D ISSER TATIO G R A D U A LIS, D E BIBLIOTHECIS MEDII ÆVI i n SVIOGOTHIA, QUAM, V E N IA / i M P L ISS. F A C U L T. PH IL O S. U PSA L. - J.Q MÏ<2 IT Ï'pJJ JO XjL Olûlritlfi> ; X 0... PRÆSIDE M ao. E R IC O A l F A N T*, H IS TOR. PRO F. RE.G. ET ORD. S. R. S. M. nlf f ^ U' «< * ß 1 E k 2 r! *!»! V, ;,* J P U B L IC O E X A M I N I M O D E S T E S U B M I T T I T Petrus Fabian. Aurivillius, VESTROGOTHUS. IN A U D IT. G U S T. MAJ. D. X X III M A JI, M D C C L X X X II, H. A. M : s. U P S A L I Æ, TYPIS JOHAN. ED M A N, DIRECT. ET REG. ACAD. TYFOGR.
S:Æ R:Æ M:TIS REGNIQUE S VIO - GOTHIGI SUMMAE FIDEI VIRO ET SENATORI, REGIAE ACADEMIAE UPSALIENSIS CANCELLARIO, REGIORUM ORDINUM EQUITI ET CO M M EN D ATO RI, ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE r*f,? X ^ COMITI AC DOMINO, DOM. CAROLO RUDENSCHÖLD, f i r f j i i»t w f ' r * C- L li.u f - i ii. i* *1 i C w JJ V J. f t MAECENATI SUMMO. I ICZl
-V v'r V ' ' E a ja m o lim placuit t i b i, h e r o s e x c e l l e n t i s s i m e, y «w» w favoris amplitudine, tum Maternum Avum meum} o&ogenarium nunc Senem, tum Paternum etiam, ante bos quadraginta annos, pie defuti Elutu y beare; tot quoque Patri meo, cui adhuc tnereri contingit in Academia, quae aufpiciis tota lata-
U t il titt TU IS, clementia document a continue indulges, ut qua meos ipßus fen fus inflammat, pietatem publice denique [ubje&iffimo aufm fludio profiteri. Eft hac unice, otowv, u t, immaturi licet ingenii, dum adulta diligentia, qualicum que fpecimini, crefc enti que adeo cet at i mea Patrocinium, 71/0 cclfius aliud, mihi quidem, nunc cogitari nequit, fupplici expetere prece fuflineam, z» *r uoto quae una mccum communi zelo Upfalienfis Academia? tfc Patria univerf a, pro t u a, h e r o s e x c e l l e n t i s s i m e, perenni incolumitate fundere nunquam definit. ILLUSTRISSIM I EXCELLENTISSIM IQUE NOM INIS TUI tlmi22ith3ji3dxj 20Ä2H <I2IT tm\o W f t U j, (VR\nvü wwrjk ûiov&\ S Î 3 Â ( H ù '. i 7. X U A V i *... ; ' - - î t r a v Ä v! / * j r v. *, t w. «i ç \ t \w.wl < v.\ <*<. ^ SkVî\ < V.u\\iuu Vvi YViVüVt Ytl'afcS. W'.l -%^ïa cultor devotiflimus PETRUS F A B IA N U S A U R IVILLÏUS.
N on multo port inventam fcribendi artem evalui fle ftudium colligendi fervandique (ollicitius ea, quae litteris fuerant exarata, videtur ad fidem eo pronius, quo majori pretio fefe commendaverint prima haecce arris utiliflïmæ fpeciminaj ita ut, licer omnis de Bibliothecis antediluvianis difquifitio, utpote meris conje&uris nixa, cenferi debeat & inutilis & temeraria ; negari tamen vix poflit librorum collectiones apud gentes antiquiflimas fuifle inflitutas. Celebris eil Bibliotheca Alexandria: a PTOLEMAEO PHILADELPHO illiusque fuccefloribus conquifita, quæ tempore CÆ SARIS, fub bello Alexandrino, igne periit, & in qua fuifle teftatur Seneca a) quadringenta, Gellius autem b) feptingenta millia voluminum. Neque minor eil fama Bibliotheca:, quam Pergami condiderant ATTALUS I & EUME NES II, quamque ducentis millibus voluminum divitem, GLEOPATRÆ muneri datam, ab A N T O N IO, au tor eit Plutarcbus c). Carthagine, Athenis, Romae & Conllantinopoli tam publicis, quam privatis fumtibus eximios fuifle comparatos librorum thefauros docent illarum urbium annales. Et poftquam, Arabes inter, laetius efliorefcere occeperant litterarum ftudia, hi quoque omnem impenderunt operam libris optimis undique anquirendis, ita ut non folum plurimi Chalipharum copiam eorum haud fpernendam collegerint, fed etiam in privati cujusdam hominis litteraria gaza centum & feptemdecfm millia voluminum fervata fuerint, tefte Herbeloto d ), Vi- A guit a) D e Tranquillit. animi c. IX. h) N o ft. A ttic. Lib. V I. c. X V II. c) In A n t o n i o. E dit. Parif. 1624. T. I. p. 943. i ) Biblioth. Orient, p. 307.
guit in hac genre tum maxime fcientiarum & eruditionis omnigenæ cultura, cum pars illa Europæ, quæ hodie numerofis adeo fplendet Bibliothecis, involuta jacêbat tenebris ignorantiœ & barbariei iflius, qua, proprio quafi chara&ere, diflingvi folent tempora medii ævi. Neque negandum, quod hoc ipfum aevum, fi rei litterariae flatum refpexeris, nulla ex parte poflit comparari cum aetate florentis Graeciae aut Romae, multo minus cum faeculo XVI & fequenribus; attamen veras efle flngulas, quæ de torpore & infcitia horum temporum circumferuntur vulgo, narrationes, nemo fibi facile perfvadebit, qui hiftorica documenti diligentius excuderit. Certe, quod ad patriam noftram attinet, iniqua omnino cenfenda funr multorum judicia, quibus exploratum videtur, Borealium regionum incolas, per totum illud medii ævi fpatium, crafla rerum omnium laborafle ignorantia* Longe enim alia fvadent, quæ fuperfunt adhuc, pauciora licet, v.etuftatis monumenta. Docent, noftra in gente minime negle tam fuifle litterarum curam, immo extitifle viros, qui & cives inter & apud exteros eruditionis haud vulgaris laude eminuerunt. Indicant quoque non obfcure, pluribus in locis publicas fuifle indituras Bibliothecas vel Librarias, uti tunc appellabantur. Harum tamen quum nulla continua exflet. hidoria, placuit fparfa veterum tediiponia in unum collegia inter fe conferre, ut eo clarius pateat, quam adhibuerint majores noflri induflriam in iflis (ludiorum adminiculis comparandis. Et poftquam deprehendimus, eorum fæpius repetita conamina non omni caruilfe fucceflu, exiftimavimns Hidoriæ Sveçànæ Litterariæ amatoribus non ompiuß difplicituram brevem illorum expofitionem, quæ de Bddrot+>eeis-med+i ævi 4n S-vtogoflm 4ic-uk -ex-pi-fcari. Neque a propofiro abderruit, quod facile praevidebamus, fo re, ut a multis cenferetur in re minutula collocata p pe-
opera. Speramus enim, ab aequis rerum.æftimaroribus, fepolira temporum antiquiorum confideratione, nullam unquam inflittii comparationem inter Bibliothecas Europae hodiernas & vetuftas patriae noftrae librarias, neque ex hac collatione temere mox definiri, quo logo habendae fint hæ, quarum non nili exiguas jam filtere licet reliquias. Longe enim diverfa fuit ratio iltius aetatis a rroltra, cui inventa ars typographic ingentem adeo librorum copiam largita eft. Antea, quum manu erant fingula exaranda, quae pofterirati traderentur, innumerae fiefe librorum amatoribus offerebant difficultates, quæ præfenri tempore nec cognofci, nec æltimari re le posfunt. Pauca admodum inveniebantur exemplaria cujuslibet libri & haec ipfa maximi conflabant, praeferrim poftquam, occupata fæculo VII a Saracenis Ægypto, interrupta prorfus fuere gentium Europaearum in his terris commercia. Praeclufo enim tum aditu ad papyrum Æ- gyptiacam., mirum in modum crevit difficultas obtinendi membranas, librariorum ufibus fufficientes, immo multis in locis, licet ingenti oblata pecunia, impetrari amplius non.poterant. Ortam hinc inlig.nem librorum caritatem teftantur exempla in a tis hujus aevi haud infrequentia. Sic fæculo XI Exemplar Homiliarum Haimonis, Epifcopi Halberfladienfis, fibi comparaffe Comitiffam quandam Andegavenfem pretio ducentorum ovium refert MubiUon e). Initio fæculi XV vendidit Francifcus Fogçius Antonio de Palermo Liviutri, viginti Ac centum aureis f). Quin etiam verfus finem hujus fæculi, LUDOVICO XI Rbafis, medi- A 2 ci t ) Annal. O. S. B. T. IV. L. ö r, n. 6. Parifl 1707. p. 574. f ) Denis Bücher kunde p. 85. T. I. Scripfit Antonius ad R egem A L PH O N SU M hac de re inter alia : Illud n prudentia tua /cire defidtro, uter y ego, an Poggiut, melius fecerit. Is ut vi! latu Florentia emeret, L i s vium, quem fu a manu pulcherrime fcripferat, vendidit: ego ut Livium e~ mam, fundum profiripfi..
