HYPtfRBORKORUM, BILMARK, Mag. JOHANNE. Sttffrag. Ampi. Fac. Pbil. in Reg. adauram Acadcmia, PR/ESIDE. CUjUS PARTEM PRIOREM,

Transkript

1 DISSERTATIO d. d; DE ACADEMICA «fe/ Hall t*l KS--4.«MK EK/83 i*&j il U HT^ Kim EP w 9 HYPtfRBORKORUM, CUjUS PARTEM PRIOREM, Sttffrag. Ampi. Fac. Pbil. in Reg. adauram Acadcmia, PR/ESIDE Mag. JOHANNE BILMARK, HIST.kt PHIL. PRACT. PROF. REG. et ORD. Publice ventilandam jiflit JOANNES HAQ, LEN^SIUS, ANGER M ANN US. In AUDIT. MAJ. diexix,april, MDGGLXIV. H. A, M, C, ABOj " Impreflic Joh, Chhistoph, F&enckeli.,

2 S./E R:jp. M: ris MAG.\k IkDEI VIRO, REVERENDISSIMO PATRI ac DOMINO, D.no O L A V O K JÖRN IN G, S, S. rheologis DOCTORI CeJebsrriino. Dicecefcos Hern.ttander.iis i PSCOPO Emineiuilfimo, Venerandi Confiflcrii PRi S!DI Graviffimo, Gymnalu, öuod fbidern floret, Scholarumque per DicecciTn El-HORL) AccuratiiTimo, M.^GENATI MAXIMO. (^ÉfCöij v&i xaaae vtn m(s^» tut cf.<pct>v cspyrui, c-rt Qmv% J< Kan (bmn sti (<n\)' Et bt _.T_t>s ixm "> irtdyftct, riq a^iaiq h<poee fcecpfaésitti, *fs srftfut^tzi; ft lt-&ff\dpt' a-j imtivécnié 2e, u> hss, mitutai %dg/v %e äg/qzv axåiioi wafnj, äff ifi <PiAav-?ca/7na, xejjt Kahonayafra. 'éumi SJoii kctttmeoactoä' Öffßi (t st yda ii äiästnyov ts irfoaoövtx 2# Uo,<7tg ewxp», é? évi( 95/UW/@- c(/,oa:yb<nv > i_>_'» 2a _era ey«ysf av-ngyv, _Jtp (pjits. «_. «<.JftfSSWg^i.* T* c_s T&V Ja»» sfc*ry6oy.<m t_\> xg,'oiy, a'c )' jsstsf dvrijt t>)( oiaséattof _ # jj-_ _ "tu&vni ioiav taaqov ir&pf,v, Tnxaui cnådi ir,i ha%pd.( Haj pä *» /.«< <$tvx,ns 2# ihd-fjxt; avai p>tt%a> ', thto (<ei aäiov 'yiycts 78 ToAyan CAih^oTarc») öi/ojiau- 2# uid^sua ata<p,<mi fas Cs l*i a?ra^ag lotv (PgyviiSav fm BT&? /«ihsv^pj.a '^äfjlyam' r,i usn uv S^aevnyns 'na otbäjji. fxai ovyyvou^nt s)cnt,, 2_f, Ev o s diascnuarnxti, 7irthiv ygi mtikakig 7rK jtx«afcj, k^sinre ixiiiaut TM Gstt) ikstivm, het te* "b^l-dtkis» Öiov 2«f<? to a*.prtvtw t_s j^g^tm oiafrcéotj, pri wwtizti oict-aniws bhh f&i iiq irfi ap.<pt>ti ct.ii ivaoupotiai 2«hvomhiintot. T_.to tyfiftai) iosaai REVERENDISSIMI NOMINIS TUI fulcor & cliens.levor;<t>mus JOANNES HAQ. LEN, SiUS,

3 VIRO PcrcAebri xverienrijjirno. atque Dn. Doft. NICOLAO GISSLER, Log. &Mttaphyi, Ltihia.» Keg. Gy- Binal'. Hernöi. Dexterrtcno, Conlift. ib, AtiiefT ti, Acid. i.t.icjuc Scienr. Stock!). S<»cio D efiiffinio. o VIRO Admodum Reverendo atg, Prdilirlffmo, Dn. Mag. O LAV O U I\ /E O, Pjftoi, i» Thorsakcr Meiitiffiraö. VIRO Admodum Reverendo aitfc prjtciaripmo, Dn. Mag. ERIC O HELLBERG, & P-otfeos Lcctori in Reg. F'r<j>,'cnr. ymnal" Het o!. 3ccuracil>:n>o, Con» fift. ib. Adfdfori graviffinio. VIRO Spf.Pflijftmo VIRO AnpVffme ac Cmfultifftmo, Dn. M A T T H I K] ÖRN IN G, Civiuu:; Ilciiiolaiidciifis Coniuii < «utcmo', VIRO Ac'm:dum Rf verenda attf, PrtectariJJimo, Dn.Mag. fohanni THÉLAO, Paftori in Bo:jia incritiffimo, VIRO Admodum Reverendo atq. pr#ttari(jitr,o, Dn. Mag. [O HA NN I LöFMARK, Paftcti ad c>->hortcm Prx-teriatn <J guiflimo. VIRO Piurln-um Reverendo atf3 CJarifJtrno, Dn.BENED.REFTENIO, Dn. JOAN. HQRN7EO, l rbis iiv-, iv.f. pli. linacepoia: Cofiiiniftrö :n ''_..-.w ituäs Vigi.anciiiisno, S > er:ifiimo. Avuncu i!oco cojcndo. \7obis, Everget/E Optimi, ob plurima tam in /e, guam in donmm paternam, collata favoris ducumenta^ in perpeimim reverentice atque obfervantice teflimonium^ tenuem huncce atque levt penicillo delmeatum Ihidiorum fcetum, cum voto perennaturce Vestrje imo* jumitatis calidiffimo offert atque confecrat NOMINUM VeSTRORUM cultor humillimus JOAWKES HAQ, LSH fk7f*

