JUSTITIA DEI VINDICATIVA,

Transkript

1 Q. F. F. Q. S. DISSERTATIO THEOLOGICA, De JUSTITIA DEI VINDICATIVA, QUAM, consent. max. vener. facult. theol. IN REGIO ATHENVEO UPSALIENSI, Sub PRjESIDIO Dn laurentii benzelstierna, S. Theol. DOCT. ac PROFESS. Reg. et Ord. PUBLICO EXAMINI MODESTE SUBMITTIT, IN AUDIT. CAROL. MAJ. D. XXII. DECEMBR. ANNI MOCCLVJI. H. A. M. S, JOHANNES ROSLAGUS. BROLIN, UPSALME) Kxcud. L. M. HÖJER, Reg. Acad. Typogr,

2 högvjlborna fru grefvinnan HEDVIG ELISABETH SACK, njdiga fru. Den höga ynneft Hogvålborna Fru GREFVIN NAN behagat vila mina kårefta Föråldrars Hus, jåmte den jag utomdefs hafc nåden niuta, år långt ftörre, ån denfamma /kulle af mig tilfylleft

3 fyllcfl kuuna prilas, mindre, den förplicktelfe, föm elj'efl deraf hårflyter, afbördas: Hogvålborna Fru GREFVINMAN täckes likval nadigt anfe min vålmening, då iag nu, i diupafta ödmiukhet, un dergår mig, framte, detta mitt ringa Aca» demi/ka arbete, fåtom ett litet vedernvåle af fkyldigade årkånfla. Hvad jag mera förmår, år, att anropa den gode och Alsvåldige Guden, Han ville förlånga Hogvålborna Fru GREFVINNANS dagar til fenafte åldren, 09h göra Des Högtförnåma Hus fult af all lyckfalighet: hvilken önfkan af mig /kal blifva få lika oaflåtelig, fom den vörd nad, hvarmed jag till fifta andedråckten fram härdar hogvjlborna fru grefvinnans AUerMmjukafle tjånaye, JOHAN BROLIN.

4 V I R O, GENEROSISSIMO DiCAROLO MÖRNER, MAJORI Legionis Pedeftris, Ordinis Regii Enfiferorum EQUITI Splendidiftimo r. «t t. u 4 1. PATRON1S Generofa. Nomina. Veftra. Virtutum. Corona. Vobis. Emicat. Gratia. Sunt. Fulcra. Quibus. Petens. Te&a. Tirocinium. Heic Ut. Pietatis. Serena, Fronte. Et. Animo. Ut. Soletis. Benigne. Präster. Materias. Dignitatem. Veftraque. Illuftria. ciorum. Memoriam. Nulla. Delebit. Oblivio. His. Animum. Praeftare. Poflum. Veneror. fgitur. Et. Sollicitabo. Sufpiriis. Pro. Perenni. Veflra. Salute. Decora. Et. Ornamenta. Defideret. Seri. Non. Nifi. mentis. Incipiant. Celebrare.Fatalis. Diu. Abfit. Hora. Lugeant. Spes. Et. Ancoras. Suas. Sacras. Ita. Vovet. GENEROSISSIMORUM NOMINUM anob1l1ssimo Hutnillimus JOHANNES f

5 V I R o, GENEROSISSIMO Dn SVENONI FRIDERICO UGGLA. CENTURIONI Legionis Pedeftris. EXOPTATISSIMIS. Stipata, Patroni. Exoptatiflimi. Ef. Infignis. Nitor. Qusc. In. Vcnerabunda. Formidine. Splendida. Veflxa. Tefleram. Vobis. Sacrare. Audeo. Accipiatis. Iliud, Humillimus. Obreftor. Nullo. Licet. Splendore. Nomina, Cornfcans. Veftrorum. In. Me. ßenefi«Verum. In. Rependendis. Nil. Nifi. Venerabundum. Vencrabor. Supremum. Etiam. Numen. Indeteffis. Sero, Oriatur. Dies. Quo. Respublica. Tanta. Ncpotes. Vos. Mortalibus. Erepros. Dignis. Monu- Qua. Clientes Tanros. Patronos. Sibi. Ademtos. Et, Exoptat. Qui. Eil. Et. Ad. ürnam. Erit. atque NOBILISSIMORUM VESTRORUM, anobilissimo Cultor, BROLIN.