ci Arabis, opera commodare noluit Facultas Medica Parilienfis, antequam magnam vim fupelle&ilis Regiæ oppignoraverar & vadem infuper reftituendi libri, llluflriorem quendam Optimatium dederat g). Eadem, fi non majori, temporum iniquitate laborafle Patriæ eruditos fatis indicant verba Teftamenti Ifra'élis Erlandi, Epifcopi Arofienfis, init, fæculi XV confignati: Decretum Dccretales, que eruimus pro EI talentis cupri, que tum valebant centum marcbis denariorum h. e. fecundum rationem noftræ monetæ i6o Thai. imp. item Mijfalis, quem habuimus emptum pro decem marcbis argenti puri, h. e. 80 Thal, imp. b). Hominis igitur communis fortis non erat, læ-t tlorem aliquam meffem librorum colligere, quum ad u- num alterumve coemendum vfx fufficerent facultates ditiorum Principum atque Ecclefiarum. Neque igitur mirum, fi, quem librum aut cafus felicior, aut hereditas alicui indulfiffet, hunc ille moriens, tanquam cimeliorum omnium pretiofilfimum, Monafterio vel Ecclefiæ vicinæ pro remedio animae fuœ donaverit. Itaque tantum abeft, nt jure quis offendatur paucitate codicum in Bibliothecis noftratium antiquioribus, ut potius mirari fubeat, illis y quibus præ exteris longe graviora disjicienda erant obliacula, lieuilfe tamen fuos in loculos eam inferre variorum Scriptorum turbam, quam re vera collegerint. N e que illis vitio quis vertat ipfum dele tum librorum. Fuere enim Bibliothecae, quarum ad nos aliqua notitia pervenit, fingulæ aut Cathédrales aut Monachales. Et laudem potius, quam vituperationem meruiffe videntur harum antiflitcs, quod omnium primo ejusmodi conquifiverint libellos, qui eorum officiis cognofeendis & rite exer- g) Gnbr. Knudf, A ddit, à I Hiftoir. de L O U IS X I, par Comminer, edit, de du Freftroi, T o m. 4. p. 281- b) Stjcrnman, A nm irkn. vid. F ttri N igri Hiftoria om Vefteräs. Bifkop. p. 54.
... in Svfagàtbia. r.:n f érceridis maxime infcrvieba'nt 5 & cum ad hos om nes.emendos atque defcribendos, nec tempus, nec reditu# or* dinarii fufficerent, merito excufandi, fi aliorum, illis certe, minus utilium collectionem penitus neglexifle deprehendantur. Accedit quoque, veteres Scriptores illa aetate fuiffe perraros, ita ut, licet horum opera vel fummo ftudio perquifiviffent noftrates,non tamen potuiffenf voti fieri compotes. Favet huic conje&uræ haud dilîimilis penuria AuClorum Clafficorum apud exteras nationes. Certe in Gallra faeculo nono fruftra quaerebantur Inftitutiones Quintiliani & liber Ciceronis de Oratore, fi fides habenda fuerit Lpiftolæ Abbatis cujusdam Ferrarienfis, in qua Papam magnqpe^e obt^efiatur, ut horum apograjfha übi ad tempus permitteret i). Quæ raritas Scriptorum Graeci atque Romani fermonis etfi varias habuerit cauffas ; praecipuis tamen adnumerandus, quem nuper tetigimus, membranarum defe&us, cujus levandi gratia antiquam codicum feripturam delebant M onachi, ut Tua illis inferiberent Breviaria, Mifialia & Legendas. Quantam ftragem librorum melioris notæ pefîîmum hoc confijium fecum attulerit, vel inde facile eft judicatu, quod ex innumeris, a fe diligentius examinatis manuferiptis Codicibus, maximam partem membranaceorum, exceptis, qui fæcuk) XII antiquiores, in numerum referiptorum referendam duxerit Montfaucon k). De cetero quam caute fit procedendum in Aciis medii aevi, five politicis, five litterariis examinandis, neminem fugit, qui ja&uram monumentorum Patriæ, non una vice fattam, haud ignoraverit. His deficientibus, vix quidquam certi ftatuere licebit de Bibliothecis priftinæ ætatis, quarum vera initia, incrementa &fata denique cetera^ qua magnam par- A 3 tem, i ) M u rator. A ntiqv. vol. 3. p. 835* *) M ém. de 1 A cadem, des Infcript. T. V I in 4. p. 6 0 6.
tem, ignoramus. Pericruat fimul cum ipfis libris haud pauca, quæ de his adnotaverant illorum poflfeflbres, Larenr tamen forte etiamnum alicubi quædam huc fpe&an«' tia documenta, quorum examen ubi tavenrior in pofterum occafio impertierit, negligere haud fahe fas fuerit,'^fi / quae in præfétitia B. L. cènfuræ licuit fubjicere collectanea,1no«prorfus ingrata fuiffe deprehendantur* < ri % II. In METROPOLI REGNI, nominis celebritate reliquas cöllcftäs olim Bibliothecas facile vincit Francifcanorum in Moiiafterio Gràmnnkebolnt /). Prima haud dubie initia habuit circa finem fecufi XIII j anno enim Dît 1270 fundata eft domus fratrum minorum Stockholmise, ut ipli in Diario ad IV Non. Januar, adnotarünt w), licet ex libris etiamnum refiduis qui expreffirm fervant anni mentionem, nullum invenerim An. 1348 antiquiorem. Inter e.qs,1qui fttam!librarlæ huic augendae ornandaeque operatn dicarunt, eminet Kamitus Johannis, cujus nomen & merita ih pluribus codicibus comparent. Ex. gr. in cod. membran, föl. qui nunc eft Upfaliæ, legitur: Liber af/ig natus conventui Stokbolmenß, per fratrem Ka mit um J o hannis, Sacrae Theologiae B acc a laureum, ordinis gîte minorum ciiftodem gardianum Stokholmenfem imjuifttoremque noll rum; dè elimofinn fua^ fuperfunt piares libri præfato conventui 'Stokbolmenß ajjignati, per intytulationem nominis fui de expresfo anna 8? praeditiorum, verbis biff?: quia iff ins libri [externos in bunc modum fumptos a capfa antique libtrarie renovari ac - - * //-* - > 0 Hujus manfciotfem (ioiït Ahr, A ndr, A ufer mannus, in H ifh Liturgie. Me/fentus, Scond. Illuftr. T. X V. in Dpdic. R hyzelius, M onafteriolog. p. 3 8, 3Q, 40. 0. Celfius, Hift. Bibi. Upfal. p. 16. M. Cel/tus, Hift. Bibi. Stoclcn. p. 4. ftörretnisf Stritt, in HîîE 'm b l. U pfal. p. 26. StTltlter; Fata T em jdi Riddarbolm. p. ip. m ) È xterptsf Ölaf. Mirtorit* Lund. *762; p. 6.
ligari fecit y nove iterum liier nr ie imponendos y Atr. D:i 148& Die S:ti Gregorii. In reliquis fervatur adhuc memoria Fratris Jacobi Magni cod. membr. form. 4. quem fcribi fecit & conventui affignavit An. 1348. Et in vetufto Catalogo Sacerdotum & Scriptorum ord. minor, nominantur Henricus dibus Da kin, qui libros multos Çf utiles deputat ad noßram librariam & Laio, qui legendas domus feripfit n). Crevit hac fratrum induflria & liberalitate Bibliotheca Francifcanorum ad annum usque 1527, cum vi notiflimi RecefTus Aroffen fis, una cum reliquis monafferii bonis, Regno, in perpetuam pofteflionem, adjudicabatur. Nulla fui parte orbam, euftodiæ diiigentiori fuisfe mandatam refert Rbysschus o) & manfiffe videtur antiquo loco talis, qualem reliquerant Monachi, ad tempora Regis JOHANNIS III. Hi.C Jefuitis Job. Herbeßo 8c Laur. Erici Forfero, quos Scholæ Theologicae, Stockholmiæ inftituendæ, præfecerar, non folum hanc Bibliothecam integram conceffir, fed etiam fuam Ipfius nuper emtam, & partem aliquam Upfalienfis p). Qua ei R e gis munificentia fur rex it Bibliotheca, a novi?-dominis, Jefuitarum in Syecia appellata; & cujus fjpoliis onuffi Rigam alii, alii Brunsbergam fe contulerunt, cum tardem, dere&is peflimis illorum machinationibus, an. 1581 Regno exire coa li funt q). Partem illam librorum, quae rapaces Jefuitarum mapus effugerat, Regiae Acacemiæ U p fatt) H unc Catalogum e calendaria pervetufto deferipturn typis expreffit Stricker 1. c. o> L. c. p. 3 9. f ) Mejfett. L c. T. V1Ï p. ^ 3. M.{ Celfius L c. p. 14*,,, q ) A t r ab.' Andrea, b C. M QJfiW L Ct p» té. Q l C dßys j. ç.,p. 16. qui etiam addit, adhuc invepiri in Biblioth. Upfal.Iibros h o c tm P?, «d m arginem titularis folii : Infcriptns Catalogo BilA. Sae. IFjv, *«Sveti a, ubi expunftis vocibus, in Svttia, it«tfin ie n u t facile leg i poffintvocabjtdum Brauns ber g repofuerunt.