4 HANDELSMANNEN i Stockholm, ADEL och HÖGACKTAD, Herr PETTER BUCHT, MIN GUNSTIGE GYNNARE. Under den tid jag haft åran, at handleda Herr Han' delsmans Dygdige och Välartade Zon uti Bokliga konfter, har jag utaf Herr Handelsman fått inhämta flera våigjerningar, ån jag fkulle hinna at upråkna. Eder godhet, Herr Handelsman, bör jag tillkrifva, både at jag får viftas vid dettalyftralårofåce.fom ock at jag i dagsljufet kunnat framgifva detta Academifka Arbete jfom handlar om Våra Förfäders Sedoiåra. Bägge delte omftåndigheter kunna ej annat, ån författa mig hos Herr Handelsman uti djupafte förbindelfe. At afbörda min fkuld, hos Eder, Min Gunflige Gynnare, blifver vål både nu och i framtiden för mig en omöjelig fak jimedlertid (kal jag nyttja alla tilfållen,at öfvertyga Eder om min vördfammaårkånfh och beftåndiga tilgifvenhet. Til et vedermåle håraf, uportrar jag Eder, Min Gunflige Gynnare, delte pappers blad, med ödmjukanhållan, at Herr Handelsman dem gunft-benågit uptager. Sluteligen önikar jag, at den Höglte GUDEN värdes bekröna Herr Handelsman och Des K. Omvårdnad med all fieifbegärlig få 1ihet v befrämja Des lofliga handtering, famt gjöra Des iefnads dagar både tränga och glada ; i hvilken önfkan har åran med oarluelig vördnad framhärda ÄDLE Och HÖGACKTADE HERR HANDELSMANS, MIN GUNSTIGE GYNNARES, 'ödmjukafte tjenare JOANNES HAQ. LEN^SIUS,

5 Stulta h«c invidia eflt citi cwtfla rtcentia fordentt Invida flultitia efl, cvi nova fola placent. QWENUS. t Qudc in prseceptis virtutum tradendis, atque in vitae ratione his con- Jfe venienter dirigenda occupatur Philofophia Moralis, präster alios, quos na ta cii, titulos honorificos, Scientia humana haud immento appeilatur. Omnis enim reliqua cognitio, ex qua demumcunque Philofophiae penu ipfa dcpromatur, de rebus, extra nos pofitis, plerumque nos inftruit, fed ad intimam nobisque propriam indolem rite cognofcendam parum valet ; dum contra Pnilofophia Moralis in cordis, in quo totum hominem, havd aliter ac Mechanici totum quoddim corpus in centro ejusdem gravitatis cornprehenknn fubinde ponunt, concipere licet, inclinatiombus emendandis entheam vim iuam exfe- A rit.

6 2 rit. Reddunt quidem ceterae difciplinae nos magis intelligentes, magis difertos, adcuratiores quoque in rationum calculis rite fubducendis, folertiores in naturs myfteriis indagandis, nec non ingeniofiores in aliis aliisque argumentis inveniendis; difcipiina autem Moralis fola nos & meliores eiticit & feliciores. Hare enim ad bonorum morum culturam homines manuducendo, ipfos natura feroces fenfim mitefcere facit, &, quos diverfa ftudia atque variae propenfiones admodum disjungunt, innoxiis lenociniis ita eonjungit, ut rnutuis officiis communem promoveant utilitatem. Haec quoque tutiltimam monftrat viam ad felicitatis apicem, & ad illud, quod tanta animi contentione quaerunt mortales, Summum Bonum perveniendi ; ex quo' rite cognito fortiflimae bonarum actionum- rationes fumi poflunt (a). Quamobrem etjam, (i Hiftoriam, fidam illam rerum antiquiffimarum Ma* giftram, confulamus, facile dt-prehendemus, quod nulla fere gens fuerit, quae in ftudium difciplinae Moralis, fuo licet modo ac d.fpari fucceffu, non Nam & illi ipfi populi, quos barbaros incubuerit, appellarunt veteres, difciplinam Moralem non omnino negiexerunt, fed varia pofteris fuis reliquerunt praecepta, quae ad morum emendationen* & vitae integritatem apprime faciunt. Quid? Quod hsec i- pfa velut ftamina fint, ex quibus concinnam fuam teiam Moralem acutiflicni Graecorum Philofophi poftmodum confecerint {b). Quocirca tamen monuiife juvabit» quod barbari hi, denfis ignorantias tene-

7 3 tenebris involuti, a re ta virtutis femita longifiime fubinde deflexerint, atque nubem pro Junone faepe fuerint ampiexi. Nolumus merita Chald-aeorum, _ft[gyptiorum» Perfarum, aliarumque gentium in difciplinam noftram jam exponere, ne extra oleas quod Veteres Hyperborei in ifthoc negotio vagari videamur ; perfpicue folummodo oftendemus, palmam multis reddiderint dubiam. Simplicia quidem Sa pauca trad.derunt praecepta; longa experieritia, ut videtur, edocli, quod multis non fit o- pus, fed efficacibus, quae facilius intrant & tena* cius harent (c). Quaera t autem quispiam, cur in antiquiffima hae morum doärina explicanda induftriam noftram, guam exiguam efle profitemur, collocemus ; cum tamen praecepta moralia & clariora & utiliora hodie poitideamus? Cvi hreviter refpondemus, quod hinc partim deprehendamus eximiam noftram prae majonbus lucem atque felicitatem,partim fcopulos, adquosillinaufragium fecerunt, probe dete&os evitamus, &, nifi mens lava fit, hoc modo emendamus errores, notamus lapfus, fupplemusque, quibus illi laborarunt, defe&us. Taceant Athei, DEI exiftentiam atque animas immortalitatem praefraéte negantes; majores enim noftri, quantumvis barbari, meliora ipfos docebunt. Denique:cum omnes fateamur,quod plura & meliora in moralibus, guam veteres, fciamus; pudeat nos certe in virtutum exercitio illis fegniores efle. Tam innocuos vero conatus, quin B L. in meliorem interpretetur parlera, non tam fperamus, guam confidimus. A % {a)

8 4 (*) Bene igitur CICERO de Tinihm Bönor. & Maler, Libr. V, n. If, Summum Bonum fi rgnoretur, vivendi ralionern ignorari, neceffe eft. Ex quo tantus error confequitur, ut quem in portum fe recijiant, fcire non peffinf, Cognicis aurem rerum finibcs, intelligitur, quod fit & bonorum exfremum & rralorum, inventa vitae via eft, conformafioque omnium officiorum Hoc eonftifufti, in Philofophra conftituta funt ctr.nia, (b) Hoc tanto majori jo. re adferimus, quod & Graeci, quantumvis gloriofi, riiffiteri tamen non potuerint,quin a Barbarorum difciplina Mörali multa mutuo fumferint: ti rr,s (ptatantpitu; t^yov snst <pacnv Xzå isrtföttf»» «? <<*, i, e. Philofophiam a barbaris initia furafifte. plerique autumant, vid. DIOGEN. LA ERT. Lib, 1. " A (O Quare MONTESQUIEU : II y ade certaines vérités qu' il ne fuffit pas de petfuader, mais qu' il faue encore faire fentir; telles fent les vérités de Morale, Ltt«tres Perfånes />. m, 30, " r. Quamvis per HYPERBÖREOS otnnes gentes 9 polo mundi arctko vicinse» intelligi queant; hoc tamen loco illos folummodo indigitamus populos 7 qui Septen*trionales Europas regiones ineolunt» quique Sveci, Dani & Norwagi, vel uno nomine Scandiani appellari jam div fveverunt : qua qujdem in fententia pkrique nobis adftipulantur Geographi (a). Cumque difciplinam Moralern horurn populorum ab antiquiffimis, ad quas unquaim pertingere poitumus, temporibus explicare jam nobis fit conftitutum 3 in tela diitertationis noftrae rite

