INJURIA P. I. -.. ~ A D E VENIA AMPLISS. CONSIST. ACAD. UPS. Horis poft mer. fol. in Aud. Guft. Maj. ventil. die XXIX. Mart. MDCCCVI U P S A L I A E

Transkript

1 D E INJURIA / VENIA AMPLISS. CONSIST. ACAD. UPS. D IS S E R IT Mag. AN DR. FRIGUS AFZEL1US JURIS HOMAN. ET PATR. DOCENS. AD SUPR REO. TRIBUN. CANCELLISTA EXTRAORD. REG. DICAST. HOLM. ADSCRIPTUS î CONSISTOR. ACAD. AMANUENSIS, JUDEX TERRITORIA* LIS KT H. T. DISTRICT. RASBOCNS. BALING. WAXSAL, ULLEr A k. HAGUND. ET LAGUNDENS. VICARIUS LEG. CONSTITUTUS, 0 P. I. -.. ~ A Horis poft mer. fol. in Aud. Guft. Maj. ventil. die XXIX. Mart. MDCCCVI U P S A L I A E l i t t e r i s JOH. FR. EDMANS

2 IN SACRAM REGIAM s u m m a e CELSISSIMO COMITI CAROLO AXELIO WACH TMEISTER REGNI SVECIAE DAPIFERO REI JURIDICAE PER UNIVERSAM PATRIAM ANTISTITI SUPREMO REGIOR. DICAST. OMN. PRAESIDI ILLUS TR ISS I M O REGIAE ACADEMIAE LUNDENSIS CANCELLARIO EXCELLENTISSIMO ORDIN. REGG. EQUITI ET COMMENDATORI SPLENDIDISSIMO i V I M A E C E N A T IB U S S U M M IS et Specimen hoe qualecunqüe indußriae, Amb ju risp ru d e n tia fubm isfisd. d. E 0 R Dcrotisfimus A n d r» E r.

3 MAJESTATEM FIDEI R I S CELSISSIMO COMITI AXELIO ro» FERSEN REGNI SVECIAE MARESCHALLO AD COPIAS REGIS RE3NIQUE LOCUM GENERALIS TENENTI REG. ACADEMIAE UPSALIENSIS CANCELLARIO ILLUSTRISSIMO REG. ORD. GALLICI PRO MERITIS MILITARIBUS EQU. AURAT. y ORDIN. REGG. EQUITI ET COMMENDATORI SPLE N DIDIS SIMO G E N E R O S IS S IM IS o r u m m agnis fu b aufpiciis in collocatae, fxmt d. U M Cliens A f z e l i u s.

4 ÿ le tv (poß* H ' ùsjkioc ou KCC& to6ur*jv k u k c v, gsaa èv too octree rrjv v7to- ) y a fay\ Å Yiati V7tëÇ TOûV roioutccv e(psgtï!kotoct kgaocctocç. D io g e n e s La c rt, in E picuro Lib, x. n, x x x v i l

5 PR O h M IU M. quantum percepi ex jurium fcientia voluptatis, at eo inde momento, quo primum fiudio ejus dicata mea qualis«cunque fuerit induftria. Facilis enim et jucundus ex hiß orian im, antiquitatum, philofophiae et elegantiarum litterarum campo in fororia cadra patuit aditus, et praefagio quodam non contemnendo videre mihi videbar, antiquiorem omnem in litteris operam meam, infcio m e, et numinis eujusdam ductu propitio, haut alio fine collocatam, nifi ut, quantum per ingenii tenuitatem fieri posfet, rite accinctus, in Theinidis palaedra periculum virium olim facerem, amico adeo inter fe vinculo juncta dixeris, quae faluraveram, male faeprus diverfa fiudia» Accrevit ardor et ardore oblectamentum, ubi e fcholis jurisconfultorum vix dum egresfo mihi licuerit, quae didiceram praecepta, mox ad univerfum vitae focialis ambitum adcommodare. Nec posfum, quin venerabunda in Maecenates, grata in praeceptores et amicos mente, publica hac occafione profitear, illorum commendatione, horum vero coufiliis partim, partim informatione adjutum me auctumque, omne, quidquid fit, in exfequcndo munere gravi, et idem in tractanda jurium difciplina profccisfe. Revertitur jam animus ad primum illud nunquam plane intermisfum /ludium, fcientificam loquor praeceptorum jurisprudentiae pcrfcrutatipncm > in qua quid valeant crebra eorum ad obvenientes lites adcommodatio, rerum dijudicatarum exercitatio varia et ufus multiplex, asfidua denique et repetita reccntisfimorum apud exteros hujus disciplinae feriptorum lectio, utinam exemplo po*- fem potius qunn argumentis commonfirare. Fuit femper in vo-