Upfalienfis Bibliothecae de integro quafi condendae, donavit Rex GUSTAVUS ADOLPHUS 1621 r), cui alteram quoque, injufte abreptam, fua vero victrici manu recuperatam, paullo poft addidit, quum integrum & ^Rigeri lis & Brunsbergenfis Collegii Jefuitici librorum apparatum eidem Academiæ lëgavit s). Sic tandem bona pars antiquæ Gråmunkeholmenfis in Academicam U]p fal i ê hie fn transmigravit. Ex hujus Mfcr. Codicibus, qui olim pertinuerant ad librariàm ord. minor. Stock höl men (is, féquentes fpeciminis loco adferre licebit. Cod. membr. in fol. emtus Revaliæ a Kanuto Johan. 1488. in quo coritirtefur, ut in (chedula, exteriori parti involucri adfixa f ), ad notatum eft: LeSlura dofloris eximii fratris Alexandri de hales libri primi fententiarum ord. fratrum min. irrefraftabil. Cod. membr. in fol. Textus glojatus pofteriorum analethicorum; Originalia in naturalem Pbilofophiam per alphabetum; Sophismata. ' Cod. membr. in fol. u) Summa five colloquium a magißro Job. Sa len ft de ord. fr. minor, compofïtum. Abflra&a de libro Senecae de copia verborum x) Proverbia Senecce. Ab» ; flra. r ) G U ST A F A D O L P H S D onations bref: Till det fjc r de i TiU liibliothekens upråttéffe hafvom vi f i r år at de Bibliotheken, fom vt bafve hår * kloftret ftdende. j)_ 0 /. Celßus ]. c. p. 20. t ) Ejusmodi fchedulis m em brapaceis, cornea lamina obdu&is, infirufti funt quotquot vidimus ex libris hujils B ibliothecæ - u) In part, inter, involucri hujus codic. adnotatum legitu r: anno ah incarnatione D :ni millefimo t recent, quiuquage/ feptimo, Iße liber fu it fra tris Gorcelli falkedata de Régno. at) Continentur hoc opufculo, ut duobus quoque fequentibus, fententiæ morales nullo ordine cumulatae, fi Proverbia ex cep eris, quae per Alphabetum funt digefta. Ipfe liber de copia verborum, quem nusquam memoratum vidi inter feripta Scnecce fuppofita, exftat in alio Cod. Bibi. Upfal. chartae. 4:0, in quo Senecx etiam tribuitur & confiat
ßraäta de remediis fortuitorum. Liber Seneca de quatuor virtutibus cardinalibus cum Tullio de officiis j). Cod. membr. in 4.0. Mdmotreclus %), Computus manualis a). De legendis Sa*n lor. De Sermonibus bomiliis de tem pore, de Hymnis, de Menfibus Hebraeorum. Hcfles Sacerdotales. Cod. chartae, in 4:0. Tabula ad inveniendum Solis Çf Lunae conjunslionem. Traft atus Magi [Iri Rotbgerii kunrvnenii b), ordinis minorum miniflri quondam anglic contra hbellum B Hr- V li I cap. Incip. Primum argumentum compofite exiflimo & c. Fin. Tur pißima jactura tjt, qua per neglige ntuim fit. Denique adjiciuntur fex verius* quos Seneca dicitur compofuiffe in balneo ante mortem. y ) S ic manu recen tiori, in fronte primi traftatus, qui Seneca tribuitur; ipfi vero operi praemittitur brevis praefatiuncula, quæ dicitur Prologus in librum de bonejlo f utili, qui 1/agoge I? tamquam verbum abbrtviatum in totam ethicam. Sequitur dein ipfe liber, qui hêic appellatur Uber de quinque partita confvetudine honefii & utilis Incip. Triplex\eft con- Jtlii capiendi deliberatio & e. In fin e, mutilus. Continet excerpta plurima e Tullio, ut heic femper vocatur, de Officiis & ex Scriptis Seneca, Epifiolis in prim is, quædam difta Platonis, Horatii, Satlufiii, qui tamert Poeta appellatur, Lucani, Juvenalis & Ifidori, & Joca nonnulla Proverbiorum Salomonis, quæ fingula fuas infpergendo obfervationes conuexuit & certis fub capitibus revocavit quisquis demum fuerit hujus com pilationi^ auftor. z j Pro Mamma tractus. Glofias comple&itur in V. & N. Teftam. lib ros, & editas eft, fub eodem hoc titulo, una cum reliquis, qui in hoc codice occurrunt traftatibus, computo excep to, M ogu m ia, per Petrum Scboiffcrum 1470. T ituli rationem reddit auftor in fine prologi, qui in impreffo exemplari exftat, in nofiro autem defideratur : quoniam, a it, mores gerit talis decurfus pedagogi, qui greifts dirigit] parvulorum, mamme tractus poterit appellari. n) Quum hic codex conventui fuerit adfignatus an. 1 3 4 8 ; licebit 111 antiquiora tempora revocare verba Lagerbringii, Den aldfla Computus, fiom man bittils kan upvifa frå n våra o rter, torde vara den, fom en Studerande från Skara nffkrifvit 1426. Sv. Hid. V ol. III. p. 8 6 6. b j E loco natali in A nglia accepit hic Rogcriit f cognom en Con novi i Connovay, Connovei,
ArfbnuTcevii c), Arcbiepifcapi ordimun mendicantium perfecutoris, quod fm tr es hbere n mitre ve/ leant cot;ft ffior/es quarumcunque perfonaruin. Acccffius t/d informationem f t o addifcione ju ris canonici. 7 racla tus fufer Jtimmnm logice fidentiis notabilibus logic je util/bus. 7 er mini naturales. Termini Tbeologicales. Compendium Velens Teftamcnti. De complexionibus Elementorum. De Tir t utib it s Signorum Çf quando debeant evitari. Cod. chartae, in 4:0. Legenda S:ti Bonaventurce Cardinalis d). Nova hi fi oria &r legenda S:ti Bernbardini. Hi fi or i a 7 runsfigurationis Domini. Officium mijfie de SanBi(fima facic Donnai jfefu. De Natura anni cum certis annexis miraculis & notabilibus. Speculum peccatorum de contemptu mundi per beatum Bernhardinum ord. vtin. editum U modus difdonendi (e ad mortem. In Coenobio Ctarenfi, a Rege M AG NO LADULÂS anno 1282 fundato, fa&am fu i 1 Te aliquam librorum collectionem primus, quantum condat, exprefle dixir Rbyzelitis e), cui confentir, levicula tantum difcrepanria, Celfius f ). Mentionem quoque injicit Mefifentus veter is utnusque mon aß er i i librarii g ), quin etiam in legato Regis GUSTAVI AD. nominantur plures Bibliotheca? Upfaliam ex Monallerio transportanda?, quod tamen de Regta & Francifcana fele facile patitur explicari. Itaque donec his antiquiora acceflerint argumenta, licebit tantifper dubitare, an re vera poftedcrint Moniales Clarenfes libro- c) Verum nom en Richardut, appellatus heic A> chmactnius, quoniam Arehiepifcop. erat /hm aghia in Fh/ entia. ' d) Hanc excipit in ipfo libro alia, in cujus initio hmc adnotata: LegendiJ btte coufcripta per domi itum Petrum Infantem, filium Regis Por. tugnllice de martirio fanptoruin quinque m artyrum fratrum ordinis minorum. r) L. c. p. 40. Ubi tam en, unde hujus rei notitiam habuerit, penitus reticet.. / ) Hiftor. B ibliothrr. Sfockh, p. 14. g ) Scond'. Ilhiftr. T. V I I, p. 3 3.
in Sv i cgot h/a. brorum' quendam apparatum diverfum ab illo, qui ufibiis earum förlitan patuerit, porquam, venia Reo,is G U STAVI I, diruto monafterio Clarenii, in Francifcanovum immigraverant. Anfam dubitandi fubminiftrat paullo infolennor prgefenria Bibliothecarum in cellulis virginalibus, & in primis altiffimum hac de re iilemium Nordbergii, qui omnia, etiam multo minons momenti, Hiftoriam Monafterii Clarenfis illuftratura, fummo ftudio eonquifivk.. III. U psaliæ, praeter Archivum, cujus -meminir Johannes Magnus 6), in quo fervabanrur documenta varia, tam politica, quam Ecclefiaftica, & e quibus fupereft adhuc colle&io quaedam diplomarum a Regibus, Pontificibus aliisque, Ecclefiæ datorum, Regiftrum vocabant Veteres /), cui fua quoque Sacerdotes infperferunr Hiflorica adnorata k ) ; peculiari etiam librorum fur pelleéfili infhuchim fuit Templum Cathédrale. Probant hoc illorum telhmonia, qui mutuos inde libros accepe» rint, quale eft illud Gott mari Curati Ecclef. B. Eirg. E- nekopiae & Prioris Monafterii Eadftenenfis l ), in quo iibi a Birgero Archiepifcopo an. 1368 conceftum fatetur librum, in quo continentur tra Elatus de veneno, de quatuor virtutibus cardinalibus, fermones Ma gift ri 7 horna Angelici Ordin. Eradicat. de pugna fpirituah, cum aliis traslatibus ; i- B 2 tem / ) Hiftor. Svec. L. X X ï, c. 2, i) Praeter hoc Upfalnoife fervantur fimilia ejusmodi Rcgîftra Eccl. JJncopeti/is, Scnrenfis, Stttngntfenfis, Almnfts & L.undenfis in R egio A r c h iv o, quod Stockholm iæ eft, antiquitatum. *) E x hi fee membranis Ecclefiar Up&lienHs edidit Schiffer, Upfal. Chrniticotl dc Arcbiepifcopis à t Sacerdotibus carens Eccieftœ Upfalienfis & Holmiæ 1765 lfra A it Erlandi Vitam S. Et iri Regis Svec ia, c?' ejusdem Regis miracula. Reuzelitis in Monument. E ecl. Sveogoth. p. 68 Catalogum Regum Paganorum pariter ac Cbr ijt i ano rutu. I) Schejfet i Upfaiia llluftrata p. 75.
tem in c7lio volumine librum Magißri Her mandi de Bello Fifu. Idem confirmant ultima verba Inventarii Domus Archiepifcop. an. 1369 adornati, quibus affirmant præfentes Canonici ad librariam Ecclefise Upfalienlis fpecialiter pertinere, librum Etbirnologiarnm, quendam parvum texium fexti decretalium cum modo injungendi publicas poenitentias, unum Pfalterium cum glofja Mngißri Petri Cantoris Parifienßs m). Et originem Se incrementa inligniora debuit hæc Bibliotheca, ut reliquae fere omnes, donationibus privatorum. Certe An. 1278 legavit Eccl. primus Præpofitas Upfalienf. Bero Bibliam in duabus partibus, Ev.mgelia glojfata î? P[ulterium cum gfoffd n). De quarto Jï ræpof L. /Esfelio dicitur in Chronie. Ver. quod inultos libros reliquerit Ecclefia Upfal. 0) & eodem au tore, de bonis Arcbidiaconi Job. Odalpbi, bnbuit Ecclef Upfalt plurima memoria digna, videlicet libros multos &c. p). Eodem liberalitatis genere fuum in Ecclef. affe&um teftati funt Mattb. Enecopenfis q), Laur Nicolai r), Canonici Upfal. & Archiepifcopus Jacobus Ulfonis s \ Hos vero omnes longe poft fe reliquit, five numerum librorum, five indolem quorundam ifta aetate rariffimorum refpexeris, Hemmingus Canonicus Upfal. qui Teftamenro, Par illis con* feripto, Cathedrali Ecclefiae Upfal. adfignavic, an. 1292 Gaujredum Taneredum, Summam Rotlandini, cum gloßula, Liw ) Invent, apud Peringße. Monum. UllerSk. p. 315. n) T eftam ent. Bernois edit, a Scbeffeio, in notis ad C hronicon Arehiepifcop. p. 119. 0) Chronie. Archiep» p. 141. p) L. c. p. 150. q) G af 1330 till Upfala K yrka fin Difcant Bok. P eringßt. L c. T. II. p. 233. r) G af 1366 till U pf. K yrka t t t dtcretxjn med de andra bocken. Ibid. p. 224. s') G af âfven i litt T eftam cnte af d. 12 Apr. 1496 till U pf. Kyrka eu bop böcker. Ibid. p. 170.