9 5 te contexenda neceffc oronino eft, ut paiicis di* fpiciamus, quinam illi fuerint, quibus Scandinavi fuam debeant originem, & a quibus prima acceperint praecepta Moralia. Non equidem ignora* mus, in quot quantaque fententiarum divortia circa prasfentem quaeftionem abierint Hiftorici, quibus componendis non fagacifiimi quidem Oedipi fufficeret induftria, attamen ne partibus noitris de- Ilmus, paucis obfervamus, quod five lingvarum (b) & morum (<-*) convenientia, quas in origine gentis cujusvis inveftiganda multum momenti tra* here putatur, in cenfum veniat; five auåoritatem praflantiffimorum Scriptorum tam externorum (W), guam indigenarum Qe) confideremus, five denique arclarn nominum affinitatem (/) fpeclemus, lingula huc' collineant, ut fine haelitatione ftafuairius, Scandianos Scythis iuos debere natales. (a) Vid. POMPON. MEL. de situ Orbis Libr. 111, Cap. P\ nec non DIODOR. SICUL. Libr. 11. p. m (b) De convenientia utriusque lingvae, Scythicae videlicet & Gothics, nemo faciie dubitabit, qai modo LSXICON Scando- Stytbuum Ccl, VERELII, uc aliorum Ånfjquariorum molimina ficco praefereamus pede, obiter perjuftraverir. Quare etjara Ntb. PERiNGSKJÖLD in Annotut. aa vitum Tbeodericl f <*» 342. adferit, cjuod Gofborum Scytharutnqae unus i» dernque ferrino fst, idiotifmo atqae dialetfto folummodo dis* frepans. (c) Nernpe SILIUS de Gcthis ita canit: Nulla domu*, plattdrk babimnt, migrare per arv* Mos, atque errantes clrcunvetjare penates. Curtt quibus confer, qo* HORATIUS Libr, 111. Od. XXIV, $. 10, ll* & JUSTIM US Libr. 11, Cap. IL * 3. feg, de Scy- A 3 chic

10 6 «Ms referunt, ficque conftabit mores harum gehtium adeo inter fe convenire, ut ovum ovo vix tit fimilius. (d) Inter bos eminet STRABO Libr. 1. ita fcribens.; Sxrm^ fgs frfef Bej>pd* Quam quidt-m in pisn tu ytog/ua. en étafiau \WZkv'ju.<; inaayv. rem norari etjam merencur verba ANASTASII Sin.iit*; T*v%a* e tidt^am x.ah&t ci icuhaioi 7» «Aiwct aira» (3ojh.ii* $ts» ho» ei tiifa ngi hatets. Et PROCOPIUS de beuo Gothko Libr. IV. Cap. V, poftquam Gochorum, Veftro - Go* thorum, aliarumque nationum Gothicarum mentionem fecisfet, fubjicit tandem de fingulis: O» $n H& Tmfytt 6# Tc~tt ata> JtfotoK; f7n\aatt%, i. e. qui & Scythae fuperiori a_t3te vocau funt. Efto autem, quod HERODOTUS aliique Scriptores narrent, Scythas in aliis, in aliis vero Gothos confediffe terris ; inde tamen non conficitur, populos hos genere fuifte diverfos, quod obiter monuilte fuffieiat. (*) ADAMUS BREM. in Libr, de Regiett. Septemirional,- ftu p. m. 143 fatetur, quod fuo adhuc svo Scandinavia difla fic Scytbia, & Sinus Balticus nuncupatus fueric Pelagtu Scytbi~ tum. Adeo fcilicet inter omnes tum conftabat, Scandianos Scythis fuam debere originem. (/) Quomodo Scythicum nomen in Gothicum fenfim fit mutatum, ingeniofe docet Äob, DALIN, in Hijior. PAtr. Tom. 1, p, m. 17, & iß*.h. Quemadmodum Graeci fuos praediearunt Sapientes, a quibus prima prudentiae (a) elementa hauferunt; ita quoque Hiftoria docet, quod inter Scythas multi, iidemque praeclari, viri fuerint, qui magnam in variis difciplinis eollocarunt operam, virfeutisque praecepta eivibus fuis fedulo inculcarunt. Sive vers antiquitatem five auäoritatem fpeäe-

11 7 fpecternus, inter ceteros Scytharum Doclores eminet ZAMOLXIS (/;). Sunt qui exiftimant, ipfum Pythagorå natu majorem fuiffe (c); aliis contendentibus, iiium Pythagorae squalem, hujusque fa* mu!umfuiffe(.i).quicquid (it; verum tarnen eft,quod in Graecia commoratus fit ZAMOLXIS (<?): & quod muita ipfius placita Scholam redoleant Pythagoricam (/). Qus ad fcopum noftrum pertinent do-r gmata ejus, vt perhibent Aucftores (g), hac fenne fuerunt: Fugienda funt hsec omnia, langvor in corpore, imperitia in anirria, luxuria in Venere, in civitate feditio, in domo difcordia, in cun- "ctis rebus intemperantia. Huic proximum locum fibi vindicat ABARIS, ex Hyperboreorum feu Scytharum gente ortus (h), Apollinis, quem valde coiuerunt cives fui, Sacerdos (i), qui ftudiis in vario fcientiarum genere magnam confecutus effc farnarn (k). Pythagoram audivitj qui tarnen, negkkio éxspvjlcy quinquennio, compendiofa quadam ratione ad Philofophiae fuae arcana ipfum deduxit, <& piurima dogmata, DEUM & naturarn fpeétantia, nec non varia & plane admiranda vivendi iniiituta illi tradidit (/[). Tanto duce magnos adeo in difciplinis fecit progreffus, ut, Pythagora2 judicio, dignus haberetur, qui reliquam difcipulorum turbarn ipfius loco inftitueret atque ernendaret (w). Abaridem excepit ANACHARS.S ex Scythis Nornadis (".»[), qui patrem Scytham, matrem vero Graecam habuit; iicque parentum ope in utraquelingua limul eruditus fuit. In Grasciam perveniens,

