Gravander, Per Olof Risberg, Johannes. Upsaliæ, Litteris Joh. Fr. Edman, Reg. Acad. Typogr. 1800

Transkript

1 Gravander, Per Olof Risberg, Johannes Dissertatio de nexu numismatices cum historia, cujus sectionem secundam... publice ventilandam sistunt Mag. Petr. Ol. Gravander, alumnus reg. et Johannes Risberg, alumnus reg. Bothniensis in audit. G Upsaliæ, Litteris Joh. Fr. Edman, Reg. Acad. Typogr Uppsala Universitetsbibliotek: Sv. Diss. Ups. 4:o Præs. Gravander-Grubb

2 EOD Miljoner böcker bara en knapptryckning bort. I mer än 10 europeiska länder! Tack för att du väljer EOD! Europeiska bibliotek har miljontals böcker från till 1900-talet i sina samlingar. Alla dessa böcker går nu att få som e-böcker de är bara ett musklick bort. Sök i katalogen från något av biblioteken i ebooks on Demand- nätverket (EOD) och beställ boken som e-bok tillgängligt från hela världen, 24 timmar per dag och 7 dagar i veckan. Boken digitaliseras och blir tillgänglig för dig som e-bok. EOD bokens fördelar! ÂÂ Få samma utseende och känsla som med originalet! ÂÂ ÂÂ Â Â Använd ditt standardprogram för att läsa boken på skärmen, zooma och navigera genom boken. Skriv ut enstaka sidor eller hela boken. Sök: Använd fulltextsökning för enskilda fraser. Â Â Klipp & klistra: Kopiera bilder och delar av texten till andra applikationer (t.ex. ordbehandlingsprogram). Villkor för användning Genom att använda EOD-tjänsten accepterar du de villkor som ställs av biblioteket som äger den aktuella boken. ÂÂ Villkoren på svenska: Fler e-böcker Redan nu erbjuder 30 bibliotek från 12 europeiska länder denna service. Mer information finns tillgängliga via boken. ÂÂ books2ebooks.eu Uppsala universitetsbibliotek

3 DI SS ERTATIO 5), 5 t NEXU NUMISMATICESCUM HISTORIA, ^ r C U JU s SECTIONEM SECUNDAM SUFFRAG. AMPL. PHILOS. ORD. Z7Z51. Publice jyentiiandam Sifiunt Mag. /> 77?. OZ. GRAVÄNDER, ai.umnus reg. ET JOHANNES RISBERG, [Alumnus Reg. Bothniknsis. in audit, gust. maj, d. viii dec» mdccc. Litteris Joh. UPSALIÄ, Fr, Edman, Reg. Acad. Typogr, A '-v A *

4 IN SACRAM REG1AM MAJESTATEM SPECTATJE FJDEI V1R0 AMPLISSIMiO ATQUE CELEBERRIMO DOMINO AD REG. ACAD. UPS. PHYS. PROFESSORI, REG. ET ORD. REG. SOCIET. SCIENT. UPS. NEC NON REG. ACAD. SCIENT. HOLMENS. MEMBRp. PATRONO FAVENTI S SIM O cli c a ta s In tejlimonium gratisfimcz mentis hafce pagellas volui JOH. RISBERG.