6 VIRIS, Aämoå. Rever. Rr&clarißimif & Dottifjimif, Dn. Mag. ER1C0 BR. TEGMAN, : PASTORI innårtima&godtrora ac PR/EPOSITO OifTr. StWmJghuMr. VigilantifFimcu Da Mag. PETRO BACKMAN, PÄSTQfU in Villberga Vigilantlffimo. Da ERICO UTTER, COMMINIST. in ÖQglöfa merktfümo. Da PHIL. T RUNS TR Ö M, COMMINIST. in Rådmansö Laudatifiimo. Dn. PETRO LINDERSSON, COMMINIST, in Viliberga Digniflimo. Afßni DileäiJJivio. Lcves hafce ftudiorum meorum primftfas, Vobfs, Evergetae Optimi, dicare fuftineo, Majora in me Veflra funt merita, & luculentiora benevolentias fpecimina, quam ut illa remtinerari unquam polfim. Opto tantum, velit DEus, Vobis, vitam diuturnam, omnibus bonis affiuentem, largiri; idque opto quamdiu fpiritus hos regit artu?, pcrmanfurus, Admod. Rev. Praeclarifl, & Doftift NOMINUM V STRORUM, Obfervantißimus cultbf^ JOHANNES BROLIK.

7 / N. I. t fl Deum efle juftum probat tumscriptura Sacra, turn efte&a Dci fanftiflima, & ens abfolute pcrfettum fine perfe&ione tam eximia, qualis cft juftitia, concipi nequit; non ta rnen hodie exiguus eft eorum numerus, qui errorum & prsejudiciorum tenebris occaecati, falfos de juftitia ßei & fibi formanteonceptus, nugantur juflitiam punitivam Deo non competcre, immo, omne illud, quod pcenx nomine venit, nonnifi ceu remedia vel medicamenca efle, quibus Deus tanquam mediis utitur ad hominem a peccati morbo fanandum ac beatum reddendum. In his vero erro* ribus debellandis occupati, nonnulla in anteceflum dt Attributis Dei in genere adferenda efle duximus, ut eo iuculentiora evadant tionem reliqua, quae ad dilucida- prsefentis argumenti pertinent. $. II. Attributa Divtna vocantur proprietates tjjentialet, A quibus

8 <m> ) 2 ( xpuihisjefe nohis itifirmis cognofcendum frihet Optimum JSJumen, treaturis diftingvitur, five, ipß tribuuntur pro modulo captus tioftri ad naturam ejus explitandam. Praedicata enim, feu Attributs Dei re ipfa tum ab eftentia Divina, tum inter fe non didingvuntur, quia Dens eft fumme fimplex atque perfeäus j realis vero didinftio pradupponit res effcntia diverfas, per quarum aggregationem perficeretur efienria, quod quidem dmplicitati acque perfecfioni Di vi nas repugnat, quemadmodum etiain eadem ratione immutabilitas Summi Numinis omnem in fe potentiaro paflivam reipuens, in dubium vocarctur. Cum autem eflentiam illam Dei infinitam & eminentiflime perfectam uno aliquo conceptu adsequato intellechxs noder apprehendere nequeat; idcirco didin&os fibi format conceptus inadnsquatos de Deo, per abnon vero exclufivam, ut (fracfr'onem prsecidvam, ajunt Ibeaiogi, quorum complexus pcrfeftitfirnam Dei eflentiam nobis reprasfentat. Quod autem mens nodra concipiat iilud, quod unurn cffc a tu infe, tanqxiam plura virtualiter extrinfice feu obje&ive continens, cedimonium quidem eft infirmitatis, non vero erroris in intelleftu. Didingvuntur etenim At tributs in intelle&u nodro per modum eoneipiendi, didin&ione rationis non nuda, quas mera fi&io mentfs e(t, omnique fundamentö extra mencem deditui«tur, fed ica, ut extra mentis operationen) habest fundamentrurn fnum in eflentias Di vinas objectis atque effeqis, unde fft, ut, quod in fefe unum ed, per con ceptus nodros formales didingvatur.. Unde etiam Attri-

