Doct. ERICO M. FANT, MONUMENTORUM SVEOGOTHICUE PROLEGO M E N A. CLAUDIUS OLAVUS RAMSTRÖM VETERUM HISTORIE A L I A E U P S.

Transkript

1 MONUMENTORUM VETERUM HISTORIE SVEOGOTHICUE PROLEGO M E N A. fif3- I'ARTEM QUINT AM CONSENSU AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL. P R JE S I D E Doct. ERICO M. FANT, REG. ORD. DE STELLA POLARI MEMBRO HISTOR. PROF. REG. ET ORD. AC AD. REG. LITTER. HDM. HISTOR. ET ANTIQU1T. STOCKHOLM. SOC. REG. SCIENT. UPSAL. ET LITTER. SCANDINAV. HAFNIENS. SOCIO, P. P. CLAUDIUS OLAVUS RAMSTRÖM SUDERMANNO - NERICIUS. «IN AUDIT. GUSTAV. DIE XXIX NOV. MDCCCXV. H, A. M. S. U P S A L I A E EXCUDEBANT ZEIPEL ET PALMBLA.

2

3 KONUNGENS HÜGTBETHODDE MAN, SVEA RIKES ERKE BISKOP, EPSALA A CA DEMIES PRO -GANCELLER, COMMENDÖKEN AF KONGX. "NORDSTJERNE ORDEN EN Ar DE ADEÄTON I SVENSKA ACADEMIEN HÖGVÖSDIGSTE HERR BOCTORN JACOB AX. LINDBLOM S A NI T VÄLBORNA FRU ERKE - BISXOPP 1 NN AN SOPHIA ULR. LINDBLOM född SÖDERBERG yördnadsfullt tillegnadt af CLAES OL. RAMSTRÖM.

4 I

5 ) 3«( XXII. Erici Olji Hißoria Sveorum Gothorumque. Ertcus Olai S. Theologiae Do&or & Deeanus Ecclefiae Upfalienfis obiit an. i486, ut conflat ex lapide ejus fepulchrali in Templo Catbedrali Upfalienfi, cujus infcriptionem habet Peringskj6ld in Monumentis Uplandicis x). Vitam ejus iliuftravit Olaus Celsius junior in Disfertatione de eo habita Upfali» In Chronico ejus Svetico feu Hifloria Svecorum Gothorumque, quam ad annum 1464 pcrduxit, confilium ejus fuisfe videtur, Regum Sveciae & Archiepifcoporum Upfalienfium fata conjungere a tempore nativitatis S. Salvatoris y). Ad manus habuisfe conflat, Chronicum Profaicum & Rhytmicum minus, a Messen 10 poftea edita «/, Chronicon Rhytmicum Majus, quod frequenter exfcribit, Chronicon Noricorum, Norrß.a Chrunikan, Chronica Danorum, quibus Snxoncm indigitat, Regidrum Upfalienfe, ab Archiepifcopo Hemmingo an adornatum, ex quo Legendam S. Eskilli, Vitam S. Henrici & S. Sigfridi citat & Catalogum Regum Sveciae exfcribit, Israölis Erlandi Vitam S. Erici, Anonymi Chronicon, a Benzelio poflea editum in Monumentis p. 8- fq. Chronicon Ar- E chix) Tom. T. p Die XV Dec obiisfe, ex loco quodam in Regiftro Upfalienfi annotavit Epifcopus Nordin. y) Jusfu R. Caroli Canuti hoc fuutn Chronicon concinnasfe atque in proeroiutn hujus laboris annuam annonse Ulphonis portionem reportasfe, ex litteris Jacobl Archiepifcopi, nefcio ubi allatis, tradit Warm hol» Biblioth. Hillor. SvioGoth. T. V. p. 33. cfr. v. Stjernmans Tal ont fetenßupernas tillßänd i Sverige, p ) Hujus Auftorem Laurentium quendam Arosiensem fuisfe tradunt, qui autem quis fuerit ignorant. Certum eft, Johannem Magnum in fua Hift» SvioG. Laurentti Arostensts nomine Auétorem Chronici Rhytmici Majoris indicasfe. Cfr. Editio Ihda in g:o p. 849»