6 to, ut et ego ad folidum harum litterarum fludium philofophicis fundamentis innixum pro modulo' virium aliquando quidquam conferrem, cujus vero an damnatus unquam fuero, an m e. -ruerim, alterum fero veniens dabit aetas, alterum judicent Viri Illudies et Celeberrimi, quorum fub aulpiciis prima pofui in litteris tirocinia, quorumque examini, ut amoris faltem argumentum, quo (ludiorum hoc genus amplector et amplecti nunquam defidam, praefens fubmisfo animo fubjicitur opella. Multa utique inveniet fu minae feftinationrs vedigia, multa ftili impolitioris d o cumenta, fi quis fuerit, qui adcuratiori ipfam penfitaverit trutina. Dabit vero quidquam angudiae temporis Lectorum benevolentia, et erroribus detegendis, quibus, forfitan obnoxia fuerit auctoris, multis, iisdemque ab hoc fcrrbendi genere remotis (at negotiis, didenra ceteroquin diligentia, publicam quisque reddet favoris et gratrsfimae in eum obfervantiae tedifîcationem. Rigidam, nimis cenfuram fcientiarum cultor illis dignus numquam pertimefcit, probe m em or, fe non ideo* defudare, ut fea aut aliorum, magnae licet auctoritatis, placita muniat, fed ut veritatem inveniar,, et inventam proponat aeterno et immutabili rationis fundamento fulcitam. Scientiae, quae a juribus, nomen ducit, nulla omnino pars fuit, quae majori nifu et acriori ingeniorum contentione ultimi» his ludris pertractata fuerit, quam quae in juribus et obligationibus exponendis, delicta eorumque poenas concernentibus, praecipue verfatur. Nec mirum. Sive enim nexum cum phi&r- Jophia et hifloricis /cient tis refpexeris intimum, five objectant cum ultimo fine et fuprema civilis poteflatis exercitatione proxime conjunctum, five denique ingenia bene formata acuentem potius quam infirmantem difficultatum turbam, majoris aut m o menti aut jucunditatis vix invenies alteram. Germanorum vero cumprimis, ut in omni fere litterarum genere jure quodam dici posfit, ita in hoc-quoque magnis encomiis extollenda diligentia, todquam enim ad pofiw am legislationem philofophicis prae

7 r e p tis in n iten d am e t fo r m a n d a m, p r im u s, n ec e x ig u o ille cu m fu c c e s fu, a n im u m adplicu iriet V ir Illuftris C h r i s t i a n u s T h o m a - siu s, quae et quanta fu e r e, v eftigiis illiu s, diverfa lic e t ration«m fifle n tiu m, S o n n e n f e l s i i, D a i ï e r g i i, K l e i n i i, K le in s c h r o - d i i t G l o b i g i i, H u s t e r i, S t u b e l i i, C a e s a r i s, S o d e n ii, W iel a n d i i, a lio iu m q u e in han c d ifcip lin am m erita, recen tisfim os ut taceam triu m virorum celeberrim oru m C a r o l i G r o lm a n n i, Lu- c h H a r s c h e r i A lm e n d in g ii, et qui m ihi prae ceteris arrid et, P a u li J o h a n n is A n s e lm i F e u e r b a c h ii fatigari n efcio s eosd em - ^ u e e g r e g io s labores. a) Italorum d u o n u m era m u s, et m agna illa jurisprudentiae crim in alis lu m in a, B e c c a r ia m nem p e e t G a e t a n o F il a n g i e r u m, b) ceterarum gen tiu m h is aequalia nulla, c) N e q u e vero p oa tot tantorum viroru m c o n a m in a, A 2 fixum a ) E ffi adquifitu interdum difficillima fit exterorum Librorum apud n os c o g n itio, eorum praecipae, qui non omnium conveniant palato vetant tamen angufti operis hujus lim ites fingula horum feripta heic enumerare. Allata fuo unumquidque loco in continuata disfertatione L ector reperiet, et nominum -horum, atque non his aequalium, fed nova tamen et felici in criminali jurisprudentia induftria clarisfimorum Q u is t o r p ii, R e d e r i, H ip p e l it, S c h a l l i i, H o m m e l ii, Ce l l a e * S t e l t z e r t, G r h n d l e r i, T i t t m a n n i, G m El i n i i, E g g e r sii ScH A U M A N N I, W e BERI, M e ISTERI, K ochii, Ma l BLANCh Pe l a u m i i, Be r g k i i, aliorum que, ignarum credim us, qui primis banc disciplinam deguftaverit lab ris, omnino neminem. b) J I l i u s notisfim us tractatus eft dei Deletti e delle Pene quem germ anice cum emendationibus edidere B e r g k t u s et Ho m - M e l i u s, cujusque fupplementum feripfere R ô s l i u s e t S c h a l l i u s» h ic vero S yftein a, Scienza della legislatione inferiptum, quatuor to m is condidit, cujus germ anica, qua nos pasfira ufi fimus, translatio cum additamentis prodiit Onoldiae c ) Equidem non ignoram us P a s t o r e t i, S e r v i n i t, -B ris- S o t i i, C a r r a r d t i, G u i c h a r d h apud G allos, «t O a v i s i i B e n - T K A M iique apud A n g lo s, non contem nenda certe conam ina, nec n o s fugjt» quid pro emendanda apud vicinos Danos jurisprudentia criminali effecerint, K o f o d i u s A n c h e r u s, C o l b j ô r r s e n i u s, S c h l e - tielius, et qui nuperrime, merito popularium cum adphmfu, g u r is