9 ; 5 C $2D Attributa hsec differunt,quatenus niirrirum habent diverlas formalitates, dum intelle&us ad aliam rationem formalem attendic in conceptu unius Attribuci, quam alterius. 5- III. Difpefcuntur Attributa Dei in quiefcentia & randi. ope Illa J'unt, qiue efjentiam Divinum defcribimt åbfolute cs in fe citra refpeclum ad operationer», adeo ad atque nulluni allum ordtnan tur. Hxc funt, qu ef«fentiam Divinam dejert bunt refpellu operationis, adeo atque ad certos affus ordinata ejje cognofcuntur. Eminet in his tumma, quae Deo competit, juditia, ad quam rite concipiendam neceflum ed, ut pro inftituti ratione paucis notionem juditia: gcneralem determinemus. Non heic praecipue de juflitia attionis fermo ett, qu<e in accurata ejus convenientia cum vero ö legitima ejus fcopo confiflit; i'ed de juflitia perfonis agentihn s tribuenda, qu<c efl conflantia voluntatis tli agen-» quod rettttm efl. Objettum hujus aftiones iunt omnes liberae, ad certum finem dirigenda:. Quicunque enim leges tum Divinas, tum humanas, Divinis non advertas, fed ad veram felicitatem hu mana: focietatis promovendam accomrnodatas, obfervat, is jude agere cenfetur. ffuftum enim Jeu re A 2 ffum id in genere dicitur, quod ad finem vere bonum nc anrate & linea ve/ut redda, fen via breviffima, condutit. Adattiones igitur carumque fcopum genuinum relationem habet notio juditia;, quae» nullo fine a- genti propofito, concipi nequit. Quaenam vero fint a&io-

10 ds3> > 4 ( dl» a&iones juda?, aut injudse, leges bonar odendunt, quse ad gioriam Creatoris, cum dominum felicitate intime connexam, omnia referenda efle di&itant» J. IV igttur Dei efl conflantia voluntatir Divine ßgendr quod reflum efl. Scilicet voluntas Divina, o- mnium, qux exidunt ac fiunt in hoc univerfo, effe&rix & gubernatrix, libcrrima quidem ed, fam intcrnae, quam externa? neceflitatis atquc coa&ionis expers r Sed tantum abed, ut caeco feratur impetu> tit nihil prorfus decernat, nihil efficiat, nihil permittat, nid quod cum finibus praefixfs fumma Dei perfe&ione dignis, exa&iflime conveniat,. Quod fummam ejus igitur gioriam ihudrat, atque adeo vera cre3turarum, felicitatis capacium, promovet commoda, icf Deo reffum cd,id condantiflime vult & exoptat. Ed autcm haec judiflima Dei voluntas, non in nudis pofita votfs, fed feria & efficax, at- <jue ad1 effe&um, fuo tempore pracdandum, fufficiens. Juftitia autem huic Dei 8c juftiti# humane f licet idem nomen tribuamus, non tamen haeduar affe tiones pari paflu ambulant. Nam juditia huma na refpicit obligationem, qua? legem Srluperiorem fupponir, quemadmodum etiam is, adverfas quem juditia ed exercenda, habet jus ad id: obtinendum, Horum veronii in Deum cadit, qufppe* quo fuperior non datur, qui legem ipd praefcribere, aut ob ligationem injungere queat, 8c adverlus quem ne- «nini jus competere poted* Quia tamen perfe&ioni Divi-

11 _ XVlf. ' <s*$ ) r c Divinac eflcntiae congruit, tall modo cum creaturis a- gere, ut & promifla conftantiffime fervet, & nemini injuriam faciat, & iupremi latoris atquc aflcrtoris lcgum judicisque munere incorrupte tungatur, inde huic Attributo Divino, ex quo Deus tall modo a- gere intelligitur, idem vocabulum juftitiae tribuitur,, quo- homines folent exprimere, qux rette ab illis erga alios aguntur* Quamquam enim ejusmodi vocabula, tanto eminentiorem in Deo quam in hominibus notent perfettionem f quanto Divina eflentia humana eft nobilior, aequc tarnen Deo ac homini tribuuntur, non folum quia per lumen rationis, a cognitis perfettionibus humanis, ad perfettiones Di. vinas utcunque inveftigandas adfcendimus r fed et» jam, quia alias nullum conceptum formare nobis pofiemus Attribucorum Divinorum, nift voca» bula ftgnificationis p antea nobis notae, ad ea applicarentur. i V.. Jufiitia Det circa athones homihun» verfata, fri Retnunerativam 8c Vindicatham rette non minus, quam ufitate diftinguitur Illa in prtmiis inter bene a- gentes, dtflribuendis oecupatur- fdcc, quam paucis explicare inftituimus, <?//, qua Deus movetur a fpcenas imfiis, feu legis transgrefloribus infligenclis, $ujlitiam Det vindicativam aperre docet Scriptura Sacra, tibi Vocabulum juflitiae a Deo ita adhibetur, ut eandem fub fe comprehendat. cfr. Pf. L» 6. Pf. CXIX. 7. Att. 3. Apoc. XV. 7. Deus fecundum hane ju» ökat impios» tdöpb nn» nm jrv Fk CXix* -< 137.

