. År 2002 invigdes sjukhuset och det heter The Edna Adan Maternity Hospital. Marwo Edna Aadan oo la sawiran saygeedii hore Maxamed Ibraahin Cigaal oo markaa ahaa raysalwasaarihii Soomaaliya iyo madaxweynihii hore ee Maraykanka. Sjukhuset är idag en av de största byggnaderna i Hargeisa och har 2 operationssalar, flera laboratorier, ett bibliotek, en datorsal, en sjuksköterskeutbildning och en barnmorskeutbildning. Idag har sjukhuset blivit en viktig plats för forskning inom medicin i Somaliland. Just nu rankas sjukhuset som nummer 13 på hela den afrikanska kontinenten! Edna Aden är barnmorskan som byggde ett sjukhus i staden Hargeisa. Detta sjukhus hjälper nu till att rädda tusentals barn och vuxna i Somaliland. Edna Adan Ismail föddes 1937 i Hargeisa. Hennes pappa var läkare och kanske var det därför som Edna fick åka till London och utbilda sig till sjuksköterska. Hon var den första flickan från Somalia som studerade i Storbritannien. Det sägs också att hon var den första somaliska kvinnan som blev utbildad barnmorska och den första som lärde sig att köra bil! Hon gifte sig med politikern Mohamed Haji Ibrahim Egal som var Somalias premiärminister ( ) och Somalilands president ( ). Edna var själv utrikesminister i Somaliland (då den enda kvinnliga ministern). Edna hade en dröm om att bygga ett sjukhus och hjälpa sitt folk. Det första sjukhuset Edna Aden började bygga var i Mogadishu på 1980-talet, men inbördeskriget i Somalia började innan sjukhuset var klart och Edna blev tvungen att lämna landet. Hon bodde sedan utomlands i många år och arbetade bland annat för WHO (World Health Organization Världshälsoorganisationen) som är en del av FN. En viktig sak som hon arbetade mycket med under de här åren var att få ett slut på kvinnlig omskärelse. När Edna började närma sig sin pensionering så ville hon återigen uppfylla sin dröm om att bygga ett sjukhus i sitt hemland. Istället för att ta det lugnt och leva ett bekvämt liv i New York, London eller Paris, så sålde hon sin Mercedes, sina smycken och tog sina pensionspengar och började bygga ett sjukhus i Hargeisa. Många av hennes vänner tyckte hon var galen som ville göra detta! Hon fick en bit land av Hargeisa stad - det hade tidigare varit en soptipp där! Nu kunde hon sätta igång med att förverkliga sin dröm. Edna förstod tidigt att det fanns ett problem och det var att det inte fanns tillräckligt många utbildade sjuksköterskor i landet. Många hade dött i kriget och många hade tvingats fly. Hur skulle hon lösa denna situation? Om hon byggde ett fint sjukhus, hur skulle hon då få Carruurteenna 2016 Sjukhusets och Ednas mål är att hjälpa till att förbättra människors hälsa och hjälpa dem som är sjuka eller skadade. En av de viktigaste sakerna sjukhuset jobbar med är att göra så att små barn får det bättre och att mammor ska kunna föda sina barn på ett säkrare sätt. Hon fortsätter också att utbilda sjuksköterskor och barnmorskor. Och hon kämpar vidare för att inga mer flickor ska behöva bli omskurna. Vilken kvinna! En riktig hjälte och förebild. Vi behöver fler kvinnor som Edna Aden. Här kan du läsa mer om sjukhuset: Text av Matilda Wallin Bild av Edna Hospital 27

28 Dalmar waxa uu ku nool yahay magaalada Muqdisho. Waxa uu ka dhashay qoys ladan. Dalmar waxa uu ku koray deegaan nabad iyo barwaaqo ah. Waxa uu tagaa dugsiga. Galabtii waxa uu saaxiibadii la ciyaaraa kubbadda cagta. Maalmaha khamiista iyo jimcaha waxa uu qoyskiisa u raacaa xeebta Liido. Dalmar waa uu xiiseeyaa dabbaasha. Waxa uu jecel yahay in uu sheekooyinka carruurta dhegaysto. Habeen kasta inta aannu seexan waxa u sheekaysa ayeeydii Siraad. Dalmar waa sheeko-carruureed taxane ah oo uu curiyay Musa M. Isse. Sheekadani waxa ay si taxane ah ugu soo bixi doontaa magaasiinka Carruurteenna. Mustaqbalka dhawna waxa ay noqon doontaa buug carruureed ku qoran afafka Soomaaliga iyo Iswiidhishka. Waxa sawiray Cali Axmed. 28 Carruurteenna 2016

