PETRO MAG. EKERMAN, JOHANNES TWET, PR^ESIDE, VI RO Ε CEL ΕB. ELOQU. PROFESS. REG. & ORD. bonorum examini modeste subjicit

Transkript

1 D. t»." / EXERCITIUM ACADEMICUM, De QUOD CONSENSU AMPLISS FACULT. PHIL. IN REG A CAD. UPSALIENSI, PR^ESIDE, VI RO Ε CEL ΕB MAG. EKERMAN,, R PETRO ELOQU. PROFESS. REG. & ORD. bonorum examini modeste subjicit ALUMNUS REGIUS JOHANNES TWET, V-GOTHUS. IN AUDITORIO CAROLINO MAJORI DIE XIII FEER. Anno MDCCLI. Η. S. A.M. UPSALI&

2 H0GÅRIBORNA OCH DYGDERIKA FRU PROBSTINNAN, CHRISTINA KULLBERG, MIN H0GTÅRADA KiSTA MODER. Man jag ej må mig lycklig priia, Når onikans hogd jäg hunnit når, Och iinnet får för Mor kår wifa Den wordnad, fom defs inre bår? Jo handen hogft med åmnet nogd, Will djnpa runor tackiamt rida: Men då jag fer min ftyrcka brifla, Aftager nog min rena frogd; Jag mårcker ej förutan fmårta Min wanmacht wara mer ån flor : Om Mor-kår kunde fe mitt hierta Och all den wordnad der i bor, Dåikulle fig min kårlek te Med fiorre Iius ån fiådren målar; jj ^len den har högre ilrålar An mina matta fårgor ge. Dock

3 Dock fådatit kan ej mig afikråcka Ac fram med defsa rader gå; De få ju Mor-kårs hierta racka, Och då will blott Des kårlek rå* Fail ån min gåfwa ringa år, Når endad: bly för guld jag gifwer; Det jag om Elephanter ikrifwer, Min Hulda Mor dock hugna lur. Lef Mor-kår, iåll i Himlens hågnad, Och niutiäldren alikons frogd: Se barnens wålgäng till er fågnad» War nu, iom förr, i dygden nogd. Sent ilåckes detta liufet ut, Som kan få ymnig glådie gifwa Åt den ibm ikal med wordnadblifwa In till fin lefnads.fidfta fiur. MIN H0GTÅRADA K. STA MODERS * Lyäigfle Son JOH. TWETi

4 VIR 0 Flur, Reverendo ξ$ Fredarifftmo, D'.no ΪΛ Ν 7J RE <~/Ε Κ 1 Ε R NER,?AsTORI in Hasle laudatiffimo, ut PATRUO optimo# iic iumma obfervantia colendo. V1RÖ Flurimum Reverendo atque ClariJJImo, D:no JOHANN 1 LUNDGREN, PASTORI in Rångedala meritiflimo, fummo ftudio ad cineres profequendo. VIRO Flurimum Reverendo atque DoBiffimo* HA QU I NO BR ED 1 Ν, COMMINISTRO in Rångedala vigilantiilimo. D\no ' Ii α mccum reputanti, quo potiflimum indicio mnium Veftrorum in nie, Fautores optimi, quin tacica asftimatione illa prxterire confultius plici Veftro favori fatisfacere conari. Verum e-

5 Ί)η. VIRO Tércläriffmo, Mag. 6FENON1 Η O Ad Gymnafium Sk jrenfe Eloquent LECTORI dignifli- Bio, nec no η Coniiftorii ADSESSORI asquiflimo, PROMOTOP I fgngulari. VIRO SpcftatiffhnO) D'.no Ψ HlLIV Ψ O LANGLET, FABRICATORT Artis TintRorise in Urbe Boråfienfi experientiffimo, Speftatä Fidet VIllO, D-.no 7HURON1 SCHED1NG, INSPECTORI ad Praedium Borftorp induftrioj, Patruo fuo optima. gratum atquc fmcerum animnnr, beneficiornm o* haud fane obiitnm ßgnificarem, parum abfuit, mihi fuerit vifum, quam paucis verbis rrultinimveroj ne in notäm ncgkcli plane officii incur-

6 eurrerem, quam eo minus tufri evitare potuiilem, quo ccnius confht, me ita in Veftro debito eile & vivere, ut jure dubitem, an quis un- y quam magis, vel hiice pagellis meritornm erga me Veftrorum non exftingui volui memoriam. Ha?e poilum, majora utique optarem, fed déficiunc & verba & vires. Aecipite ergo, Patroni optimi, quod in mente, pietacis omnino ple na, diu latuit remunerandi ihidium, quodque per majores olim gradus augefcere cupit- Tegatis, oro, humanitate & candore iolico elfentem Veftrum, quod ut mihi perfvafitfimum ed; itacerci Vos litis me, ad eineres, permanfurum fore ; Admodum Reveren forum, Pv^clariffnmruw SpeBatiffimrumv NOMINUM VESIKORUM tultorm ohjervcinti JOH. TWET.