12 ) 6 ( «W 137. Autawfta jufitim Dei judicium ed:, quod qui mala faciunt, digni morte fint. Rom. I. 32. Trj&xauo xgwqt jufto judicio tribuitur, reddere unicuiqne fecundum opera ipfius Rom. IL 6. Hucpertinet etiam AncntfåotTig illa de qua loquitur Paulus 2. Thefi Slxctiov inquictäföt avrctttoåbvcti roig Stißtsaiv ifazz Eandem rem confirmat idem Apofiolus, quando Heb. IL 2. dicir omnem transgrefiionem & inobedientiam accipere fajlxov (jiirsctnodorjay & quidem iia, ut åv ro Iv&xov <rt cfr. Rom. Ill 8* QU verba Syrus tranftulir, quorum xondemnatio jufliti# reser vatur. Hinc extremum judicium dicitur futurum sy åyaioavvy A t. XVII. 31. & Apoc. XIX. 1 i.sv tixcticcrv- >Y} y.f&sw eft feverc vindicare, uti fatis ex verfu fubfequenti 15. colligitur, unde & ct/joj vocatur, tum i p/a Sfufiitta Dei puiiiens, A t XXVIII 4. tum poena per eam illata 2. Thefi, I. 9. Quando autcm Deo Vindicatrix bzc ajjigtiatur ju/utia lollicite removenda eft proprias vindidtee notio,quas turpiffimum Vi tium in homine denptat. Etenirn proprio vindi hc cupido ad paenas ab altcro expetendas eum excitat, qui mileria & pafiione aliena dele&etur. Deus vero cui nulla proprie fic di&a laefio inferri potefi, punic peccantes, non ut mortem morientis cum dele&atioqe adlpiciat, fed ut jufias illi peccatorum luorum luant pcenas, unde etiam facili negotio perfpicitur, ex illis, qux jam alljta fupt, haud lequi medicinalem tantum efie peenarum finem, ex quo utpote Ipurio fonte, pefiima illa regula Åntiq. Philolbphortrm: Nemo prudeus pvnit, quia efi peccatnm, fed ne peecetnr, profluxit. Adfiru-

13 CS» 2 7 ( (g» Adftru&a vero in hac :pho Juflitia Dei Vmdicaiha, intaäam prorfus relinquiere non debuimus arduam illam quaeftionem, an ira & reliqui afte&us Deo adimendi (int, nec ne? Paucis itaque oblervaße juvabir7nos, pneeunte Sacra Scriptura, affe&us illos Dco non pofle denegare, quii perfe&i funr, & primieivi: hi efenim licet in hominibus, ob depravatam eorurn naturam, paßiones ac perturbationeslecum hnbeant; apud Deum tarnen nihil aliud ftgnificant, quam volimtatemeius, ut absque omni fur mutatione, vel bonum ample&atur, vel malum deteftetur, Quod vero imperfe&os affeclus attinet, hi ip(i,quando Deo tribuuntur.ante omnia ab omni imperfe&ione überandi funt: quia vero in fe Sc fua natura pafiionem aliquam atque perturbationem important, ideo dicendum eft, eos nonnifi improprie per fimilitudinem quandam, non in Deo, fed extra Deum, in ejus eftettibus apparentem, de ipfb adhiberi. Sic ira Deo adferipta voluntacem puniendi inillo fignificat,quatenus volens punire, deceruit prepenius eft ad puniendum, Sc punire; ita ira nunc fervor dicitur,cum gra vis ed Deur, XXIX. 20. nunc judicium feu lencenria in peccarore fcxfecutioni danda Korn. If. 5., nunc vindi&a Ebr. X. 30» quatenus exfequimr latam fenitentiam,& efie&ive, Rom. II. 5. ipt'arn peenam ex ira infli h'nl 5. vr. Jus peccata puuicndi Deo competir, qunrenw efl omnium füpremus Monarcha, cui plena debe tur obedientia Sc (pontanea civiurn veneratio. Erenini

