JOHANNE BILMARK, Mag. CHRISTIANUS SCHVINDT, Aboenfi, PRiESIDE. modefte /5/^//.'/t MDCCLXXI. I. N. Z!. i7. DISSERTATIO ACADEMICA De IN IMPERIO ROSSIÖO,

Transkript

1 CHRISTIANE I. N. Z!. i7. DISSERTATIO ACADEMICA De Ini tiisreligionis IN IMPERIO ROSSIÖO, yfl^^l Consensu AmpUff. SENATUS Pbihf In Acad. Mag. Aboenfi, PRiESIDE CHRISTIANUS SCHVINDT, In AUDITORIO MAJORI Die X. Aprllis Anni 3.. & -_»_.. JOHANNE BILMARK, Hiftor. ac Phil. Prad. PROFESSORE Orah^. /..^//>«<?^/?Wiv.^ MDCCLXXI. modefte /5/^//.'/t ^- VVILUV.QL^LIS. Ante Mcridiem Caafvetis. A BO JE_ fcuprcflit JOHANNES CHRISTOJPHQRUS r^^<2l<f^l..

2 Pastori in Hitola meritiffimo, vicini diftriftus PRtEPO gravifllii-o, nee non Schoke Kexholmienfis IN- SPECTORI adcuratinimc». ARCHI-PRiEPOSrrO per Careliam, qux RofHco pa- STDI graviffimo, Ecclefiarum Svethica. & Fennica., qu?: gilanummo, Scholarumquepcr L-ioccefin EPHORO Adcu- MAECENATI VIRO Admochim Revere-ndo atque Prceclariffimom D:no JOH.DEUTSCH. VIR 0 Admodum Reverendo atque Prceclariffimoa. D:m VIRO Maxime Reverendo Dirvo M AG N O SAMUELI ALOPEO, Ecclefias Sordavallenfis?_^BIA)P.I meritiffimo & Vicini diitri&us PBAEPOSITO adcuratiflimo. PRJECLARISSMO atque Mag.JOHANNI REG f Schoia. Ca.farex Cathe- Confiftorii Wiburgenfis ADSESSO- PATRONIS Omni venerationis cuitu ad Primitias bas fiudiontm ob inmicouata heneficia cum voto omni- Jimi animi 0? nunqxiam mtermoriepellce

3 Atque Ampliffmw, ALOPAEO ret Imperio, Cfleberrimo. Confiftorii Wiburgenfis PRMibidem & in Cackis DEO colliguntur, ANTISTITI vira.iflimo, MAGNO. FIRO Admodum Reverendo atque Prceclariffimo 9 D:m VIRO Admodum Reverendo atque Prceclarifjlmo, D:no JOH. SAXBERG, Ecclefra. Cronoburgenfis PASTORI Vigilantiffimo & Vicini difi-..cfu. PR-t.?«-)8I'10 Zravilhmo. CAROLO GUST. COUPER, f-celefi-e Germanicae, qna. MburZi floret, PASTÖRJ DignifTimo. PERCELEBRI DOMINO, STRÅHLMAN, draliswiburgenfis maxime Inclyto, RIBUS Graviffimis, urnam usque profequendis. mera in fe nullo non tempore gai< /e/ia/!.-?i.i> in l-^f-r?^ gratisturen pietatis efat & dedicat hujus CTOR.

4 R, yälaclla FR i7a', BAE Född CARLBOHM, FruANNA ELISABETH Min GunsTIGA GynnARInnA» De yålgjerningar, hvanned l>lin Gunftiga Fru mig _m ^ heciradt under den dd jag bad lyckan handleda.deft lijar^ Söner uti Bokliga fonder, åro dörre ån jag fkuile torlumnfia något tilfåme, a. a daga lågga min vordnadzthlla årmuilla. Tillåten då, lvlin c?»//,/?/^/ Fru, den ynned vederfaras mig, at, då jag på ciella blad teknar dem rom måft bidragit td min välfärd, åfven få zira dem med Edert hedervärda Namn och uptagen denna papperz-gåfva med en Eder medfödd godbi:. Jag il«i de"_. emot aldrig upbora mcd trägna böner anropa den Fldg - de Gt^Den for Min i?l/«///h-_? /^>?/^ bedåndiga vägånc, med ouphorlig vördnad dambårdande, Vålådla FRUNS, Min GUNSTIGA GYNNARINNAS '^i//i.iss/.!> i/e//!7»'ss CHRISTIAN SCHVINDT,

5 fyyä&je och fä * Fru Paftorj?an DyZdädla, männåschvindz Född BRUNNERA, Min HulDcfw Moder.' oro mtagö mitt sinne wid bttta länge eftcrläng. tade tiifåuå. Hwad ömmare glädje, än, «t in för Min Huldesta Moder fa offeilteligen bttyga nlin wördnadsfulla tacksämhtt för di otaltqa wälgjermngar, hwarnied lnin kjära Mo* der ifrån den första stund jag trädde i werlden intil narwa. rande tid mig öfwerhopac. Mina Syskon och jag ledo måi en stor förlust genoni war kjära Faders nog hastiga ftånfalle, men min kjara Moders huldhet lindrade war afsccknad, soni eljest warit för otz odragelig. Ost har under nog snafwa wih kor ingen ting fattats, utan min «)uföa Moders pa os? an* wanda omkostningar hafwa wida öfwergalt både Min Moders förmaaa och war förmodan. Detta erkjanner jag med en wördnadsfull gjadje; men min oro ar ej liten dä jag for om> ligt godt ej annat k,m atergifwa än detza pappers «blad, som wisa til en del huru jag anwändt min ungdoms tid. Uptag dem Min Huldesta Moder med roanltg godhet, sa sial jag fort. fara, at med innerliga suckar bönfalla den Högste GUDen, at at Han roät&eé bekröna min kjara Moder med alt det goda, som under en mängd af åratal kan gjöra min kjara Moders (ef* liad lätt och förnöjsam. Har äran at med beständig barnstig wördnad framhärda Min Huldesta Moders ödmjuk-lydigs'. Son, CHRISTIAN SCIIYINDT.