8 fixum jam habemus et indubiis fundamentis fuperflructum illicitarum actionum, quas crimina vel delicta vocant, et poenarum cum illis ex legibus conflitutis conjunctarum, fyflema. Convenit quidem inter omnes, unoquoque delicto, quatenus delictum fit, ju r is cujusdam, eandemque civilis quoque Societatis vel directam vel indirectamlaejionemcontinevi. d ) Pofito autem He delictorum objecto, pro varia tamen ipfius Indole et natui a, in ordine dis: ponendo, er certis quibusdam criminum clasfibus diflribuendis, mirum in modum vacillant jurisperiti, e ). Nullum vero delictorum omnium, quorum, mifcendo ju r a quae homini ut homini tt homini ut civi competant, dubius factus fuerit locus, majoreni Criminalis Svftema condidit, j'u riu m ad Hafnienfem Academiam hoc tempore Profesfor celeberrimus B o rn e m a n n u s ; quae vero omnia, Ja ude fu a licet et rmgna illa non fint defraudanda, haud tamen, fdtinv fi ab ultimo iilo difcesferis, fupra recer.firis jaequiparanda. Noftratium, ut diitufam illam mittam F l in t b k r g ii ad Titu*um de criminibus commentationem, nemo praeter Virum Incomparabilem M atth ia m C alonium ad Aurai cam Academiam <îjurisprudentiae Pro* fesforem illuftretn (t celeberrimum, jurisprudentiae Criminali Patriae operam dedit, qui vero pro ea qua pollet ingenti eruditionis et ingenii fupellectile, quaedam illius momenta disfertationibus academicis tractavit, ita autem tractavit, ut repetita earum multoties lectio novum fempir moveat, non facile exftingvendum, ab ore Auctoris perdendi defiderium. d ) M e is te rt Princip, j u r i s Criminalis German Communis. Gottingae e) Exempla invenies apud M p.istf.rum Libr. C t in ipfo operis eonfpectu p. xiv, x v. xvi. T i t t m a n n u m in Libro: Ferfuch über die lpi sfe nfcha ft liehe Behandlung des Peinl. Recht. L ejpf 1798, p F k u e k b a c h iu m in Revißon der Grund/atze und Grundbegriffe des poßtiv. Peinlich. Rechts; E rfu rt und Chenmifs i8 o. ate The.it. pag. 219 u. folg. G r o l m a n n u m in Grund- /a tz t der Criminal Rechts IPisfenfchaft, Giesfen 1798 mox ab initio p. x v i. et fqq. G a e t a n o F i l a N g i e r u m in opere eit. Lib. 4. C. 19. nec. non B e n t h a m iu m Traites de Legislation Civ, et Pen. T. 1 3> Paris j8o2. T, I. p, 172 cet.