7 Ε Elephanto turrita nonnulla, Speciminis Academici loco, in medium allaturi, ea prsemittere nobis fuit vifum, qtise, pro in» ftituti ratione, ut feliciori deinceps pede progredi liceret,quam maxime faciunt. In monumentis, fateor, Romanorum«nec non aliarum gentium, etfi omnium frequentiflima eft denominatio Elephas vel Elephantus; attamen neque plane infolita funt vocabula fynonyrna: i!mo Barrus, a fono vocis Elephantorum for matum, & inter cνοματοτΐεττοιημένα referendum» ita vero habet Sidonius Apollin. a): Nan, β quas cloris trabes, refra&is Roftris, Marmarici deäere barri, Fiqis m&nibus Defcendit inde ro barrire, de quo Spartianus b): #- %ni balmt, porcelli grunniunt> palnmbes mimirriunt, urfi (åviunt, leones rugiunt, leopardi rittant, elcphanti barriunt, ran<c coaxant, equi binnium, aßni rudunt, ttturi mugiunt, Inde harrtne aures, apud A eun-

8 * «sa> ) o ( «so» cunclem Sidonium, pro Elephantinis, inde barritus % vox & clamor Elephanti, efl, uti fcribit Apulejus, tnurorum gravis niugitus, hiporum acutus idulatus, elephantorum triflis barntus, equorum hitaris hinnitus c) > inde quafi e barro, fi Servium audianius in Vxrg. Äneida. 2;do Anguimanus, ob probofcidis, ve! manus fuie agilitatem ita diélus eil Elephas, quippe quam, more anguium, cum iit illa tortilis, lubrica & admodum voiubiiis,^ huc iliuq vertat & fle&ere foleat. Sic namque Lucretius: Sicuti quaärupedum cum primis cffc videmus In genere angvtmanos Elephmtos, India quorum MiIiibus e multis vallo munitur eburrn, Ut penitus nequeat penetrari d) - - Et alibi: boves Lucas y turrito corpore tetros Anguhnanosy belli dacuerunt vulnera Poeni Süßerre, Pf magnas Martis turbare catervas e), Nominavimus man um» Eil manus roilrum illud oblongum, quo, vice manus, utitur Eiephantus in pabulo decerpendo, & ori admovendo; eil, qua (pi rat, & bibit, & odoratur, teile Plinio f), quare Cafftodoro audit nafuta manus, Plauto bracht um, a- liis prabofcity quod ante depafcit, &: eil porreda cor poris pars nar'ibus inhserens, aliis promufcis, unde a- dagiimv: Eicphanthia olfacere promufcide, id eil, imminentia pericula diu ante providere, Gra?cis ττξονοpciiot^ μνκτηξ, giv &c. ξ), Prseclare Cicero: manus data efl Ehpbantis, quia, propter magnitudinem corporis, difficiles habetit aditits ad pafium h)i 5:0 Jfof «<7?, fen, per pravam Gloffatorum fcription^m, Vocluca. Cur Elephanti antiquioribus Latinis bov.es.. Lucie dicerentur, varke a variis adfer-

9 rl folent ratlones. )ο( && $ C. Jilius in commentario fuo ab Libya id nominis arccifit; M» T. Varro ab tucc, quod longe reiucebant Eleph, propter inauratos regios dypeos,quibus eorum ornatac eilent turres; Verginiusve* ro a Luc anta, fiquidetn in belio cum Pyrrho, Epiro tarum rege, Elephantos, omnsum primo, conipica* rentur Romani, neque majorem qiiadrupedém, quam bovem, ullam aut viderint, aut habu-rint /') Cum Verginio amicisfime confentit PJinius: Elephantos^ Jtalia ai^ primum vidit Pyrrhi regis tello, & hovet Lu cas adpellavit in Lucanis vifos, minö urbis 47 2 A). Etenim Romani, qui, tum temporis, rus & itivam Olebant, Elephantum cum bove eomparare haud du«bitarunt, quemadrnodum eosdem Struthionem, quia träns mare adve&um, paiterem marinum, Camelo pardum ovem feram, Pantheras mures Åfricanos, a notis & indigenis animantibus mutuatö nomine, vocitaite monet Lipfius l). num de re impoflibili: Ätque locußa bovtm Lucam pariei prins, * mentionem bovis Lucae injiciunt AufoniuS* Cur me propinqvum Santonorum mosnibus Detlinas, ut Lucas boves, Olim refumro prxferoces preelio, Fugit Juventus komtili Seneca: Cum inovit am&r> tun? filva gemit Murrnuve faevo i awat itijani Bellua ponti Luaeque boves n), Silius Iralicus 4 Praeter proverbium Ennia* moderantem cutpide Lucas Maurum in bella boves, flimulis majoribus ite Ac raptare jubet Lihycarum armenia ferarum 0); svero Lattantiu«: pötejl ne aliquis, cum videat et- A i tum

10 φ map ) ο ( boves Lucas, r«w immanifftmis corporthus fervirc bominibus, de opifice verum Deo p). qitobellua κατ εξοχήν,quodpailim apud Au&ores iegitur. Terentianum iilud commemorabo: fevox, quin habes imperium in belluns? perftriagit i- bl Thrafo nefcio quem Elephantorum Indicorum pra:- fe&um q). Nec iine ratione, ob inufitatam & monftrofam corporis molem, quippe eft terreßrium animalium maximum r) Elephas, quo nulla helluarum, r fecundum Ciceronem, prüdentior, at figura nulla Väßjor ffi Rede Curtius: ßabmit ingentes vaßoyum corporwn mou-$, ubi de Elephantis loquitur O Item Seneca: ingenti mole animalium obterebantur noxii homines, & Elephantos intehigit?/). Sic de magnitudine Elephantorum iugeniofumed: iliud Oppianum u?) Λ I " Λ 5 v - φ»ιγ\$ μεν tocov ελ εφκντα 'Η κοξυφψ οξεοε ποωαπείξίτον, ή, νέφος άινον t Χεϊμα, φέξον osikciti βξοτων επ) χεξσον οάευε/ν, - conjpecfo Elrpbante, putabis Aut nifiem iinbriferam, a?// montis inga eelfa movert. Juxta licet non iit diffimulandum in Ovidio addi belluam hidam, cum cecinit: Queque fui jujjts obtemperat Inda m/wißri Beilud) Jervitium tempore viba f bit ät), in Juvenah Getulam belluam, inque Silio Italico lud m Ltbyffam* bei 5:to Beßiaitem v.olt εξοχήν. Etenim T^jlju^in perturbato reipubücie fnae ftatu eite refert, quibus quafl titilius fuerit ad beftiarum coniilium confugere h% e. ad Jubse, regis Africae, Elephantos, quos in aciem contra Caefarem eduxerat, quam v el emori, vel cum fpe, fi non optima, at aliqua tamen, viverq y). Nec aliter Alexander: tandem par animo meo periculum video, cwnbeftiis, fimultf tum egregiis viris res eß