6 VI RO Plurimum Reverendo atque Prcedariffimo, D:no PETRO URSINO, Ecclcfi.rum, quir DEO in Raifala & (.aucola coliiguntur, PASTOR! ADFINI Propenftflimo acque FAUTORI multis nominibus colendo. VIRO Plurimum Reverendo atquewceclärlfmo, D:no fohanni LAURENIO, Ecciefia., a ANDREA cognominatae,pastoßl dignisfimo, FAUTORI Honoratiffimo. VIRO Prceclarijfimo, Dm. JOHANNI tt^^l.lc.o SCHVINDT, Schol?. Ca-Tarea* Cathedralis Wiburgenfis Sub-RECTO- RI adcuraciflipno, Nec non VIRO Plurimum Reverendo atque ClariJJimo, D.no E/.^Kl_t<El() SCHVINDTA Eccle a_ a S. ANDREA denoroinata; Coim_-_n.ro Vigilantiflimo. r^^ti^il^l Oll ss-.ti-.31m-.. Favor f merita veftra in me funt tanta ut nee laudi y Sufcipite tu- nedum reinunerat/oni apud me locus J/t. men banc vieani differtationem vt pi^nus grat/jfniii animi," obfervantice, quaquemvis vejrrum ad urnarn usque profequitur CHRISTIANUS SCHVINDT

7 . l. Åntequam cum bona Leåforis venia difquif.tioni de /"H. Initiis Religionis Chriilianx in Imperio Rolhco nos accingimuz, erunt nonnulla de Veterum Rosh^e incolarum reiigione prxmittenda. o>^2 igitur cunque adeamus gentes, deprehendimus, quod Supremum dlumen, qux inedz.bi!iz Ejus ed in genul humanumbonit2b, nu^quam loeorum ihce dtxd^v^u reliquerit; fed tam in operibus fuis, guam aliis modi? ita léle manifedayerit, ut nulla omnino gens t^m fera atat bärbara Fit, qua. non agnofcat allquem ede DEUM, exidend^ fii«öc omnili ielickatis AucForem, id quod imprimis JOH. LUD. FASRITIUS contra Athcifmi prornaehos iuculenter odendit (<l). Quamvis vero omnes exiftentiam Summi Numinis admderlnt, in vero tamen Religionis Objecto multi, quod dolendun^ cd, a judo tramice ita aberrarunt, ut cuiennque fere rei,paullo ingeniofius for^ mata:, Numen quoddam inede dbi perfvaferint (_>). A fluo fuperftkiofo cuitu ne quidem Majoren nodriz pr<3- lertim qui Boieales habitarunt regiones, penkus fuerunt exempti. Quura enim Scandia: Rex O'IdIINUB II d- lium fuum SIGURLAMUM, Prineipem dicfaruin provinciarum eligendum curailet, nulli dubitamuz, quin a- vitos etjam ritus heic introduxerk, fiquidem fub facris prxdigiiö imperandi caliiditatera texeric. THORERUM igkur ieutovem, JUMALA communker appejlatum. piurimum venerati funt veteres incola., ipfique fplen- «dida tllmpla paffim exdruxerunt. Inter ha'c in A_jinali- A bus

8 2 bus vetufti. proecipiie celebratur Fanum Biarmlenfe feu Permienfs, in quo ftatua JUMALM ex folido confe&a auro collocata perbibetur. ()uid?()uod d-*lubrum hoc opibus, qua.. fupplice.. offerebanf, i.a abundaverit, ut Templo Upfalienfi, hac t«.n_pef_ate per totum Septemtrionera famigeratisnmo, magnificentia parum cedere exiflimaretur (A-). lade faclum putamus, vt exteri, qui in provincia. Roflire inaxime boreales penetrarunt, longaeque ibi captivltatiä t?_dia inveiligatione morum ac Religionis barum gentium tefellerunt, infignem prorfus convenientiam inter cultum ipfarum rebgioiun. atque ritus, ab <_)tbino Scandianis quondam traditos, animadverterint. Immo quod a.gerrime admitteretur, nifi o- culati adeflei.t teke., in iacris populorum in Siberi-3 confinii» habitantium, pofl tot ixculorum decurfurn & tantas rerum mutationen nondum obloleverunt nomina 77/o^^/?/, FRIGGJE & ODDI {ef).. Porro ut aliae gente» Martem feu belforum prlrlidem atque arbitruni funt venerata.; ita quoque tan. alii populi, guam imprimiz Oftiaki, qui ad uvium Oby babitant, eideo*- Numini varia offerunt facrificia ; in ca eqam verfantur opinione, omne., qui in pra^lio vel contra urfos pugnando occubuitent, ad campos Elyfios exten.plo perventuro., c^teroz autem, qui fua morirenter morte, Plutoni in averni. div fervituros, antequain digni habeantur, qui in beatorum numerum rec.i,>iantur (<?). Nec admodum miremur, quod multa veterum Scandianorum facra ad feptemtriunales Siberia: regionez pervenerint; fiquidem perplurimi veterum Rollix incolarum, qui frequentia cum Gothis habuerunt commercia, ad hane plågarn, dum Tattari Patriam illorum yaltarent, fels cateryatim contulerint. 00

9 3 fa) V!l1. Ejusdem Jlpolagetieon FS»F^«hwnani contra cahimnias Atheifpii. ti<^) Vanifatém lil»'.c gcntillum Saniores ipfortim satill per. fpexeruftt. Hinc VIRGILIUS Mieiå. Libr. VILL v. 6pB, Uoh noil DliOS, fed ornrdgenum JDEUM mou/lra vocat. (c) Vid. STURLöGERI Bi/i. 5>.. XVI k^ XVIII. Cd) Vid. SCHOEN- ST/lOEMII Littcras citatets ab AuStore, Dafl verånderte llvj/land, p. m. /65. (e) Via. STRAHLENBEKGII Libr. Kard-imd Ofl-Theit von _^«.'_>/_l p.?6. in nöt. IF Qux haflenus recenfuimus Numina, a prlmls RO5- -fix incohii fub gentiiilmo eulta, eadem cum cxteris Scandix populis habuerunt communia ; infuper vero particularia in diverfis provinciis iplos adorahe condat. Novogardenfes enim olim habuerunt Idolum quoddam, PE/RUN (<?) ab illis nuncupatum, quod habebat formam hominis capite argenteo, cxtera lignea, lapidem ignitum manu tenentis, hmilem fulmini. Videlicet /'A» RUN Rodis 3c Polonis Fulmen fignificat. In hujus Idoli iaudem 6c honorem ignis ex quercubus, qui continuo no«de dieque arderet, condruebatur (b ). Pod in- Croduélam vero Chridianam religionem hoc fimulacrum in fluvium Wolchov fuk projectum, fed, uti fabula ed, adverfo flumine div natavit, tandem vero, indignabundum quafi, fudem in pontem projedlum in iui memoriam ajta voce confecravk. Inde repetunt nonnulii confvetudinem, quod Novogardenfes certis anni diebus quondam concurrifle öc fuftibus fcfe cxdifle perhibeantur (_"). Prxterea vt Grxci VENEREM, amorum DEAM- Romani VESTA^d fiammarum habuerunt antidkem, vetoresque Gothi eidern muneri />/>Ai??7. feu />5),/.m ( _/) prxfecerunt ; ita nee veteres Rodi omiferunt tali DEH txdas accendere. Coluerunt enim eum alibi, turn im> primis Kargapoli, idolum quoddam 20E0TA)A J3ABA, A 2 feu