12 8 ens, primum in Toxarin, popularem fuum, incidit cujus ope * in familiaritatem Solonis fuit perduétus, atque praeceptis Moralibus probe ab ipfo imbutus. In patriam vero redux Cato ifthic Scythicus tanta in carpendis hominum vitiis ufus eft audacia, ut in proverbium apud Grsecos abierit, eum, qui officii fui quempiam graviter admonejret, Scytbicum imitari dicendi genus (o). Varia ejus adhuc fuperfunt apophthegmata, quorum nonnulla albo certe excipienda funt calculo (/>)" Hisce omnibus non multo junior fuit DICEN/EUS, qui leges Gothis prsefcripfit, ut juftitiam colerent & pacifke viverent, quas in unum congeftas Bi* lagines feu Leges Vicinales appellari juffit (g). (<**) Ante tempora TALETIS Mi/eti Sapientes communiter dicebantur, qui copia lkntentiarum, ad mores pertinentium, gaudebant, nec non vifae innocentia clari erant, cea docent PLUTARCHUS in vita Solonit p. m, %o. atque AU- GUSTIMUS de Civit. DEI, VIII: 2. ( ) De nomine hoc, diverfoque ejus iem etymo conf. STANLEJI Hiftor, Pbilo- /opb. p, m ; in primis vero DALINI Libr. citat. p. m. 24«(-") Ad hane claften referendi funt HERODO- TUS Cap. XCVI, & SUIDAS. (d) Confr. DIOGEN, LA ERT Übr, VHl, Segm, c. atque JAMBLICH. in vita P- tf/ag. p, m, 145. (e ) Vid. inprimis fragraentum Runicum titfor. HJALMAR 1 & HRAMERI fol. IV. (f) Vid. inprimis Cakol. LUNDIUM i» Ltbro de ZaMOLXI (g) Confr Bifl or, Johan. MAGNI p, m. x^, (b) Quamobrem Apollonius DYSCOLUS in Hift. Commenr, LAr. 1, Cap, IV, f, 9, JLfityu; is i Tu-s (&3{tat tjv /*h aon; %m Qsohiyot*' (/) Vid, STANLEJi Libr, 4 cit. p, m. 702, (&) Quare hujue me» r-

13 9 meminit OVID:US in Metumorpb, Libr, V, v. %f. (1) Vid. O) Confr. JAMBLtCHI JAMBLICHI Libr. dt, p. m. 35. Libr. dt. C,XIX. (») Vid. STRABON, Libr. Vit. p.m (0) Vid. DIOGEN. LA ERT. Libr. 1. Srgm p. 6f. (p) Confr. omnino STANLEJI Libr. cir. p. n>. 90. Scripfit prsterea de Re Bel.ica, de Legibus Pafriae fuafi & eta his, quae fol mr.ia funt apud Grscos ad fruga.iorem vitam, vid. BRUCHER. Tom. 1, p. m (?) Vid. JOR- NAND. de Rebus Get, Cap. 1, $. HI. Tendimus, quotqnot fumus homines, ad felicitatis portuin, oblatamque tranquillitatem amba* bus complectimur manibus. Ut vero haec farta tectaque maneat, requiritur, vt cives domiciliis non longe diffitis utanturj quo & conjunctis viribus fefe defendant» & mutuis auxiiiis communem promoveant utilitatem. Sicut vero Scythas venatibus praecipue dediti fuerunt, ita rara iibi conftituerunt domicilia; quamvis igitur Reges fuos habuerint, hi tarnen vix fuffecillent ipforum tranquillitati in vaftis adeo terris confervandae, nifi virtutibus, tutiitirnis vitae praefidiis, ftrenuam ipfi navattent operam. Cives ita bene moratos, & neceffitate potius, quam do«ctrina» tales fattos, in fimplicitate, innocentia atque continentia valde confirmarunt viri illi docti» quorum mentionem. anteced. fecimus, qui vt praeceptis fuis majorem vim adderent, non raro jactitarunt, fe a propitio Numine haec accepide (ay Quare etjam virtutum, quales quidem obfcura iila permiferunt tempora, ftudio adeo incla- B ru-

14 10 ruerunt, ut Scriptores tam Graeci (b), guam Latini (c) propter hoc vehementer illos celebrent; iicque de ipfis valeat, quodpyrrhus, cum Romajiorum videret aciem,eft profeffus: quod videlicet in horum barbarorum difciplina nihil barbari fuerit (a) In hunc modum Zamolxis per triennium in domo quadam fubterranea fefe occuluit, atque fuis demum red* ditus jaäitavit,fe a VESTA in moribus, quos illis tum expofuit, fuiflv inftitutum, vid. LUNDIL*M in Zamolxi Cap, IV.. ///. (b) Quamobrem HOMERUS lliaå. XUl>. 6. Abios, qui ex Scythis Nomadis fuerunt, mortalium juftiffinios vocat. Similiter HERODOTUS Libr. I, p. m. 149: Nullius, inquit, nationis earum, quae funt inträ Pontum, aut aliquid ad fapientiam pertinens proferre poffumus, aut virum ullum pro erudito habitum novimus, fi a Scythis & Anacharfi difcedamus. Et STRABO Libr, VII. f>. m. 30$. fatetur, quod inter Scythas, non obftante educatione parrjtn «ulta, equorum quippe lafte vefcuntur, in carribus degenfes, reperiantur tarnen, qui juftitia omnes mortales fuperaffe videantur. (t) Omnium inftar ea adduxifte juvabit, qua JUSTINUS ett Trogo Pompejo Libr. 11. Cap f. 14. adfert; Juftitia gentis (Scythicae) ingeniis culta, non legibus. Prorfus ut admirabile videatur, hoc illis naturam dåre, quod Graci longa fapientium doflrina praeceptisqu* Philofophoruro confequi nequeunt, cultosque mores incultae barbaris collatione fuperari. Tanto plus in illis proficit vitiorum ignoratio, guam in his cognitio virtutis.. iv. Variis Scythae agitati cafibus, & in vaftis folitudinibus ne quidem ab hoftium infultibus irömunes r folum vertere funt coaåi, quare ad feptemtrio»