9 rem criminalis jurisprudentiae icrutatoribus laborem facesfivit,. quam quod Injuriae nomine antiqui infigniverunt Legumlatores, cujusque pleniorem apud animum conflituimus dare pertractationem. In hoc autem negotio ita verfabimur, ut primum quid Iit injuria et quotuplex, dein' quem in delictorum Syfiemate jure meritoque teneat locum, et ultimo denique quid de hoc crimine leges praecipiant Patriae aliarumque gentium antiquae, et hodiernae, quidque rite fentiendum fit, breviter doceamus. I. l l tam fuit et multiplex In ju ria e vocabuli apud Romanos ex communi loquentium ufu fignificatio, ut nomine illius omne fete factum infigniverint, legibus confiitutis aut aequitati non confentaneum. f). Quod vero deinceps e quotidiano feriiione in leges transmigravit vitium. Duodecim quae adhuc fupetfunt1 Tabularum F ra g m en ta, vim quamcunque externam in corpus aut honorem alterius, vel osja fra n g endo, vel membra rum pendo, vel carmina ignontiniofa condendo, vel occentando, / ) Cf G e s n e r u m in Thefauro Lingv. Lai. et S c h e l l e r u m in Latein. Deutfch. Wörterbuch ad h. vocab. Neque arctiorem multo S e n e c a in egregio Libro, live fententiarurn gravitatem, five imaginum veritatem et ilili elegantiam- cogites, lectu dignisfimo, de conflantia Japientis, five quod in fipientem non cadit injuria, hujus vocabuli et eriu iuis pofuit notionem. Dividamus inquit injuriam a contumelia : \Prior iila natura gravior e ft : haec levior, et tantum delicatis gravis: qua non laeduntur fed offenduntur. Eli minor injuria, quam queri magis quam exfequi posfumus, quam leges quoque nulla di- gnam vindicta putaverunt. Cap. 4. to. Et Cap, 5. " Injuria propofitum boc habet, aliquem malo allicere. Omnis injuria de- minutio ejus eft, in quem incurrit; nec poteft quisquam injuriam ac- cipere fine aliqi/o detrimento vel dignitatis, vel corporis, vel re» **turn extra nos pofltarr.m.

10 tando, i. e. infamiam alteri faciendo commisfam, communi nomine injuriam appellant, g) In Co dice d e m ie, r e p c t i t a e feilicet Lectionis J u ftin ia n i, nam trium antiquorum hj nulla alibi jam fuperfunt vefiigia, non nifi violati, ut nobis faltem videtur, honoris er pudicitiae fignificatum injuriae vocabulum-induit, crim ine, quod m irum, fam ofi libelli tituli fingularis participe facto i ) D ig e fta porro «no eodemque fub titulo de injuriis et fam ofis Libellis agunt, et In ju ria e fic exponunt etymologiam: " In ju ri a ex eo dicta eft quod non jure fiat; omne enim quod non jure fit injuria fieri dicitur, hoc generaliter. Specialiter autem injuria dicitur conrumelia. interdum injuriae appellatione damnum culpa datum fignificatur. ut in Lege A quilia dicere folemus. '-Interdum iniquitatem in- ju ria m dicemus, nam cum quis inique vel injufte fententiam di- xit, injuriam ex eo dictam, quod ju r e et jufiitia caret, quafi non ju r iu m : contumeliam autem a contemnendo/ ' k ) Eandem quoque in In ft i tut io ni bus jfuftinia ni 1er va tam videmus Injuriae ideam. Generaliter, ' (verba fonant,) injuria di- citur onme quod non jure fitt fpecialiter alias contumelia quae a contemnendo dicta efi, quam Graeci vßgiv appellant: alias culpa quam Graeci fyxåvj/xce dicunt, ficut in Lege A quilia da- mnum injuria datum.accipitur, alias iniquitas et injufiitia, quam * Graeg ) X u T abb. Fragmenta T it. x x v. de Injuriis a D io n y s i o G o t h o f r b d o ed. in Corp. jjfur. Civil, cum notis S im o n is v a n L e e u w e n et Varior. Lipf. 1730, Vid. P art. A lter. pag. 7*3 - b) G r e g o r i a n u s feilicet H e r m o g e n i a n u s et T h e o d o s i a n u s. JHTn i) Cod. rep. praelectionis. Lib, ix. Tit. x x x v. dein- 5 «. «J i i i c t 47- * * ln ia r ' fm u f ' L a,u - L -