Librum fugitivum, Egidium de Fufcariis, Sextum c f Septivi ui ii librum Decretalium, omnes Decretales Extravagantes, Chronicam Martivianam, Libellum de Marejchalchia Equorum Sf multos alios libellos J u ris cum quibusdam feptem quaternis, in quibus continentur nobili [fima dittatnina., Theoretic attt Planetarum, Canones, Tabidas Toletanas, Geometriam cum commento Campani, Tres Libros Mujicos, Libros Quadrantis Ef ipfum Quadrantem y Computum, Librum Pbyficorum Ef Mappam Mundi, Lucanum Ef omnes Eirgilianos t). Sed neque neglexifie Præfules Upfalienfes * quæ Cefe obtulerant, occafiones, venales comparandi libros, patet ex apocha Viduæ Magni B irgeri, qua fibi ab Ecclefia follitum fatetur pretium librorum, quos poffederat olim filius Birgerus M agni, Epifc. Arolienf. a). Quo tandem haec Bibliotheca devenerit, & quo fato aut perierinty aut aliorfum fuerint abdu li libri vetuftiores, reticent monumenta. Kam quæ fervatur adhuc in Templo Cathedrali, fi partem aliquam antiqua? conftituerit olim, colligi tamen vix potuerat ante finem fæculi XV. Sunt c- nim plurimi libri impreifi, licet qua maximam partem r fæculo typographico. Indiculum LXVIII horum fiftit Norrelius *). Ipfum aurem Inventarium hujus colle tionis An. 169$, præfente EL Obreclt Acad. Upfal. Bibliothecario, adornatum exhibet CCXI Volumina, quorum quatuor Mfcr_ Videlicet Cod. in fol. qui continet Nonnulla Tbeelogica ; in 4:0 Dive>fitates inter Jus Civile Ef Canonicum at que alia * in 4:0 Ex Regiflro Gregor ii ad univerfos Epifcopos per Siciliam ; in 8 0 De variis argumentis B 3 Int) Præter h o s collegerat etiam Hewmmgus libros tam N atu rales, quam L ogicajes & G ram m aticales, quos demi reli& os A ndrea cuidam difto Cnhs rodem h oc T eftam cnto leg a v it, cujus autographum liipereft etiamnum in R eg. A rchiv. Antiqv. «) Stjernmnns A nm. ôfver V. K igri Kifleria cm Veft. Bilk. p. 73.. x ) S trid. in H ifh Biblioth. Upfalienlis p. 2 3.
Inrer alia bona Templi S:<s Trinitatis, quoe an. 1519 adnotavit Job. Laurentii, C11rar. ad Ecclefam, enumerantur etiam libri circiter XXX, quorum aliqui valde antiqui vocantur y \ Sunt tamen linguli ejus indolis, ut ad apparatum Eccleliafticum ifta ærate neceflarium potius referantur, quam ad reliquias antiquae cujusdam Bibliorhecæ. In Domo autem Arcbiepifcopali multo infignior fefe offert librorum collegio, antiquiflimis annumeranda, li ejus primordia repetere licuerit usque a Stepbano primo Archiep, z) cui Papa inter alia fui favoris documenta librum quoque Evangeliorum contulit, dictum Carlakn tp a). Indolem horum an. 1369 offendat Inventarium a Pering- Jkoldio exhibitum b). Enumerantur ibi plus quam centum diverii argumenti Trâ&atus, quorum, præter Libros Sæ S:æ & in eam commentarios, praecipui videntur, Summa TbeologLe Fr. Tbomx de Aquino; Hiß or ia Eiclefiaff ica i Hdtniliœ, Dialogi Moralia Gregor 11 Papæ ; M editationes Bernardi Abbatis Claret vallis ; Novus Codex J itfi ini an i..iv. S i g t u n a & W i s b y a, ut veruftate commerciis, o pibus & civium multitudine celebriores Patrite urbes fuperabant olim, ita etiam librorum thefauris nemini cefltilfe manifeftum foret, fi modo teifimoniis fide dignis fjngula fefe probare paterentur, qune de illis a quibusdam fcriptolibus memoriae prodita occurrunt. Quod ad Bibliothecam Sigtunienfem artinct, nobis co brevioribus li- '. cet y y PtrriWTjk. -M-onnm. f f : T. II. p. 14. *) Obiit an. Ii8 5 - C hton. V et. Edit, a Scbeffero, p. 3. a) Ibidem & p. i t, ubi etiam originem nom inis Cn-rhknnp con:?- Oqra quadam altequi conatur Scbeffer. Aliam adfert Speqel, Kvrk. Hift. part. 2. p. 85. Quibus fuam denique, minus tamen probabilem, addidit R h yidiu t, EpiPéopofc. part. T. p. 29. k) L. c. T. II. p. 312,
cet defungi, quo accuraturs,.quicquid refut.mamrçnento* rum Veteris Sigtunge, collegit dudum & in ordinem dispofuit Georgius IVa dm c). Per fumma tanrum capita e- undo praecipua quaedam momenta adferamus, ne, in hac qualicunque opella, defideretur.notitia librariæ & antiquae & ultimo lpco inter ceteras nequaquam ponendae d). Pertinuit hæc ad monafterium Domrnicanorum, quod, etfi de illorum adventu tam in Sveciam, quam ad Sigtunam diveria referant Hiftorici, plurimi tamen circa an. 1237 exftru&unn putant e). Nec multo recentiora elfe Bibliothecae primordia patet ex Cod. B. Upfal. Fratrib. Praedicat. Siktonia' adfignato a Thoma Fpifc. Finlandenfi, quem obiiffe conftat an. 1248 /). Laudabile hujus exemplum fecuti Aint Magifler Laurentius Olai de OeftiAum., Decanus Upfal Eccl. qui novem volumina dedit conventui g ), Olavus Pauli,, Lc lor Siktun. qui tres & viginti libros fratribus contulit, Ifru'èl Evlandi, Prior Convent. & Fr. 7 bydemanntts, quorum quisque librum dedit b). Transiiffe demurn hanc Bibliothecam in Academicam Upfal. referunt Scbeffer 1), Beuzelius k), Rhyzehus i), IViMin m). A nec) Sigtuna Stans & Cadens, Sex Did. Acad. DpP. edit. 1 7 2 9,3 0,3 2. et) H år var ett på den tiden on ft enligt Bibliothek genom inköp otb tefiametuen fnm hlat, nt det kunpt fans fådnnt annorftådes. R byz. M onaft.p.öl. e) Exftaijt quidem litteræ monachi Thoriris Sigtun. quibus fatç* tur fe an. 1208 a Dom inicains mutuum acccpifle Breviarium, illius p od m ortem.fratribus re ili tuer, du m ; fed quo minus h o c tellim onio u- tamur ad probanda initia jam tum.fundati monafterii atque inftrudi a- licujus librorum apparatus, prohibet audoritas Lagerhringii, qui hanc anni n otation em, ut minime genuinam, penitus rejicit. Sv. Hiftor. V o l. 4- P- 4SÔ- / ) Jroftcn, Chr. Kpifc. Fini, apud N tttelhlndt, Schved. Bibi. Erft. Stück., p. 68. e ) Pitulos horum & ipfum legatum adfert J-VaUin, 1. c.p. 320, 32T. 1>) Ibid. t) Upfal. Antiqua p. 190. k) Blonum. E cclef. Sveogoth. Prolog, p. 3. I) Monafier. p. 6 t. //>) L. c. p. 319.
