DUPLICI INJURIA- RUM MODO, PETRO EKERMAN, Mag. UTTERSTRÖM, pr/es1de PETRUS ER DISSERTÄTIO GRA DUALIS. AUT FRA'UDE VULPECULiE, AUT VI LEONIS,

Transkript

1 D. D. DISSERTÄTIO GRA DUALIS de ; DUPLICI INJURIA- RUM MODO, AUT FRA'UDE VULPECULiE, AUT VI LEONIS, QUAM, suffrag. ampliss. facult. philosoph. ad illustre lyceum upsaliense, pr/es1de Mag. VIRO CELEBERRIMO, PETRO EKERMAN, Eloqvent. PROFESS. Reg et Ord. PUBLICJE CENSÜRJE MODESTE OFFERT stipendiarius a ηl,löfvia si!js. PETRUS ER UTTERSTRÖM, vestm anncos. ' a : in audit. carol. maj. die xxii. aprilis Anni mdcclxi. η.?4 m. s, u ρ s λ l i je.

2 Admoåum Reverendo aique Trficlarisfimo, d:no mag matthle ramzelio» Ecclefi^ DEI, quse Sahlas colligitur, PASTORl Meritiffimo, Vigiiantiilirno, nec non Diftri&us adjacentis PRdEPOSJTO Acctimiffimo, Patrono & Avo Matcrno» HTOt, Venerabiiis Ave y tamque infignia, Tua in me ^ mcarque txflarc voluißi benevolentbe ac favöris do~ tumenta, ut ^ fi ea involverem filentio, v er c ar, in grai ifilmus omnium merito judicarer. Ignofcas, qu jo 7 mdaciist me#, Patrone Magne, quud bi/ce pagellis Tuum Nomen yreefigere, liloque eas iltuflrare au(im. Acctpias veroy (erena fronte ac benigna, munufeulurn bocce chartaceum, 0/ fignum pietatis, gratique animi indubitablem teflem. Ardtntiffimas ad Deurn O. M. freces fnadatn, veltt le, (enebla grandi n-on tam oneret ilem y quam ornatum y cum Honorattfitma Tua Familia fojpitemy (ahum incolumem jer vare. Sic vovet y vovebit, Admodnm Reverend! atque FraglariiHmi HOMINIS TUI ultor cle'/otiitimus, PETRUS ER. UTTERSTRÖM*

3 Piurimwn Reverendo atqm. Clariffi?no D:NO MAG. ANDRE/E UTTERSTRÖM, Nafacomii Aroficniis OEconomo Mericiflimo Y Fratri DiieSiiiimo, y\7qn e longinquo mihi arceffenda fünf råttorns? cur Tibi, Fräter Diie&iiilme, hoc opufculum infcribere voluerim. Tua enim in me, jam indc a Pairis morte5 ad hnnc usque diem, promerita, memet in are Tuoelfe jubent. Tibi jam, pofi Deam ^ debetur fortis mede iner ementum, Tua quoque ope adjuto,. in curfu dobrinarum pergere mihi licuit. Sufcipias itaque, Dile&iiHme Fräter, munufculum hocce, non tam pretio meritove fno, quod plane nulluni efi, quam mente adfetfuque ejus y qui ojfert, afirmandam. Paternis vero Tuis pro me cu~ ris profpera qiiaque rependat Dens. Interim diu vivasg Valens, vigeas fioreasqne in Ecclefia commodum, Tuorumque gauätwn longe exoptatiffimumt Jta voveo y dum viχeroy Flur. Reverendi atque Clariilkni Hominis tui etiiiö» måefeftaiy ETRUS ER. UTTERSTRÖM,

4 Min Herre* Ren vånfkap ligger ofta nog tvungen det o- made hjerta, få framt den ei får tili ålle att någon gång lågga for öppen dag (in välmening._ Hvad vore jag belåten, Min Herre, med blotta namnet af Edra vänner, cm jag,ej, til q- gen upmuntran, finge lof, att betyga min glådje ofver Edra framfteg i Witterleks oiningar. Edart Lårdoms prof, fom nu (kal granlkas afvederborande, år vål otver mitt fpäda fniile, och min dområttighet; men få tiltror jag mig likväl kunna (luta något fördelaktigt ifrån Eder fkickelighet til min fågnad. Så långe Dygd och Flit hafva ibland ofs fi na ålikare, få långe behofven J icke frukta att få fe Eder obelont for den mandom, hvarmed J fokt landforvifa tvånne de ohyggeligafte fpoken ur denfediga verlden, fom år Falfkhet och Ofverväld. Himlen vålfigne och bekröne Eder, min Vån, med den fållade framtid. Det onikar CARL TERSMEDEN.