15 11 trionales hafce öras fefecontuleruntj übi loca, vitae ipforum rationi perquam idonea, invenerunt frequentia. Quin magnam rerum fuarum jacturaro hifce fecerint migrationibus, nemo dubkat j fapientiam tamen, ceu tabulam naufragio ereptam, fecum in novam transtulerunt patriam. Sicut autern Poétae antiquiffimarum gentium optimi morum Magiftri funt habiti (a) ; ita etjam inter majores noftros virtutis praecepta inprimis docuerunt Skah di (/?), Poétae illi Hyperborei. Scilicet femita virtutis communiter afpera babetur, & praecepta Moralia plerisque rigida nimis videntur; quocirca necefte interdum eft, ut ipfa fyrmate velut quodam gratiori veftiantur. Hane autem operam nobis commodat Poéfis j fiquidem numerofa illa oratio, guam haec poftulat, efificit, ut gra/iffima praecepta non fine voluptate legantur, lefta facilius memoriae inhsereant, & repetita aculeos quosdam relinquant, qui peclus non adamantinum perquam vellicant. Valde praeterea commovemur»(iex Hiftoriae penupraeclara depromantur exempla, praecipue vero fi egregia majorum facinora, quibus diffimiles fine tacita exprobratione efle nolurous, clare proponantur (c). Hoc praeftiterunt veteres Skald/, qui Heroum faéta, qualia ipfi coram plerumque viderant, numerofa oratione exprefferunt (d\ Enimvero ut gravitate eximia eminuerunt majores noftri, guam ipfe foli ccelique genius illis quafi indidit ; ita in earminij>us feria plerumque, ut Regum fafta & Heroum laudes expofuerunt, tanto majori laude lic digni, B % guam

16 12 guam Romani, qui fub deferiptionum melle perniciofiffima venena leétoribus non raro propinarunt (<?)" Faceta tamen quaedam etjam hic interdum reperimus ; fed tamen quae honefta, cafta & deeora funt, quaeque legi poifunt a Sacerdote Veftae, adftante etjam aut Catone aut Bruto (/). (4) Quare BASILIUS apud Vofftum de Settu Cap, IV.. 4. pulchre monet, quod omnis Poefis Homeri fit laudatio virtutis, omn.aq.le ad hane referat, praeter ea fortaffe, quae ad ornacum adfperfir* (b) Ira ditfti funt a Skälla ref»» nare & alca voce canere; unde vocabulum hoc convenit eum Hebraeorum T)b\tt habens loquendi copiam. Quare HOMERUS a noftris dicc-batur: Agataflr at Skatjkap oe Maifimi i. c. praeftantiffimus Poeta 6e Magifter Eloquentiar; Sicaldi vero difli funt Poets nofhi, quod iententias, Heroicam indolem indicanres, alca fed grata voce mafcuie exprefferint. (r) Hinc Poeffn, Hiftoriam & Etbicam, difciplinas rnagno viro utiliflimas cenfuerunt veteres, vid<, VIRGILII SHog, IV (d) Copiofe de his differic WETTERSTEN in Differtatione de Poefi skaiäorum Se. ptemtrio>iaiium, (<?) Huc pertinent noftrorum cantilena» rrv- Jitares H'd'foglis,hodieKdmpeWifor diflae. (/) Talis eft cantilena HJALMARI, quae habetür in Hifior.HERWAR, Cap. V. p v. Sicut porro Druidum fuit officium, curam religionis & omnium, quae ad cultum Numinis pertinebant, agere, nee non juftitiam inter cives adminiitrare («) ; ita nullum omnino eft dubium, quin ad mores Hyperboreorum emendandos multum etjam fii contulennt. Celebrari quoque folent Vätes (S&ifenOamm.),- verum cum hi praltigiis - po-

17 13 potius, guam rationibus populum in officio conti» nerent, difciplinam moralem magis perverterunt, guam promoverunt. Hoc igitur ardelionum genus a gravi Hyperboreorum natione tanto in honore non fuit habitum, ac Skaldi atque Druides ( ). Ab his modo nominatis diftingvendi funt SPE- KINGI (O? nam vt Skaldi Poéticae fvavitatis conditores, quae diéhi fa&uque honefta erant, carminibus fuis concelebrabant, & pofterorum memoriae atque imitationi commendabant ; ita Spekingi, civilis Sapientia? Profeffores, morum publicorum cenfuram agebant, & regibus in judiciis aliisque negotiis graviffimis pace belloque confultores perpetui aderant (d). Omnium vero maxim e ad probos Gothorum mores, quos exteri etjam celébrarunt Scriptores (<?), Regum contulit aucloritas, qui longinquis fatigati expeditionibus omne reliquum vitse tempus in poliendis civium fuorum anintis collocarunt (/). Hoc denique loco non eft reticendum, quod Majores noftri, perinde ac Gneci & Romani, fuos olim habuerint campos Martios, vulgo"'^cftvallrtr (g) didos, & quod fingula ipforum exercitia huc tetenderint, ut cum vires corporis firmarentur, tum etjam aces mentis avgeretur, & -animus contra imminentia quaevis pericula corroboraretur (/7). (d) Vid. Ntb. DAL IN I Hiflor. medo eimt, Tom, 1, p. w, 112. {b) Vid. hiftor. OBWARI ÖDDE[Cap.?, p. 3. ö" 4. (c) Sp*k, unde Speking, (ignificat vel manfvetum, vel virum, qui longa & difficili experientia-fapientiam fibi acquifivit, B g vel '

18 14 vel etfaro gut alios in offi^io continet. Fusrunt autern duodecitn omnino apud Regem, vid. HERWAR. Hflor, Cap. XIV. p. m. 133, (d) Confr. VERELII Runo^rapbi* Seandica p. m. 7. (_ ) Confr. Epiflol. David CHYTR_ I CWnologU Herod. pramifltm. (/) Hinc de Rege HEIDRECO teftatur Hiflor. HERWAR. Cap. XIV: Han lietti nu hernadi, oc lamdi rikt fitt oe fidadi efter thui gjorda hiner agiaetuftu Rongar: i. c. A piratica nunc vacans, bene admini* ftravit regnum fuum & bonos promovit mores, ficut prs* ftantifltmi Äeges tunc facere folebanr< (g) Vid. STUR* LONIDIS Heims Kringla, & alias veteres Hiflor. fb) Vid. Hiflor, EIGILLI C ASMUNDI p. a. una cum notis SA- -I.ANI ad aomen Idrotter.. iv. Vidimus ha&enus, quorum aufpiciis atque ftudiis difciplina Moralis inter Majores noftros partim confervata, partim etjam promota fuerit; poftulat nunc inftituti ratio, ut, quantum antiqua permittant monumenta, paucis difpiciamus, quaenam ipforum fuerint placita in capitibus, ad noftram Scientiam pertinentibus. Occupatur autem Philofophia Moralis in manuducendis hominibus ad virtutes,quae confiftunt in aétionibus» Legum praeceptis convenicntibus } quo quidem intuitu officia havd inepte nuncupantur. Haec vero ad tres commode revccari poffunt clafles, ita nimirum ut often» datur, quomodo ex folo re&ae rationis di&amine nos gerere debeamus partim erga DEUM, partim erga nos ipfos, partim denique erga alios homines. Cumque veteres Hyperborei triplex hoc du fciplinae Moralis objeftuoi non folum agnoverint, fed