11 ) o ( t et) Carm. 23, b) Vit. GW<e r.j*. r/r. Bettnau. O r/g. L p c) Florid. p. jpg. ü) IL ρ26. *> v >302* jq /*, vil t c. ι λ g) K/f/. Freins hem in Curtium. h) Not, D 11 c. 47. i) Var» ro de L> L* VI. Vojj\ Etymol. Ejusdem inflit Orηt IV% pi g. 86 & 91 Ifeicob Pontani prouymnafmat. Part. 1. p. 4/2, k) Hift. N. VIII. c. (i. ij EleB. Il c. 4- m) Ε- ρ[β il ό η) Hippol ο) Bell. Pun. IX. ν. 17ti ρ Opif D. c 3 q) Evnuch* Aä. I* Sc. /. r) Ρlin. Ηφ N. VIII. f) i. Nat. D. c. 37. t) VIII. c. tj* u) f e brevit vit. c. 13. w) Lib. ΪΙ.> CynegeticZn. x) Trifl. I V. Eleg. 6. y) Familiär. IX. epifl. 6, z) Curt. VIII C. /4. 5. IV No η multus ero in iis percenfendis, quoe de Elephan^ to fufe latequé cominemorant annales, partim admirandis, partim fidem propemodum excedentibus, ita quidem, ut ingenium bruti hujus animaiis non fit, neque haberi poffit, brutum. Contendunt In Elephanto nen folum acutiflimos efie fenfus & robur prsefigne, fed eximiam etiam memonse vim, iermonis patrii intelligentiam, amoris gloriaeque voluptatem, pro* bitatem, arquitatem, cum genere humano quandam focietatem, ad artes tum belli, tum pacis habilitatem, quippe quod nunc medicinarn facit, nunc funambukun agit, nunc literas pingit, nunc folem, lunam & fidera venerafur, nunc pro fuis propugnar,-nunc hoftes, inter bellandum, impugnat & militaria denique munia pkirima exfequitur n], Audiamus, inftar onrnium, Senecam, ita vero ilie; certi funt domitores fem rum, qutf feevtßima miimalia > ad occurjum exterrenria hominem, docent pati jugum: nec afperitatem exv=r tujjtjje contenti} usque in comubernmn mttigant Leoni-

12 6 ) o ( nibus magiβer manum infertat, efculatur ligrim fuus caftos, Elephantcm minimus /Ethicps jiihet fubßdere in genua f ambulare per funem b). Caufa iraque iubefie videtur antiquis, quare vel in hoc anirr.antiurn genere tantum ipei cominodique reponerent, ut, ligneis turribus collocatis, ex Elephantis tanquam de rnuro jacula In fubeuntes, & acerrime fecum confligentes, emitte rent. Et ejusmodi Elephantus ufu militari condocefaélus, &tuiri, cuideltéla msnus pugnantium infideret, ornatus, nobis dicitur turritus, aliis turriger, aliis fera turrigera, feu, ut Poétis placet, - turrito bellua dorjo» Turritas moles ac propugtiacula dorfo Bellua nigranti geftans - - * Jta vero Juvenalis : Nec Latio aut usquam noflro Jul [tdere talis Bellua concipitur, fedjurva gente petita - Et dorfo ferre cobortes Partem aliquam belli euntem in prtelia turrint Confbeta - r) cujus iconem pulcre delineafam exhibet Stewech. In Vegetium d) & Curtius Pitifci; e\ Qua de re dignus eft, qui confulatur Jablonski f) Bey den alten, thaten die Elephanten große dienfte in ihren kriegen; man panzerte iie, man baueteauf ihnen folche fgerufte, vor innen fich mehr den 20 foldaten verborgen k0nten,und würden fodan mit grausamen wüten unter die feinde gefchickt. Der Elephanten entfetzliches gefchreij und icheusliches ansehen hat oft große krigsheere erfchrekt, dafs iie leicht find übervunden vorden, nach dem man aber gelernet die Elephanten felbft «in furcht und Unordnung zu bringen, fo i/t derfelbige gebrauch in kriege faß gåntzlich abgefchaffct vorden. Adjungi-

13 . En ) O II nius ex noftratibus ingeniofifiimum illud ReverendifEmi Archiepifcopi Spegeliig): Bland the fyrfota åiuryfom gå på villa bedex9 Bör Elephanten rum i alrafråmfta leden, Ja fora hären an dels för den βora kroppen Medbvilken han kanna rätt äfian upi toppen Af tämlig långa trä: ty åtta alnar höger Ar ban< och fådan växtgör honom tung och tröget^ farlig langer trut figfom en (lång utfkiuttr Emellan ögonen ; och i then fam na giuier Han all fin mat och dryck, Och finner mumien yfaß han intet långeföker. Af låde käftarna utgå hans tvantie tänder Ihem ingen bryta kan med flål-beklädda bänderl Hans rygg är bred och hård och orkar länge föra Will tretti karlar, fomfig makligt kunna röra Med fitt gevär och käckt omkring fig flå och fikiuta^ Ja rätt Com på en mur et Jährt fafie muta. Fufius uberiusque fingula perfequituirtcriptum Anony mi Zoologieum, ferinone vernaculo, nuperrime Stockholmise editum, fub N & 29, ubi inter alia habetur: Elephanternas ftyrcka är ogemen; livarfore the och men fedan artigt krökett gjorde i fordna tider god tienft i krig. Man beklådde dem med Panzar, ob bygde trätorn uppå theras rygg, hwareft inquarterades 20 til 30 Man med fulkomligit Equipage och krigsmundur, at therifrån fåiom utur enfåftningfkiutamed pilar och tappert wårja fig för fienderna. Theras faieliga flcri och hifkeiiga anieende giorde ofta hela krigshärar modftulne och jagade them på flygten. Men tå man i fednare