14 ) 8 ( <g».i cnim jus fuperioritatis cx ipfa creationc\ gubernatione & conlervatione obtinet; adeo ut, quia creaturae rationales le a l)eo Creatore & confervatore dependere intelligunt, hinc etiam Divino impcrio fefe fubje&os efie iciant- Haec vero dependentia colli nullo modo poced; quare jus puniendi pencs Deum extra controverfiam efl pofitum. Aft jus poenale de quo jam loquimur, non efl fofitivum% fed naturale, in Dei ian&itate & juditia fundatum, quod oritur, ut ex praemiflis patet,ex dependentia efientiali crea turae, quae illam lubjicit creatori fuo, & quoad obedientiam, rationc praeeeptorum, & quoad poenam, ratione lanftitatis eorum. Hinc juditiae a&usjicet fit liberrimus, efl tarnen neceflarius, quia debitus ; nam in eoconfidit, ut reddatur cuique, quod fuum ed. Et quamvis Deus creaturae nihil proprie debeat, nullumque fit proprie loquendo, hac in parte, jus creaturae in ipfum* tarnen hoc& fibi, & confervationi legum a fe latarum debet, ut jus illud pcenale exerceat «. VII. Ex iis quae fupra (. IV.) brevicer funt difputa* ta,patet Afor/»dw,lecundum quam punic, efle ejus voluntatem, in icopum ian&itfime propofitum inten» tam. Vultautem Dens id cantum quod reftum ed, idquenon CpatiycfjLsfeu apparenter, fed dtybuf, feu vere tale. Hinc certum ed, Deum nunquam ad, puniendum accedere, nifi ubi finem a fe propofitum obtineri pofle perfpicit, fed nec ullam aftionem relinquere impunitam, quae finibus fuis fapientidimis repu-

15 &XD ) 9 C «3 repugnat. Objetfum igitur juflitiae Vindicatio eft violatio legis, feu a&us quilibet creaturae rationalis Legi Divinas contrarius. Lex vero confummatiflimam poflulat obedientiam, neque ad eam fervandam fufficit, ut quis ab externis tantum & maxime enormibus abftinens flagitiis, haec vel illa prasclara edat facinora; quemadmodum ftulte fibi perfvaferunt Pharifaei; Sed is Divinas voluntatis rigor eft; ut totius mentis vires, & facultates, totiusque vitas a&iones, maximas, minimas, ad eundem glorias Divinas & humanae felicitatis fcopum, non coa&e, fed fponte, nonlemelaut faspius, fed femper dirigere beat, nosju*. Vitt; Quis vero non videt, pofita fragilitate humana per lapfum contraria, infinitum lefe offerre Juftitiac Vindicativas exercendae campum, cum nemo mortalium fit, quinonin multis labatur quotidie, adeo infinitis atquc cruciatibus, culpa nunquam quivis ceflante, peccator fefe objiciat. Sed Numen benigniifimum non in eum finem creavit ullum homuncionem,ne dum univerfum hominumccetum, utinillius pcena atque miferia fuam tantum oflenderet potentiam/ed ut veras felicitatis atque adeo vitas asternas redderet participem, idque decreverat,ex arnore plane gratuito, ad plenam & Iuculentam gloriofe atque a- bundatiffimas fuas gratis manifeftationem. Hinc in tima commiferatione riam motus,iapfosin asternam mife- adfpexit Dens mifericors; atque bo nitas ejus pafla non eft, ut homo ad vitam conditus, in aster- B num