A nemine vero definitur, utrum Rege jubente ftatim poft Comitia Arolienfia huc fuerit deve&a, an ferius; utrum integra, an qua partem tantum n). Sed quo demum cumque fato id acciderit, certilîîmum eft inter Cod. B. Upf. exftare plures, qui Sigtunienfem olim conftituerant, ex. gr. Cod. membr. nitide feriptus in folio, in quo continetur Ehr ardi Gr it cis mus 0); Cod. m. in 4:0, Sermones de adventu î f aliis temporibus ; Cod. m. in 4:0, Suffragium Curatorum, quod compilavit Laurentius, Decan. Upfal. & poftmodum frater ordin. prædicatorum />);' Cod. m. in 4:0, Expofitiones in libros qitosdam F. Zf M. Te ft amenti, feriptus & emrus Parifiis; Cod. m. in 8:0, Sermones de feftis San- Slorum, ubi Oratio Dominica cum Symbolo ex anriqua verlione Svethica comparet ; Cod. m. in 12, Pharetra, cujus in folio primo adnotatum legitur: lfte liber, emptus pro viginti quatuor folidis parifienfium, eft conventus Siktunienfis per fratrem lfraëlem leslorem Siktunienfem ; additur dein follemnis in libris Siktunienfium imprecandi formula : Quicunque ipfum fine eorum licentia alienaverit, vel hunc titulum malit iofc deleverit, anathema fit' q). IVisti) N eque in Hiftor. B. Upf. de hac r e. memoratu om nino digna, aliud quidquam occurrit, quam ipfa verba tvallini tranferipta. 0) H uic codici adhærct etiamnum catena Ferrea, quali fingnlos hujus Bibi, libros Fuis loculis alligatos fuifte refert TVnllin. 1. c. Tpfum codicem accuratiffime recenfet Hi ft. Litterat. GræC. in Svec. S e ft. I.p.3. p) Scripfit etiam Summam de M inifiris & Sacra mentis Etclefite, de qua Er. Benzelius, in C atalogo Mfcr. Cod. B. Upfal. Vellem opus boc Laurentii ederetur, fingulari enim cura conferiptnm e ß, fat ß y h perfpicuo sef pro ratione illius atatis nitido. Qhiit Laurentius hrcce An. 1332. q) C onjefturæ Cnroli Rcinb. Bercbii : maße hafva varit en Bok af nhehanda find fnm lingar, art tiflgd, ^kanfke efrer Franfyfkan r un fatras) ett Repertorium eller Promptuarium. Kgl. Bibi. T idn. 17^7 fk' P' 44* e* affe refpondit hic C odex. Conftat enim foliis tantum 177 & nihilom i nus divifus eft in Cap. 2 00 diverfæ materiei. Tdeara libri optim e fubrrïiniftrarit feqq. verba præmiltæ præfatiuneulæ : hi cotttmißionis mec primordio, cum ol/ mentis recreationem auctoritates feriptorum legerem,
- Wisbya floruilte Bibliothecam, qua ditior, nec in Svecia, nec multis in locis Euro.pæ aliis, ifto tempore, confpiciebatur, tot Scriptorum teftimooiis probatum videtur, ut temeritatis notam vix effugeret, qui hujus rei idoneos telles ultra defideraret. Primus in hac lententia eft procul dubio Jacob. Ziegler, qui in Sc bon ài ce de- Jcriptione, de urbe Fîsbi dicit: Emporium fuit antiquum, celeberrimum, inftar ejus apud Genuam Ligurum - Eft hostie que fertilitate agri arce cf monaftenis infignis, in reliquis eft coenobium Grdin. Beneditli, apud quod eft Bibliotheca circiter dnum millium mitiorum &T5 codicum veterum r). Hujus aflertionis Auctores licet reticeat, fuifle tamen Johannem Magnum & Petrum Arofienfem s ) vero eft limillimum, quum ipfe in praefatione fatetur, fe quicquid de Gothia, Svecia, Finlandia attulerit, accepifje a duobus illis Epifcopis, tunc in urbe (Roma) privatis amicis ficum conjunsuffîwe couver fatis. Ziegler i verba rranfcripfit Cuchlceus t ), Munfterus u) Sc forte alium non habuit au- C lo* legent varias corruptiones perciperem, placuit mihi, ut ad ipfum fontem orivinalium recurrerem 4? ipfe iterum aliqua exciperem, u t, quel ad meditationem, pradicationem, difputtitionem, ihidem effent utilia, reperirentur. Diftin- Xi autetn optifculum iftud in quatuor libros, I, De perfonnrum varietate. TT, D e principalium vitiorum is? virtutum multiplicitate. ITT, D e periculo/is. IV, D c gratinfis. Iti unoquoque libro pofui L Capita. Opus Pharetram appellav i, -quia peut in pharetra jactila reponuntur, quibus hoftis hoftern f e r it, militat dejicit, fic is? hic varice auctoritates, quas f i manu tenemus, boft*m antiqmtm dejiciemus. Sittit denique -catalogum originalium, quæ c o n fu lu itn e m p e VIT ex feriptis G regorii, X V Ambrofii, VITI C bry- J'ofiomi, V il Ifidori, L X X X 1I Augufimi, III Hieronymi, X V Ber nardi, II Anfelmi & V Seneca. r ) Schondia, edit. 1532. Argentorat. fol. CVI. s) D oftorem fcil. Petrttm Mayn't, qui ab an. 1504 Dom us $. B rigitta Procurator Romae d egerat, atqne 1527 Epifcop. Arofienf. fuit elettu s. Rhyzelii Rpifc. P. I. p. 262. t ) V ita Theodorici, in dedicatione "ad Pavmgnrtnerum, & etiam p. 3 * «d. PeringJk'lJ, u) Cosm ograph. L. IV. p. 832. Baf. 1550.
ftorem criam Vnfiovins x ), licct Bibliothecæ defcriptionem paullo inflexerit affirmando, quod Visbyae in monaß. Belied, duo millia codicum duntaxat vetuft i (fimorum numera* rentlir, recentium praeterea ingens numerus. Poft Vaflovium,idem narrarunt dein, longo ordine, Meß'enius y ), Loccenius a), Rbyzeiius a), vinander b), Norrelius c), tvauin //), Stjernman e)y & ambo Celfii f ), nullo difcrimine alio, quam quod Bibliothecam iftam non Wisbyæ; fed in celeberrimo olim monafter. Romenfi prope Wisbyam collocandam effie exiftimaverit ffauinus\ negat enim, fuiffie unquam in ipfa urbe aliquod monafterium Bened. Ordinis. Verum e- ninwero, quum de eximio adeo Thefauro, non dicam, liber aliquis, fed rte verbulum quidem apud antiquos, fuperfit, magna fubnafcatur, necelle eft, dubitatio, an vera Zieglcro narraverint Sveci Epifcopi, aut eorum mentem re te fit ille affiecutus g). Forte aliam non intellexerunt Bibliothecam, quam Fratrum Minorum Wisbyenfium, x ) V it. A quilon, in dedicat, ad R. SIG ISM U N D. Col. Agrip. 1 622. j ) Scond. Tlkrftr. T. X V. in dedic. ad R. G U S T. A D O LPH. z ) Antiquität. Sveogoth. L. II. c. 15. a) M onafteriolog. p. 156. h) Hiftoria Arffis T yp ogr. in Svecia p. 4. c) Striftur. in H ifi. B. Upf. p. 2 6, 35* i) GothlSndfka Saml. p. 48. e) T al om D e Lard. V et. tillftünd i Sverge under Hedend. och Pâfvedômet p. 122. f ) Hiftor. B. U pf. p. 12. & B. Stockh. p. 5. H is addi etiam poterit, tefte JVaVino, Frodunn, a q u o Biblioth. W isb. appellatam dicit D ie Elteße und Fürtrefflicbfle Bibliothèque, B efchreibung des Konigr. Schw eden T. I. g. 5 9 6. Quum vero ad manus non fuerit liber h icce, num alicujus fint fidei aut m om enti, quse ex illo citantu^, non licuit explorare. ç ) D e interitu hujus B ibliothecæ peculiarem aliquam notitiam habuifie videtur Celfius, quum p. 13. Hifi. B. Upfal, dicit : perm tnmr. rtttn temporibus illis, quibus Bortiffi, Lubectnfts, V eni rj/idins meurßombus Visbyettfem civitatem depopularentur.
fium, cujus famam»pud exteros, etiam praeter veritatem, extendere fui duxeriint effe officii, more, Job anni Magno faltim, valde familiari. Francifcanorum certe librariae manifefta, pauciora licet, exftant indicia. Anno D:i 1401 obiit Fr. Jacobus de Her ve de, quondatu Capellanus ad S. Jobannem & Baccalarius Pavifienfis in artibus, qui reliquit PofliUam Conventui b). E t An. 1409 obiit Fr. Hermannus Saffe, quondam Curatus ad Sanft. Laurentium, de Brandenborcb ortus, qui reliquit tria volumina fermonum in papiro videlicet ( alii legunt vocato) Offencbp, Promtuarium Herman. Sa (Je, Cosrvicum ( alii 1. codicem) de Sanft is in pergameno, Diet am Salutis, P oft ill am Juper Ew angeli a, Summulam J u ris, Ovidium mor alitat um, Breviarium cum duabus parvis miftalibus i). Verfus medium ejusdem fæculi videlic. an. 1442 repat'ata edificata fu it nova libraria k ), quum antiqua haud dubie angufta nimis, vel pulcriori librorum difpofitioni non fatis conveniens videretur. Sequenti anno major pars librorum fuerunt catbenate de elimofina Fratrum &T pars de ehmoftna poft dominum Henricum Ribbenes /). Locupleriorem quoque fuiffie hanc librariam, fvadent & facultates hujus monaflerii infigniores m) & occafio augendæ BibLiothecæ, quam peropportunam fubminiftrabant longe lateque tunc tem- C 2 poh) Lager bring, S. Hift. V o l. 3. p. 8 6 0, 861. ubi tamen Dominic*, nu hic liber cefliffe dicitur., errore forfitan typ ograp h ico, pro Franci/canis; ita certe & Ipfe p. 25 part. 2. Handl. i Sv. Hift. & Wallin., G othi. Sam ling, p. 254. Citat quidem Lflgerbring, Cbmnicon N:o 10. in Luiiewig. Rei. Mfcr. o. æ. T. 9. p. 2 0 0, led hujus libri copia n o bis non contigit. i ) Annal. Fratr. Minor. W isbyenf. edit, a Langebek, Scriptor. Rer. Danic. medii m l T. I. p. 263, k) Ibid. p. 263. I ) Ibid. m) Conftat ex D iario, præter multa alia pretiofa, huic monaft. ab anno 1409 ad an. 15 2 5, 6 6 6 march, argent, dono fuifle datas.