6 Bryntaften 60 ) 3* ( chiepifcoporum a Scheffero editum, Proditionem Tevtonicorum, quam Monumentis fuis poftea inferuit Benzelius. Praeterea Orosium p. aa. Edit. Mesfenianae, Ablabium, Dionysium, Jokdanem, Godericum Tolftanum, Leonardum Toletanum p. 23 ab eo citatos in veni mus. Erici Olai Hifto- Antequam lucem adfpexit liaec ria, mentionem ejus bis fa&am in venimus a Johanne Magno, Hiftoria Svio Goth. in praefatione & Lib. VII. Cap. XI, ita tarnen, ut fidem ejus labefa&are conetur. Nec melius Judicium de eo tulit Rex Gustavus I in litteris ad Ola um Petri datis an a) Primus autem Hiftoriam hane edidit Joh. Messenius an. 1615, 4:0, ex Codice, quem e fua Bibliotheca ei commodavit Johannes Skytte, parum tarnen accurate & fcripto & leéto b). Hane editionem repetiit Joh. Loccenius an. a) Hallmanni Vita Ol. & Laur. Petri p. 6S- b) Merita Messenii in edendis Monumentis Syecanis defraudare nolumus. Interim tarnen minus accurate in laudabili hoc ftudio illura procesfisfe tefutur ejus editio Chronict Veteris Profaict, in qua, collata vetufta Membrana in R. Uioliotheca Stockholraienu, praeter multa alia, haec praecipua, qua textum corrumpunt, annotavimys; p ftorfte 1. fsrße. 4 4 an tba. wål war Ciliciaai Siciliam, 19. Ryland Irland een y the nrende Finlande Stillande. 20. Kuinaften. Kinnaßen. ar. Weftergösnäs IVrangsnås. Brymfaßtn tömde domde. i Wifa Urfa the förra natt the natt.

7 ) ii( an. i654 in fro» nullam autem operam addens, praetef brevem vocabulorum mediae latinitatis explicationem c). Et ex utraque verfionem Svecanan» adornavit Joh. Sylvius an in 4:0 editam d). Cum autem Prooemium Audtoris oiniferat Mkssenius, ut Catholicismi fufpicionem evitaret, Variantes & Additamenta ex tribus Codicibus manufcriptis collegit Magnus a Celse, quo* rum hic Membranaceus ftilo nitidiori an fcriptus in ufunrpetri Arbogensis fervatur in Bibliotheca Skoklofterenfi: ilie chartaceus, recenti manu defcriptus & additamentis nonnullis ex aliis Codicibus audtus ibidem comparet: ifte itidem in charta; fed charaftere difficili & abbreviaturis diffortni, ceteris antiquior & non uno loco corredtior, exftat in Bibliotheca Upfalienfi. HiS accedunt Codex D. 9 Chartaceus in Folio, olim Petri Brahe, Comitis in Vifingsborg an. 1642; fed fuse clementiae dono fadtus Arnoldi jon. Messenii, quem ex fpeciali S:ae R:se M:tis gratia mutuum habuit Praefes ex Bibliotheca Regia Stockholmienfi & ex quo variantes ledtiones, partim perverfas Messenii corrigentes, par tiin meliorem fenfum reddentes, annotavit; nec non Codex alter D. 10 cx eadem Bibliotheca chartaceus in 4:0 finitus fcribendo an Ex priori Codice, cum editione Messenii collafco, E 2 praec) Errata Typographica, quibus fcatet Editio IVIessenii, emendavit quidem Loccentus, fed nova in fu» editione admifit. Exemplar ejus, in quo fontes, ex quibus fua haufit Ericits Olat, diligenti manu annotavit Ericus Bknzelius, ex Bibliotheca Gymnafii Lincopenfis fub hafta venditum in posfenfionern Praefidis pervenit. d)?v*'v Erict Olai p. 178, 310. ufurpatam & apud alios Scriptores vix obviam vita comite priori loco p. 242 vertit Sy-LVIUS; få frcimt jag lefver, polteriori p med möda.