5 cum Hifloria. *3 In flabilienda illa fententia mimos, qui» nömine & Symbolis Simonis infigniti circumferuntur, tempore Simonis IVIaccabaei culbs tu isfe defudarunt mulci fumtni ceteroquin nominis Viri, e quibus omnium inftar nominar.dus fupra citatusbayer; 111. autern Tychsen pluribus validisque probavit rationibus illos potisfimum referendos esfe ad aetatein Pfevdo-Mesfise Simonis Bencozibje feu Bar-Cochbac, qui ferulo pott Nat. Chriftumlhdotresannos cum dimidio m) Judaeis imperavit, poftquam a Romanis defecerat regtiumque Hierololymitanum reftaurare decreverat. Non una fuit causfa hujus Judaeorum feditionis; Romani enim Imperatores, quibus fubjefti erant Palaeftinae incolse, Propraetores vel Proconfuies tive Procuratores liuic ut ceteris prsefecerant regioni, qui graviora onera, quam quae Judsei ferre poterant, irrogabant, eademque exigentes immites plerumque erant atque crudeliter imperabant»). Hinc quum Judaei fe populum Dei es fe crederent, exittimabant quoque haud ipfis convenire Romanis ut Idololatris pendere tributa, in primis quum ex oraculis adfulferit illis lasta fors, Mesfiam cito venturum esfe, qui vincula illorum rumperet iplosque liberaret o); fed de his plura dicendi infra nobis erit occafio, adeoque ad illa revertamur. Variae funt horum Sidorum infcriptiones; alius Hebraeo-Samaritanus, qui fi fub Simone Maccabjeo cufus ftatuatur, non Siclus Jfraé- B lisy -T, m) Ambigunt quidem Scriptores de nutsero annorum, quibus praefuit Judseis Barcochbas; quidam tres, quidam quatuor fere, quidam duos annos tantum bumerant. *) VideGs The Hijlory of the decline and fall of the Roman Enipire by Gibbon, London 1789, Vol. I. pag Spanh. de Ufu & Prce/lantia Numismatum Antiquor Tom. II, p, 571. o) Gibbon. 1, c. p, 623,

6 *4 De Nexu Numismatices lis, fed Siclus Juda poft abdu&as X tribus dici debuisfet, quemadmodum Reges non lfraehs led Juda appellabantur; alius in Averfa facie infcribitur: nurnpn qui neque verus eft, quum Hierofolyrfta nuilo loco in S. Litteris Lrbs Santta, fed unpn W ( Urbs Santtuarii) ab exftru&o fcilicet templo nnncupatur p); alii fic difti Sicli epigraphen ra Simon vel totam vel abbreviatam fiftunt curn adpofito regiminis annol, II, III, IV; obfervarunt autem Critici, Simonem Maccab/eum numos fuo nomine atque anno III vel IV infignitos cndere vix potuisfe, quum Rex Antiochus, qui Juscudendae rnonetae illi largitus fuerat, foedus jam fecundo anno rupisfet: Si vel hoc daretur, mirum tamen eft, illum o- <fteni fub imperio tantummodo primis quatuor annis monetas notasfe q). Sunt quoque alii Sicli, quorum facies averfa partim habet Liberationis Jerufalem, anno I adpofito; partim Redemtionis Zion curn impresfo an no II, qui Simoni JMaccabjeo eo minus addi posfunt, quod Parachronifmo Hiftoriain inter ac Numorum infcriptionem contrariatur. Nam fecundum I. Maccab. XIII: 51 arx Zionis anno aerae Selevcid. CLXXI feu anno demum fecundo poft occupatam Hierofolymam, a Simone Maccabaeo expugnabatur. Hinc annus fecundus Liberata Zionis eft annus tertius Rccuperata Hierofo/ymtt, curn tamen fecundus esfet! unde melius quoque hinumiin Bencozibam conveniunt,quum fecundoimperii ipfius anno CultusLevit. in quo cardo verfabatur, in monte Zion reftitutus fit, atque ab hoc primum tempore in nup) Tychsen De Nutnis Hebraicis Diatribe p. 25, 32, 39, 40. q) Barthelemy in Dindiciis Num. Hebr. App. XII. On peut Ötrc furpris, que Simon Maccabce ayant gouverne la ^fudée pendant hvit ans, les dates des Medsilles nt f' ttendent, que jusqu' d la quatriéme.