14 ) o ( ^oordning, år theras bruk i krig på alla orter äfikaffadt föruthan i Oftindien. a) Cic. TI. Nät> D. c. So. Aå Famil. VIT. ep. /. Ρlin. Hift. Nat. VIIT. c.r. Lipfii Cent. T. ep: fe. Ifidor. orig. XII. c. 2. Marhof. Dellti ne Oratorioe Part. it. c. f. f. *.& 4. b) Epifl. 8p. c) Ifuven. Satyr. XII. d) pag.?$t. e)pafj.6iy. f) Allgem. Lexic. g) Guds ivårck och hwila påg. 212., III. * Locum perquirenti, ubi ufus Elephantorum militaris, omnium primo, invaluerit, jure videbimur re- Tpondere fuifte Jndiamj quippe ab Indis in vicinas gen tes, Perfas & Syros, atque in remotiores, Afros, Graccos & Romanos, immigraverat. Singula, quoadthiftojiarum monumenta facem nobis praeferant, teftimoniis confirmabimus, Ad Indos quod attinet, confentiunt hac de re Ariftoteles.* %ςωνται, inquit > 01 IvJo/ πολεμι- SYiqtOl?, Κα^άπβξ τοίς α ^εσι H&f rots ηλείαις i. e. Elephantis ad bellum utuntur Indi five maribus iive feminis a); & Plinius de Indorum Elephanti-s: iis arant, tis invehuntur; h<ec maxima tiovere pecuaria, tis dimitant militantque pro finibus b). Sic cum adverfusderiadem, regem Indorum, bellum fufciperet, id quod Gra;corum fafti inculcant, ipfe Bacchus, eidem Deriadi adluiffe legitur Pyicetes, οξ οπο8ψ ελέφαντα κατά κλόνον ηνιοχευων. h. e. reétipedem Elephantum ad pugnam agitans c). Nec defuere Indorum regi antiquiilimo, Stabrobati, ελέφαντες ττολλο) κα& υπεξβολην λαμπρώς κε~ κοσμημένοι, εις τον πόλεμον καταπληκτικοί i, e. multi Elephanti valde magnifice inftrucfti, ad bellum terribiles d). Patrii moris fervantiflimus quoque fuit Porus, Alexandro Magno, tefte Arriano, qui ducentos opponeret Elephantos, ipfe bellua inter ceteras* eminentiflima

15 ; o ( <? % 9 veétue, ethnon diffitemur Diodor, Siculum de hoc numero ita diminuiffe, ut centum & triginta nominet, Curtius vero tantummodo quinque & o&oginia c). Idem obfervavit Omphis y qui Alexandro Eie phantos, per modica iotervalla miiitum, agmini imniixtos, & pröcul eaftellorum ipeciem facientes, quin-.quaginta fex tradidk /), nec non Abifares, qui tri ginta Eiephantos eidem miferat Alexandro, opportunum advcrfus Indos auxiliurn, quippe quibus plus in belluis, quam in exercitu, fpei & virtutis erat g). Sic Pharrhafiorum regem trium millium Elephantorum numerum, & prscipuum quidem in bello terrorem, explevifie cordlat A). Addo Parthalidis re gi Eiephantos feptingentos in procin&u beilorum excubaite, & Taluftarum regi quadringentos, atqué Prafiorum regi nevem millia Élephantorum per o- mnes dies ftipendiari /) Nec de Dario Codomanno> Perfarum rege, hletur, quod ex India accitos babuerit Eiephantos ad terrorem hoftibus incutiendum A). Paucis ut defungamur, poft Alexandra tempora & i- pfius inter fucceitores imperii, vix ullum deprehendere licet, Ekphanforum greges, & quidem turrigeros, inter hellandum qui non adhiberet. Etenim Eumenes in prielio', quo Antigonum fudit fugavitqj Elephiyitos fexaginta quinque cepit; Seleucus, cum eodem Antigono pugnam initurus, Eiephantos pene quingentos eduxerat ; Pyrrhus, Epirotarum rex't Romanorum Confulem Levinum apud Heracleam, duobus & viginti Elephantis ftipatus, devicit; L Ccecil. Metellus ex Pcenis, in Sicilia, potitus eft cenrum & viginti Elephantis 5 Ptolemceus, ad bellum cum Antiocho gerendum, coégerat feptuaginta tres Eie phantos, cum Antiochus in aciem educeref centum & duo 3 Jugurtha, in Elephantis quod auxiliurn puß tabat t