8 - 20. ) 34 C, p. praeter multas alias, has le&iones variantes, quge perverfas Messenii reftitunnt, coronidis loco i eminens, add qui defumta - deferta eorum - tjur antepenult conciliavit - eoncitavit Scaniam - Sclaviam pennit, generali - gehtmiali aefcatis. - tcitenus Dacis - Duü Dominum - add. Regem dispenfatione - deliberatione. 15p - 8 I *0 ~ Itnto tabies - rabies pennit. Sveciae. - Francice, pauca - Pafeha nomine - natione attis - hafienus Finlandhiae - Finwidh.it, impudendum - impendendttm, igitur - add. Fritus, quod - qni, onerofam - omnent, « fuccesfione - fuccesjive.. adfeiamus: fpernere profit, quod - fperntre quod projit, utrinque - utrinsque 2J4-15. alios - qiios antepen. - de ve vit - devenit tfcdtns - ßatutus quafi potens - nimium, raptos - repertos rernir» - eorum antepen. Ubfalen fes - Uplandenfes, antiquo - iniquo, P-

9 - - ) 35 ( p. 318 I- 7«reducendis - ducendir fe fidentes - refidentes ill i us - illuc ai. celibatuu» - celehritatm. Additamenta, a Messento in fua Editione prcetermis- Ja, q Magiso v, Celse ex tribus Codicibus mfcr. exfcripta, cum Variatitibus leåtionibus ex Codice Stockholmienfi D..9. Incipit Chronica Reverendi Patris & Domini Sacrae Theologiae Doftoris eximii, quondam Uplalenlis Ecclefiae Decani meritisfimi Erici. Corpus Chrifti myfticum, quod eft ecclefia, cujus ipfe caput eft principale, Papa vero politicum & civile, duo latera continet, dextrum videlicet & finiftrum. Hoc eft, duplicem populum, Clericalem fcilicet & Laka ien» ej: ponens in ecclefise firmamento duo Juminaria magna, utrunique magnurn, fed alterum majus, quae funt Pontificalis auftoritas & Regalis poteftas. Nam ea, qua; praeeft diei, i. e. Spiritualis f), major eft, quae vero carnaiibus, minor: ut quanta eft inter rolem & lunam, tanta inter Pontifices & Reges diflerentia cognolcatur. Fune) Addit Cöd. Stockholm. Idtoque in Ercle/iaflica Hitrorchia dupplictm inßituit princip af um, qui hominem ex anitna creavit & corpore. f) Idera: Spiritualibus,

10 ) 36 C Fundamenta vero militantis ecclefise in montibus fanftis prophetia commemorans, etfi per montes fenfu quodam myftico Apoftolos velit intelligi, poteft tarnen vox ipfa prophetica de Ioco fundandae per orbem ecclefise, in fenfu accipi literali. Diligit enim Dominus por tas Sion fuper omnia tabernacula Jacob. Quum elegit Dominus Sion, elegit eam in habitationem fibi. Hic, inquit, habitabo, quia elegi eam: ut Sion nomine omnis locus accipiatur iufignis, in quo Epifcopalia gnbernacula & Regalia moderamina g), ne honor, cui debent exceu lentiora committi, fui numerofitate vilefcat, collocanda funt, Deus praeviderat ordinanda. Abfit enim, ut a cafu, vel fortuito fa&um esfe putemus, Hierofolymam, civitatem iftam, in qua Dominus ipfe praedicavit docuit, ac myfteria redemtionis humanae peregit, ad tern» plum erigendum pro cultu divino, & ad fedem regni pro gubernanda republica & juftitia miniftranda, humano confilio & mortalium inventione eleftam, & non potius divino decreto pro tantis myfteriis ab aeterno praevifam, ut adveniens Mediator Dei & hominum, falutem opera retur in medio terrae. Ut autem hujus tantse gratiae per totum mundum duceretur effeétus, Romanuoi Regnum & urbeni ipfam divina Providentia praeparavit. Operi enim falutis humanae congruebat, ut multa regna Uno confcederarentur imperio, quatenus continuo congregatos populos praedicatio Apoftoiica inveniret, quos unius teneret regimen civitatis. Haec autem civitas i- gnorans fuae promotionis au<ftorem, omnium pene gen tium ferviebat errori, duin omnium nationuin Deos colendos asfumeret, ut quanto erat prius per diabolum aliig) Addit Cod. Stockh.: qucc non nifi in ittßgnioribus & majoribus civitatibus.