7 cum Hiftorta»»5 numis jure quodam fignari potuifc Redemtio IJraelis. Aptisfime igitur huic Simoni adfcribuntur, qui numos Sa maritana fcriptura revera cudit r), cujusque Tub imperio undique confluebat Populus Ifraeiiticus fpe recuperandi reftaurandique regni, quare numis epigraphen Redeffttio Jjraelis imponi jusfit. Neque falutatur umquam Simon Maccab;eus Princeps /fraelis, quod tairien obtigit Simoni Barcochb.. Abeft praeterea ab his numis Ticulus Summi Sacerdotis, qui ut Principis titulo longe eminentior & nullibi in A&is rebusque loilsninibus omisfus, ita cur in hac, Civitati cuivis tam utili, re illum practeriret Simon, nulla ratio obvenit /). Ad Simonem itaquebencozibam referendi funt Sicli Sainaritani, qui apud Auétores t) & in Cimeliis occurrunt', atque hoc tempore certo novimus, Judaeos hos Siclos habuisfe, fi antea habuerint, non adfirmare posfumus. Adjudicantur ceteris Hafmonseis numi varias infcriptionis, quos fpurios esfe vel ipfe intuitus, in primis fi cum Hifioria conferatur, evincit u)\ hos inter ii tamen obfervatu digni funt, qui fub nomine Bilwgvium & Recufo- B 2 rum» ) Tychsen 1. c. p. 56, 57» 5) Barthelemy, 1. c. habet. on doit l'étre avantage de n'y pas voir le titre de Grand Pretre, qui lui attircit tant de refpeét & qui fvivant le pafsage (1 Maccab. XIII, v. 14.) paroifsoit dans tous les Adtts emanés de lui. t) Inter fummi nominig Scriptores adferre fas fit Iaud. Eckhel, qui in aliis hujus litteraturae partibus licet multo do&isfitr.us, heic ta men errorem commisiit» dum au&oritatem Sidorum Samaritanorum defenfitavit. «) Vide Eckhkl in Dcdrina Numorum Veterum, Part, I. Vol. III. p r. x

8 rum v) veniunt, quique jam diu Eruditos vexarunfc, quos tamen nominato Simoni Barcochb^e merito adjudicandas esfe fufe & evidenter expofuit Eckhel x). Certisfima, quae gerunt, vel erafarum vel tritarum aliarumque his impresfarum litterarum veftigia nos praeter reliqua indicia certiores faciunt, hos nutnos esfe Roma nos & quidem Denarios Trajani, qui fub tumultn con tra Hadrianum a Judaeis recudebantur atque valebant. Argumentum probabilitatis monetse apud Vetores Hebroeos, quod ab illorum commercio cum peregrinis tam Afiae quam Africae Europseque gentibns defumitur, non ita firmis innititur fundamentis, ut certi quid inde elicere posfimus, quum neminem fugiat, Sinenfes, ex.gr. quamvis late commercentur, pondus auri & argenti oblati pro inercibus folvendi ftatera, quam MercatoreS ubique fecum circumferunt, examinare y); nihilque iinpedit, quominus^xhebrsei five hoc modo, five mercibus folum inutandis ea, quibus ipfis opus erat, adquirere potuerint. Fortius videtur hocce probabilitatis argu mentum, Hebraeos fcilicet per tot annorum fpatium poft inventam monetam apnd alios populos, a quibus non multum diftabant, non ita ignaros a natura fuisfe, quin niorem numos cudendi ut fibi ntilem in ftatum fuum introduxerint, praefertim cum tuto fciamus artes libera les apud eos magni fattas esfe fc); quam pulchra autem u) Quando tritis numis imprimitur novum fignum, Recudi dicuntur nami; Btlingues autem, quorutn infcriptio duplici lingua gaudet, ex. gr. Hebraea & Latina veluti hif de quibus mentionem facimus. x) L. c. part. I. Vol. III. pag y) Wachteri Archaeologia Numaria pag :) Patin in libro, Hljloire Numismatique, art. des] Medailles