poris difieminati Wisbyenfium commercia. Difperf» denique fine dubio» fuit eadem fatorum inclementia, qua perierint reliqua florentifiimæ civitatis ornamenta «).. V. VaDSTEISTENSIS Bibliotheca y fi qua alia,' accuratiorem certe defcriptionem meretur. Diligenti enim cura & magnis fumtibus c o n q u iû r a non folum antiquitus valde erat celebris, fed etiam hodie, ob fervata ibi monumenta patriae egregia, fiepius cum laude memoratur. Accedit, quod nullius, inter antiquas, hiftoriam melius, quam eft Vadftenenfis, habeamus cognitam. Lucem enim heic prseferunt ipfa adnotata Monachorum, fide dignifiima, in Diario, cujus ufym pleniorem debemus beneficio Duumvirorum de litteris immortaliter meritorum, 01. Celfit lenioris loquor munificentiam cum Benzeliano confociatam labore. Statim poft fa&arn An. 1384 follemnem inaugurationem monafierii, in id fedulo invigilafle videntur Vadftenenfes, ut libros maxime nece fia rios fibi compararent. Hujus enim ftudii documenta plurima fubmifirar Diarium, exemplis tam Monachorum, quam Monialium, in libris componendis, deferibendis & ligandis firenue defudanrium. Nempe in illo legimus fequentiat An. 1391 obiit Fr. Jebaim es, qui plura volumina Termonum totius anni, tam de San tis, quam de Dominicis, congregavit & compiiavit. An. eod. ob. Fr. Martin. Amtn* d i, laicus, litteratus tamen, qui fcripfit Legendarium hyemale de Sauftis, evangeliarium & epifiolarium & kalenda* n) Neque ex ftac Bibliotheca refiduus aliq u is, quantum nobis quidem conftat, alicubi confpicitur libellus. Adfert quidem Au h P isfert. (Te Statu R. L. in Svec. per tempora U nionis Calmarienfis p. 2 2, verf.is, aliquot e codice quodam vetufto W isb yen fi, fed ubi nunc fervatur (Sc cujus antea fuerit Bibliothecae, non indicat.
darium. An. r4oç ob. Fr. Petr. Johannis multum ope» rofus maxime in libandis libris. An. 1406 ob. Laur. Beit i i, Veftrogothus, erat in laboribus frequentiltïmus, ftudebat, colligebat & (cribebat. An. 1436 ob. Soror Eflridb Gudmunds Dr. feripfit mifiale fummi altaris. An. 1438 ob. Fr. And. Jacobi, qui fuir ftudiofus & diligens corrector librorum. An. 1446 ob. Fr. Job. Jobdnnis, qui feripfit Bonaventxiram fuper Luc am, Vitas Patrum, Revelationes b. Birgitta: 6c alios libros. An. 1461 ob. Fr* Job. Benecbini de Calmar n ia, qui multa bona feripfit in conventu 6c compofuit IV Hirforias, 1 De Symeone, qui Cbriflum fufcepit in Templo. 2 De S. Joachivio, patre b. Virg. Maria. 3 De Sororibus b. M. Virg. 4 De Katharina filia S:tæ Birgitta. Arr. 1477 ob. Sr. Botildis Pœ» dbers Dr. quæ fuit bona feriptrix, ôc feripfit magna volumina, mifialia 6c alia. An. 15200b. Sr, Chriflina Hansfa Dr. Brafka, hæc fuit bona feriptrix & feripfit plurijr mos libros. Ne ceterum eorum, qui longo ordine memorantur, agmen perfequar 0). Huic Fratrum Sororumque diligentiae auxilio venit 6c Clericorum 6c Saecularium infignior liberalitas. An. 139t, reliante eodem Diario, dedit Laurentius, Canonic. Lincop. monafterio unam bibliam de melioribus, quas habuit, An. 1406 reverfus elt Do. Tyrrerus de Parilio 6c dedit monallerio libros, quos pro majori parte emerat pro propria pecunia, nempe Carholicon, DiClionarium, Majus Speculum Hifioriale, Rationale Divin. Officior, una cum aliis libris & libellis, quos ibr prius portaverat. An. 1407 ob. Dn. Karolus de Thof- C 3 to m, ) His tamen addantur notata Cod. B. U pf. N :o 5 4, quo con tinetur M a ttlia, primi confefioris S:tæ B rigitta, Copia E xem plorum r M atth ias, tempore fan M ngiftrortm omnium fummns, plures libros fecit fc. concordantias ßtper totam Bib/ram, quas habemus in Vatzfiena in tribus vo lumin. rumina quantitatis, imum Utrum, qui dicitur homo conditus, kem juper Apoettlypfin s item Tractatum de modis loquendi Ist quam pures»vioia
to m, miles egregius & nobiliffimus in populo, qui dedit monafterio III miffalia. Servantur prærerea in Bibliotheca Upfal. Codices monafterio adügnati per Petrum Prior. Alvaftr. per Job, Svenonis & Erlandum, Canonicos Screngenenfes. Sed ne fic tamen laudabiliori, quo ferebantur, in augenda litteraria fupelledfili, cupiditati fatisfaftum videbatur Vadftenenfibus. Ubicunque locorum degebant Fratres, fui vel reliquorum ejusdem Ordinis coenobiorum caufla, libros venabantur, defcribebant i emebant, taaximo etiam interdum pretio & fecum in Patriam ducebant. An. 1406 ad Concil. Conftantienfe miflus Fr. Tborirus Andrea collegit, per quaternos, de diverfis venditoribus librorum in Conflantia, Cod. B. Upfal. N:o 26, 72, 76 & 77. De Revalia redux-fr. Karolus Andrea an. 1414 multos traflatus, quos ibi reperir, fcripfit & fecum reporravit. An. 1418 obiit f-fr. Job. P etri, qui ante duos annos rediit de Anglia & multa bona reliquit in fcriptis & libris. Eximium aurem hoc in negotio monumentum offert Cod. B.- Upf. N:o 6, in cujus folio ultimo Fr. Job. Hildebrandi, ad Cone. Gonft. mi dus an. 1418? adnotavit, & quos, & quanti, Farifiis, libros, pro parte monaft. b. M. Virgin. & S:ta: B irgitta in Vadzftenum, emerat. Jllud ex originali deferiptum non poffum quin heic exhibeam />). Primo unam bibliam in 11 Eoi. pro L fait at is, Libros de feptem dois (forte dominis aut dormientibus) in 11 Eoi. p. L [cut. Augußiwtm de Civitate Dei p. L [cut. Glofam ordinariam faper Pfalterium & [up. E fai am Jeremiam in 11 Eol. p. X X E 1 je. & X ll folid. I E Evangeliflas cum glofa ordinaria in />) Jam dudum quidem edidit Cel/iut in Hifior. B. Upfal. p. 14. & KjtUin in Di(T. de Statu R. L. in Svec. & c. p. 8- Sed quum uterque C atalogum ßenzelianum uniee fecutus fit, neuter pretium fingulorum attu- Iit, quod, quidem ad unum akerum ve tantummodo expreflerat Btnzelius.
in uno vol. p. XI 1 fc. XI1 Prophetas in uno vol. p. XI fc. IJbros fipientia in uno vol. p. P I fc. Summulam Raymundi p. I P fc. Unum Pfalter him p. P fc. Penditor i qui procuraverat libros I4 fc. item PH I folid\ eidem. Item facio fcrihere unum librum Par iß is nomine: vita Jefu Cbrifli, pro pergameno P I fc. fcriptoribus X X fc. LXXX fc. pro fduguflino fuper Pfalterium. Item I P fc. pro libris deportandis de Parifiis ver fus Heryncbßot, famulo qui remanßt circa libros in Iieryncbflot 11 (cut. pro vitis Pbilofophorum umim nobilum. Glofarn ordinariam fuper P Libros Moyß Ef proprietates rerum p. X X fc. Pro Alphabeto narrationum, fermonibus B cm bar di Ef libro parvo exemplari P II fc. Pro uno Pfalterio magno pro choro 111 fc. Unum librum continentem diverfa %Ej incipit tra&atus cordiale pro I P fc: Item pro libris deducendis a Bruggis ad Hamborch in toto 1 fc. Item de Hamborch ad Lubecam pro vesiura X P fcutat. q). Idem ille J. Hildebrandi, dum Romae erat an. 1419 & 1420, librum de contemplatione beatae Virginis monafterio comparavit pro VI Florenis r). Contigit quoque id felicitatis Vadftenenlibus, ut Bibliotheca tot fumtibus, tot curis & laboribus comportata quam diutilfime frui licuerit. Qtii ceteris fatalis exûitit annus 1527, huic nihw videtur detrimenti atrulilte. Singulari enim clementia liberum reliquerat Rex GUSTAVUS I, hujus monaflerii incolis, utrum vellent in publicum exire, an fuis in cellulis, more confveto, diutius manere. Demum an. 1543 -- -------- legiq ) Itaqpe hac tantum occafione ad nova comparanda ornamenta Bibliothecae Vadftenenfis infumebantur 378 Thai. imp. quum pretium Scutati vel S cu ti, uti etiam appellabatur, proxim e accedat ad Thal, irtiperialemu» ) Adnotafum h oc legitur in cod. Bibi. Upfal. N. o 74, ubi etiam memorantur cxpenfæ fa6be a Job. Hildebrnndi pro privilegiis quibusdam. quæ monafteriis Ordin. Birgittini impetraverat > fummain ceàfecilte C L X V Ducatorum.
legitur in Diario : Eodem anno figillavtt Rex -Goßavus bodben bref va - fkopen in libraria, oj fate li ites ejus defumferunt innumerabiles libros ibidem. Quorfum vero hos abduxerint, Stockholmiamne, an Upfaliam, & num forte reliquerint aliquos Vadftenis, ubi Moniales ad an. usque 1595 fuum vivendi inftirutum fequebantur, incertum eft. Ornant Bibliothecam Acad. Uplal. non pauci hujus librariae codices, quo tempore autem, & quo jubente, huc acceflerint, ignoratur. Horum circiter XJL perfpicua praebent veftigia antiquae Bibliothecae Vadftenenfis f ), quorum igitur accuratam recenfionem eo lubentius inftitueremus, quum hoc loco non tolerari folum, fed forte etiam jure defiderari pollet; obftant vero ardiores Diftertationi Academicae definiendi limites, quo minus, praeter titulos quorundam, aliquid præfenti occatione ad feramus. Sunt vero : Augußini Speculum peccatorum ; Lexicon Botanicum; De Natura avium, animal, quadrupedum, lapidum, arborum ; Anfelmus de XIV beatitudinibus^ D e clamationes Senecti Ejusdem liber de formula verborum, de IV virtutibus cardinalibus, Proverbia & Epiftoîæ ad S. Paulum ; Tractatus de venenis; Auguflinus de vera innocentia.; Fulgentii Imagines fcripturær); Defcriptio terrae Sanctae «); Tra t. Magni Unnonis de devoto modo vivendi ; Ricbardus Eremjta de dulcedine & excellentia contemplativae vitae; Ars Signandi; Schola Salernitana; Fr. /) Inveniuntur praeterea in B. Upjal. plusquam ducenti Codic. Mfcr. quos haud dubie debet Librariae Stockbolmenfi, Sigtunenfi & forte, qua maximam partem, huic Vadftencn/i; fed quum figno aliquo notabiliori careant, certæ cuidam, fine erroris p ericu lo, non poliunt adjudicari. 0 Hujus Iif>ri nulla mentio nec inter Fer nandi nec Rupen/is Fulgent iorum opera. Betizel. in Catal. Mfcr. Bibi. U pf. u) In parte involucri interiori hujus Cod. legitur: M tk agher etn a tta ok valhyrtbag fr u a f r u f Ingeborgh hartughinna i N oria ok Sveriga ok Halland.