5 L Ν. J.. I. ummum Numen, Id quod fanéhor nos edocet revelatio, In rerum primordiis, earn naturs humans, quippe omnium prsilanttffirose, vim indidit, ut ad opt'jmi Auctoris gioriam illuftrandam & mutuam tuen d: m confervationem, omni r.ifu tenderet, Unde quilibet hominum _ inftindum fe confervandi habet na turalem, quemadmodum, ad vim & injurlam avertendam, concefls illi deprehenduntuf vires & fiffedtura? Prlnceps vero cseterorum animalium, homo, lonpe excellentiores, quam belluae, accepit dotes, quere ad ejus voluntatem uti iilis, &, licito quidem modo, confervare feac defcndere debet. Etli porro Creator in iuam lau- A dtra

6 dem parker, ac j}s )» C # mutuam amicitiam» homines crea.vit, in plurimis tarnen, proh dolor! natura regnat perverhilimaj ut, pacem hane dirumpendo, allos opprimere rnultomahnt, qu«m jucanchm traducere vitam & tranquiliam. Percifpere enim licet, pro tranquiilitate mutuaque benevolenfia, vim atque fraudem inter homines quam iaepisfime frequentari. Vere omnino Seneca a): beneficits humana vita confiftit & concordia, nec terrore, fed mutuo amore, in foe'dus auxiliumque commune conßvingttur. Nempe putant illi, qui alios vi aut fraude fupprimerevalent, fupra humanam fe pofitos eile fortem, fed re vera in bdtias degenerant, tefte. Cicerone, aureo in!»- bello de Officiis i?): Cum duobus, inquit, motiis,tå efi, injuria: frans quaft yiiipeculätr aut vi, dut fraude, 6at vis leonis videt ur: utrumque ab homine diienifjimum : fed jfraus odio digna majori. Argutum hocce Ciceron-is effatum occafionem dabit breviter differendi de Duplisi in juriarum modo, jraude VulpecuLe, & vi Leonis. Eit ar gumentum hoc nobile, fateor, & juxta maxirne arduum, fiquidem in eo plurimaegraves & tricis involutae qu^itio-. nes ac cafus non poitunt non recurrere, quibus rite folidiusque explicandis hebes Ingeniumj quale meum eit, smpar omnino cenfebitur. Tu itaque mihi rogandus es, B. L. velis infantil mese dare, fr, pro materia; dignittte, Tibi minus fatisfacere queam» ii) De Jra L /. c. jv b) LI. c. rj. %. ii. Prius, quam rem infam adgredimur, paucis juvabif, crediderim, disferere de Lnjuria_ in. genere, quse nihil a- iiud eft, nifi aétio contra ju$ perfeétum alterius. Aftio "' autem, ut injuria; nomine fignetur, hcecce habebit requifita., prfeeunte Buddeo, a) ut rx prorrefi ßt fufeepta ; ut inj-eratur invito ; ut aiii o ßt Lege yrohibita; ut jus alte Λ