11 ) 37 ( alligata, tanto cognofceretur per Chriftum mirabilius abfoluta. Cum enim XII Apoftoli imbuendum Chrifti e- vangelio mundum diftributis fibi terrarum partibus Tuscepisfent, beatisfimus Petrus, princeps Apoftolici ordinis, ad arcem Romani deftinatur imperii, ut cun&is fiinul nationibus, quae Romano regebantur imperio, lucem veritatis inferret, & in ea urbe anchoram totius firmitatis fidei figeret, quae lub cultura omnium deorttm h) foedisfime laborabat. Hic enim conculcandae philofophiae opiniones: hic disfclvenda? erant terrenae fapientiae vanitates: bic confutandi deorum cultns: hic omnium facrificiorum impietas deftruenda, ubi diligentisfime habe«batur i) colleétum, quidquid usquam fuerat vanis erroribus inftitucum. Jam populos, qui ex circumcifione crediderunt, docuerat. Jam Antiochenam ecclefiam, ubi prima Chriftiani notninis dignitas eft orta, fundaverat. Jam Pontum, Galliciam k) Cappadociam, Aham Bithyniamque legibus evangelicae praedicationis impleverat. Nec fic invenerat, ubi requielceret pes ejus, nec in o- mni loco l) decurfo tranquillum portum collocandae naviculae fe putaverat invenisfe, tamquaua dicente Ipiritu: non hunc mj elegit Dominus, donec tropheum crucis Chrifti Romanis arcibus invexisfet. Duplici igitur, fecundum ordinatisftmam teuiporum dispofitionem, inftituto divinitus teftamento, ac per hoc, duplici facerdotio exiftente, duo loca praecipua ritus & facrificioruin exercendorum divinitus funt eletfta. Pro ritu namque ve teris legis & Levitici facerdotii, Hierofolyma: pro ritu vero novae & evangelicae legis ac facerdotii Chrifti, fecundum ordinem Melchifedech inftituti, Roma creditur, ut h) Stockh. Cod. demonutti. i) Cod. Stockh» addit: fuperjlitione. k) Idem: Galaciarn. I) Idem addit: cunffatys. ro) Idem addit: locum.

12 ) 38 C 41 ut fumma metropolis, a Domino ordinata. Sicut autem duo Ioca promisfa, non quidem fimul; lina eft enim columba mea: fic fuccesfive & fuae quaevis legis ac facerdotii decurfu divinitus funt asfumta, ut fit nomen Domini ibi: Et exinde, velut e medio paradifi flumina ad irrigandam ecclefiam, omnis divinae venerationis religio derivetur; fic alia quoque loca Epifcopalium fedium fundandarum ecclefiaruin principalium a Domino crednntur elerfta, prout in Apocalypfi beato Johanni extitit praemonftratum. Vid i t enim in coelo hoftium apertum, i. e. decurfum militantis ecclefiae fibi divinitus revelatum. Et ecce fedes pofita erat, quia locus determinatus elecftus, ad quem, tamquam ad caput, univerfa respiceret ecclefiaftica hierarchia, & in medio ledis, & in circuitu quatuor animalia, hoc eft, quatuor patriarchales ecclefiae, ac deinceps in circuitu Sedilia 24, quo numero univeriae cathedrales, five principales ecclefiae defignantur. Quae myfteria in coelefti vifione non ita fuisfent notanter expresfa, nili fingujariter a Deo praevifa fuisfent, & antecedenter elerfta. Fundatur igitur exuitatione univerfae terrae Catholica per orbem ecclefia, quae civitas Regis magni in omni Ioco quem elegerat Dominus, in monte videlicet fanrfto ejus, qui mons Sion, h. e. SroN nomimine appellatus etiam apud latera aquilonis. Extat e- liim in lateribus aquilonis Regio quaedam iatisfima, Gothia quidem &c. Edit. Mesf. p Loccen. p _ eft vocatus. In hoc igitur monte & loco tam celebri a tempore nativitatis Abrahae Patriarchae cultus Deorum invaluit. Cum jam circa quartam conjuncftionem maximam, h, e. a diluvio totius orbis armis transaélis nongentis quinquaginta otfto nj, vel circiter magnae re- gno- n) Cod. 2. Sahlft. 978.