19 15 fed cuivis certa officiorum genera eite exhibenda cenfuerint; tilo hoc Ariadnaeo, ceu tutiflimo, in i- pforum placitis explicandis in pofterum utemur (a). («*) In Moralibus proponendis u(i funt veteres Scanåix incolae mechodo jnprimis paratnetica, ceu probant cum fententia. ills auro cedroque digns, quae in antiquis pas«fim occurrunt Hiftoriis, tum etjam Öda illa HaWamaal difla, guam compofuiffe dicitur Othinus, quaque fpecimen difciplinae Moralis veterum Hyperboreorum nobis exhibet luculentiffimum. VII. Quamvis vetuftiffirna monumenta perluftrando "graviffima barbariei atque ferocitatis gentium vcftigia non absquc aegritudine reperiamus; fimul tamen fatendum, quod»denfa Hcet ignorantiae caliginc involutae fuerint, Supremi tamen Numinis alias clariorem, obfcuriorem aliae habuerint notitiam; adeo ut ipfi gentilium Philofophi libere fint profeitu quod nulla natio adeo fera eitet, quae non aliquen> Numinis fenfum haberet (a). Immo licet ignora- "verint, quo apto nomine DEUM appellarent ; taiibus tamen titulis ipfum plerumque infigniverunt, qui fummam indiearunt excellentiam (b). Quae "generaliter modo monuimus, valet omnino de Ma- agnito nomina joribus noftris, quippe qui DEO tribuerunt, maximas fignificantia perfecliones (c), Enimvero guam de DEO habuerunt cognitio, temporum viciffitudinibushaud parum fuit obnoxia. Sicut enim aquae co puriores effe folent, quo minus ab ipfa dirtent fcaturigine ; ita quoque cognitio primö»

20 morum 16 Scandianorum Theologica & Moralis minus corrupta erat; quae vero ab Othino 11. introducebatur, variis errorum purgamentis fuit inquinata. Nihi!o tamen minus Supremi Numinis exjftentiam agnoverunt, quod a ceteris Diis minoribus per nomen ALFADER, quod omnium rerum patrem indicat, diftinxerunt. Quocirca non eft reticenda methodus ratiocinandi, qua ufi funt fimplices hi populi in exiftentia DEI indaganda. Seilicet motus fiderum, quos per aliquot fecula a majoribus fuis obfervatos acceperant, lumen folis, pluvias, yentos, aeftus maris, terraeque fruftus a- liaque non fine fummo au&ore & moderatore exiftere poffe,facile intelligebant. Quamobrem ut A- RISTOTELES ex motu ad motorem inferebat; i- ta illum prius, qui aftra regeret, guam haec, exftitiffe, hi quoque praevidebant (rf). DBUM porro caelum» terram atque fingula, quae his continentur, ipfumque praecipue hominem, operum fuorum principem, creafie, iidem docuerunt(f)- Porro ficut DEO perfe&iones quasvis tribuerunt,- ita boni omnis fontem atque largitorem illum effe fibi perfvaferunt. Cum vero multa fimul mala in hoc mundo animadverterent, haec malö cuidam genio natales fuos debere exiftimarunt ; duo igitur conftituentes rerum principia, nam BALDUR bin gode beneficia quaevis hominibus conceftit, LOKE auteoi continuis ipfos vexavit malis (/). Inter calamitatum vero moles fatifcenti generi humano fuppetias tulit beneficum Numen, modo JAFNHAR (g\ modo

21 17 modo THORERUS ki*) diftum, quippe quod cum liberis LOKI, inprimis vero cum MIDGARDS-OR- MEN (i) feu feccaio, div & fortiter pugnavit (k), tandemque ipfum in fun dum maris praecipitavit (/)', " (<*) Sic PLATO Libr. X, de Rcfuhl, ÅW'7«c kvb^émt cyiolv is*\vif "\t Kat (s<*oß<x&i tofa\l>:<ni> ettcu I~t> <?c-ici!,hoc eft* : omnes homines ram Gr-reci, guam barbari DEUM effe exiivimant. {b) Hane igitur formulam a gentibus receptam & cantari folkam obfervat BRISSON.US: Es Calefte Numen. Es Magne Jupiter. {c) Singala nomina, huc fpeflantia, non absque voluptate kgi poffunc in DALINI Hifior, cit, Cap, <r 4."3. (d) Qaare EDDA: Han mande fyrr wered hafa, än himen tyngleen.i. e. Ante ipfe fuit, guam luminaria caki. (O Hinc EDDA ex tdit. GÖRANSONII Mytholog. 1. p. u. Da fvahr Jafnhar: Han (GUD) fmidade himin, ok jord ok löpt. Da mälti Tridi: Hit er roeira er, han fmidadi himin ok jord, af han fmidadi Man ok gaf honum and at lifa, tho faal likamr funa; hoc eft: Tunc refpondit Jafnhar: ipfe DEUS condidic vel cudit caelum & terram & aerem.his adjecittertius :magnumquidet-nhoc,quod fecerit feu cuderit caelum & terram, majus tamen adhuc, quod condiderit hominem, & dederic ci animam, qu*e vivet, corpus autem fatifcet & putrefiet. Primi autem generis noftri parentes dicti funt ASKUR & EMBLA, vid. Notas Gudmundi Andrea aä Stropb. 3. Volufp. (/) Vid. EDD. Mythol. -20:43. (g) Ita vero di<flus, quod ejusdem excellentiac cum Supremo Numine eitet. (&) Confr. EDD. Mytboi, 2. (/') Vel hoc ipfum vocabulum fätis fuperque indicat, quod veteres Scandiani per traditionen** multa, ab Ifraelitis accepfa, Mythologia* fuae inferuerint, Notum quippe eft, quod primi parentes a ferpente Paradiiiaco fedufli fuerint ad coraeriendum ex frutftu arboris fcientis boni & mali, qua in medio Hord eden fuit, <Sj quod peccatum hoc modo primo C fie