16 ) 10 ( num Vindicatricis atque iratse juftitiaeefletobje&um. Hinc infinita, qua pollet iapientia, aliarn in venit viam, qua, tum ferventitfimam iram fuper peccata mundi, quam fummam erga genus humanuni mifericordiam pariter teftatam faceret; fcilicct, ipfe Deus, benedi&us in fecula,ad(umfit humanam naturam at que omnium peccatorum poenarn in fe derivare voluit, ficque filius Dei unigenitus vicariam pro nobis fuftinuic poenam. Is fuaobedientia exaåiffima, luaque palfione acerbiffima, Juftitiae Divinse rigori fatisfecit, (icque bona cceleftia per lapfum deperdita nobis opere luo mediacorio reftituit. Sic Chriflus dicitur aut^j- 0t]TOtt Y\fAOCS TTCCT'/J? CCVOf/.tOtS Tit. II. 14* qvufti AVT?SV Ayrfiscci & cottokvrfiv in Graeco fermone proprie figniticet,captivum in libercatem adferre, penfo pro illo pretio, patet id dicere voluifle Paulum L. c. Chriftum, perfoluto pretio. h.e. praertica fatisfa&ione, liberafle nos a peccati pcena & dominio. $. IX Ouotquot igitur, fufficienriflimam hane & univerfalem perchriftuni fa&am Iiberationem,inEvangelio oblatam, vera fide acceptant, atque ir, illa perliftunt, jultiriae Vindicarttis i&ibtis fubdu&i, abundantes gratiae Dei divitias perfentifcunt. Sed, qui per äwt/«v irae tiliiac vafa permanentad interitum femetipfos pneparant & luunt peenas in aeterno nunquam terminandas. Neque enim eft, quod quis exifhmet, Sfuftitiam Vtndicativm ehe abolitam, aut manus ejus, ut fic dicam, adeo vin&as efle, ut nullam jam hominibus

17 ) «I C nibus pcenam Deus irrogare ooffit vel foleat. Nam & juditia Dei aeterna ed, atque adeo mutari nefcia, & experientia non minus, quam revelatio docet, Deum hodieque in peccat's hominum puniendis efie occupatum. Hinc tot in Scripturis occurrunt jufti* tice Dei Vindicantis exempla, totque pcenarum, etjam ad futura fecula fpe&antium, leguntur comminaciones. Nam, ut taceam Angelos malos, qui dne me diatore reiifti, ex judo Dei judicio, reternas nequitiae ac fceierum luunc p&mas, in hominibus puniendis non una ratione Deus odendic, quanto odio peccata hac, utpote fuae gloria nodrisque commodis ad Ver la, prolequatur. Ubi enim homo, vocem Dei ad vera bona vocantem, Ipernit, gratiamque oblatam rejicit, ficquc lenioribus habenis duci recufat, non aliud u- tique lupered remedium, quam ut durior3 Deus immittat fara, variasque addat plagas, uthomoinpeccatis dormiens, vel hoc modo excitetur, atque intelligat, (juam lu diuola res dt,deferere Deum, fontem falucis unicum, & propria fequendo condlia, puteos jfibi fodere miferos, aqua deditutos. Jer II. 13, 19. Heic vero cavendum ed:, ne omnes affli&iones bominibus, etiampiis a Deo vel immiflas vel permidas, cum amicis Jobi, pcenis proprie dc di6fcis, feu t^u- ^Wadnumeremus: Nam Deus baud raro fuos tentat, ut eorum fidem in promidiones Divinas, patientiam in advcrhs, oblequiuwn erga mandata Di vina, non tam probet iplehbi,quam inpiis operofafaciat,& aliis declaret, in fui gloriam & piorum lalutem. Job, V. 17. i8> Tac cfr. Repet. Theo].Rev. Arcbitp. JACOB BENZ. Art, XXI. Q v.l. B 2 j.x. )