13 - - - Salvatoris. ) 39 C rum cultnsque divinales mutationes fierenfc, incipiente tunc Magica & Idololatria, Nino, Beli filio, totius Afise, exceptis Indis, imperium occupante, qui idolorum initiuin patris imagine introduxit, & Zoroaftre mago, Bacftrianorum Rege ac ir.agicae artis inventore, hane fuam infaniam provehente. Erat in monte praefato templum &c. Edit. Mesf. p. 5. I. 4. Loccen. - p , Sicut enim Hierufalem, quam fub decurfu veteris Teftamenti tamquam centrum mundi elegit Dominus, ut lex exiret de Sion, & verbum Domini de Hierufalem dintius caeteris terrense promisfionis locis, poft ingresfum filiorum Ifrael, fub idololotria tenebatur. Non enim potuerunt filii Israel ejicere Jebufenfein habitatorem Hierufalem, usque ad principatum David hominis, quem Deus fecundum cor fuum non tarn in venit, quam elegit; qui primus mortalium choros pfallentium inftituit ad confitendum Domino, quam bonus, quam in feculum mifericordia ejus; cives ordinesque & oj cantorum Salomoni, filio Suo, tradens: omnia, inquit, venerunt ad nie manu Domini feripta; praeeipue demonftrans, quod quiequid gloriae, quiequid decoris ha bet Hierufalem peregrinans in terris, de plenitudiue coeleftis Hierufalem eft infufum. Et Deus ficut Rcma, quam elegit, ut toti mundo magiftra fieret veritatis, rraulto antea tempore mater erat & magiftra erroris. Sic locus ifte, caput videlicet totius Gothic«? nationis, quamvis &c. Mesfen. p. f Loccen. p ut adoraret. Quas prophetia, etft de Regno Chrifti & ecclefia vifibiliter p) & myftice fit impleta, F de 0) Cod. Stockh. vices, p) Cod. Stockh. univerfaliter,

14 > 40 ( de loco tarnen, qui proprio nomine dicitur mons Domini, in quo fundata eft ecclefia Upfalenfis, etiam habet ad literam veritatem, de quo, qui audit, dicat: venite afcendamus q) &c. In hoc enim monte Domini vera, fumma, femptterna Trinitas, fecundüm communem esfentiaui individua, & fecundum eslentiales r) proprietates discreta, in confesfiotie verae fidei nunc cognita & in potentia majeftatis exhibita populo Chriftiano, dudum quidem per Mofen aliosque prophetas doétrinain huinano generi tribuit falutarem, per quorutn etiam manum fecit magnalia in iegypto, terribilia in mari rubro, mirabilia plurima in delerto; numquam tarnen ante Chrifti adventum Vitium idololatricc potuerat extirpari. Hoc enim o- pus inter caetera fuit fingularisfime ejus adventui refervatum. Sic in vifione ccelefti Dominus oftenderat. Danieli, qui vidit lapidem fine naanibus excifum de monte ftatuam comminuere quadriformem. Quatuor enim re gna monarchica, quae praeceslerant regnum Chrifti, videlicet Chaldaeorum & Medorum, Graecorum & Roma narum per ftatuam illam quadripartitam ftngulariter exprimuntur,, & per eam nihilominus idololatria defignatur. Simulacra enim daemonum per idolatricas ftatuas colebantur. Et quia omnia regna mundi ante adventum Chrifti religione esfent inter fe diverfa pfurimum & adverfa; in hoc tarnen conveniebant, quod cultum Deo debitum impenderent creaturis. Ideo omnia regna principaüa, ftib quibus Sc cum quibus etiam alia defignantur, in unius ftatuae ftmilitudine funt monftrata. Sed quia req) Cod. Stockh. addit: in montern Domini, ut fupra. r) Idem: perfonales.

15 ) 41 ( regna ipfa inter fe erant diverfa in ritu rolendi, in moribus & proprietate vivendi, ideo particularia membra illius ftatuae de diverfis materiis, ut auro, argento, aere & ferro conflata videbantur; Et quia ritum idolatriae alium ab aliis acceperant, & in eo magis minusque peccaverant, membra difterebant in formis, ut eslet pars utia caput, aiia peftus, & deinceps. Sed excifus de inonte lapis fine inanibns percusfit ftatuam, & regna pvsefata coniminuit. Nam veniens in carnem Dei fiiius culrum idolorum ab orbe terrarum ejecit & viam vitse manifeftius demonftravit. Deinde divulgata per eum fuosque discipulos & eorum (uccesfores evangelica veritate & fidei catholirae firmitate, daeinonum evacuata eft: culrura, quae usque ad Chrifti adventum mundum occupaverat univerfum. In cujus fignum, appropinquanre temporis plenitudine, quo liaec fieretit, omnes Dii gentium in urbem Romanam fe contraxerant, & in unum templum, quod Pantheon dicebatur, convenerant, quafi u-io loco, uno tempore, unius regis imperio, unius mijitis impetu captivandi. Quod quidem ita vidimus, dum eliminata ex eo loco omni deorum fpurcitia, in habitaoulum unius Dei cum fanétis fuis omnibus lo cus accesfit. Difticultas enim idolatriae extirpandse ex eo provenerat, quia amor divini cultus eft nobis indi tus a natura, ac per hoc idolatria naturalis eft, de innata nobis corrupfione proveniens. Sicut enim vis naturae rationalis non poteft esfe absque credulitate & opinione, quafi eam impendat vel cui debet, vel cui non dtbet: öt ficut vis naturae concupiscibilis non poteft: esfe absque defiderio & deleétatione & aliis pasfionibus fuis, quin per eas adhaereat vel quibus debet, vel quibus non debet: Sic virtus naturae irafcibilis non poteft esfe absque honorificentia & cultu divino, Non poteft, inquam, F 2 esfe