16 > o ( fabat, objecerat Romanis triginta quatuor: Juba 9 contra quem G» J. Ccefar acerrime pugnaverat, ultra fexaginta Elephantos ornatos armatosque cum turribus, ad Thapfum oppidum, perdidit /)> fic in bello Fhiiippico, & anno U. C adhibuerunt ipfi Romani, a Elephantos primuip Pcenis antea captos m). a) Hiß. animal. IX. c. /. b) Hiftw. Ν. VI. c. jp. c) Bocbart. Hierozoicen II. c. 23. d) Dioder. Sicul. IL e) Arrian. V p Dioder. XVII. c. %j. Curt. VIII. c. 13. J) Curt. VIII. c. 12. g) Curt. V h) Curt. IX. c. 2: t)viin. H. NVI.c /j?v. A) Curt. V. t. 2. I) Cfr. Cfuverii Epitom. Hiß. Mundi, Salluft. Bell, Jugurtbin. C.jj> Hirt, de bello AJrif. p. Sif. tn)lvoius X.. IV. s Elephantis, in anqipiti Martis alea, ne ad im* pugnandum quid deeftet prsefidii, ubicunque a prifcis avi militantibus adhibebantur, ibi lorieas illis partim aureas, quibus a reliquo Elephantorum grege dignofcebatur facile regius & priroarius, τεβωξα,κσμενοε $ωpptvj βχσιλκω, kom υττεναγών 7tocvTct τα Sqqlob, uti a feptuaginta Interpretibus dicitur 1 Machab. VI. v. 43. Vel πξωτευων των ελεφάντων II Maehab. XIII. V. I f partim ferreas, adjunxerunt, omnem iere cutem, adeo licet a tergo ciuram, ut cujusvis teii i&um eluderet, quippe nulla vi transmitti, nufioque ferri acumine penetrari potuit, contegendo. Audore heic, ut alios taceamus, nitimur Heliodoro: bellua, fcribit, Jerro mumta eft, cum ad pr&iium ac cedit ay G ladios prasterea non contemnendac magnitudinis dentibus alii, alii probofcidi alligavere, eurn in finero, ut hoftium confertiffimos perrumperent cuneos viamque fibi, iu ob via qucevis facvientes, aperlrent. Clitetfas

17 ) o ( sär CeTIas denfque dorfo imponebant, quas geminse fubter alvurn eacenae ex ferro cinxere, illisque turres Eve domos, quas pugnaturi intrabant, fuperitruxere. Elephanturn Ita turri munitum, aliisque ad pnelium rebus neceftariis, quemadmodura Graeci καοοσμψενον; ita Corη. Nepos ornatum vocat. Verba ejus de Hannibale leguntur: Alpicos, conatos probibere tranfitu» concidit, loca patefecit^ itinera muniit, effecitque, ut ea Elepbantus ornatus ire poffet, qua antea unus howo viκ poterat repere b). Hoc vero dum nos fta^ tuimus / tantum abeft, ut cum Floro diflentiamus de Antiocho Magno referente, quod Elephantis aurot purpura t argento fito ebore fulgentibus, aciem #- trinque vallaverit c) ut hifce paria adducere poiiimus ex Gellio d) & Maorobio e). Nempe Hannibal Carthaginenßs, eum idem Antiochus el oftenderet ii) campo copias immenfas, quas, bellum populo Ro mano fa&urus, comparaverat > infignibus argenteis & aurejs florentes, snduceret etiam currus cum falcibus & Elephantos cum turribus, equitatumque frenis, ephippiis, monilibus, phaleris prselulgentem, atqus gloriabundus rogaret fatis ne eite credis Romanis haic omnia? Eludens ignaviam imbelliamque militum ejus pretiofe armatorunv fatis plane, inquit, eite cr6» do Romanis hasc omnia, etiamfi avariflimi funt. Ni hil tam lepide. Rex de numero exercitus fui & d6 &quiparatione aeftimanda qu^fierat, refpondit Hanni bal de praeda. Quid, quod in Eumene refert Plutarehus, Elephantis, in prselium ituris, pro ornatu» veftes injedlas eite purpureas, ne dicam ab Ccefare, in bello Africano, Elephantos cum turribus ornamentisque captos f). C.terum, in viam ut flat reditus, Ne huc atque illuc effrenis & fiuéluans divagaretur beitta, collo vel humeris ejus, & nutu & verbis b 2 *em»

18 ) o ( * ad temperaturus > infidebat Indus, magifter & redtor, quo tarnen nomine, non femper, natio Indica, fed ars & fcientia commodius regencii Elephantos qui ex India omnium generofiffimi ad bellumque edobtij acciri folebant, intelligitur jr), ita quidem* ut nec A? iricana gens exeludatur by Sic de expeditione Antiochi Eupatoris, quum, exercitu validiffimo, centum nempe miliibus p ditum & viginti miliiiim equitum, h c triginta duobus Elephantis, JudiEam invadendo fufseperatji i Machab. VI: v. 37. hare exflant verba i 7ivpyoi f-uhiva cyyeo) σκεττ&ζόμενοι Iiφ εγ,ά-ς& Βηρΐ8 ίζωατμενοί. εττ ο&υτϋ μηχανα^ zc&t εφ εκ&ςχ κνόξεε όυναμεωε duo ^ τξΐιχκοντού et σΐοκεμ^ντεε ετΐ dureis, xed ο 'Ινios durs i. e, vertente Caftellione : unamquamque belluam protegebani impofit dorfo lignear turres vatidar, Elephanto arte aiiigat ; & in quaquc turri hofnines crant duo & triginta qui inde pnelhrentur, &; bellu magifter Indus» Idem ille Indus ab Ariftotele dicitur ελεφχντίςηε, & manu tenebat u^ttvy enfem falcatum, vel, ut Philoftrato placet, incurvum bac.ulum, quo beftiam verteret regeretque; adpeilabatur fnterdum ελεφαντοίγωyes, quod. Elephantiiin agit t): ab his vero multum differebat ελεφα,ντχξχηε^ cui im perium eftet in belluas plurimas, quique Elephantis non iolum, fed infidentibus etiam irnperaret. Nec dubitaverim, quin ad illuftrationem rei conducant % Qu doeet /Elianus in opere fuo de iraftruendis aciebus ) ubi ita fcribit : in ordine Eiephantorum, qui u- ni pr eft Elephanto, Zoarcbus ab animalis pr fe<ilura vocatus eft : qui duobus imperat, Therarchus a lera, quaii ferarius: qui quatuor dominatur, Epithefarchus, duplicaris ferarius: qui oefto pracfeäus eflr#, Itarcha h. e. tunn prfhceps$ qui fedecim prareft, E- lephantarcba i. c. Elephantorum pr fectus.. quod autem