7 ) 3 ( % tenns perjcfftm l^datur. Quam parum autem injuria Fisec, finibus Divinis & humanitati conveniat, neminem fugifj ordinata enim & decenii rerurn harmonia, ac concordia, Deum deledari; manet manebitque veriltiiftum. I'em multo magis de natura humana adftruere licet, cujus o mnes facultates & vires tam interna, quam externas, eo tendunt, ut amica cum aiiis hominlbus fit focietas, mutua benevolentia, & in quovis vitse ftatu firmata officiis, communem utilitatem promoventibus. Ergo ηοα poteft non quisque, fana ratione utens, cernere pravos, & in devia^tendentes affeåus, injurias & rnalignurn aliis oblcquendi «detrahendi ftudium, quse.ad turbandam iocietatem pertinent> minime fapientiffim-i naturse Aucto ris culpated hominum ipforum provenifle. Etenim homo interitum non folum aliorurr, fed etjam fui ipfius, fiepenumero, fub fpecie boni molitur, quod a Lege na tural! plene pianeque abhorretj illa e.nirn homini dat jus ad a&iones per fé bcnas commitrendas, & per fe malas o- mittendas: nemini vero permittit impedire alterum.quominus jure utatur iuo, quod duétu Legis naturalis ipfi competit,* adeoque nec contra jus alterius aliquid facere; injuria vero in genere fit contra jus perfe&um, hoc autem eil prohibitum, quare fequitur injuriam illam Sc prohibitam, Sc iliicitam efle; adeoque fini, a Deo intento, nec congruere, Effe&us injuriarum fatis quoque teftantur, il-las omnem fere inter homines focietatem de«ftruere. Quis enim cum eo focietatem colere vult, qui, ut (uis ferviat commodis, alüs, quibus demum cunque modis poteft, fua detrahit, nocetque. Alia fuit mens Ciceronis, qui hsec habet: b) detrahere ali quid altert, & bominem hominis incammodo fuum äugere c ommodum, manis eft contra naturam, quam mors, quam pmpertai, quam dolor, quam cetera, qune pojjunt aut cor* pori accidere, aut rebus extemis. Quibus contendit, ni- A ι hü

8 & "> 4 ( & hil commitfendum, quod focietatem & convi&um homi nuin tollat ac evertaf. Ut enirn focietas ei maxirne na< turse human conveniens; ita maxima etjam peccat con tra naturam humanam, qui vel minimum, quo focietas turbari aut everti potent, auiit. N a) Philof. Praciic. part- II» C. 2,, 47* I b) L. III. Otfic. c. S'. III. Poftulat jam ordinis ratio, ut varia Injuriärum in medium veniant genera. Ut enim virtus ifi fe confiderata, non eft, nsfi una, äb objeétis licet, in quibus verfatur, varia fortiatur nomina; ita eadem prorfus erit injuriae ratio: quse, prout cbjs&a variant, varias accipit denominationes, apud Philoiophiaj Moralis Döcto?es paiiim obvias. Eft Injuria, fpecialirer di&a, loefio exiftimationis Ieu honoris & famoe alterius quomodocunque fach. Sjc difiingvurit inter injurias Verbales & Reales. Realis, quce fit fa&o quodam, cujus fpecies iunt contemtus, contumelia & ignominia* Verbalis 1 quse fit verbis > ejus fpecies fünf vituperatio, conviciurn & calurnnia ; qu tarnen omnes, cum fiunt contra jus perfedlum al terius > funt h;juris in fignificatu generali. His, tamquam claffibus» omnes quidem fpecies malarum aitionum comprehenduntur,quibus alterius jus I ditur. Non negaverim injuriärum modos eite quidem, pro varietate perfonarum & rerum, innumeros, nihil tarnen impedit, qnominus referri poilint ad duplicem fontem, violentiß & frauåulenti. Injuria per vim eft, qua quis de poffesiione dejicitur, & ad rem, vel poitcffionem, alteri tradendam, vi'adigkur* at per virn heic inteiligimus, non eam, quae a Magiftratu, ratione officii, fceleftls inferturj 'fed violentiam atrocem, qu impetu viclento atque pror fus hoftili fit? quaeque vi & roboreiantum fundatur, qua-