10 4 lev. '.'..r0.-.ln Mat.onam ab ipsis ntmcupatum, cums cuf* tus reitc^ui!*!. in Obdoriar region ad ofha Ofryi nufilii-sj etjaninuni luperlllc dicantur, Ån hoc Nniner- fuerit idena cum veterumfennorimijumala, aliis difpiciendumrelinquimus. Liado. autenl t^i.uh b?.c, e läpiclc* formats, fimiiitudinem mulieris ve.via.', infantem. in Ffi.n_ic. Luo gerenti- & akerum infantein juxta 5o ten(*mi_, ci^uein il- Hus ncpotcrri effe incolce perhibent. I6olun_ hoc O-.- «iuriani, Jurifchi atc_*ui. Wohullifci noc. non alla. contcrmino.- gentes religiofo st6i*nc>6um culm profequebanfar, eiclv-n.c-uc* pr_-ilantiith*nas ac n.nxirni pretii pelles Zobellinas oftereoant; csrvol c.jana felecliores ad iäcrificium peragenduin immolaban., ii-uorum iängvine os, oculos 6: reliqua limulacri r>.(*i -ira perur_z3-.ant. Inteftina quoque iacrificii crucia. devorafle perhibentur, & Inter edendum lacer^vs Idoluni cc)nn.ilui_, quid ipfis saciendum, aut quo niigrandum eilet c N^_>x e cavernis rnonriu*-. circumjacentium fonitus & boatus, elangori tubarum hatad diffimilis., audiebatur, quo ri_lpc.i-l_t lup«plicibus dabantur (e). Crederet facilc c-uispiam, fe ni t_is po.l*rii Cythereas cernere äras, parrim cortinara Pha.beadum r-.lai_-.t.ton_ atque Luräa Delphicurum murmura ftrepltantia auäire, niil maxima locorum intercapecio aliud monero'.,. 111, si.) Sieut frequentia inter vet?rel Roflcs H his vicinciz populos lntercrnri'»n!f cömmercia; ita neho roiratur» <fsx>«d fimilis sulttis vefti- Zia apud utrosque repcriantur. Primus enim inter DEOS Pruillco. dicedatur PER/CUNOS', qui igncam ntc^tie ira ardentein fucicin pr;efe_ fredat, itti K cn^ut N»n:-iniz eorortatum ek crifpam innodemque nigrl «oloris barbarn, i,t eunr ctefcribi- THOMASt CLAGIUS Libr. I. Linda Mar-iauce fm ck l.i.'f».><? Linden/i Cap,- <^, p c^rcdedatlil kc"cl^n!.is Uli^lF effe fuirainum Hf totutruwö n^iaruin^ne teinpcftatiun. Fcnni quoqtie eti-ainnum n:al»in geniuiu Pcrkclä appellare folent. Varia huc i^ient.a j<.-_^i potliint in DifTertation* Londmenfl dc Vnregia. (b^> Vid. ALEJXANDIU GUAGNINI Defcrivtiouem Mofckovice.

11 5 fm. /H. s_) Vld. HERBERSTEINII Commmf- Rcrum M<s//o?. ta. m. FF. sli) Nomen hoc aicitur a Goth. /'»'i libcro, quia licentia Ifefcivise nutrix mcrito hnbetur. se) Confr. BERBERSTEINJI Libr. c/i, />. m. 6/. item (SUAGNINI Libr. modo memorat jl?. m. 16g i? 769. oc.hcet omnes tcre gentes IbrtilitN_m fet, DtAM Deoruta conl'()f.ifiu adjunxerunt.. m, Sed mktamus gentilhmi tenebras, Lc ad propofitum siodrum propius accedamus, expolkud initia Religioniz Chriftiana. in Imperlo Rodico. Enimvero ikut dubfl eile folent rerum, a nodra memoriä remotijlimarum, initia; ita non ed difumulandum, plurima fententiarum divortia in prxlenti argumento occurrere,qux illud ma> gis implicant, guam explicant. In quibusdani domedicis Annalibus relatum legimus-, univerlam Rolliam baptizatam atque benedildam fuifle ab ANDREA, SIMO- A/5 /^^/7?/ Fratre öc Cbridi Apodolo, quem ex Grarcia huc pergentem, Pontum Euxinum trajeeifle, tum Boryfthenis nuvii odia adpulifle, atque dehinc ad Kiovi- -2m usque, tunc temporis Rodix metropolin, adverlb fiumine perveniile. Ek autem urbem hane civibus frequentem intravit, incolis Chridianam annanciavit Religionem, omnique dudio iplis perfvafit, ut^ abjecto horrido Idolorum cultu, ad meliorerci frugem fe converti paterentur. Tantuni etjam eloquio, vita Le fadis apud Kiovienfes valuit, ut benignas huic Prxconi avres prxbuerint; quare benedi-ftionem fuam huic terrx concedille crucemfuamibicolloca!lefertur,prxdicens, magnam ibi DEI gratiam futuram, multasque Ecclefias ad <I_hridum före convertendas. His negotii fui primordiis ex voto fuccedentibus, Apodoli hujas Zelus in propaganda Religione Chridiana inde increvk. Dicitur enim rurfus fkt- Kibuz &fe conimiiillej atque Boryfthenis fontibu.s reli- AZ cdis