11 "Graeci civcpluv rctf cchxlccv vocant: /) cum enim Praetor vel Ju- dex non jure contra quem pronunciat, injuriam accepisfe dicim ur: In ju ria autem committitur non foium cum quis pugno pulfitus* aut fuftibus caefus vel etiam verberatus erit; fed et fi * cni convicium factum fuertt, five cujus bona quafi debitoris qui nihil deberet posfesfa fuerint ab eo qui intelligebat eum nihil fibi dehere: vel fi quis ad infamiam alicujus libellum aut carmen aut hifioriam fcripferit, compofuerit, ediderit, dolove malo fecerit, quo quid eorum fieret: five quis matremfami- lins aut praetextatum praetextatamve adfectatus fuerit, five cujus pudicitia adtcntata esfe dicetur; et denique aliis plurimis modis admitti injuriam manifefium efi. tn) Laxis his finibus circumfcripta, e jttre Romana, in Leges Italorum, Gallorum, H ispanorum, Germanorum r aliarmnque gentium antiquisfiinas, injuriat t ) Criminis quoque hujus m entionem facit P l a t o, in decim o d«legibus et Legum Mflitutione dialogo» Poftquam fcilicet docuisfet, multa mala inde oriri, fi quis contra voluntatem posfidentis rem»lieram afportet, aut utatur, pergit: /xfytsrx ii iy ruv Xotiruv xi Twv viuiv xxoxxtrixt rt axi vßgtif iis fxiyirx ii, orxv iis ttgx yiyvuvrxi xxt iix(ptic çovtids XV fjuyx\x, orxv iis iy/xôaix xxt ayix y xxrx /xi gy xotvx (ßvXtriuV ** y Tivut X Wuiv Toiovrooy xexotvuivyxotuiv tt(t îtgx ii liix xxt rx<f>ovs itvrtçx xxt itvrtgvis iis it yovtxs, rgirx xuigis ruiv i /xn goastv itgy/usxtory- orxv vßgt y ns TtrXifTOv ii ytvos vßgtust orxv xcpgovrtrzv ns rüv xgxovruv uyy y Ç)tgy y Xgyrxt rai ruiv txtivuv, /uy ittiaxs xvrovs nly.itrov Hr rô sroxirtxàv xv tiy xxsov Tuv itoxtruv vßgurtv r iixyv titixx'kov/xtvov otff iy iortov iis xoivov voy.ov ix x s o is. P l a t. Optra ed. Bip. Vol. ix. p. 65. ünde autem ritç eoncludi posfit, aeque latam fere fuisfe Z ß g tu is apud Graecos ac Injuriae apud Romanos lignificationem, id quod melius adhuc elucet, ex illa, quam verfibus jambis et politicis graecis, Imperatori M i c h a e l i P r c A E, compofuit M i c h a e l. P s e l l u s breviori Legum Romanarum fyro p fi; ed. cum. not» B o s q u k t i et S i e b e h h a Luo. H e n r. T e u - CHERO, Lipf: Cf. Fag m ) Tnft, Lib. 4 Tit. 4. Cf. Ju l i i Pa u l i Receptarum Sen' tfntiar. Lib. 5. t. 4. De Jnjur. et E. F.K l k in ii atque G. A. K leiw - s c h r o d i i Archiv, des Criminal. Rechts» Halae B. r St, n. 4.