9 ) f c Iis efle ibletpyjs Leonis; Hie enim Rex aniroaliumi in ma xima farne, adrnodum vehemens & crudeiis eil. injuria per fraudem eft, quee fit oec'uito Rudi o confulendi fuse utilitati, aut ulcifcendi injuriam, habens adnexum con temtum juftitiae & contradluu'm; Fraus enim eft factum,' fidei adverfu'm, quo alter!., quo cum nobis eft negotium, Infcio damnum infertur, & tale acceptum jam voiumus, quo quis contra padta & jusjurändum, fciens & prudens, pervarie, aiiurrs tadif. Huic adfimilatur fraus Vulpecula', e ten im jotertia elf dirα, άηmes gelatcs lacusqiie non njfi ad poflus Ultra reaituraque tvarftens, immo, aure ad glaaem adpofita} cenjeclans crafitudinm gelus, ob«fervante Plinio. au Horatio autem cauta audit vulpes & aßit'tq b) neque aliter vel in Perfio, ubi calliducn per Metaphoram ita defcribit: fronte politus Adutam vapido fervas fub peciore vulpenu c )> Vel in Horatio: Nunquam te fallqnt animi fub vulpe latentes i); ne lccum primarium hiyus vocis Luc. XI. v 31. aifingam, ubi Merodes άλωτη\%, quod fraudulentus erat infidiator, didtur. Huc fpeétant in Erasmo Adagia plurima, eaque omnibus lingvis tritiflima : Vulpinari non decrt, nec utrique parti Hindere idem apud Plautüm & Grsecos : da %stv uk(t)7iεκΐζειν, df άμφοτεςας ylyveqcq φίλον j be nimm or' peliace Vulpe h. e. blanditiis decipiente. Hinc vulpio, cnis prohomine vulpina? indobs. Vulpes non Hierum tapitur laqueo, Gr. «'λλ' da α Bis οΐλοίπαζ 7ruycuf, ubi fubaudij tapitur. Svecana hsee ex Penu Proverbiali Grubbii aöjungam : Räf fangas oftα rned -Räf; Iclem : Lifl griper lifl i Råfven kan illa dölja fig. Der Fu bs ifl in gemein einfinnbitd eines arglifligen, faljcben, heimtucki- Schen > rachgierigen> menfchen. Er kan auch die deutung hy der

10 # ) β ( φ der behuffamkeit, der vorßchtigkeit und Klugheit ha ben e). a) Hiß. Nat. L VIII. c.2g. b) L I. epiß. /. v.?j. L Ii. Sat* Iii. v i$6. c) Satyr. V. v. 116\ d) Art. Poet, v.4^7. e) Jahlmifki Lexic. pag. 22/. Cfr, Henr. von Alkmar Reineke der Fachs Upf. A. i?f2. i IV. Injuria per vim infertur, partim publice, per bei-!a inju'ta & int: o iudhm ty annidem, partim privatim, per btrocinia, caedes & perfecutiones, quae mille π o- dis folent exerceri. Bella vero injufh funt, qu«fufcipiuntur absque cauffa, vel nulia urgente neceflitate, & iijicita, jubis quia plane deftituuruur ratlonibus. Ve rum quidem eft, dum, citra -vim adhibitam, jure meo potiri nequeo, tum armis jus perfedtum extorqueri, injuriam iliatam ut reparem, mihi conceitum efife. Hoc tarnen fedulo obfervandum, quod lxfus non ftatim ad arma procurrere, Ted prius tentare defeeat, an, aroica via, res poffit componi, fequendo monitum illui Terentlanu η : Omm α prius experiri verbis, quam armis, fapientern decet a). Et Virgiltenum : NuIIa ja!us hello, pacem te pofeimus omnes b). Inter vero cauilas injuftas cenfentur opum acquifitio, gloriae & imperii late propagandi cupiditas, nec non virium perverfa opinio in iliis, qui, more Leonis, & prlmam tollunt partem, quia nominantur Leones, & fecundam, quia funt fortes, & tertiam fibi tribuunt, quia plus valent, & tandem malo adficiunt eos, qui quartam tetigerint; & Tic totam prsedam fola improbitate auferunt c). Vocatur, fateor, Leo, ingenuus, d) magnanimui, e) minimarum oliquando 'avium pabulum /); nec fugit me effatum Lyfandri: Q110 Leonina pellis penetrare nequit, Vulpiva ajjumenda, quia Leo viribus fidir,