12 6 Kis in quendam lacum, Wolock nuncupatum, perveniffe, Ipioque dperato, per fluvium Lomat in lacum Ilmerum defcendule, indeque per duvium Wolchov, qui ex eodem lacu fluit, Novogardiam fefe contuliile (a). Et quum cives etjam hujus urbis non minus attentls auribus 8c propenils animis, guam paullo ante fecerant Kiovenies, lermonem ejus exciperent, aliquamdiu heic commoratus perhibetur, multosque ab Idololatria ad Chrldum convertifle (ö). Flis denuo feliciter pera- <dis, per duvium modo memoratum in Lacum Lado- A.-?»? se Hevam duvium ad mare usque, quod vetetes Rolfi Waret7>kojä /l^i^e adpellarunt, nunc autem Sinus Venedicus dicitur, inter Finlandiam Lc Livoniam, pervenit. Inde Germaniam contendit, 3c denique pod multos labores se mille pericula Romarn fefe contulk. Quum autem Quirites dodlrinam ejuz alto fadklirem fupercilio, atque iplum durius, guam par fuit, exciperent, Mavortia hxcce rura paullo pod reliquit, iterque fuum in Pcloponefum direxk ; in qua terra plurimas hiftinuit vexationes öc tandem julfu Tetrarcbx AGI ANTIPATRI propter Chridi imperterritam confeffionem cruci fuit addxus (c). Utcunque autern fpeciofa 6c ad ddem faciendam hxc infa primo intuitu videantur, ipfis tame» e diametro repugnant Novogardenfium annales, quiprioribus dve aucddrkate five antiqukate nihil cedere putantur. Hi eidm ANTONIO cuidarn, oblcurx conditionis viro, quem Romx fuam accepilie doäfrinam tradunt, ea fere omnic. tribuunt, qux ANDRE^F Apoftolo vindicant monumenta Rollorum modo memorata, Fed quorum opinio ne probabilkatis quidem fpecie nitkur. De hoc enim narrant, quod quum ANTONIUS l.ipides moiares aliquando Romx reficeret, totum xdidcium ab undis, fubko illabentibus, adeo fuerit convulfum, ut ex fua bad excuteretur. Floc deinceps navigio fme

13 7 fme velis atque remis per mare ferebatur Medkerraneum, llellefpontumque tranfjens curfumfuum tamdiu continuavk, donec ad urbem fibi ignotam, Novogardiam appulit. Turn navihacmolari egreilbs,docdrinam ltiam, guam hngulariskinerisdumiraculccondrmavk, prolixeexpofuit, tantamque apud cives invenit fidem, vt eum pro Divino quodani viro confedim habuerint. Magnam igkur Rosfix partem ad Chridianam convertit Religionem, incolasque converibs iäcro baptifmi lavacro initiavit. Atque ne qui<. color huic narrationi deeflet, farna ed, Monachos Novogardenfes ingentem molam in memoriam hujus eventus in Monafterio quodam Novogardenfi exftruendam curaffe; ferio contendentes, hane eandem prorfus elfe, qua D. ANTOS.IUS, tot maria atque fiumina tranfiens, tot. fyrtes ac brevia rxternavigans, in Rodiam pervenit (</). Alii rurfus fliftoricl rnemorix produnt, Rollbs inter exteros lancdos imprimis colere Apoftolum TADDyEUM, cauilaminterferentes. quod illos ad hdem Chridianam converterk (e). Nee defunt alii, qui hunc honorem deferunt Apodolo BARTFIO- LOM/EO, cujus merita in Ecclefiam Rodlcam prolixe celebrant (f). Immo funt nonnulli, qui ex Roflbrum annalibus fe didichle perhibent, Gentium Doclorem PAULUM in finibus imperii RoOici Sanclidimum Chridi Evangelium primuna annunciafle, atque quum graviores curx Apoftolum hunc poftea alio vocarent, tunc mififle Septemtrionalibus hifce populis unum ex feptuaginta difcipulis, ANDRONICUM appellatum, qui o- pus a le inchoatum magno fuccedu perfecerit (^).. IV. sss.) Vid. HERBERSTEINII Libr. tit, p. _n. ig. nee non D. A FABRI Librum ii_ Religione Mofcliovitarum j». Tit. /5,5. (B) Vid. Marquis d~ ARGENS Lettres Chinoifes Tom. 11. p. 35. fr) Confr. HERBERSTEINII Libr. tit. p. ni. 20. item ALEXAND. GUA~ <i^v/^v/ /^e»'o._e^«defcriptionem _Mo/c//o.^ p, m. i-rsi. (d) Vid,

14 8 Ancforav- Libri T)a/l versntkrte Rtffand p. m. fif. cul addats.«f Lettres CUnoifes Tom. 11. p. m,. 36. (c) Cwifo. MATTHSjJ' A MIECHOVIA tra3.a'mu de duabus SarmaZis, id eft Aftawz & E:t- -,^.'a/» Libr. 2. 6'«/.'. l s,/') Vid. STEPH. DAZMALEVICZI yl. tas Emfcoporimi FladiflavienZmm <7a^>. Lp. _F. (Kd Vid. GJ.HZE- LII Sijnopfm Bifiorkam p. m IV. Singulas, quas in paragrapho antecedenfe recenfuiinus, opiniones de initiis Religionis Chridianx in Imperio Roflico, ad juftum revoeare examen, prolixum föret opus, cvi perfteiendo hx non fufficerent pagellx, quarc etiam eodem fuperfedemus. Interim tarnen fatendum cd, quod prima fentenda, qux mcrka Apoftoli ANDRE-É in fundatione Ecclefrx Rodicx celebrat, non omni veri fimilkudine deftkuatur. Huic enim favent et kinera Apodoli modo memorati, qui ex Acbaja progrefius, If.ro flumine transmiilb in Sarmatiam Europxam pervenk (_i), et teftimoniura TERTULLIA- NI, qui prodtetur fuo tempore, hoc cd, circa an. Chr. 195 Chridianum Nomen in Sarmatia Europxa viguido fö); immo EUSEBIUS tradit, Apodolura ANDREAM E- vaugelium Scytlu-s annuntiaile. Enimvero quamvis negari nequk, quin ad tenorern promrflionis Divinx fonus doetrinx Evangeiicx in omnes terras exierit ; ineptum tarnen föret datuminare, corpora horum doclorum co peryenine, quo doåxina ipforum perdngit (<.). E- do igitur, quod prxdictus Apoftolus ad confinia usque Roftix psrvenerit, 6c prxdicationem Evangeld heic inceperit, inde tarnen non conficitur, vel quod amplifllmi hujus imperii ciyes ad fidem Cbriftianam omnes convcrterit, vel quod reliquarn itinerum feriem per feptemtrionem continuaverit, fiqu.idem ith.era hxc, oux Sariptores imprimis Poloniei tantopere celebrant (^)die yerbo