9 u curtt Hijloria. tem haec argumenta fint, fpeciem tantummodo veri, quum nulla fadta hiftorica adfint, ea prae fe ferre fateamur necesfe eft. Sic vaciilante veterum Siclorum fide, exiftimaret fortasfe quispiam, nullam apud Judaeos monetam valuisfe. Ad hane autem opinionem partim in fuperioribus refponfum esfe crediderimus, partim in lequentibus ea, qua fide poteft, defiderio illorum, qui fcire discupiverint, fatisfacere conabimur. Verum quidem eft, fecundum multorum eorumdemque gravisfimorum Autftorum mentem apud Judaeos Romanorum imperio fubjetftos monetam quamdam in ufu fuisfe, id quod probant Audlores tam Sacri a) quam Profani. Attamen crediderim, neminem inter noftri aevi Litteratiores vlros eo temeritatis procedere, ut hos numos pro genuinis Hebraeis habeat. Sunt cufi vel fub Principibus hnjus gentis e ftemtnate Herodiadum, ut mox patebit, vel jusfu & venia Romanorum fub Caefaribus, quo utroque cafu Romana fuerunt numismata b). Incidit in- B 3 ter- Hebraiques habet: Les Hebreux eultiverent les arts avec gtandfoin, principalement pour ce, qui regardoit commodité publique, foit, qu" ils les eufsent appris des Egyptienst foit qicils les tusfent invtntéz eux-mimes. a) Numi, qui in hac Orientis plaga obveniunt, sb Evangeliftis pasfim memorantur in ipforum fcriptis. Interpreti Sacr. Litterarum non minus quam Hiftorico necesfarium eft, ut veratn horum numorum notitiam, valorem, valorisque refpeftum ad res civiles aeque illius atque hujus temporis fibi adqnirat. b) Quod ad il los adtinet, eatenus fuere Romani, quatenns Romaoorum venia cufi funt. Qnod ad hos autem, nomina Imperatorum in illis intuemur, atque fi veritatem ex fcriptis maximae fidei dignis eruere velimus, apparebit, denominationes numorum, qui in Scriptis

10 ig Ds Néxu Numismitices teraam in idem tempus utriusque generis numorum ulus, quod etiain tam Novi Foederis Hilloria, quain Profana teftatur. Haud certo convenit inter Scriptores hujus Litteraturae, utrum numi adjudicari posfint Herodi Magno, nec nej rarisfime enim occurrunt, atque occurrentes nihil certi produnt, quo huic potiori jure qnam Herodi. Antipje adnumerentur; ab hoc auteni novimus numos exillere, idque continue fere us«que ad ultimum hujus tirpis Principem Agrippam 11, qui anno aerae Chrili. 99 vitam cum niorte commutavit. Si confideremus varietatem majorem minoremve infignium & Symbolorum, quae in his occurrunt, de fide illorum nae nos incerti esfeinus, nifi alias profefto adesfent res circumftantes, quae noftras tueantur partes. Infcriptionem illorum esfe Graecam mirum forte obvenit, Judaeosque non potius Chara&eribus Romanis ufurpasfe, quum horum permisfu, ut fupra diximus, iltam iibi vindicarent libertatem; at obfervatu dignum, Charafteres Graecos ut & litteras linguamque in Oriente notiores fuisfe, eosque hane ob causfam ån Orientalium terrarum numis femper occurrere c); praeterea haud abs re alienum erit credere, vel Graecos his Principibus fubje&os id genus numos feriundos curasfe, quum Novi Koed occurrunt, farit» asfentiri tioftrse fententiae. Sic apudmathaeum Cap. XX. v. 9, 10, 13, & Cap. XXII v. 19 exempla proftant, ubi obvenit Denarius cum Icone & infcriptione Imperatoris. XaAxcy Marci Cap. XII. v. 41 eft idem, quod Romanorum Afs, & Ae7rloc $vo in verficulo 42 a vicinis Graecis mutuo accepta vocabuja Quadrantem feu tertiatn partem Asfis fignificant. e) Dis Grechifehtn fpracke war itn Morgenlaude fchon in friihn Zeiten bekant. Dor Muhammeds Zeit wurde dit Erleruung der Griechifchen fprache, als eine faehe betrachtet, dit bei einer ftinen Erziebnng, fclbjl eines KUnftiges Kau/manns nicht verfaumet iver-