11 ) 7 ( Φ afl Vulpcs dolo nltitur; attärnen eil Lécninn focietas rum fbrmidine oppofiri conjunéla. Svetice: Leijonbytet år Jvårt a t ρaga, quia Leo tovv.us,q) acervimns jerocifftmusqtie, />) Ke.v ammalium, audacioeque fmgularis, fecundum thud Pindäri /}. θολμοο hxys &υμον ε7τιζ^εμετοίν Β"/]ξοί'ν λεοντών εν πίνω, μντίν^άλωπ'ήξ, id eil, audaciis fimi- Iis, qua snimofitatero, graviter frententlum beftiarum Leo mim in labore c erfand I, qua prudentiarn, Vulpesi eil λέων. ωςυόμένος k), eft ματ εξοχήν Jj) robuilus i). ErgO, Ut,CUm Horatio loquar: - - ne laceßas - > afperum i Tactu Leonein, quem a uej\tci Per tuedias rapit ira cxdes m), Hanc bellandi rationem olim fecuti funt veteresgalli, di«centes in armis fe jus ferre, & omnla fortium virorum eile. Carthaginenfes etjam injuila intulerunt arma Ro manis, partim ambiticni, partim avaritiai fuac fervientes. Necbeiia, quse Scythis & Regibus lndice, PerFicse ditioni non fuhjedlis, intüjit Alexander, ab injuflitia fiirerari poteruntj hos eniro popuios, nulla injuria laceilitus, folum ad fatiändarn gloriae cupidinern, invadit. Qui verö ob ejuscemodi cauitas bella gerunt, perpesrant non föium quod ju-rl iuo nonconvenit, Ted etiam quod juri alteijus repugnat, adéoque tales a$xis injuriae vioient no mine appeilantur, qua? exteris itiferri fölet. Sed etjam civibus publice violenta fieri potes injuria per introdudlam tyr3nnidem. Etenim nihil bnno civi libertate ca«rius, nihil (ervitute indigriius.. Qui igitur vi & armis populum, libertäre jam diu utentern, f1b jugum tyrannicse dorninationis mittere audet, quod fac'inus- C» J. Csefari exprobrari folet, 1s utique, principe loco, inter tos ponench s eil, qui in aliis opprimendis Lecninam produnt indolem. Privatim quoque per vim infertur inju-

12 Μ *5? ) 8 ( Φ ti?," per isfrocinia, quando fceleratl homlnes, contra fas&ipiam humanitatem, obvios qudscunque infeitant, illbrumque bona Sc opes fpoiiant Sc abripiupt. Nec mi nus, qu.ando quis innocentem interficit, aut acerbo Sc hoftili animo ftagrans, aliis quovis modo moieftjaifr adferre coriatur. Hxc orr'nia neque Legi Naturali, neque civifi conven'mnt. Lex enim naturse omnes perfekte obligat, ut ab aliis ledendis abstineant. Lex civilis ^ qi hac fundatur, illud non folum exlgit, verum etjam in iicat privatam vinddtamin ftatu civili vetifam eflfe. a) Eunuch. Act. IV. Sc. 7. b) ABneid L XI. v.362. c) Pbadr. L I Fab. 6. d) horat. L. II- Sur.3. υ. ι$6. e) Ovt'd, Irifi. L. III< El. f. v. SS- f) Curt. L. VII. c. $, ξ) Viru. Ed. II. ν. 6s. b) Νcρ. Eumen. t. ii. i) Ißbm. p 66. k) 1. Vet. V υ. t) Ju* die. XIV. v. /4. m) L. III. Od* 2. υ. Ίο. ξ$ J'eqv. f. V. Injuria vero per fraudem item in publicum Sc pri* vatam dividi poteft Si gens uoa in aiiarn fraudem comtnittir, vei irretiendo eam bellis noxiis Sc injuftis, vel modis iliicitis illam impugnando. Cives vero reipubüc«jnjuriarn fraude inferunt, ubi leges Sc earurn exftcutionem corrumpendo, feliciratem publicam intervertunf. Privatim vero mille modis injuria graflbtur, quando, qua vitam, famnm Sc opes, 8c ρ Iura corrimoda» letfemtur piurimi. F.ce lerati qoidem armis fibi invicem fuccurrere debent$ quatenus pacla Sc feedera tale quid poftulant. Sed profpicjendum tamt η eft, ne ex hello plus detrimenti no- Lis, qu'm foeüs commodi proveniat. Si enlm gens, fofeipiendo bellum injuftum, fee!us cum vlcino initum violaverit, Sc alterum tarnen populum, qui hoc novit, ad atixiüa tibi ferenda frauduientis pertrahit promiill 8c coloxlbus» faiutl ofunino ejus reipubhca^itque fecuritatt 110-