15 9 Verbo quidem tangat voneralida antiqukas. Quid? Quocl quum Tertullianus, initia Religionis Cbridianx per Sarmatiarn exponens, hunc honorem non deferat Apoftolo ANDREyE; ejus filentium fuper hoc neeotio allätarn hypothefm d non convellk, certe nec conftrmat. Quidquid igitur, prxeuntibus mehoris notx Hiftoricis (_"), in hac re admitti poted, huc redit, quod Apoftolus AN- DREAS in tranfitu per partem Rofiix maxime meridionalem, Chridianam Religionen) populis helc habkantibus annuntiaverit, fed qux lux paullo pod totalem pasia videtur' eclipfm. Tempore eninn adventus RURECI ad noftras öras, tota quaqua verium patuit Rodia gentilismi tenebris fuit immellä, adeo ut ne vedigium quidem Apoftolicx dodlrina. in hifce oris apparuerit. Sciiicet ignorabant tunc öi Andrearn öc Antqjtiiuno Le höjas, molam (/). Remanfit tamen, ut nonnulli eredunt, Faltem in.meridionaiibus Pvodix provinciis, Reiigio Chridiana per aliquot fxcula a primis initiis. Docent enim armales, quod in generali concilio Antiocheno Anno 363 Ndfuerit ANTIPAFER RHOSSOS feu RHOS; quo nomine Grxcißuthenos adpellare fubinde confveverant,qui et> jam Synodaii Epidolx," ad JOVIANUM datx, cum relk quis fubfcripfi-t (g-). Quod d verum, apparet, quod vi- Qinia Rofhx cum Grxcia haudparum contulerit ad con* iervandam Religionern Chridianam. B. V. sa^) Vid. PAPPI _//i/,o!-. Ecclef. Converf. p. m. /^. U/l<^. Libr. ack«/1,5 /j/fudceos. (c) Vid. Hf. _^. BOXBÖ.RNII Bi/lor. Univerfalem p_. m, 106 V tor. fii.) Confr. H?^V/^/.^i7S sb) Vid. LUBIJENCIUS in Proemio ad vitas Epifcoporum Plaeenfmm, DA.MA^ _/.^/^/i7^^//h' be. ci... V tl/li plures. '(e) Vid. BERBINLUM,y libro <f/e Cryptis. _<"»//H/'^ C.,^. _^6. /f». Quare exquifiti judicii viri narratioues de Apoftoloruni itineribus per Europa: regna pro nieris habent conjec-iiris, quxquc leviores effent, guamut abhomine, vericupido, r.ecipi pofient, Vid. Ftt/V. L/I'Z/Z.'!.ttä'//^/t////>.i/.i.«t_<.ss«Bifto- % '& Chrijliamv antiquioris p. m. HF. cvi ctjam addatur czre^ie pra

16 tnore fuc> Quandoquidem 10 differens goh. ALB. FABRICIUS i«libro, qui infcribu tur, Singularis Lux Evangctii toti orbi exoriens Cap. XXTIL p. m f/) Vid. Lettres Chkofes /'a?». K? pag. Tit. (g) Vid. /M- -tioferi annrjes ac. atmmtt 670.).. F<s. teftimonio fit fiatuenduui, paragrapho fequente oftendemu... V. Bed quid de hoc IMHOFERI igitur in foro Hidorico nondum Fibi fatis conftat eorum opinio, qui exidimant, Apoftolum ANDREAM Evangelium per imperium Rodicum annuntiafle; indkuti nunc poftulat ratio, vt inquiramus, quo circiter tempore quave occafione Grxca, quam Rodi profitentur, Religio in bas terras fuerit introdu(da. Quemadmodum igitur Sol, antequam fupra Horizontern adparet, creperam primo fpargit lucem, deinde o- rientalem co?li plågarn exquifitidimis radiorum coloribus pingit, öc deincle pieno Majedatis jubare fefe confpiciendum prxbet; Ita etiam Religionis Chridianx lux tenuia primum apud gentes padim omnes habuit initia, majorem deinceps fenfim fenfimque confecuta ed vi_;orem, donec tandem communi populorum confenfu fuk recepta. Eadem prorfus fata in Rodia Grxca invenit Religio, quippe guam pauci ab initio, tum plures Le denique veteres Rodi funt amplexi. Quocirca non e- rit reticendum, quod nonnulli Au&ores exidiment, veteres Rofhx incolas, primis etiam p^>d Cbridum natum fxculis proprios habuilfe Epifcopos ; fed qux Fententia argumentis minus probabilibus nititur, quam vt album eiclem addere calculum audeamus (<?). Pocuerunt quidem Marchioncs Rodici öc Gothici (^/^v/gv??-) in Grxciam euntes indeque redeuntes aliqualem Chridi cognitionem habuifle, quod vero eandem domi propagaverint, animus ipf.rum, bellicis tantum negotiis incéntus, quemvis dübkare finit. Certum tarnen ed, quod