12 rïae notio deventa, ii) d on ec Jurisconfultorum tandem meditationibus intra an guftiores et juflos revocata fuerit limites, quorum perfpicuam jam proponere conabimur adumbrationem, o) I. 2, m) De magno Legum Romanarum fub medio aevo in Leges gentium reliquarum, aut formandas, aut permutandas influxu, dignus eft qui legatur M e i n e r s, Hijlorifche Vergleichung der Sitten und V erfasfungen, der Gefetze und Gewerbe, der Handels und der Religion. der IVisfenfchaften und Lehr an fl alten der Mittelalters mit denen unfers ffahrhunderts. i Th. Hann Pag. 550 et feqq. De prolixiori Vocabuli Injuriae in Anglorum Legibus fignificatu, cfr. G il- LEsri J a c o b i New Law Dictionary. Savoy ad Vocab. Injury, quod explicat per "a W rong to a Man's Per/on or Goods;*' cum quo concordat B l a c ic s t o n e, in Opere fuo, Commentaries, on the Laws o f England. London Libr. 4to. multis in locis. 0) Mirari non uno nomine convenit, Ebraeos nullam fere injuriae, ne fpecialioris quidem, ad inftar delicti habuisfe ideam, de quo cf. M i c h a e l i s Mofaifchts Recht 5:ter Theil p :ter Th. p. 96. Eadem vero Arabum Indorum Sinenjiwnque ett ratio, quorum Legumlatores, M u k a m e d, Z o r o a s t e r et C o n f u c iu s, non nifi moralibus praeceptis injuriae minori remoram facere annifi funt. Vid. Z oroafler, Confucius et Maliomet, comparis comme Sectaires, Législateurs et M oralijles, avec le Tableau de leurs Dogmes, de leurs Lois y et de leur M orale, par P a s t o r e t. Paris 1788* Pogg et 327. Unicam tantummodo atrocioris injuriae fpecicm admifisfe videntur M o ses et M u h a m e d. Alter nempe Sura Corani x x iv 4. praecipit, illum, qui concubitus vetiti puellam argusfet, oec probare criminationem potuisfet, vicibus octoginta fuftibus caedendum esfe; alter vero triplicem illius fponfi conftituit poenam, qui falfo pronuntiasfet, nocte fe nuptiali fignum defiderasfe illibatae apud Sponiam virginitatis. Cfr. M i c h a e l i s I. c. et D e u t e r o n o iv t. Cap. x x ii. v Leg. quoque F euep.ba c h i i, Verfuch ein. Criminal. gfurispr. d. Coran in Biblioth. fu r die Peint. Rechtswisfcnjchaft und Gefetzkunde.G ott B. 1 St. p Jqq.

13 Injuria actis illicita nobis audit, qua quis jus alterius oirca honorem et ex i/limationem laedi', p) Ut vero ad unum* B quid p) Injuria* quam dedimus definitionem, cfr. fi placet cum aliorum- a nobis magis minusve discrepantium, K l e i n i i Grundfåtze der Deutfch. Feint. Rechts in Cap. 3. Part. Special. Halae * Ejusd. Critik des Preusfifchen Peint. Rechts, ib a. b. t. A o o l f. D i e t. W e b e r i in tractatu ueber Injurien u. Schtnàhfchrifcen, Schwerin und IVifm Part. Prim. Pag. 16. G r o l m a n k i in Libr. Cit. $ G r u n d l e r 1 Grund/atze des Deutfch. Peint. Rechts. Halae 1799* $ 285. M e i s t e r i in Libr. cit. p Videant, quoque G m e l t n i u s in Libro: Grund/ätze der Grjetzge. bung über Verbrechen u. Strafen. Tubing pag S o d e- n i u s in Geiß, der Deutfchen Criminal Gefetze. Frankf B F i l a n g i e r i u s in Libr. cit. P. 3. Cap. 2g. 29. B e n t h a - m iu s l. c. T. 2 pag W e r dem a n n u s in Princip, ffurisprudent. N atur, fee. ord. corporis juris Borusfici L ip f K r a m e r i u s Verfuch einer Syßem atifchen Darßellung des Peint. Rechts. S chief iff K l e i n s c h r o d i u s Grundzüge der Lehre von Injurien,in K l e i n s u. K l e t n s c h r o d s Archiv, des Criminal-Rechts i B. 4 St. Tdem quoque in E n tw u rf zu einem Peint.Gefetzbuche fü r die Chur-Pfaltz Bayrijchen Staaten, hujusque codicis a F e u e r- b a c h i» inft. Crifts Giefen :ler Th. p. 100 et fqq. H üoner u s ueber Ehre und Injurien. Leipf. igoo. G r o l m a n n u s ti. ehre und Guten Namen in M agazin fü r die Philofophie des Rechts I. r. A l m e n D in d tu s Grund/ätze zu einer neuen Theorie ueber Verletzungen des guten Namens und der Ehre in G r o l m a n n i M agaz, fü r die Philofophie und Gefchichte des Rechts. I et D a r e a u j u s Traité des injures dans l'ordre judiciaire ed. par M. Fournrl Paris Adtentione digna quoque funt, quae de Injuria fcripfit K l e i - n i u s in Annalen der Geßizgebung und Rechtsgelehrfamkeit in den Preußfchen Staaten, 2:ter B; Berlin p. 36 et fqq. quaruraqù confutationem in peculiari feripto : Prüfung der Theorie von Injurien Procesfen, operi H u g o x is Civilißifch. M agaz. I Th. p. 129 inferto, tentavit S ch l o s s ehtjs, cujus vero nulla nobis adhuc copia, ideo fcilicet quod non nifi mancum adepti fimus H u g o n is exemplar.