13 & ) Ρ ( # hocefi eiqtie Injurlarri adfert haucl exiguam» Arma igltur caute iumenda, nec in belio omni, opem petenti ferre licebir. Artibus vero illicicis qui belia gerunt, frau dem quoque bomine Indignarn adhibéntj illa enirn lacden» di miiruiaenta, qua; cum officils erga Deum, & moribus belligeranfiunrrrcceptis, pugnant, nori debent in beliö u- furpari. Hinc aftucam (ub pedlore vulpem gerunt, qui. arfibus magicis& incanfaiionibus,ad hoftesdebeilandos, u- turstur, nec meliores ilii, qui Ducem hoftiurn pecunia folieitant ad propugnaculum tradendum vel arma abjicienda, nec non qui principi hoftili fubditos, vei ad rebellionem excitant, vel ipfis fponte tam nefarium fcelus aufuris auxiiium prsebent. Publica efjarn, fed teéla fraudibtjs, inju ria eil, ii qui, iub fpecie emenclationis, leges civitatis pervertunf, earumque exfecutionem infinitis impediunt ambaglbui 5 ifa enim judiciis iniquiffimis vexantur clves falusque publica majora indies fentit decrementa. Sed plures funt modi, quibus in hac caufia peccarl fölet, quam ut paucis explicari queart, id quod omnls propemodum aevi nnonumenia docent hiftorica. Injuria etjam per fraudem, inter privatos, pervarie infertur, velut fl quis vita; afterius infidias flruit, elque veneno nocere ftudef 5 ita alterum dam injuite adgreditur, qui famam ejus lsedlt, quique o- roni nifu id agtt, ut alii non amplius benigne de eo judicenf, fed finiftre, adeoque efficit non folum, ut bonam fa mam difperdat, verum et jam ut malam adferat. Neque ib le ab injuria procul abeft, qui opes alierius intervertif, aut furto fibi attrahit, aut fallaci mercatu comminuit: ut qui gemmam adukerinam vendit pro genuina, aut vitia rei emtorem fludiofe celat. Nec a fraude alienus eft tutor, qui pecunia pupill! utitur in remfuam, fub praetextu, quod eam ufuris folitis augendi occafio defif, vel, occafionem hane negligens,pecuniam fine/ruåu dédnet. Utalia!»- B fio-

14 # )!0 C # ftonis fraudulentce genera, fane innumera, Reco, quod aiunt, pede, brevitati iludens prceteream. $. VI. Quamquam vero injuria per fe deteftanda eil, fraudulentia tarnen eo nomine violentiarn vincit, quod minus Hinc eleganter nonnemo ad hsec verba Ci- vitarl potefl ceronis : Fraus odio digna majori, adnotavit: vis aperta eil, fraus occulta: haec vitari aut vi adhibita repelli poteft: iliam neque vitare, nequerepellere licet, Nam in* fidias effugere difficilllmum. Et ut in bello plus laudis confequitur, qui aperta vi hoilem fuperat, quam qui fraude circumvenit5 ita in inferenda quavis injuria minus videtur, qui aperta vi, quam qui fraude turpiter agere utitur- Aperta prseterea vis fortitudinis aliquam proe fe fert fpeciem, fraus vero imbellem prodit, & fuis viribus non fidentem. Cavendum igitur maxime ab iis, qui, ut facra dicit pagina, ίξγ/,ντομ h iv&ujuoca-i τίξο^οίτων, s&cv~ev Je tm λυκοί ä^7rays Matth, VII v, if. iå quod commode exprimitur verbo bocce Ciceroniano: aperte vet odiße magis ingenuum efl, quam fronte omiltare ienténtram a). Fraudem vitiis ab honeilate alieniffimis eite adnumerandam, nullus ibit inficias, nifi qui, everfo omni de coro,/ virtutes odio & vitia amore profequatur. Fhc quippe regnante,, fides exulat, iine qua, nec focietas, nec falus communis promoveri poteil. Certe quemadmodum jusjurandum rlolare, ita fidem datam fallere, adeo eil ho minibus indignum, ut nihil magis. Quid turpius, quid deteilabilius, quam in eorurn coetu eite, qui jus, fas & fidem vilia putant? Ex fraude enim & perfkira, tarnquam de fonte inquinatiilimo, plurima incommoda fcaturiunt. lila farnam, pulcerrimum illud vitae humanae ornamen» tum, corrumpit; quod damnum tadto graviuseil, quanto difficilius recuperari poteil, Fides enim, vel farna, femel a-