19 ) o ( fem ex fexaginta quatuor conftat phalangem voeamus Elephantorum, cujus prcefedlus Phalangarcha vocabatur k). Ad locum modo allatum τ Macha'tx \% v. 27.» quod ipeétat, eidem fidem, utpote icriptoris non Canonici, eo potiori jure fe dencgaturos ad«firmant permufti, quod, ii a fabulis & prodigiofis quibusdam veterum mendaciis difcesferis, nemo faeile exiftit Hiftoricus, qui tot viros, nirniium triginta duos, & quidem armatos > in quolibet turrito Elephanto depugnaffe tradat. Neque ex ingenii iila lufu, quem adhibet Jacobus Ponianus, ubi - "Elephanturn difputantem facit cum Leone de prineipatu inter belluas, tum ad comitia publica veluti congregatas, aliquid certi concludere licet: lta verofuam caufatn peroravit Elephas; de robore nofiro nihil dieam,; id faiis inde eolhgitur, quod. cafiellum finguli 30 es ampltus militibus armatis plenum geflamus, Pro mit«. [eis noßra ad varia munera perquam utilis eft, qua pro manu utimur. Ea potum baurimns, eibum capiinus, per eam reclores afiendunt cf defeendunt. llac arbores dejicimus, in belle de manibus prudiantium tela excutmms, ab equo equitem deturbamus, peditem cori f 'eptum, quo libuerit, projicimus. Gladio ad eam alligaia truentas ctedes[a&itamits* *) Vitium vero iufpicatur Freinshemius haerere in ipio Textu Grseeo, quod cuivis Elephanto imponantur éyöqts rqtatährct, Mb, cum nemo neiciat quantum fpatii requiratur, ut tot ärhia~ ti manibus iaetilisque uti posfent; faciiis. addit, in numerorum nguris eft lapfus, ergo λβ ad iß retradlum vult, provocando ad ChroniconjTernpü iecundi, ubi legitur Antiochum eduxifle Elephantos mukös, fuper qtiibus fingulis erant pugnantes vir i fortes duodeeim l\ Huc accedunt teitimonia auäoritatis non minims»

20 «SÄ» ) o ( (SAS» fri. Scribit Philoftratus Apollonius: pugnant inftru i?/ turribus Elepbantorum, äecem aut quindecim capacibus, a; quibus fagittas tf jacula mittwit Indi ; Item Marmolius: JEthiopes ad bellum profieifcuntur, tur reί ligneas Elepbantis imponunt» ex quarum vertice decem vel duodecim viri pugnant fagittis9 lapidibus aut jaculis inftrubi. Quid rnu Ita? Sunt, qui Elsphantum, prater redorem & ipfam turrim, tres, aut quatuor, aut, ad fummum, fex beilatores geftasfe, non plures, arde tenent & contendunt ni). rf) Iii IX. b) Vit. Hannib. c. j. c) IL c. 8. d) NoB. Attic. V e. y. e) Saturn, pag f) Hiß. Bell. African.p. $iy. Ste wecb. Comment. ad Veget. p. 379* > Index Freinsb. ad Curt. b) Bockart. Hierozoicon II. c. 27. p i) Ibid. k) P. m.?2y. *)Frogymn, Latinitat. Lib. III. part. prior. 1) Index Freisbenu modo citat. m) Becbarti Hierozoicon loco ant. citat*. V. Prius, quam ad prselium committendum educerentur Elephanti, ita loricati & inftru&i, quo immanitate' magis efferati evaderent & in hoftium turmas ftrage ingenti irruerent, fangvinem uvae raororum ii- Iis porrigere erat moris a), quin & certum ipfis locum, unde prorumperent, adfignatum eite paffim legimus, & quidem ante aciem, ut primum impetum, utpote acerrimum, exciperent & fuftinerent. De Poro habet Diodorus Sicul: Elephantos infrontc aciet paribus ititervaiiis di/pojuit & in belluarum medio reliquos milit.es flatuit, quibus imperatum fuit, ut belluis adeffent cf impedirent, ne ex obliquo ferirentur b) I- dem Curtius: ante agmen fuorwn belluas agi juffit c). Sic in primam aciem produxerat Pyrrhus Elephantos fuos ad pugnam Lucanias, cum ducibus Romarns Cu- Ciö