18 ) **( ( 3Ü> <$. X. Pcenas vero quodattinet impiorum, ipfi in cur!- pa funt, qnod duriora pati cogantur, & fub adfli&io nibus folatia non fentiant. Sunt vero pcenae, vel tern* ^orales, vel tternx. Illae in hac vita infliguncur, & H- nem habent: Ex quibus qusedam detcnninatx, & ab ipfo Deo lege quadam expreflae, quaedam inåetermi tiat<e nuncupantur, quae porro, vel naturales funt, vel poßtiwe. Naturales autem dicimus, quae per na turalem confequentiam vitia quandoque comitantur. Pcßttva funt, cum improbis quandoque immittuntur mala,quarum nullam in venire licet cauflam naturalem, ut tantum ad Juftitiam Divinam recurrendum fit. JEtcrna autem lunt pcenae, improbis poft hanc vitam imminentes, nunquam terminandae. Sunt iftae partim privative, in carentia bonorum o- mnium, quibus fumma felicitas abfolvitur Pf. XLIX. 20. Matth. VIII. 12. partim paßflu#, quatenus damnati fentiunc cruciatus maximos. Apoc. VI, Licet vero Scriptura Sacra ita aperte doceat x ternitatem pcenarum, tarnen non defuntilli,proh dolor! qui hanc detorquere veritatem conantnr; quibus in refutandis fedulam navaritoperam Rev. Dominus Epifc. AND. RYDELIUS in libello fuo de duov.olar. räv TTctvroov. Dicnnt etiam nonnulli, aeternitatem pcenarum fandtitati Divinse repugnare, quatenus inter peccata brevi temporis fpatio, unico rooinento, commifia, & aeternam eorum poenam, ullam plane proportionem videre nequeunt. Sed illis reipondemus: fciant omnia peccata, licet minima, & in pun&o 1 tem-

19 ) M ( &>3) temporis commifta, tendere ad laefionem fummai Sc infinit«, quae pencs Deum eft, maieftatis; Unde peccati gravitas aeftimatur non ex fceleris duratione, fed ex perfon«, contra quam committitur, dignitär te. Solent Eruditi nodum hunc fequenti litudine etiam fimi- pulcre folvere. Quis nefcit, dicunt, in fi> ro humano proportionen! pcenas neutiquam a fcele ris durationedefumi,fiquidemcrimen uniusmomento patratum,per omnes vit«diesluendum fit, quiatrox aliquod crimen commifit, aut dirifiimo mortisgenere interficitur, aut per totam luam vitam ex regno ilto exul fit, aut ad omnes vit«dies carceri includitur. Quidni etiam Deus, falva fua fumma aequitate, eos, qui in civitate fua funt rebelles, vit«eorum dies, h. e. vitate lua ejicere pofiet. per omnes in omnem «ternitatem ex ci. XL Ex illis, qu«[am in antecdentibus funtallata, facili negotio conftare arbitror, duas il las Summt Numinis perfe&iones, juftitiam atque bonicatcm, diftinste, a nobis efie concipiendas. Diftinfrio autem h«c, fecundum nofixum concipiendi modnm, fundamentum fuurn habet in eftenti«divinae obje&is atque effe&is; cfr,. 2. qua ratione bonitatem Dei voca mus fummam promtitudinem dan omnibus omnia, qua pofjunt, conferendi bona ; per juflitiam vero intelligimus conftantiam voluntatis Divinac aocndi, quoä reefum e(l f. 4. Hinc nemo non videt, ejusmodi diicrepantiam, inter hafce duas proprietates, intercedere, ut Juftitia inveniri nequeat, in idea noitra

20 ) «4 ( noftra de bonitate,nec bonitas in idea juftitix.unumquodque horum attributorum diflin&um refpicit objeöum : juftitia, jus & obligationen}; bonitas vero creaturarum indigentiam: prior in illa dilquifitione, num iufium aut injuftum fit, pofterior vero rem ut utilem, vel inutilem confiderat. Quod fi boni tas fola efiet motivurri omnium adtionum Divinarum, fequeretur, Deum felicitatem hominum, ea ratione promovere, ut inviolabiles & aternae juftitiae regu lär in efientia Dei non exiflerent, quod fine Tumma impietate affirmari nequit. Docet certe tota falutis Oeconomia, utriusque hujus attributi diverfam & infignem rationem, & ita quidem, ut, altcrutro ho rum exclufo, farta tettaqne baud maneatdo&rina noflra coeleftis de peccato ejusque gravitate, neceflitate fatisfa&ionis Chrifti, aeternitate paenarum, aliisque fidei articulis, verbo Divino fundata,cfr..8-sic,alia ut omittam, e diametro repugnaret sequitati, dicere Deum ex amore erga peccatores ridere in interitu eorum.eosque fubfannare,cum advenerit id,quod timebant ProvJ.26.cfr.fimiles locutiones Deut.XXVIII. 63. Ef. I. 24. Pf. VIII. 12- &c. Ex quibus omnibus pater, nos cum Rev. AND. RYDELIO Difi. de ju- (iitia Dei Vindicativa, p. 9. confentire; quippe qni, citato loco, folidas adfert rationes, ob quas o recentioribus merito recedat, quando juflitiam Divinam definiunt per fapientem bonitatem, vel per bonitatem cum lapientia adminirtratam. XII- Reftat jam, ut pauciffimis commemoremus illosi qui