16 ) 42 ( esfe viriliter sj, quin illam impendat vel cui debet, vel cui non debet t). ''Sicut enim de corruptione & obte- "nebratione virtutis noftrae rationalis provenit non fo- "lura, ut veritatem cognofceret, fed etiam ut errori- "bus crederet cum fuo malo, quod eft curiofitatis pro- ''ftitutio, quia veritati quidem cuidam asfentit, amore defiderio ei inhaerens, fpreta aut non curata prima "ac lucidisfima veritate, quae Dens eft, cui foli amore & "defiderio adhasrere debuerat. Et'' «) Sicut de obtenebratione & corruptione virtutis noftrce concupiscibilis proflitutio ejus procesfit, quae eft ejus deleét»tio & voluptuofitas in creaturis, neglefra, aut non curata, primitivae ac fontalis bonitatis Ivavitate. Sic de obtenebratione virtutis noftrae irascibilis provenit in menteni proftitutio ipfius vanis & falfis laudibus, falfiqae Hominis altitudine, quibus fe impudenter proftituit, fpreta, aut non curata, verae & ultimae fupereminentiae altitudiue, ad quam naturalem habet inclinationem & amorein x), Quemadmodum ergo ex ea corruptione & obtenebratione / cum qua nafcimur, accidit credulitatein & asfenfum, quem debet vis noftra intellectiva y) primae, & fummae ac lucidisfimae veritati, transferri in alia, h. e. in alias veri tates, quas habere debe et ut famulas in obfequium veritatis aeternse s). Et ficut vis noftra concupifcibilis non mis) Cod. Stockh. u'niverfaliter. t) Addit Codex Stockh. Et quid in hormnibus prcevatens obtenrbratio & corruptio naturalis, non dpfu.\t gratia Uei ad tlluminandum & corrigtndum incidenttm in errores &" infamas multiformes. u) Uncis inclufj lubet codex Upfal. defunt in S<hl(V. x) Cod, Stockh. tendenciaui amoris. y) alii interna, fed male. z) Aiidit Cod. Stockh. Aitgußitixs dt Civitate Dei L. jo. Cap. jo

17 ) 43 ( minori, fed manifeftiori iniquitate fe polluit vilisfima & fpurcisfima creaturae dulcedine juxta hunc modum, & vis noftra irafcibilis de innata corruptione id fubjetftionis & fervitutis, quod debet foli Divinae Majeftati, transfert in alia, quae loco Summae Majeftatis adorat. Cultus igitur Di vinns, fl ve verus, ut flatus innocentiae docuit, & gratia reddita reforinavit, five erroneus, ut corruptio & daemonum illufio introduxit, adeo naturalis & appetibilis eft virtuti irafcibili, ficut dukedo, deletftatio & voluptas virtuti concupifcibili, & veritas intelletftivae virtuti. Et ficut ejus reftitudo opus & indicium eft Divinae inftitutionis, ita ejus perverfiras & abufio, qua ad idolatriam retorquetur & ufurpatur, innatae nobis eft obtenebrationis & corruptionis tffecftus. Innatum quidem nobis eft alta humiiiari. Ad fupereminentisfimae jgitur Divinae nobilitatis altitudinem non naturali corruptione, fed naturali bona inftitutione, quae in primis parentibus antepeccatum fuit, inaxime nati fuinus humiiiari & extremae fubj ici fervituti. Sed ex corruptione, in qua fumus, veftigia ejus, loco ipfius, feducfti ampletftimur, ejusque a- inori ni in is inhaeremus. Quantacuinque enim altitudo, quantacunque nobilitas in creatura appareat, non eft nifi divinae fupereminentiae tenuisfimum veftigium & umbra deficiens, qua capta atque delefa vis irascibilis, audito vel vifo quocunque fimulacro vel figmento, quod deus dicebatur, mox in ejus honorificentiam fe proftravir. Quod clatuni eft videre in gente Gothoruiu, qui dum urbem Romain obfidioue ligasfent, ac tandem ea capta, vitftores intrasfent, cum oinne viviun quod oecurrisfet, in ore gladii trucidasfent, fugientibus ad ecclefias pepercerunt. Licet enim eo tempore pagam esfent atque idolatrse; audito tarnen & cogi ito, quod aedes f crac es fent, deo videlicet alicui confecratae, cei fnerunt & deo ipfi & fuis aedibus deferendum. Quanta vero humilitas, ho-