Fr. Oâorici Hiftoria de mirabilibus Terræ Indiæ & aliarum terrarum ; Compendium Philofophiæ, five compilatio de libris Naturalibus Ariftotelis Sc aliorum Philofophorum x )\ Probationes Novi Teftamenti, per quas ditia Tolmot (Talmud) improbantur^); Ægidius Romanus de peccato originali ; Viridarium confolationis de virtutibus & vitiis; Liber de fanitate corporis confervanda, a magiftro iolx de coleto compofitus; De miferia conditionis humanæ ; Compendium Theologicum, quod VII libris abfolvitur z ) ; Epiflola Concilii Pacis Reverend. Mag. Henrici de H ajjîa, Do l. Theologiae a )j Tratlatus de Bello Prutenorum Æ); San li Loäovici Frankarike Konungx heelfamlikin raadh oc kånnedomer, & eadem quoque Latine. Q uod A l v a s t r t e an. 1144 conditum fuerat, m onafterium Ordin. Ciftercienfis librorum colle lione non fper- D nenx ) Vocatur etiam nova E thica A riftotelis, fcripta 1 3 0 2, ut in fine adnotatum eft. y ) Ad finem : Autctor fuit Fr. Tbeobaldus ex Villa Parifienfi. D e hoc libro Renzelius : hujus mentionem alibi non invenio. z ) In folio ultim o c o d ic is, qui Y hæc opufcula com pleftitur, com paret Alphabet. Hebraicum, una cum nominibus litterarum fupra-.fcrjp tis, eadem manu ac Com p. hocce T heologicum. Fuit vero hic liber C onventui adfignatus an. 1413. a) Edita eft ab Herman. Hardtio in Cone. Conft. Torn, 11. p. 1. Sed tu hoc codic. Vadftenenfi invenitur non rnodo integrum caput 1 ; fed & f e cundi pars dimidia, qua in Helmftadienfi Mfcr. defidernbantur. Benz, b) A uttoris nom en ex i i s. quæ fini adjefta funt, intelligitur: E x- plicit Tractatus A h g. Pauli JVladimiri decretorum D octoris, Cuftodis dsr* Canonici Cracovienfis de Bello Prutenorum contra infideles, & de poteftate Papa l? Imperatoris refpectu infidelium. Di ver fa ibi Hiftorica & fingularia de Ordinibus E queftribus, ut & ReligiofiSi itinere in Terram San&am & c. Eidem quoque inferitur Propofitio D om inorum R egis Poloniæ & D ucis IVitoldi de B ello inter eos & Cruciferos Prufiiæ commiffo. M eretur integer defcribi. Benz.
nenda inclaruifte referunt Metfenius c) & Rbyze/ius d). Plura vero de hac Bibliotheca refcire nobis non contigit, fi unicus excipiatur liber, qui etiamnum in Bibi. Upfal. fupereft, cujus in fronte fcriptum : Liber 5. M aria de Alvaßro. Continet Summam Magi ft r i Job. Beletb de Bcclefiafticis officiis per anni circulum annuum e)\ Expolitiones Evangeliorum / ) ; Prologum in. librum Afrnecb & ipfum librum ff).. VI. Fuere quidem in prioribus haud pauca, quorum ampliorem defiderari notitiam, merito fumus conquefti ; at injillié, quæ fequuntur, deliciunt tantum non lingula momenta, quæ ad Bibliothecæ cujusdam Hiftori&m rite contexendam fcitu effient neceffiaria, ita ut fi plura olim non innotuerint, locum inter ceteras tueri vix queant. De VarnH EM ENSIS Monafterii Bibliorheca nulla fuperfunt apud antiquos indicia. Primus & unicus idem eft teftis Mdffenius, qui librarios præfertim hujus Bibliothecae vaftationem deplorare ait g). In Ecclefia HuSABYENSi, quæ, ante ja&a fundamenta c) Scondia Ulnftrata. T. X V. in D edic. d) M onafteriolog. p. 128. t) In ed itis, utpote A ntverpiæ 11559, 1 2 :0, Rationale D ivin. Officiorum infcribitur. Mfcr. haud parum difcrepat, quin & au&ins eft quibusdam capitibus, puta : D e Jacobis b ia is, de beato p rob ato, de fefto F elicis, de V II dorm ientibus. Benz. f ) H om iiiæ funt X X X V I ; ultima in affiumtionem S. Mnri<c. i f ) F ifta eft narratiuncula de adventu J nß p h i in domum Potiphnris, ifacerdotis /E g y p t i i H elio p o li, atque nuptiis illiu s, a Phnrnonc per V I dies follem niter celebratis, cum iiiia Potipbaris Afenech, corrupto nomine pro Asnnth, Genef. Cap. 4T, v. 5 * g) Scond. Illuftr. T. X V in 'D ed icat.
ta Scarenfis, cathcdralis fuerat, fervantur inter alios, quinque libri vetuftiores. Scilicet : Co!le Ho Hymnorum Latinor. & Sveticorum, Mfcr. Sermones difcipuli de tempore per circulum anni. Tom. duobus, quorum prior CLXIV, poftçrior X LVill Sermones continet, fine an. impreflt. Pars hyemalis poftillæ cujtisdam Larince,una cum Termonibus Meffreth, numero CXX1II, alias Ortulus reginæ de San lis, etiam fine an. imprelf. Biblia ex Verfione Vulgata 1482 ; Hiftoriæ arque Le&iones utriusque Teftamenti, Colon. ijoç. Quo tempore autem illuc devenerint & num plures antea fuerint, penitus ignoratur. Templo Cathedrali Scarensi, quod, etiam nomine S. Murice initio fuerat infignitum, amplior haud dubie librorum apparatum conciliavit Epifcoporum follertia. Qua in re prima laus debetur Bene ditto, qui non folum fieri fecit ritualium librorum reconditorium ; fed eiiam Bi - bliam curavit emi in Anglia c f donavit Templo S. Mariée b). Quod vero jam ex antiqua Templi Bibliotheca nihil fere fuperür, in caufla omnino funt funeftiflima incendia, quibus folo fæpius aequata fuit Civitas Scarenfis, illis praecipue temporibus, cum terminum Sviogothici Imperii ifta ex parte conftituebat Veftrogothia. Hac tamen clade, graviilima licet, fe deterreri non paffi funt Præfules Scarenfes, quo minus de novo fuæ Bibliothecae pro fpi cerent., quo fa tum, ut ad medium usque currentis faeculi peculiari gauderet librorum col)e lione Ecclelia Cathedralis, quae tunc Bibliothecae GymnaftiCcC ceslit, cujus e penu antiquiores libros, qui omnes olim Ecclefiæ fuerant Cathedralis, deferiptos exhibuit Lecf. in Gymnafio Scarenli Mag. P. Lutb /). D 2 Quae b) Catalog. Epifcop. Legibus V eftrogothicis fubjun&us. t) N ya Lärda Tidningar 1774, N :o 30.
Quæ de Scarenfî jam diximus, quadrant plurima et-' iam in Bibliothecam Ecclef Cathedral. S t r e n G N E SE N SIS. Svadent enim variæ rationes, ut credamus, hanc fui de olim librorum haud exigua copia refertam, etfi nunc dc habitu ejus antiquo nihil certi condet. Innotuide tamen quædam C. A\ Bercbio, indicare videntur fequentia ejus verba: Således finner innu, att år 1461 voro åtfkillige L i bri catenati i Strengnås Dom - Kyrka, och âet yttra IVår fru Chor e t, pro communi ufu in eis finder e volentium k). Divitias hujus Bibliothecæ, quæ paucis abhinc annis Gymnadicæ adjungebantur, pandit Catalogus editus Strengnefiae 1776. Complebitur hic Volumina 2450, quorum 18 Mfcr. Ex Impredis magna vis cernitur librorum fæculo typographico excuforum. Inter Cod. Mfcr. nominari meretur LaB antius, cujus folio ultimo fua manu infcripferat Conradus Rogge Epifcopus Strengnef. qui liunc librum Perufiac emerat pro V Ducatis an. 1460, o- rationem, quam habuit Peruiiae, in conventu Doborum, pro impetrandis doboratus inlignibus /). Indicavimus. I. ex legato Epifcopi Ifraelis Erlandi, pretium librorum quorundam Ecclefiæ A r o s i e n s i adlignatorum, cui fi nunc ex eodem fonte addantur nomina & pretia reliquorum, fingula allata erunt, quæ de re litteraria idius Urbis, fub medio aevo, nobis quidem obtulit diligentius monumentorum examen. Citata igitur verba Tedamenri haec excipiunt: Item pontificalis, quem eflirnamus pro tribus marcbis puri vel X V march, denarior, item fecimus fieri partem legendär ii by em al em, quæ conflitit ultra XL marchas deuar. quæ nunc eft in Ecclefia Catbedrali, item gradua le valor e fedecim marcbarum m). VIL k) K ongl. Bibl. T idn. 1 7 6 7, D. 2. p. 40. / ) Edita a Benzel. in Monrim. E cclef. p. iort. in) Stjcrnm. Anmårkn. till P. H'^ri Hiftor. om V efterås Biflcop. p. 5 4.