11 . Hiftoria \ tum Hifioria. i$ quum npud Jofephum </) pasfim legere contingat, urbes hujus traélus a Grsecis habitatas fuisfe e), vel Chalcidenfes id fecisfe, quibus imperavit Herodes Magni ex filio Aristobulo nepos /). Quod vero ad galeain criftatatn atque clypeos quatuor in orbem difpofitos adtinet, obfervemus numos hos Herodianos in his asfimilari numis Macedonum, qui hocce ornatu decori Tunt, licet causfam, cur ita faftum, nefciamus. Exceptis fupra citatis, quaa hos a ceterarum gentium numis lecernunt; notis, fempe^ quoque invenire licet vel Botryn cum raceino vel ramum palmae, quae conftantia Palaeftinas Synibola habentur g). Pofl numos Herodiadum brevi nominentur Csefarum, qui Augusto originem debent at que cum Nerone finiunt. Infcriptio iisdem, quibus nuper memorati, litteris infignitur. Syiubola, quae in his occurrunt, varia funt, videlicet Spicam unam vel plures, Lauream, Coronam, Simpulum atque proprius Judaeae Botrus cum racemo leu Palma Å). Ex his cum collatis facile, ut fpero, patet, numos pofteriorum Herodiadum atque primorum Caefarum in unum idemque tempus coincidere. Licet enim Plerodiadum in den dlirfte. Die Einnhme und Ausgabe wurden in diefer Sprache aufgezeich.net. Die auffchrijten auf den AJiinzen in den Låndern der Khahftn bliebrci bis an die Regierung Abdolmeiiks 695 ununterbrochen Griechifch. J. Richardsons Abbandlung iieber Sprachen y. Litteratur und Gebr.luche Morgenlåndifcher Völker, pag. 117, d) De Bello Judaico. t) Eckhel 1. c. part, I. Vol. III. pag. 485,486.] /) Ibidem. g) Tbidem 481 ' 496. Spanhem 1. c. vol. I- P > atque La Science des Medailles par Jo b ert å Par.i& Torne II. p«g, 265, 266. h) Eckhel 1, c. pag. 497, 498»

12 2o Ds Nexu Numistn tices in Judaea valerent, nil morse eft, quin quoque Caefarum vel militibus Romanis kipendiorum vel Imperatoribus tributoruin folvendorum causfa in ufu fuerint i). De everfa Hierofodyma atque interitu Reipublicae Judaicse obveniunt numi, qui feminam ad Palmam nixarn plorantemquefiftunt, quique apud Sp anhemium k) delineati Tunt. Coronidis loco adferamus argumenta, quac pro novitate numorum Hebraeorum ulterius loquuntur. Prneter eos, qui ad Simonem Barcochbam referri posfint, dantur alii mukiplieis faciei, quos antiquitatis esfe voluerunt Scriptores plurimi. Forma autem rudis & crasfa iitterarum, Infcriptio atque Hiftoricorum teftimonia eos merito adjudicant pofteriori aevo. Saeculo XIII priinuin memoratur unicus numus Hebraicus a R. Mose B. Nachmanis. Altum deinde fuit fllentium de Siclis Judaeorum, donec R. Aleschkar fec.'5 XV Scriptor & Joa. Matthesius Parochus Joachimsthalenfis fec. XVI de quibusdam iisque paucis mentionem injicerent. Hi a- dulterini Sicli fuam fine dubio originem debent expeditionibus, ut dicuntur, Cruciatis, dum fupra nominatus Siclus Nachmani venditus tamquam res ab antiquitate facrata, licet recentem habuerit auftorem. Scilicet qui devotionis ergo Santka Palaeftinae Joca adierunt, memoriam fuae ibidem commorationis cuftodire volebant, & callidi impoftores, credulitatem pietatemque hominum fibi lucri facientes, haec prima numisinata fortasfis in lucem protulere. Duobus a R. Nachmane feculis praeterlapfis numerus Numorum Hebraeorum ita in dies augeri ccepit, ut a parvis initiis mox omnia fere fcrinia im- ple-») Hane ob causfam vox" KY\vaos ioter Nov, Foed. di&a introdufta eft, qaae revera Latinam agnofcit originem. å) L, c. Vol. I. p. 350.