17 11 quod Grxca Religio fi non prius, faltcm ftatim poft xtatem RURECI, hoc ed fxculo IX, adkioviam usque Fefe extenderit; quippe OSCOLDO interfecfo, ALOGI- /^, qux poftmodum IGORI fa&a ed conjux, fupra Fepulcrum occifi Principis templum exdruendum, idemques. NICOLAI nomine infigniendum curaverit(/=). Et nid admodum fallimur, hoe circiter tempore Kiovix delubrum, 5. ELIAZ/ dicatum, fuit confedum (c). In hac re eonveniunt Scriptores Byzantini. Quare PHOTIUS in Epift. Encycl. ad Patriarchas orientales, qux occurrit apud Montacutum, narrat, quod Rodi fuo tempore, vixit autem fxculo IX, ad Chridianam Religionem fint converfi. Annus autem non indigitatur; nam opus tanti moliminis fimul Le femel perfici nequaquarn potuit. Interjecdo tempore Regia bxc Princeps Condantinopolin le contulit, Le podquam facris ibi Grxcornm fefe addixiflet, a Pathriarcba (</) fuit bapdzata, Nomen ALOGI/E in HEEEN_/E commutans, atque domum reverfa multos ad fuam convertk fidem. Quare 8c Ros- Fl cam Soli xquipararunt, dicentes: _s_>«t Ho/ ipjum mundwn illuminatj /<.<_ ipfa H^?<7?«fide Chrifti iuuflravit (e). Quare initia Religionis Chridianx in imperio Roftico ad xtatem Reginx ALOGLE plerique referunt Hiftorici; qui tamen inter fe non eonveniunt, cujus aut quorum miniftcrio Veteres Rodi Sacris Grxcorum fuerint inkläd (/). Nihilo tamen minus pauci admodum ad Saera modo memorata recipienda adduci tunc potuerunt; plerisque ad exemplum Regis SVENTOSLAVI, ritibus idololatricis valde devoti, fefe componentibus sa. Paullo pod bellum inter SVENTOSLAVUM atque Impera* torrm Grxcorum fuit conflatum, quo facfum, ut Rodi nullos e Grxcia impetrare pomerint facerdotes; quorum defecdu periclitari admodum coepit in Rodia Religio Chriftiana. Ne vero ejus lux in his turbis penitus deficeret, B 2 Princeps

18 12 Princeps HELENA Legatös mifit ad imperatorem Germanicum OTTONEM SIAGNUi>I, qui dogarcnt, ut idoneos Sacerdotes in Kbißana ndlfteret. Cujus precibuz an^/.ens Imoerator, ADAEDAGO An. 960 imneravk, ut EIBATII^IVI in Rodlam mkteret, led quum hic an, 961 prins occubuiffet, guam itineri fefe accinxidet, AD- AL3HRTUS e monaderio S. MAURITII liuc mifius, fed qui non multo popc Archi-Epifeopus Magdeburgetv -hs fuit conftkutus. Vid. Continnator R.hepinoms ad Annos TREUFRI Difirtst., dé am/at/a c?^.-- manicum inter? Rufficum imperium Helmfl. I7Z). Quid öc quantum hi prxcones ad prop3gadonem Religionis Chridianx per imperium Rodicum conferre potuerint, ex annalibus, qui ad nos pervenerunt, expifcari non potuimuz. Podquam autem hujus filius WALDEMA- RUS imperii Rodici habenas capeilivit, a logatis muitorum Europx Principum, qui LraUi!andi cauilä in Roslian! venerant, imprimis vero ab Imperatoris Condantinopolitani caduceatore follickatus, ut Redgionem amplecferetur Chridianam, hujus precibus id de iit- vt legatos vicifdm Conftautinopolin miferk, qui de indole Religionis Grxcx fefe certiores redderent. Fli dogmata ejus ipfi domum reduces expofuerunt, tandemque re perpenfa promifit fe Grxcam Religionem fore recepturum prxfertim d in matrimonium imperatoris BASILII Sororem ANNAM impetraret. Cvi pc^doni nee ipfa refrsgata fuk, feå in Rcdiam accedens, curavit, ut fiponfus fuus ab Epifcopo Corfinenfi ANASTASIO baptizaretur. Pod quod tempus d^bilem in bis terris fedem nacda cd Grxca Religio, profankasque, qux hadenus vidrix fuerat, jam fafces tandem fubmktere coacia fiiiq podquam in Aula regnands domus recepta funt Grxcorurn Sacra. Regis enim hujus exemnlum fecuti funt optimates, öc hqrum rurf^s mores paullo pod xmulabantur

19 13 bantnr redqui eives (a). Ut vero omnia decehtius io, Ecclefia adminiftrarentur, WALDEMARUS ad fe ex Grxeia vocavit Epifcopum quendam, LEONEM nuncupatum, quem etiam Patriarcharn Roflix conftkuit, ipfique jus lacrorum ordinandorum concedit, adeo vt a> qualern cum Patriarcha Conftantinopolitano haberet poteftatem (i). Sequenti tempore Norvagix Prlnceps O- LAVUS TRYGGV/ASSONIUS in Grxciam profkifckur, cumque multis ibi eisdemque egregiis factis inclaruiilet, in Septemtrionem revertkur, arque fecum in Roiliam, in cujus Principis aula valde liberaiiter fuerat exceptus, abduxk presbyterum quendam, PAE'EUI.I (/-) dictum, eujus opera ufa eft regina tarn ad confirmandam vacillantem WALDEMARI animum, quam ad reliquias cultus idololatrici penitus exftirpandas (/). Hinc non folum blågul Mofcbovitarum Duces (m) priicique ipforum annales (//), verum etjam alii paffim Hidorici (o) fatentur, Grxcam Religionern vergente ad finem Ixcu- X. vel circa initium fxculi XI. in Rofdcum Imperium fuifle introduciam. Quomodo fequente tempore Romanx Religioni addidli, fua facta Roflls obtrudcre fint annifi, prolixum foret jam exponere; binos tamen, eosque fatis memorabiles cafushacoccafione filentio prxtermittere non podumus. Prior concernit Pbilo/ophos Regis Svethix MAGNI, SMEK cognominati; de quibus Lecdor Benevolus fequentia accipiat. Podquam SVethix Rex modo memoratus cum exercitu in Rofliam perveniffet, feciales fuos ad Principem Novogardenfem GRECORI- UIVI confedim mifit,qui duas ipfisc civibus proponerent conditiones, feilicet vt aut Papifticam reciperent Religionern, aut acie fecum efient dimicaturi. Ut majori cum fucceffu hi nuntii fuum abfolverent opus, Pb/lofopbos fefe adpellari voluerunt ; cruenta enim converfio ad Chriftum, genio idius tempeftatis Saccrdotum famiiiaris, ma- B 3 ximum