- VII. Fundatione Bibliothecae cujusdam Adoæ, pro eo, quo diicebanrur Epifcopi Hemtningus 8c Magnus Olai Tavaft, generofiori fpiritu in lingulis fui muneris partibus egregie explendis, litterariae etiam rei in Finlandia profpe&um voluerunt. Ule enim an. 1354 ultra XL libros Ecclefiæ donavit, quos non immerito pretiofos libros Theologiae & Juris Canonici vocat Jipflen n ). Hic, au- lore eodem, plurimos Theologiae & Juris libros ad u<fum Ecclefiæ acquifivit 0). Sed hujus tempore, an. videlicet 1429, deleta fuit incendio tota Ecclefia, quique ex hoc periculo forte erepti fuerant libri, una cum omnibus dein per faeculi fparium conquifitis, perierunt partim, partim abdu ti funt fub improvifa urbis vaflatione a Danis 1509 perpetrata, cum inter alia hoftilia aufa fpoliabant quoque Ecclefiam libris melioribus p). Unde fa lum, ut nulli jam libri, tefte Porthano, fuperefle atque ex communi naufragio evafifie deprehendantur. Qui an. 1440 in Finlandiam profe li funt Fratres 8c Sorores Vadfienenfes 'ad inftituendum Coenobium NÅ- DENDALENSE Ordin. Birgitt, novis difcipulis haud dubie commendarunt, ut, ad exemplum fui monafterii, in libris colligendis fedulam navarent operam. Et licet non confiet, num Nådendalenfium induftria, hac ex parte, ultra fuam ipforum in fcribendo diligentiam fefe extenderit, hujus tamen minime dubia habemus documenta. In Reg. Archiv. Antiquitt. fervantur Vcrfio Svec, Libror. S. Cod. D 3 Macn) Chronie. E pifcop. apud Nettelbl. Svedifch. Biblioth. p. 7 0. Indicem ex A fiis. R. A rch. Antiqu. communicatum a Reverendiif. A rchiep. 1). D. C. F Mennnnder, M it H. G. Porrbnn, Hift. Bibi. R eg. Acad. A boè nfis, p. 7 3. 0) L. c. p. 74. p) Jwßen 1. c. p. 80.
Maccabæorum, Efther & Ruth a Johanne Budba Fr. N å- dend. an. 1484 adornata 7), & Excerpta de virtutibus herbarum ex libro Nådendal. Svethico Termone r). Vitam Ahfcbarii, quam edidit Claud. Arrhenius, defcriptam habuit ö codice chartaceo fatis antiquo, qui quondam pertinuerat ad Gratiæ-vallenfe monafterium s). Legendae Si Katharina Sveeicæ, feriptæ circa 149I5 per Johanne in Reek five Budde Fr. monaft. Nådendal. meminit Lager- Vringius t). Librôriàe Ecclefiæ KalmarneNS-IS legavit An. i4>i Johannes K itt a, Presbyter de Curatus Ecclefiæ ivleckeberg ac Vicarius Capellae S. Catharina in Ecclef. Kalmarnenfi, Compendium Theologicum, Extrattum Hugotonis de PoßiHam Conradi u). OmniUm in Sviogothia Bibliothecarum antiquillima eft Ecclefiæ LuNDENSlS. Ejus enim initia exitum foculi XII longe antevertunt. Anno 1124 obiit Ü/f Diac - nus diffus Björn, qui, uri eft in Necrologio, plurima huic -ecckfia bona coadunavit, libtos i? alia ornamenta donavit x). An. 1131 obiit Azcrus, Diaconus & Præpofitus, qui pleros que Ceteris î f Novi Teflamenti libros ecclefia d ed it, o- tnnes glo fatos, multos etiam Phi/icales y f An. 1176 ob. Bernhardus> Presbyter & Decanus} qui multos bonos libros ec- 'J l q) Stjernman, T ai om de Lârda V etenfkapers tillltsnd i Svea Rike & c. p. 33% r) Edita a P. Bergto, T al om Stockholm fôr 200 Sr ledan &c. P* 45 * 58» s) V ita Anfcharii edit. H olm iæ 1 6 7 7, in præf. t ) Svenfk. Hiftoria, V o l. H l. p. 8-8*, u) Tpfum Teftam entum fervat R eg. Archivum A ntiqüitt. x ) N ecrologium L undénfe, edit, a Vngtrbringio in Monum. Scan. & a Lnngcbek, Scriptor. Rer. Danicar. T. 111. 458- y ) Ibid. p. 448.
eccleßdt à edit a). An. 1201 ob. Àbfalon Archiepifcopus, qui ecclefiam Lundenfem multis decoravit ornamentis, libris di verfis %fc. a). Maximum vero decus huic colle&ioni addidifie videtur legatum Archiepifcopi Andrea, qui, divinis facularibus litteris efficaciter iwbutus-, eccteßa Dei, verbo Ù1 exemplo, laudabiliter prœfmt profuit. Obiit hic an. 1228 & inter alia fu a liber a lit at is opera dedit Ecclefia 13 i- bliam in tribus partibut, Evangelillas glofatos, Epiholas Pauli de majore glofatura, unum ex quatuor, Penthatecum bene glojatum bene cor re El um, Jeremiam bene g/ofatum, Sententias correelas, Scolafticam Hiftoriam, Pfalterium glofaturn in duabus partibus, Exceptiones de morali- /w, Allegorias & Moralitares Juper vetus novum Tc(lamentum tn uno volumine, Lumbardum in ecclefia inventum & libellum Stephani Abbatis de SanEla Genurvefa, Duplices glolas fuper Cantica Canticorum, Glofas fuper A- pocalipßn, Summam Huicionis fc?5 77/ Libros Legum. /»- fuper cf alios libellos, Corpus Canonum, librum boneßum & multum utilem, Mi halem bonum 5 bene cor reflnm, in fua Capella habebat b). Quo laetiora haec pro indole & genio illorum temporum cenfenda funt incrementa, eo magis dolendum videtur, difperfam penitus elle vetuftam hanc Bibliothecam, neque id nobis fuperelte folatii, ut quæ illi aut felicia, aur minus profpera poli medium fæculi XIII contigerint fata, aliqua ex parte cognofeamus.. VIIL Sunt hæc, quæ in præfenti licuit colligere de Bibliothecis Sviogothicis fub medio ævo, quas & numero plures, & luce clariori fpeftandas præberent, fi modo fupercflenr, antiquiora monumenta, quæ tempus rerum ed^x lon- 2.) Ibid. p. 452. fl) Liber D aticus I.undenfis edit, a Lagtrbt iugio, & a Langebtk t 1. c. P- 498- b ) Ibid. p. 524.
lon ge plurima delevit. E x allatis tamen facile patuerit, majores noftros librorum minime fecuros v ix ifle, fed h os e contrario maximi x - ftim affe, diligenter collegiffe &, qua res cariilimas folem us, fide & cura fervaffe c). Quin etiam, privatos intra p arietes, fua illis adfignaverlnt repofitoria, nulli dubitamus. In primis quum puhlicæ B ibliothecae ex privatarum opibus erant plerumque cohflatæ, & famam cultioris in gen ii, qua re vera gaudebant quidam nofixatium, nec co n fe q u i, nec tueri re6te p otu iffe, videntur om ni librorum apparatu deftituti. Im m o offert hujus rei manifefta indicia catalogus librorum, quem ex variis T eftam entis fæculo X I I I, X I V, X V contignatis adornavit R eg. Cane. Conf. C. R, Berch d). Enumerantur in. illo ultra C LX Scripta, ut tunc erant tem pora, non contem nenda. Si vero hos non m i n u s, q u i m reliquos in fuperioribus allatos lib ello s, mutata nunc facie litterati o rb is, vilem quis vocaret turbam, non lo n g e quid em, fateor, a veritate aberraret; fed nihil tamen eo ipfo detraheret ineritis V iro rum, quorum in his conquirendis induftriae & deleftui laus manebit eadem, ac præ feftis Bibliothecarum hodiernis vigilantioribus. Praepropere denique, v e r e o r, ju d icaret, qui quum hic vel ille titulus delicatiores offendat a u res, & ipforum librorum haud pauci res m inoris m om enti continere videantur, om nes ideo penitus rejiciendos ffatuer e t, nihilque in his inven iri, quee le fto r i, eretffioris anim i, cognitu non jucunda folum effen t, fed & utilia. r) Bello fraterno im plicitus R ex B 1R G E R U S S acras, quæ tum putabantur, R eliq u ias, R egni R egalia & tamquam his æque pretiofum, librum de corottacioue Regis cum y ft oria de /pina corone D om ini, fanttiori fidei Capituli U pfalienfis m andabat, ut docent litteræ ejus dat. Sudercopiæ 1 1 3 1, edit, in Differtat. de R egalibus R egni S veogoth ici p. 15, Upfal. 1733. d ) K ongl. Bibi. T idningar om LSrda Saker T767, V ol. IT. p. 35. Merentur his addi, qui ex libris Ulpbonis Holmgcri Canonici A rofienfis fuperfunt adhuc inter Cod. Bibi. U pfal. Sunt vero Tractatus de objectionibus Gracorum contra proceßiottem Spirit. S: t i a Fi/io; Mujica mtnfurnbilis ; Lihri metbapbyfices is* pbyftces Ariftotelis ; item Etbica ; Epißola Seneca ad Lucilium ; Liber Etbica Peteris, cujus in fine legitur: Expleta eft translatio ex Arabico in Latinum an. 1243 d. g April. & m ox dein: Explicit fum na perutilis de moribus, qua vocatur Tran/Iatio Alexandrina Libri Ethicorum A riflottlis ; Computus, atque Commentarius in gttomas quasdam morales.