15 \ #)!!(-# amifla, fine infignibus virfutis fpeciminibus, refllcui nequit» Aliud etjam malum exfraude fiuitj hac enirn a* mor & rnutua concordia,ictu quaii fatali, difrumpitur. Hinc inter privates peilimge fjmultates & difcordiae, mox apertiffimas inlraicitiss, & plus quam beüulna, in mutua viicera, fteviiia: in civitatibus tyrannis & rebellio: inter populos integrasque Respubllcas bella, clades, va/iationes, tandemque exitia proficifcuntur. Hasc omnia> in merce dem Punicae fuae fidei, Carthaginenfes reportaffe legirnus: eorum namque in focios fraus tanturn effecit, ut non folum Respublica ipforum ad medtas redigeretur, verum et jam fa ma & nomen eorum infer pofteros, peffime audiret. Itaque, focietas inter homines & hominum focietates ut mutua conitet amicitia; fcedera ferne! inita bdcliter frjnt fervanda atque omnis fraus amovenda» a) In Del, c. /. k VIL Non omnis eft vis prohibira, fed ca ven da tarnen a- Iios opprimendi flbldo r nec prudentia vicuperanda, fed fraus, Quemadmodum virtutes tam fingulae, quam univerfse, ob gratifiiroamquae illis cum ipia honeftate intercedit,convenientiam, probis ac honeftls omnibus, fernetjpfas fatis probant j jta vltia, propter humilem & detefiabilem cum ipfa turpltudine affinitatem, fe ipfa accufant & rejiciunt. Porrö ut röbur corporis fme prudentia, difto celerius, labitur, fic vires confilio gnbernatas, adcrefcere haud dubiiamus. Re&e Horatius ait a)i Vis conß'i expers mole ruit fua. Vtm temperatam Di quoque provebunt In majus Si fseiio iiiiminens, υύ illafa, alia fi via nec dechnarl, nec retundi poflit, vis 5 licita utique eil, Non enim credi biie faret, Dsum ianocentes ad quaslibet injurias, ita quidem /

16 ) Ϊ2 c ψ dem, ut nulla ratione iis reiütatur, to'erandas cogere voluifie, quo malitia improborum impune graffaretuh Linde tuto colligitur, violentam fui defenfionem adverfus injuilum invaforem eite Kcifam. Qui enim dat jus ad finem,.neceilrio dat jus ad media, fini obifnendo adcornmodata. AR Lex natura? aat jus ad finem, propriam fcilicet perfeåionenv, ergo jus ad medium, de fenfionem puta, concedir. Ratio tarnen habenda eil flatus naturalis atque civilis j in illo enim latius jus defenfionis pstet? in hoc vero arclioribus circuitäfcripium eil limitibus. Propulfatio ergo hcec injunsrum absque animo, vindiétce cupido, iniiituatirr. Si enim cos,, qui nos variis urferunt msüs, lodere fludenuis, infignemque voluptatem ex illorum capimus infelicitate, humanae fortis merito videmur obliti. Nam lex, qua? defenfionem noilri injungit, prohibet fimul hatte, anirno vindiéla flagrante, fufcipere. Nec hradi prudentiae obfit fraudis turpitudo.j Hin.c Cic. b)i uf% inquir, quisque maxime perfpicit, quid inre quaque veriffimuin fit, quique acutiffime & cderrime poieft & tidere & explica re rationem, is prudentjffijnus tf fapientif/imus rite haberi [ölet. Sic prudentia in hello Jicitaeft & pernecefifaria, contra hoflem, vi & dolo omnia teniaotem. Qui enim hoflem fe declaravit, hoc ipfo fignjficavit fe ornne mihi malum inten tar e velie. Contra id faevitise genus, pro viribus, tarn ingenii, quam corporis, fortiter ut me defendam, ipfa rmhimet natura, eonfervationis fuoe ipfius femper fludiofiflima, commendat. Hinc, vel dolo belligerantibus ufitato, qui fträtagema vocari aftolet, hoflem 11- cehit eludere. Ipfe Chryfoftomiis, fraudis t inquit, magna vis eß, modo ne fraudulento ea aniwo fidt. Ad rem denique cohuftrandam haud dubitamus mentionem injicere Alexandri III, Papa? Romani, auguftam Csfaris Fre-