21 1&2> ) o ( ^ rio & Fabricio ä). Scipio, contra Csefarem "nov ftrategemate militaturus, poft Elephantos turritos, tri ginta in ordinem cooftitutos, aciem fuam Inftruxit, ufi cum ab adverfariis lapides mitti ccepiftent & Elepharvr ti perterriti fe ad fuos convertifient, rurfus a fua a eie, iapidibus miftls, eos converterent adverfun» hoftem e). Interdum poft terga exercitus ftabant Elephanti, pugnaque incepta, viam fibi pe^iordines miiitum patefaciebant, fubito & nec opinato fuo adventki, hoftes pariter, atque equos, nimium quantum exterrentes. Sic ratio fuberat, cur prope Magneiiam, cum Antiocho, quum congrederetur Scipio, fexdecim Eiephantos poft Triarios in/ubiidio locaverit /). E lephanti etiam utrunque cornu claudere iolebant, dex tra laevaque collocati ala, aequali inter ilios ipatio interje&o g): hos aiii pugnantium agminibus immifce bant, certumque numerum militunij qui Eiephantos, quoquo fe verterent, fequi jufierunt. Eiephantos, in quam, in prselils & conflidu non otiofös adftitifle fpecftatores, fed vel ferociilimos hoftes, iatis fuperque declarant vidtorise, illorum opera faepenumero obten^ tae, idque prseeipue poftqtiam teia, in ilios emifta, vuinera & dolorem excitavcrant; nempe pedibus obvia cun&a obterendo, manu iive probofcide armavirosque corripiendo, quos vel fuper fe regentibus tradebant vel dilacerabant in fruftaque fecabant. Exemplum adfert plane memorabile Hirtius de miüte vetersno quintas legionis.«quum, inquit, in Jinißro cornu Elephantus, vulnere iffns tff dolore concitatus, in Iiχam inermem impetum fecijjet, eumque }ub pede (abditum, deinde genu innixus pondere Juo probofcide ere- &a vibrantiqae, (iridore maximo p* eineret atque enecaretj miles bic non potuit pati, quin (e armatum befliß offerret. Quem poftquam Elephantus adje tek infe/fa veni*'

22 C o t < * venire åmmadvertit, rdiclo éadåvere, militem probo- -fcide circumdat ntque in fublime extollit armatum, qui in ejitsmoåi periculo, quum con[tanter fibi agendum viécfet, gladio probofcidern, quo erat drcumdatus, ro?-, quantum viribus porerat, non deftitit, gv/o doloadductus Elepbantus, inilite abjebo, maximo cum -ftridöi'e céiverfus tid r'eliqiias befliasje recepit b). Elephann pr^rereanon tanium mi l i ti bus ipeeie, fed etiam odore & ilridore ad omnia pavido animali nempe e- quis, qui illos, ceu novum quid & infolitum, mirapertnicitate pedum, fubterfugere, fantum terroris injicieibant j ut, armis abje&is, ftationesfuas conturbati haud defererent. Ita Livius de Romanis & Magorie PcEno, fignis collatis dimicantibus: ad Elephantoritm ftridorem odoremque & adfpebum territi equi, vanum e- queflre prcelium fecerunti). Idem fere habet Florus, u-. bi inter Fyrrhum & Romanos primus fieret confli&us, -nempe quod Elephantorwn tum magnitudine, tum deforniitaté, & novo odore, ftmul ac flridore con[ternati equi, quum ineonnitas ßbi beflias amplius quam erant, fufpicarentur, fugam ftragemque late dederint k J, Huic vero malö remedium invenit Csefar, qoippe in hello cum Scipidne & Juba, quibus rnagnus erat Elephantorum numerus, Elephantos ipfe ex jtalia transportari iuflit, quo ef' nnles Komamis fpeciemcjue & virttitem befliß coqnojceret, C cui parti corporis ejus telum fa* eile adjict poflet, ornatusqus & loricatus Elepbantus quum ef]et, quß pars ejus corporis nuda flne tegmine relinqueretur, ut eo tela conjiccrentnr, pr terea utjumenta befliarum odorem, flridorem, fpect em confvetudine captarum nonreformidarent, quibus ex rebus largiter e rat confecutus : nam & milites beflias manibus pertraciabant earumquetarditatem coqnofcehant equitesque in cas pila prßpilata conjiciebant atque in confvetudinem e* t quos

23 ) o ( quos patientia beftiarum adduxerat /). De vocabulo (IriåoYts, toties,.ab auctoribus & nobis, heic frequen«tat o, obfervaridummitaniu^quodin Ariftotele & Arriano fynonymas habtat voces τξίσμοε, ^γμος & συ^γf ov, quibus ro ονομ^σπ&πνιημίνον barritus, de quo in <5* 14 & ilridor, & frågor atque murmur, judicescaligero & VoiHo, optirne conveniunt m). a) Bocbétrt Hieroz, loc- citat, b) XVII, c) Curti VIII. c. 14. d) Flor, I.e. τ$. e) Hirt. BcUq Afric. ρ. i) XXX. ct /j\ A) i. c. 1$. 1) Hirup. Lexic, of. tn) Etymologie.. Vi Etfi, quse de Elephantorum in bello ufu dixlmusj brma nitantur experientia, at exitum tarnen parum felicem illos faepe manfiite, qui difcrimini beilorurn eos obtulerunt, eadem mculcai experientia. Etenim varia ' excogitata funt ab mijitantibus remedia, quibus Ele» ρb antos, fibi oppofitos, aditu ad Fe prohiberent, quod fiebat fecuribus pedes amputando, FoiTas quoque!ta te&as effodiendo, ut in lilas, ur>a cum infidentibus, gravi cafu deciderent atque interirent. Velites apud Romanos in prima aoie conftituebantur, vel fudibus, vel lanceis latioribus, vel hailis praslongis E- lephantos debellaturi; immo, verutis conjeétis, Ro manorum pedites Hannibalis Elephantos a fe avertis- (e &, celeriter infequendo, fub eaudis, ubi mollior e- rat cutis, vulnera iis mortifera inflixiffe, quemadmo dum etiam ignibus ex caftris Romanorum efle illos exaélos, refertlivius a). Sic novo quodam gladiorum genere utebantur Macedones in Elephantis avertendis, quod copidem vocabant: erat vero eniis incurvus, falci baud diffimilis, ad fecandum perquam aripofitus, quo.probofekias fcu manus Elephantorum pariter & crura C am*