14 quidque delictum, i. e. actionem illicitam poenali legi repugnantem, tria cumprimis requirantur momenta nempe i:m o L e x Poenalis quae poenam transgresforibus minitatur 2:do Factum quoddam quo Legis hujus violentur praecepta; 3:00 deniquè quod Factum illud aut actio illa imputabilis J it, i. e. libere commisfa, ita hoc etiam de Injuria praecipue valet, in conßituendot ut loqui amant harum rerum feriptires, delicti corpore. I. 3- Primam diximus injuriae conditionem Legem esfe Poena, lem, q) i. e. necesfitatis, jurium indoli convenientis, malum q) Quaeritur jam de demonftranda ex jure naturae necesfitate Leg is Poenalis, circa de'iïïa in civium honorem et exißimationem et cujus vis generis calumnias atque fingulorum vel piurium, quibus laefio quaedam famae et digrutatis continetur, obvenientia indies jurgia. An vero in focietate qua nos vivim us, certa quoque adfant Legibus poenalibus definita deli&orum ejusmodi fupplicia fcire ii cupias, vid. ipf. Codicem Legg. Svec. in qua fi a Blasphemia et probroßs de Rege ju d ic iis, quae a quibusdam injuriae numerantur g e n er a, difcedas, praecipua funt quae materiam hanc fpectant feqq. lo ca, videl. Gift. B. 14. Cap. 1. f. Ä. B. 23. C. 6. f. gf. B. 8 Cap. 2 f. 13 Cap. 4 f. - B. B. 22 Cap. 5 jf. 28 Cap. 10 /. H. B. 1. Cap. 11 f.? Cap. 6 f. 14 Cap. 5 /. M. B. 4 Cap. 4 f. 5 Cap. 2 f. 8 Cap. 4. jf. 14. Cap Cap f f. ig Cap f f. 20. Cap. 7 f l 21 Cap. g f 2 2 Cap. 1. f. 52 Cap. 3 f 53 Cap. 2 f 55 Cap. r f 60 Cap / /. S t. B. i Cap. i f 4. Cap. 1 f. U. B. /. Cap f f. 8 Cap. 9 f. 9 Cap. 4 f. R. B. 3 Cap. 4 f 8 Cap. 2 f, 10 Cap f f. 13. Cap. 2 f 14 Cap. 7'. 8 f f * /5 Cap. i. f. 17. Cap. 10 f. /5. 18 f f 24 Cap. 13. f. 25 Cap. 5. /. Specialia quoque non pauca habemus ftatuta, huc pertjnentia, quorum in titulis indicandis, perfpicuitatis causfa, patria forfan uti nobis liceat idioroate. Eorum vero haec potisfima funt, quae diverfa fpectant, famolbrum libellorum, contumeliarum, obtrectationum criminationum probroformn, judiciorum malevolorum, exprobationiro,