22 18 fit introduflum. Enimvefo J/»Y_. 4rA-or«figni..catferp^tecH J in media villa hofpitantem, quem Lokt feu Diabolus produxir. En igitur exiguas quasdamhiftoriaemofaicae lacinias. {k) Vid. BDD. Mytbot. Cap, ab. (/) Vid. EDD. Mytbo\, Cap, 29.. VIII. Fuerunt gentes plurimae, quse, non minus ac veteres Hyperborei, duo admiferunt rerum principia, alterum bonum, alterum vero majum; cumque genius bonus vi naturae fuae beneficia qusvis in homines conferret, malus autem calamitates in illos immitteret, non illum, fed hunc, quovis cultus genere fibi devincire & propitium reddere ftuduerunt. Quanto his melius majores noftri, qui a- gnitionem dependentiae fuae a fupremo Numine o- mnigena veneratione probare funt annifi. Firmiter itaque tenebant, quod votis ac precibus ab ipfo folum DEO impetrare poffent & praefidium & auxi- Jium; quippe qui ut benignilfimus, ita potentiffimus (a). Et hane quidem fententiam non inträ gr_> ti animi penetralia premebant, fed fupplicibus etjam geftibus indicabant {b). Quocirca munifici Creatoris non adeo immemores fuerunt, ut bona accepta fibi folis refervarent ; fed eorum, qua?- cariftima habebant, partem quandam ipli quafi redhoftimenti loco obtulerunt. Sic gratum probaturi animum, partim fruges, partim viftimas aliarum animantium Numinibus immolarunt (c). Verum fimplex ille atque innoxius cultus non div viguit. Crefcente enim poftmodum fuperftitione, ex perverfa applicatione opinionis, quae nonadmodum in-

23 - 19 inepta videtur, quod fciiicet DEUS co magis placaretur, quo pretiofiora ipli obiata elfen t facrificia, teterriaius ortus eft cultus. Nam ab hominibus (c/), praftantillimis animalium, improbas pofthaec non abftinuerunt manus; fed, urgente graviflimo neceffitatis telo, ipfos Principes atque Regts horrendum in modum D.is immolare non dubitarunt O). Quae facinora ut mento exhorrefcin.us, I- ta in laudem Majorum noftrorum havd erit reticendum, quod inter XII exercitia (vulgo Jtlr«tter)i quibus eminere pulchrum duxerint, etjam pofuerint, in DEORUM cultu & facrificiis peculiarem oftendere zelum ac venerationem (f). E- nimvero cum fingula, quae in cultu Numinis obfervarunt Hyperborei, ulterius perfequi, inftituti ratiö non permittat, ad alia pergimus momenta. (4) Quare Thorfleinetm, fic verba facientem, inducit Hiftoria, IVatzdéla dicia : Nu vil ek heita a than fem folina hsfir fnapad, thui ek trui han mattugaftan, at gjora that, hoc eft: nunc illi, qui folem creavit, hoc votum voveo, illum enim fummae potentiae ad hoc faciendum crtdo. (/>) Supplicum geftus hoc modo defcribit LUNDIUS in Zamo'x. Cap. V.. 20: In adorandis Diis ftanfes pura raente, puris manibus» capite operto, corpus dextrorfum in orbem circumagebant, procumbebant etjam, dextramque oiiadmoventes, efculum labris premebant, tum deinde fedebanr, Huc quoque pertinent, quee in Hiftoria OLAVI Cap, ifj". e gimus: Tha hlopu baejader aller upp oc lutu thui fkrirrjli, id eft: Tunc furrexerunt omnes ruftici, & corsm llmulacro fefe incurvarunt. (< ) Confr, omnino Hiflor. OLAVI Trygg, teaflonii'. HAKON Jam, for flundom til lands OC fardi forner C a GUDom

24 20 igudum finum, ccvsitti theim älcall imikir, id eft: Haqdi- Nus Jarlus interdum e navibus in terram defcenriit, donaque Diis fuis immolavit, eosque multis invocavit precibus, Inter animalia autern generofos pracipue equos obtulerunt, confr. inp.rimis Nvtas VERELII ad Hiflor. Gttbrir. & Roff, p. m. 62. ' ( *"') Tempore belli convenienrifiima viåiroa, quae Diis immolabatur, fuit captivus, primitiae velut futorat viftb- Tis, Hinc JORNAND6S de Reb, Get, memoriae prodit,quod Gothi Martern femper afperrima placaverint ciiltura. Nam viöima ejus mortes fuerunt captivorum, (f) De DOMAL- DERO Vid, STURLONIDIS Libr. tit. Cap.}%, 6 WILDE in Obfervdt, ad Pufendorf. Cap, IV, p, m, 1305, Adde- etjam, G placet, Hiflor, HERtVAR.: Ca(, IX, (f) Confr, RUD- BECK.II Atlant, Tern. 1, p, jf;..ix. Nihil adeo efle abfurdum, quod non ab aliquo di&um fit Philofopho, jam dudum conquefti funt veteres ; quae quidem fententia vel potius ingenii ftumani portentum, cum pluribus a nobis probari poffet, tum hac occafione monuiffe fuffi. ciat, quod & olim & recentiori aevo fuerint Viri dofti, qui immortalitatem animae fpeciolis argumentis impugnare non dubitaverint. Serio ne an minus ifta venditaverint placita, alii judicent. Confundantur vero, dum ex antiquis difcunt monumentis, quod illi etjam popuh, quos baibaros vocant, meliora ipfos docere potuennt. Pro fe 61o veteres Hyperborei non adeo obefae fuerunt naris, ut fibi perfvaferint, animas interire, fed eonftanter docuerunt, has fatifccntibus fuperefle corporibus

25 21 bus (a). Hinc etjam doftrinam de immortalftate anima? & vita poft hane alia, a primis progenitoribus acceptam, pofteri ipforum fedulo retinuerunt (6); immo perquam probabile eft, quod argumento tanti momenti permoti virtutibus ftrenuam navaverint operam (c). In altero autem feculo boni fortesque viri (d) quovis felicitatis genere, quod excogitari unquam poffet, rnaåabantur O) i contra ca mali, quin & ignavi, exquifitiftimis mul-.öabantur fuppliciis (/). Vehementer tamen erra» runt Majores noftri, quod crediderint» voluptates caeleftes craffas admodum, illisque, quibus in hac vita fruebantur, parum diffimiles effe (^), nifi quod iisdem & majores & diuturniores forent; qui quidem error late adeo ferpfit, ut praecordia omnium fere populorum, quos gentiles nuneupamus, occu» paverit (6). ' C«)Sicut animamdivinneeffeoriginis exiftimaruntveteres Hy* perborei jita etiameandemperennaturam crediderunt,quare// * RODOTLIS Cap.XCiV. Getas cognominat A^&yax.?»&;, co quod fe mormon arbitrentur, fed illum, qui fato fungitur,ire ad Za«molxin. Et JUL IAN US in Libr. de Caj' Artbus: Sunt Getas omnium, qui unquam funt, bellicofiffimi, non tantum ob corporic robur, led propter cam, guam eorum animis defixit opipit nem, qui apud eos colirur,zamolxis. Non enim fe mor i,fed in alias rransferri fedas exiftimantes, paratius faciunt, guam cumitir ad peregrinationem fufcipiunt, Ha<ftenus Juhanus. Facil.-s -equidem largimor, quod Zamolxis in hac fc-nttntia de immortalkate animae cives fuos variis confirmaverit argurrentis ; parum auttm verifimile eft, quod hoc dogma ab iuo iegislacoie primum acceperint; fiquidem jam inde ab C } anti-