18 ) 44 C honor & reverentia diis ipfis a fuis cultoribus deferebatur, Valerius Maximus caeterique Scriptores fideli narratione defcribunt, quibus nihil contumeliye, nihil injuriae, fine debita fupplicii recompenfa, inferebatur. Tanta enim erat in cultu deorurn impenfa veneratio, ut nemini iicitum esfet, nullique animus erat atque audacia propius aciedendi, aut fuis manibus, quod in facrificium offerre voluerat, exhibendi. Unde elefti leguntur apud eos Sacerdotes, tamquam medii, digniores & facratioi es, ipfisque diis tanquam familiäres & dorneftici, quorum quidati» flamines, alii archiflamines, dicebantur. Sed & apud antiquos a) jus lacrificandi, tanquam privilegium iingulare, Principibus & priiuogenitis debebatur. Sacer dotes autein gentilium, ficut facra gentilis narrat hiftoria, de lacerdotibus in iegypto, multis liberalitatibus b), privilegiis & immunitatibus donabantur. Cum enim tota terra./egypti fub manu Jofeph in jus & posfesfionem regiam, fame cogente, venderetur, Sacerdotes non foluni non funt coaéti vendere terram fuatn, quam & femper liberam habuerunt, fed & de publicis h orre is alebantur. Sic enim fcriptum eft: Emit igirur Jofeph o- mnem terram iegypti, vendentibus fingulis posfesfiones fuas prge magnitudine famis, fubjecitque eam Pharaoni & cunftos populos ejus a novisfimis ter minis iegypti ad extremos ejus fines, ptaeter terram facefdotum, quae a Rege tradita fuerat eis: quibus & ftatuta cibaria Ec paucis interpofitis, ex horreis publicis praebebantur. ex eo tempore usque in prasfentem diern in univei fa terra iegvpti regibus quinta pars folvitur. Et faéhim eft quafi in legem, absque terra facerdotali, quae Iibera ab hoc conditione fuit. Subs) Cod. Stockb. aliquos. b) Idem: tibertatibus.

19 T H E S E S r. Duodecim Seculir, quod aufpieium totidem vuhurum. in condenda uibe Romulu vifum, portendisfe videtur, fletit Romanum imperium. Duodecim Seeuiis perpetuis gentium migrationibus obnoxius fuit cultior orbis. His tandem firmata Gaiiiae & Auiliias imperia terminuin pofuere. II. DeHderamus adhue hifloriam fiorentis imperii Romani falem, quaiem ad occafum ruentis fandemque disfoluti confcripfit Gibbon. Monumenta non defunt; fed cum crifi examinanda. Vereor, ne genium cruenti & in fua ipfius decnum viscera fasvientis populi fiflant; quihus vero causfis adfcribendus fir, ut definiatur, philofophica in conftitutionem iplam iudagine opus c/t. III- Medium sevura,, utut nmlta prae fe fert barbariei veftigia, tarnen ejus charadteii acceptunt releiunt quidquid libertatis ad huc habent gentes Europé», IV. In formaudis militibus fcoputn religioni«fuae pofuisfe ti dentur Odinus & Muhammedes. V- Hujus autem asfeclar principiorum fuorum tenaciores fuere^ quam illius; liquidem illi fidem mutarunt, his fuas ign«gladioque opiniones promoventibus.

20 . '-v '.