20 14 ximum horum timorem fingulis inj-cit populis. Convocabantur Ordines Imperii Roii.ci, curan. quibus hinc fuum negotium, inde Religionis fuce prallantiain magno eloqu.ntia. adparatuexpofuerunt. Contra ea Epifcopus Novogardenfis WASILIUS feu BASILIUS, qui o- mnium prudentiilimus arbiter in re tarn feria putabatur, fuo atque civium fuorum nomine refpondit: fe ad Patriarcharn Conftantinopolitanum miffuros, qui ipfius lententiam de Religione optima expeterent, & quam ipfe defignaret, omnes ambabus manibus fore amplexuros. Tarn callido confilio lingvis animisque finguli favebant, quare deeretum Novogardenfe per duos Prim cipes Viros (Bojaros) D.-num ABRAHAMUM 6. CUS- MAMRegi Sveeorum nuntiandum curarunt. Horum tarnen ille remaniit Notheburgi, hic autern ad MAGNUM efl profec.l-s, negotiumque fibi demandatum maieule expedivit. Regi autern Svecorum, imprimis vero facerclo. tibus PapiTlicis, ipfum comitantibus, admodum dilplicuit placitum bo_ Novogardenle, quo fe deludi probe viderent,- quare vi &c armis molimina fua perlicere funt conati; illis, qui facra adoptarunt Romanenfia, vitam concedentes & opes reftituentes, qui vero tergiverfabantur, fuppliciis quibusvis adficientes. Hoc contigit An. Ch Sed anno fequenti tota belli bujus facri fcena fuit mutata. Vid. vetus Flls.oria. IVtofcborumChronicon apud Nob. SCHOENSTRÖMIUM in introduftione ad Hiftor. Sveean. MS. in DALINI Fliflor. Svecan. Tom. 11. p. m item HELSINGII Diflertationem de origine Waregorum p. m. 77. Alter eft, quum totius Rolfia: Monarcha PETRUS I. qui ob magnitudinem rerum geftarum MAGNI cognomen promeruit, Parifiis verfaretur atque Collegium Sorbonnenfe die 14. Junii 1717 inviferet, Tbeologi Parifienfes tam opurtunam occafionem, fua quafi fponte ipiis oblatam, e manibus non

21 15 non dimktendam putarunt, fed maximo huic Princip!, Sarmatlcos libros volventi, blandidime expofuerunt ingentem partx glorix cumulum accedurum, fi, Ipfo adjuvante, Ecelefia Ruthenica ad Latinorum accederet facra. Quorum tamén molimina prudenter elufit Magnanimus hicheros, fignificando, f e rei milkaris dudds atenera xtate deditum ac graviffimis imperii negotiis diftricfum tam arduas lites nequaquam pofle componere, Fed difcuflionem earupi fuis permittere, uti par erat, E- pifcopis (/>).. VL sl.) Huc imprimiz referendas ell /^//<?^^Ki/H' in a?l«a/«ö?^ Himgarice Ecclepaftitis ad An. sto. p. F6, Cujus fententiam ad calcem fuperioris paragraphi attuiinms. Verum SOCRATES Hiftor. Ecclefiafticx Scriptor, ad quein provocat Inihoferus, Antipatrum non Roflbrum sed urbis Rhofi, in Cilicia. quondam fitx, I'piscopuin facit. Verba enim Socratis in _^///?a»'. Ecclefia.fi. Libr fa'/>. Hp. lie fonant: TAs A»/<@- ( arimoiir * Ai/]to%t"iatr 5«^)««ovaattcttv jaitr tr g_yi ^et(m>> UivottT, EvoiQt&i 3«e^«c?N/1_..) Bvajigt * 3«t«^^) OVjyjuti@ AvravhcttTf /Ä.^A. Aag/tTjtiv, AKciri((&- licl.!m^k<«<s, A_/i7M^^» I^I^D^U.O. BL/5"." Hc. (B) Vid. STRABLENBERGIILibrett. p. m (c) Vid. T. H'. H^2'^^s^M i«attis Petropotitanis Tom. /^/. "p (^i) Baptifmum ALOGIZE 2 Patriarcha PBOTIO adminiftratum fuiite, Rofforum annales paffim tradunt, quos autem propter boc i^.erito taxat T. S. H^_/^'^Hi/H' I.oco «i. p. F<?<?. Eteniia baotifmus Alogixincidit in Annum Ch.955 circiter; PHOTIUS autem ab Imperatore /^'l)/^ PBILOSOPHO in exiikiai ejeishis in Armenia An. 89'. deceffit. (^uod vero magnafemper fuerit PHOTII in Ecclefia Ruthenica aucloritas, ex nulla alia repetendum eft caufla quam quod primus Rofforum Epifcopus Photianarum fuerit partium, non vero I_ gnatianarum. Praeterea obfervandum, quod intcr Eruditos nmltum fuerit difputatum, quo aunf» Princcps ALOGIA facro baptifmi lavacro fuerit tinéta. Hie jam quodammodo definiri poteft, poftquam Ceremom.Pt/s a«/a? Byzantina prodiit, in quo inter alia occurrit folemnis LLI^H (fett ALOGIZE) receptio Lx hoc fchediafmate conltat, quod ALOGIA baptiiiita fit pok an. 948; fed ante cbitum imperatoris CONSTANTINI PORPHYKOGENNET^, vi Au. 95^. vitam cum