17 # ) Γ3 C Frederic! I:mi ^nobarbi, dignifatem faftu & arrogantls plus quam Papali conculcantis. Documento erit infoiens illa confvetudo, inj legem olim quae abierat, dum Principes, ftabularil partes agendo, ftapedas, uti vocant, equum confcenfuro Pap tenebant. Fierij.hoc in hono rem Salvatoris & ejus Vicarii in terris nugantur j fed quis non videt turpitudini heic velum nefcio quod obtendi l nempe Artis erat Laicos fervili adfvefeere vinclo; Quod VIS non potuir, FR A US pia fesit opus* gulbus confonum eft lllud Theodori Bezae: Roma orhem domuit, Romarn fibi Fapa fubeqit; VIRIP US illa (nis, FR A UDIB US iße fuis. Sic obfervare licet Bonifåcium VIII, qui ad'clavum navieulse Petrin item federat, id, poft fata, promeruiffe Epitaphii: intravit, ut VULPES, regnavit, ut LEO mortwif efl, utcanis *). Undenec male frequentari coeplt Proverbium Florentinum: ont le miel äla boucbe, tf le rafoir a la ceinture c). Interim ex iis,qu breviter difleruimus, patefcit, injuriam tum Vulpinam, tum Leontnam, focie» tati human maxime eile noxiam, adeoque folicite vi tandam Eft hoc ipfum, quod a Virgilio jam diu com; mendatum legimus d)\ Difcite juftitiam moniti, & non temnere Divos: Ergo fufpiciamus, fas eft prseclarifiimum Ferdinand! Imperatoris Symbolum : FIAT JUSTITIA, AUT PEREaT MUNDUS. TANTUM. c) l. III. Od. ή., b) L I. Offlc. c. f: *) Bernes* åeldolo Lauretan. p. yo. c) Cfr. Reinhard. Animadv in Lipßum ρ. ßjf. d) SEneid, L VI. v. Czo. C Hågr 0

18 Håglårde Herr CANDIDAT. I f~\>n oförmögne gäldenärer kunna någonfin fa tjen ligt tiu ^ fälle"att yttra hvad deras (kyläighet kräfver, få ärjet vifferligen den dag, då deras Välgörare vederfares någon merkelig tillökning på heder} fermoner och belöningar. De kunna väl intet tillf'krifva detta fin åtgärd, intet ftnickra fig att utaf egit förråd bafva gjordtfin Befordrares tilfland något bättre; men det kan vara nog af, att de fl. vifa, det de taga en den närgångnafle del i Heß lycka, och mera må bitet fordras af deras vanmagt. Herr CANDIDAT, jag har icke fvårt före att finna mig ifamma belägenhet, när jag nu fer Eder med fednare profpån fremträda för de Lärdas ogon. ffag vet hvadjag hoppas och jag kan icke vara okunpog om den belöning, hvarpå Eder Jkickeligbet vantar, Har fyra års trogna undervisning icke tröttat Eder väkfanibet om min välfärd, ärfiind upfoftran någotfom icke jag j utan Allmagten fnlkomligen kan löna Eder före ; med hvad öm rörelfe i fjelfva det innerfla, menen jj väl icke den Jkall fe Edraframfleg, fom nu tämmeligen börjar förflåfin fbrbindelfe. Rummet förbinder mig fullgibra alt hvad jag borde, men jag vinner någorlunda mitt ändamål, närjag fådt be» vifa, det jag har den ftorfta rättighet Eder af alt hjerta. lyckbnfka. Kunna fuckaf utvärka någodt ofvan ifrån tiu Eder välgång i framtiden, fä (kola fäkert de trognafle icke un derlåtas af den, fom allfin tid omförer cn erkändfkuld i ett frifkt minnev CARL E. MORINi