13 cum Hifloria, plerentur. Tam audaces fuerunt deceptores in hifce fabricandis, ut ne alios homines artificiorum illorum confcios quidem vererentur; apertis enim verbis teftatur Otho Sperling in Disfert, de numis non cufis Amftelodami 1700 edita "fe nosfe bominem tnter Holfatos diu viventemy cujus nomini inquit parco, qui propriam irtcudem bis Siclis exercebat. - - "/). Quid! quod huic fententiae convenit epillola Phil. Melanchtonis, quam ad Ehrhardum Snepfium fcripfit'': Cum ante annos XII Ratisbonae esfem, donabatur mihi Siclus gentis Judseae, quem Luthero donabam. Nuper vero Norimberfr<e fimiles fieri curavi. Et eram vobis allaturus, fi iter per Thuringiam fecisfem. Nunc in valle Joachimica eos quidem imitati funt, fed litterae agreftius formatae funt: mitto tamen. Mei fuerunt integri rflqccfyccx/jioi. Nefcio pondus hujus numismatis, quod in valle Joachimica amici cudicuraverunt, tequeoro, ut hane fignificationem benevolentiae non afperneris" \). Huc igitur referantur adulterini Sicli, quos inter fibi locum vindicat numus argenteus fextae magnitudinis, qui in Technophylacio Au* guftano Bibliothecae Acad. UpfaL asfervatur. Facies illius altera fiftit Thuribulum* cum Infcriptione bpw bn-iun; altera autem ramum amygdali cum nurnpn habet.. IV. Nobis jam interiora Afiae verfus Orientalem vel Auflralem plagam petentibus, ut fata progresfusque Numismatices in his terrarum pattibus exponamus adeo- C que l) Vide Tychsen 1. c. pag , 47, 51, 52. *) O. G. Tychsen in iibro: Asfertio Epiftolaris de peregrin* Numorum Hajmonceorum Origine» Roftoch, pag. 5 & 6*

14 21 De Nexu Numiimatices. que etiatn ipfius cum Afiae Hiftoria nexum commonftremus, occurrunt ubique difficultates, quae aegerrime fcolluntur. Alla, prima illa populorum ledes, cui natales & incrementa debet ingenium humarium, disquifitioni noftrae praebet uberrimam materiem. In AHa & in iis praecipue Afiae regionibus, ubi focietates inire homines primum adfvefafti funt, ubi commercium artesque elegantiores nafci, excoli demumque in faftigium, qna tale, provehi coeperunt, crediderim profeéto veftigia moris numorum fignandorum cudendorumque apparere debere, ibique esfe detegenda. Sunt duo potisfimum fontes, a quibus notitiam Rei Nuinariae haurire posfumus, fcripta fcilicet Hiftoricorum Veterum & monumenta cujuscumque generis ab antiquitatis aevo relidua. Perrara omnino funt haec, quae e latebris finuque terrae effosfa vel ex vaftationibus erepta vicesque edacium temporum pasfa fervare & explicare potuit fagax^hominum induftria, & de cetero aetatem, quam optamus, non attingunt. Ut ex Hiftoricorum fcriptis origtnem nu morum inveniam, nefcio fane, quid de indole hutnani generis cogitem, utrum magis illius foporem an Hifto ricorum negligentiam admirer, dum per tria integra, & quod excurrit, ab Orbe condito millenaria vel nulla iu per(unt monumenta, quae antiquitatem numorum tueri queant, ne Hiftoricuin quidem invenire licet, qui de horum inventione nos certiores facit. Hand facile in anirnum inducimus, utcredamus, ingenium humanum tamdiu lethargia oppresfum fuisfe, quum ea lit hominum natura, ut vel obfcurisfimis temporibus, quantum in ipfius poteftate eft, propullulet. Non ftne causfa querimur de hoc fcientiarum ftatu & de deficiente peritia rerum antiquarum, quam agnofcere cogimur. Hiftorici, qui hoc aevo rerum humanarum fata hominumque inftituta & refpeétum inter fe forte expofuerint, omnino defunt. Lon-

15 books2ebooks.eu e-böcker från ditt bibliotek av ebooks on Demand digitaliserad av Uppsala universitetsbibliotek