22 16 fhorte cnnimlftavlt, Baptizata autern ha;c Princeps adco placmt lmperatori Gol><3'l'Al^"El!>.'o ob exiinias tarn animi quameorporisdotes,utf ipfi H manum H eor ftium obtulerit; quod tarnen amoris pignus i- pfa modefte re.cufavit, argutam hanc iistcrferens cauftam, quod imperatorcut compatre in baptifmo fuiffet ufa, Hf proinde matrimoniura cnm ipfo, ceu legibus Canonici. interdiétum, nonpoftetnon abnuere. (E) Vid.Opus de v«^i_" re.rum Mofchoviticarum- Auaoriims p. 3. V 6e«sa!- -logiam H7o^«.i Ducis Mo/cZ/o^ita!»-?»», quce ibidein reperitur. (f) Confr. ZONARAS in Hiftor. Ecckfiafl. Tom p. m. 139, CON- STANTINUSPORPBAROGENNETAinvitaBASILIIMACEDO- NIS _«/.. LX/A.L p, W, /65 me non Ca_-iii/l«/^ ARON annales Ecckfiafl. Tom X. P (g) Vid. BERBER.STEIN.iI Lib. i?«te cii. p.m.3. (h) Vid. inprimis HERBERSTEINII Libr. cit. p. m. 5. (i) Vid. Z. PILTREZ/l Chronicon Mofchovitar. Libr. /^/. />. m. 2. (k). Occafione luijus nominis nonnulli iv cam ineidiffe videntur o_ piniohem, Apoftolum PAI7I.I7jVI in Roiliam pervenifle, 6^ Evangelium ibi anmmtiafffe; fcd Chronologia hane fent<:nt!am eveitit. (/) Vid. STURLONIDIS BZmskringla Tom I. p item Cl. O^H/V. /f/fv3/./.^//mo,-. Ectlcjifl. Svio C/oth. p. m. <D'- <'») Digna omnina funt verba Magni vucis iv.ofck.ovi»: BASILIDIS, jncimabula Chrifdanismi ad Kvum WAEI)E!.IARI referentis, >^>.l7e notentür: BapZxa.hiur in-quit- nofiri i» Nominc /^c/i.-i.s, /<'/.^i V Spiritas Sancfi mmc V i.'. /ss-c«/t_ betteckn, />o/7,<,'^7«/, primus nofter progenitor, beatuz ille 65 magnus CZAR V».'EObl^IRU3, Dinnilus Ulv.fira.tus, «ame» 1.^7//.// ad myflicam vndam cfi r.aihs, a quo tempore usque ad, hunc dicni non Roj/ica, J/d Clirifliana ach.'f//aiu»- jldcs noppa, Vid. NICOL.. Z/^'6:// Diffiertat. deflata Ecclejice & Religionis Mofchoviihx. Upfal liab. p. m. F<?, nee «0,?, 0;. A, GERHZIRDI 7v?^<^i..l. <7l? JL/igioneRitibnst/f/e Ecclep.alUcis Mofckovitarum. (n) Contr. Stepennaja ZJJniga, itenj NESTOR 7^7^^/K.HVi'/ paiinu. (o) Vid. /AVB. iti.bzfior. Polonic. IZbr. I. -p] BLUGOSSUM ra. 150; //JOB. HERBINI.UM. in Libro de t7_m_i^ A^o^/e?i/.f'f)/«.t7<f?/>. Hp. m. 16. Quocirca nos. erit retkendam, q%iod GIIIZELIUS in Bi/loric..^7/«. p/?^'..6_2. quinoue numeret Rofforum co>:ver!io.nes ad Kdem Chriftia.Kiam 1 I. Per ANDREAM Apoftolum, quem ex Grxcia per Pontum Euxinum [ad O» ftia BoryftheKis, mdequc i Kioviam H Novogajdiam pervenifle ad. ferant P>.odi,. 11. An. l_!ir. 86^ ve.l 86? im.perajjte in oriente I^,ll. CHAItLE (^!efare H PHOTIO Patriarcka coiiftantinopolitano An, Chr vel fecundnm aii.os 886. Imperatore BASILIO imacedone, l^.iam ftc exponit /7^./?./,'^^.^^ ln t7on//).c,?ha N. T'. p. FH'g. Mififlé BASILIUM, imperato : Gr^Qcum, Bafilium in RoNiam Evangeiii prrc. di.ca:'..

23 17 dicandi er^o. Et ctnn iile miracula DEI extuliffct, cum primis illud de tribus viris ex forttace Babyionica liberaiis, Roilique objeciflent, fe turn credituros, ii itidem talia miracula viderent ; is libi in menio. riam revccam promillum Chrifti, quicquid petieritis in nomine ''.ie<f>, li ti.km habueritis, accipietis; Ru!'is regeffit, quod <i ferio ad Chriftum feconvertere velint, petere quid debeant. Illis itaque rogantibu., vt Evangelii Libruni, cle Chrifto agentem, in ignem mitteret, pollkiti, turn fe credituros, quod Chriftus (it verus Deus, ii liber ifte in igne, «que ac viri in fornace, fartus permaneret, & Archi-Epifcopo, invocato fupremo numine, illud effieiente, Kodas Chriftianam Religionem ämpléxos fuiffe. IF. Curante Alogia, avia WALDEMAR! fuo exemplo hand paucos ad bapti.mum allkiente. V. denique fub WALDEMARO., cujus fub aufpkiis omnes in tmi'. erfiim Ruth-ni circa iiiitium f^culi XI ad Chriftfum converfi H baptizati fuerunt. (p) Qux liuc imprimis fpe&ant, videantur in libro /fras veråtideru Rujlland p. m VI. Poftquam ita Initia Religionis Chridianx in imperio Roflico, quantum per monumentorum inopiam fieri potuk, fuccincle expofuimus, forte quispiam a nobis adhuc poftuiaret, ut indolem Religionis, quam a Grxcis acceperunt veteres Rodi, paulto accuratjus nunc explicaremus. Enimvero idhoc argumentum alius plane eft fori, nobis vero propofitum, in a!ienam medem noftrani non. immittere faleeln. Quare beic fubfidimus; circa finem hujus Schediasmatis ingenue profitentes, nos ea fagacitate cuncda pervedigare non potuiffe, qua Lc ontavimus öc res tanti momend poftulare ed vifa. l^lulli tarnen pepercimus operx, vt in hbc argumento lueem quandam accenderemus, quare facilem nobis cenfuram a benevolis promktimus, quippe c^ui optime fciunt, quantum iri fcriptis.rum A.uftörum Lc o.iverfarum nationum illi debent elte verfad, qui a^. initia quorumvis inftitutorum tarn Divinorum quaffl bumanorum inodenfb pede progreui cupiunt, eauemoue rite exponent. Terminum enim Fns, prxter iilum, quem in O fäcris

24 18 facris habemus pandedis, oblivio & filentium mvolvkfilcntium antiqukatis fabulx exceperunt, fabulis tandem fuccederunt Maiorui-li tradkiones, Lc his demum Bcripta (^?). Si quis autern minus probaverit elucubrationem huius materix, apud nos tarnen valebit illud doctiftin^orum virorum calcuio dudum approbatum effatum. Erecdx mentis efte, artium repagula fidenter perrumpere, omnemque dare operam, ut fi metam non ättingatprxclare tarnen voluntatis gloria fefe fudentet, qux longe potior ed, humili öc minuta felickate eorum, qui nildl arduum atque acutum cogkadone complecduntur. s^'vid. BARDOEFERI librum de mo^.ö«_" c^^/._ addas LENTULUM />. M. wg. Germanerum, cvi