26 22 antiquiltimis retro temporibus fibi perfpeflum habuerint, quod DEUS aniraam crealtet, ut viveret feu perennaret: Han fmidadi Man oc gaf honttm and at lifa, {b) Plura hujus rei argumenta ex antiquis noftkis depromuntur Hifto-,riis. Sie in HJlor, HERIVAR. p. 1. mentionem fa<kam legimus regionis, quae Godheim appellabacur, in qua homines, poft fata ovantes, nee morborum examinibus, nee fer.edutis aerumnis premerentur, fed Iketam iemper - degerent vitam. (<") Confr. LOCCENII Hifior. Svio Gotb. p. m. 9. («/) Hinc in EDDA legimus: A funnan verdum lieims enda ar fa ftadr er allra er fagrftr oc biartari enn f-olin, er Gimle heitir. Han faal ftanda tha er himin oc jord fyrir faraft: "c byggva than ftadin rettlarir Menn vm aiidir alla, hoc eft: Ad meridiem in fine orbis locus eft omnium amoeniditnus & fole fplendidior, qui Gimle dicitur. Durabic ifte, fole & terra pereuncibus, illumque incolunt vin jufti per omne svum. (f) Duo admodum fuerunt conclavia, quibiis rrnnts proborum excipi credebantur. Prirrtum erat Vttlhall, übi viri fortes, vel, ut in antiquis noftris falutantur monument-s, EINHERIAR, Monoheroes, vid. EDDA My hot. 3f. lastarn degebant vitam. Obiter notamus, quod plerique Scri» pfores exiftiment, nomen Vallhall denotare caforum fetiem; nobis autem videtur idem convenientius deduci a fal feu Sal, unde Väller, Gualler atque Gallorum vaillant, quod fortem fignirtcatj adeoque Vallhall Martis alumnorum receptacu!um fuit, alias H.imfata Otbint, Aula Othini, diåum. Alterum fujt Gimle, quod etjam Vtnguif nuncupatur, quo ceteri viri, qui placidis ioclaru-runt moribus, invitabantur. (f) Vidimus Elyfios Hyperbsreorum campos, qui nec obfcuras Plutonis cavernas ignorarunt. Ha. dicebantpr Nfitmm atque Naflrond vel Narfhtrid^ übi HELA fame & rigidiltimis tormentts affligebat ficarios, aduiteros & fceleratos, quin & omnes ignavos & fenio confeäos in aulam Enud v> J O- lunda

27 23 lunda ( continuam moiefiiam ) exciperet, Vid. VOL US PA Stropb. 36. ftq. & EDDA Mytbot. 49. p. 240 j adee fcilicet veteribus fuit perfvafum, quod homines non folum peccarent malis patrandis, verum etjam bonis omittendis. (g) Scilicet parcim pugnando, partim etjam bibendo, edendo atque ludendo horas fefellerunt felices anirrar, Qua blanda cogjtatione RAGNARUS LODBROKIUS, viperarum morfibus pane confckus, fefe txhilarat, venturaque fata in hunc modum perfequicur: Hcimboda mcir.layler, Sem fra Hcrians hollu Hcfr Otliin micr fsndarj Gladr fkj ek ol sje<j i cud^-ege drccka; Lifs ern Udnar ftundcr <-,fum Invitant me Puclla:, Qoas Qsaåw M Mihi miiit Othirms,- Litus ccrcvifiam cum Afia.icis ' "» : I,lp fi.prcrpa fcdf bibam. Vitx prat-ricrunc horac, largjank fkal ek åey.i, hoc eft.; Rjdcps meriar. Vid,-Htfor; Ras>». LODRROK'II.. (h) Defanåorum exercitja fie defcribfc V^RGILIUS ASneid'. Libr, VI 41. Pars in graminek exercent memhra paltafiris, Contendunt lndo % ér fulva luftantür a-rena: Pars pedibui planduni ehoreas, ér carmina dicunt. Similiter CLAUDIANUS dt Rapt. Prtferp,,.Libr. lf. v, 326, Gentt'sque 'fepultte Luxttriant, epulisqut " vacant genialibw umbra y Gråta corenati peragunt convivia månes.

28 EruditisQmö Domino AUGTORI \J[uot veterum nobis Sveonum monnmenta fuperjunt; Tot quoque virtutis funt decumenta probs. Qjtid debere DEG, nobis, alikque putarunl, Hoc Tua jam tiosmet pagina ter fa docet. Non Tua fe tollit dubio jokrtia ni ju; Secla priora.canis, Teque futura canent. Gratulor egregium specimen, qtiod Apolline dignum, Sit, voveo, CMufts meffis opima Tuk! ANDREAS i. w. <*t>. BERGMARK. STUDIORUM SUORUM MODERfVTORI, D:no JOANNI HAC*. LEN< SIO. Comperio tandem, Mi Avticissime LEN<* SJ, quid fedula illa plurimorum librorum le< tio atque pertinaces vigiliaej quibus Te hoc tempore quotidie occupatum, faepe etjam exhaufluro, vidi, porrenderint; cum audio, Te in publicam lucem propadkm editurum diltertationem de Difciplina Morali Veterum Hyperboreorum, Materiam elegifti, quai Tu» maxime convenir. ingenio: decet enim vircutis alumnum, virtutes Majorum fuorum luculenter proponere. Magnus hinc Te manet honos, major fururus, übi qus adhuc dicenda fuperfunt, åt quae falivam cerce nobis tmovent, ad urobilicum duxeris, Interea ex intimö pe&ore tot commoda tantaque Tibi apprecor praemia, quot quan» laque Tua funt in rae merital Vale & ama,re perge TUI PETRUM ftudtofiflimum sam, BUCHT,