24 <&X2 ) β ( amputabant b). Subitus vero Eiephantis cum eitet timor incuftus, quippe terrentur fividove Juis c)y unde Seneca d): Elfphantos porcina vox terret in fuorum acies recurrehant, eos protercnda atque difpergendo & tanto majorem ftragem, quam incer hoftcs ediderunt, edendo, quanto acrius pavor coniiernatos ageret, quam infidentis magiftri imperio teguntur. Ut taceam, quod Elephantorum ufus in repentina ac tumukuaria pugna nullus eitet e)* Hup quam maxime facit oratio iila Ajexandri, ad milites habita eorumq/anikios erigendos, ne Eiephantos, in polderum, tantopere extimefcerent: quod pertinet ad Eiephantos, inquit, pr#fens babemus exeinplum ι in fuos vebementius,, quam in tios incurremnu Tam vafla carpora f'ecitribus falcibusque mutilata [um. Quid anteni im ered totidem fint, quot Forus babuit, an tria millia? qpum y um aut altero vulneratts y ceteros in fugam äeclinare vidimus. Cmqregata vero tot millia y ipfa fe elidimty tibi nec ftare» nec fugere potuerint inhabiles vaßorwn corporitw moles. Equidem fic amnwlia ifia contemß, ut % qvwn habcrem ipfe y mn oppofuerim% fatis gnarusy plus fuisy qnam hoflibus perkuti injevre fneque a re aliena Tunt, quac in altero & tertio congreitu cum Epirotarum rege, Pyrrho* pbtigiite Romanis memorice prodit Florus, nempe quod, C» Minucius, IV legionis ha/latus, cum, unius Elephanti probotcide abfcifia, rriori poite beliuas oiienderet, beiluarum terror ita exoi.e verit, ut in ipfos pila fint congeita & in turres vibratce faces, totaque hoiliumagmina ardentibus ruinis operta, nec non, quod pfoduétt in primam aciem rurfus Elephanti omnia circa, ex: c^fu quodarn infolito & improvifo perterrefacli, gra* vi timore permifcuerint^j. Satis itaque conltai, ancipitt utriusque partis periculo, bellatores Kiepbantos-- ffc

25 \ ) effe adhibitos, nec fine ratione, ut perhibet Appianus> κανύo 7icKsp.i8, communes koftes^ & commune malurn adpellatos. Etenim eo digitum intendit Lucretius, ubi canit: Ut nunc fiepe boves Luc#, ferro male c<ef<cy Diffiigiunt, fera fafila furs cum mulra dedere. Sic fuit, ut facerent. Sed viχ adducorr ut ante Nnn quierint animo prcefentire atque videre y Qiiam commune matum fieret fosdvmque futurum hy a) Lib. XXXX VII. hem XXX cfr. Affium* de Bell. Pitnic. cj Stexvecb. in Vegéiiunip.sfX b) Curt. VUh c. 14. c) Hiß. Ν: VIiL c. ρ» </) [ra IL c. /2. *?) Liv. XXVII. c. 42. /) Curt. ix c. a. L c. h) V ' ξ$ feqv. VII. S Intcr dimieandum quid valeat Efephantus turritus, quid non, fatis eft fuperque a nobis, & quidem pro inftifuti ratione, oftenfum: reftat, ut tribus,quod ajunt, verbis figntficemu* Romanos, Mavortium vere populunif tantum ex beilua ida immani devi&a psrcepifie voluptatis tantumque laetioris ve[uti atifpicii». ut eam in longo & magnifieentiffimo triumphantium agmine, publieo infervituram fpeétaculo, collocare haud dubitarint, vel Bacchum imitantes, quem, o- rr nium primo, poft Indiam debeliatam, Jndico Eleph;mto fubiimem eite ve&um in triumpho inaudiverant, qua de re confulatur Diodor Skjul. a\ nec non Plinius, qui ita habetkönne jmifiti F.lephavti primum fubiere currum Pompeji Magni Africaw trntmpho, quod prins, India vifila» triumphaute Libero Patre memoratur b). At Plinianum hocce ita expiicandum judicamus, ut nihil obilet, quominus Cuius Dentatus fuerit ex Romanorum ducibus primus, qui fö 19o(

26 10 ) O ( qul poil vidoriam, a Pyrrho deportatam, Elephan* tos in triumpho duxerit, id quod difertis vcrbis pro fitetur Seneca c)} neque aliter FIotus ulins : nec tefnere pidcrior in urhem (tut fpecwfier triumphus inträvit» Sed nihil libentius populus Romanris adjpexit, quam tüas, qnas timuerat, cum tnrrihusfuis belluas, ψi(6 mn fine feufu captivitaiis^fiifomßis cer vidbus, vi- Stores equos fequebantur d). Sic ab eodem Seneca narratur Meteilum, vi&is in Sicilia Pcenis, triurnphantern, unum omnium Romanorum, ante currum centum & viginti captives Elephantos duxifie ej. Fiura non addimus, quia, fi quse addenrla heic forent, posfunt illa aliunde cotnmodiirs arcefii, quemadmodum Elephantorum ufum perquam folennem in curru regum & triumphantium expofuit par iliud erudkorum ad hane noitrarn Academiam, Schefferus /) & Figreüus S. D. Ct. a) Lik IK k Hiß«Ν. VIII. c. 2. c) De Eve rn t. vita, C. tq% d) I. c, /<?. é) De Erevit. vites c» 14. /) De re vehiculari vet. p. ßp. S5 feqq. g) De Sta tuts lüuft. kmamrum p. 16^