29 Dagaal weyn baa ka dhacay magaalada Muqdisho. Dad badan ayaa ka qaxay. Dalmar gurigoodii waxa ku dhacay madfac weyn. Gurigii dhinac baa dumay. Dalmar waa uu naxsan yahay. Hooyadii iyo aabbihii waxa ay ka werwersan yihiin sidii ay carruurtooda u badbaadin lahaayeen. Waxa ay ka baqayaan in la dilo. Dagaalkii wuu sii weynaaday. Dad badan ayaa ku dhintay, kuwo kalena way ku dhaawacmeen. Dalmar qoyskiisii waxa ay go aansadeen in ay magaalada ka baxaan. Waxa ay ka tageen gurigoodii. Ma ay haysan cunto. Way gaajoodeen, waanay daaleen. Waxa ay ku baxsadeen diyaarad. Waxaanay ka baxeen Muqdisho. Dalmar är en tecknad somalisk barnserie, som Musa M. Isse har skapat. Serien kommer att vara med i alla nummer av tidningen Carruurteenna. Längre fram kommer Dalmar också ut som barnbok, både på somaliska och svenska. Carruurteenna

30 Muscab waxa uu rabaa mustaqbalka inuu noqdo dhakhtar daweeya dadka gaar ahaan cudurrada ku dhaca lafaha. Ardayda ay dugsiga wada dhigtaan si fiican ayuu ula dhaqmaa. Isaga iyo saaxiibadii waxa ay iska caawiyaan casharada iskuulka. Wakhtiga nashada lagu jiro dugsiga, waxa uu la sheekaystaa ardayda. Waxaanay inta badan ka sheekaystaan sheekooyinka carruurta, sida, Diin iyo Dacawo iyo kuwo kale. Waxa kale oo uu jecel yahay in uu akhriyo sheekooyinka carruurta ee af Soomaaliga ku qoran. Muscab si fiican ayuu u ixtiraamaa waalidkii iyo macallimiintiisa. Waxaanu markasta dhegaystaa hadalkooda. Haddii uu caawimo u baahan yahay waa uu waydiistaa. Muscab Daa uud Daahir Muscab waxa uu ku nool yahay dalkii hooyo Muscab Daa uud Daahir wax uu ku dhashay magaalada Hargeysa sannadkii Waxa uu dhigtaa dugsiga hoose ee Ileys ee maglaada Hargeysa waana fasalka 1-aad. Sidoo kale waxa uu dhigtaa malcaamada Qur aanka. Maalinta jimcaha waxa uu tegaa masaajidka si uu ugu soo tukado salaada jimce. Waqtiyada qaar waxa uu TV-ga ka daawadaa filim kartoon. Magaca: Muscab Daa uud Daahir Da da: 8 jir Ku nool: Hargeysa Xiise: kubbadda cagta, ciyaarta roodhi-kowda, leexada, orodka, akhriska iyo daawashada tiifiiga. Muscab waxa uu fasax yahay Khamiista iyo Jimcaha. Labada cishaba waxa uu tegaa garoonka oo waxa uu la soo ciyaaraa carruurta ay isku filka yihiin iyo walaaladii. Ciyaaraha uu jecel yahay waxa ka mid ah; kubbadda cagta, roodhi-kowda, leexada iyo orodka. Muscab oo isku diyaarinaya iskuulkii. Qoraalka iyo sawirrada: Saddam Xuseen Carab Muscab oo ku ciyaaraya goob carruurtu ku ciyaarto oo Hargeysa ku taalla. 30 Carruurteenna 2016

31 sheekadan waxa soo diyaariyay Huda Osman iyo Sofia Idris FARRIINTA MAGAASIINKA Wax akhrisku waxa uu kobciyaa garaadka qofka. Waxbarashada dugsiga uun kuma koobna wax akhrisku ee waa in aad akhridaa buugaagta aqoonta, maaweelada, wararka iwm. Inta qofku yaryahay ayuu ku barbaaraa akhriska oo uu saaxiib la noqdaa maktabadaha iyo goobaha kale ee akhriska. Sidaa awgeed farriintani waxa ay ku socotaa waalidka oo ah macallinka koowaad ee barbaariya ubadka. Sida ay caddaynayaan cilmibaadhayaal ku takhasusay afafka. Waxa ay sheegaan in ilmaha yari uu baran karo dhawr af oo aan ahayn afkiisii hooyo. Waa haddii loo miisaamo afafka uu baranayo. Waxa kale oo la ogaaday in afka hooyo uu yahay afka ugu mihiimsan, ee lama dhaafaanka ah. Qofka aan afkiisa koowaad si fiican u baran, ma baran karo afafka kale. Haddii uu bartana waxa ka maqan qayb muhiim ah oo waxa uu tebayaa afkiisa hooyo. Magaasiinkan Carruurteenna, waxa uu dhiirrigelinayaa barashada afka soomaaliga. Si ay u helaan carruurtu wax xiisegeliya oo ay akhriyaan, waxa uu magaasiinkani xoogga saarayaa maaweelada, wararka, sheekooyinka, barashada farsoomaaliga iwm. Tirsigan oo ah kii labaad ee sannadkan soo baxa, waxa aad kula kulmi doontaa wax badan oo carruurta xiisegeliya. Tirsigiiba waxa lagu soo qaadan doonaa ilmo yar oo ka warbixinaya noloshiisa, dugsiga uu dhigto iyo waxa uu xiiseeyo xilliga firaaqada iwm. Carruurteenna

32 32 Carruurteenna 2016