21 ; ly C (SÄD qui circa doclrinam hane nodram a vero tramite aberraverinc. Si fcripta Spnojoe^Chr.T.komafii atque quorundam cx Cahmianis confulamus, apparebit, fententiam eorum longe infra vcritatem iubdititfe, quando contendunt, perfe&iones non vere, fed figurate atque improprie, Dco tribui; ex hoccnim commento, alia ut reticeam, fequeretur, Scripturam S. attributa Divina, nobis in exemplurn proponendo, non velie, lie vere ac proprie, fed (altem figurate & quoad (peciem eflernus San&ijufti, perfedli,mifericordes &c.at ve ro confeqnens ed falfum, ergo & antecedens. Perverfam quoque juditiae Divinae ideam habuere Pbi» lojopbi illi antiquiores a GROTIO de Jure belli ac paeis L. II. C citati, qui non alium finem pcenarum agnofcebant,quam medicinalem,compenfatorium vel expiatorium ignorantes cfr.. 5. ouemadmodumetjam eornm cadra (eqvutus ed HOBBESIUS de Cive Cap. III.. 2. Satisfa&ionem Chridi, ut eo ma jori impetu oppugnaret Socinus, jtiftitiam vindicativam in dubium vocare aufus ed, contra claridima S. Scriptune effata cfr.. 5. uti etiam in proclivi eflet, odenderepa&uram ejusmodi juditiae Divinae, plurimis aliis erroribus magnam aperire fenedram. Attributa divina mifere confundunt. ter illos Fanatici & in- inprimis ChiliafU quando de bonitate fummi Numinisita loqvuntur,ut juditiae ejus nulla plane haberi debeat ratio, ex quo proinde errore,alius non rninoris momenti, in impugnatione pcenarum a?ternarum confidens, emerfit cfr, 5, Fanaticorum ve ro dum mentionem injicio, eo minus reticendi funt hodier-

22 ) 16 ( 53 hodierni Zinzenåorfliani, quo certius conftet, eos ia non paucis momentis eandem cum illis tacere cauham. Plena funt illorum Scripta iftiusmodi loquendi formulis, quibus abunde indicant, lomniafanacicorum Zinzenåorffianis arridere. Res praeterea eft notior, quam ut probatione indigeat, omnes errores omniaque conamina Zinztndorffianorum eo tendere, ut folam mifericordiam in Deo, relicta prorlus juftitia, confiderent Humillimas Deo propitio agimus gratias, quod in verbo (uo falutitero oüendat verum vindi&am effugiendi modum. Et in hoc incumbamus quotidie, ut noftram agnolcentes intimam corruptionem, noftris viribus plane diffifi, ad ThronuminmeritoChrh fti propofitum, vera fiducia confugiamns. Sic evitabimus iram& damnationem, mifericordiam vero,ex qua liberatio noftra unice dependet, seternum laeti celebrabimus. TANTUM. Till Herr A VC TORN. Att fe fina vänner gynnas af en blid lycka, och göra det ent framfteget efter det andra, kan icke annat än förorfaka en fynnerlig fägnad hoj vänlkapens rätta idkare. När jag nu hördt, att min Eror fnart kommer att framte fitt förfta Academilka arbere, har iag, Tom alt ifrån barndomen plägat med Er förtrolig vänfkap, icke kunnat underlåta, ined mindre, jag allmänt måtte få yttra min glädje öfver Edart lärdoms prof, fom fiannerligen är af ett högt och vigtigt värde.» Jag håller onödigt upmana min Bror att löpa på lärdomens och dygdens vädjoban*, emedan jag är nogfamt derom förfäkrad", utan önlkar, det All magten tecktes bekröna min Bror med alt hvad lyckfaligt heter, till deft K. Föräldrars hugnad och förnöjelfe, famt Vänners oaflåtejiga fägnad»»biand hvilkajag mig räknar och framhärdar. CARL MARENI US.