15 quocljam fenfibile, cum jurîum circa honorem et exlfîimationem B 2 om- Conviciorum, et talium reliquorum omnium genera, nempe: emot Rikets Stånder K. F. d. 26. A pr / emot- Kongl. Majeftåts Författningar K. F. d. 7. Dec. 1787* emot de Kongl. Orden K. F. d. 26 Nov i. Cap. 16 p. K. F. d. 23 Febr emot något vifst Politifkt Partie K. B r. d. 24. Aug. 17?2 emot Främmande Regenter och deras Stater K. Fl. d. 21 A pr K. F. d. 22 M ars K. F.d 20 Oft emot Fråmmande Miniftrar K. B. d. 10 Jan emot andre Utlandningar K. F. d. 18 A ug. I?35 emot Riksdagsmän Reg. Form. d. 21. A ug p. K. F. d. 1. Sept emot Kgl. Öfre eller Nedre Borgrättens Ledam. K gl. H of-a rt. d. 16 Dec Cap p p. emot Smådelkrifter i allmånhet K. F. d. 26 A pr p. emot dem fom i ungdomen begått fei K. B. d. 2g. A p r af Hoffolket mot hvarannan K. H. A. 5 Cap p. af Hoffolket emot Förmån l. c. 3 Cap p p. emot dem fom båra Kon«ngens Livrée, /. c. 5 Cap. 62 p. K. F.d. i Febr. 1782, emot Vakter innom Kon. Borg. K. H. A. 2 Cap. 19 p. emot Hof- Fruntimret l. c. 3. Cap. 35 p. Duels Plac d. 22 Aug. 11. p. emot Ridd. och Ad, Ad. Friv. d. 16 Oft p. emot dem, Krigsbefälet och deras Vederlikar af hvarannan Duels Placat d. 22 Aug. 4. p. K. B. d. 29 Nov K. B. d. 8 çfanii K. B. d. 19 Nov K. B. d. 25 M ars emot Präfterlkapet P r. P riv. d. 16 Oft p af Pråft emot Bifkop Kyrk. Lag. d. 3. Sept Cap. 32 p. 24 Cap. 16 p. P r. P r. 19 p. emot dem fom underg. Kyrkplikt. Kyrk- L. 9 Cap. 5 p. K. B. d. 7. Dec emot Qvinnors kylkhet K. B. d. 9. (tfan emot Lågrad q vinna K. B. d. 17 Oft emot Quinna fom förrättat Wallgång K. F. d. 21 Aug A rt. 13 p. emot någon vid C^ftabud Kyrk. Lag. 19 Cap. 29 p. imellan Winlkånk och hans Gåfter K. F. d. 27 Nov af Civile Tjenftem. emot Förmån K. F. d. 20 Sept / emot Domare och Executorer för att håmnas Reg. F d. 21 A ug. 15 p. emot Bancobetjeningen <3/. Stâth. Emb:s Publ d. 7. gfulii emot Banquens Ombudsman och Fifcal K. F. d. 10. Dec e- mot Nummer Lott. Betj. K. F. d. 16 A p r, p. emot Poftbetjente Kgl. Protect, d. 23 ffu n Kgl. Confirm ations d. 13 Febr K. F. d. 27 Apr, 1756 emot åkande af Hyrkufkar, Stock!). Mag. Taxa emot Stockh. Stads Fin. och Police Bet, Prot, Plac.

16 d. 21 A ug K. F. d. 13 Febr ff, emot Upbürds Comm. i Stockholm. 0/v. St. Kegl. d. 07 Oft A rt. 6 ff. K. B. d. 2 r. M art emot Stockholms Stads Quartersmän K. & tili à fv. S t. d-.25 A pril 1722 emot ßrädvräkare derftädes K. Fôrord. d. 23 A u g ff emot Br*nd och Stadsvakten derftädes K. B. tili 0 /v. S t. d. 26 ÿfun. i6g2. àfv. St. Emb. Kungörelfe d. 2 Off K. F. d. 9. M ars Kgl. Reel. d. 2 A pr ff ff. emot Skepps afmätare derftsdes àfv. S t. Etnb:s Infir. d. ia M ay 1738t 5 / emot Casfeurcrne vid Clarae St. Olai och Sabbatsbergs Fattighus derftädes Kgl. Ref. d. 75 f f an och Ö fter St. Emb. Kung«d /5 Off emot Mantals Commisfarien derftädes, M ag. K ung. d. i. Off emot Wakten vid Smedjegärdshäktet ; In ftr. få r Smedjeg. IVakt^ d. 11. Oft /. emot Perfon. utfedde tili Hundars dôd. à fv. S t Emb:s Kungörelfe d. /5 M ars 1771 emot Mätare ibid. àfv. St. Emb. Kung. d. 27. ffunii emot Slufsfikrifvaren vid Soderflufs Ordn. fö r Stockholms Slufs d. 2 A ug ff. emot Waterfchouten och Contoirs Skrifv. vid Copward. Sjömanshufet Kgl. Regl. d. 30 M ars A rt. 9 /. emot Hamn- Rätten och Hamnfogden Kongl. Han.n Ordn. d. 21. f f an Cap. 13 ff. emot Hamnmäftaren i Götheborg Kgl. Reglern. ]d. io ffu n ff. emot Lotfar och Lotsbetjente K. F. d. 29. Off. 1798* 82 ff. Lotfars mot fine Förmän Kgl. Regl. fö r Lots och Fyrbäks Inrattn. d.$ A pril f. 20. emot dem fom upb. Färje och Bro- Penningar Kgl. Plac. d. 8 Dec 'emot Trollhätte Slufsverks Betjente K. F. d. 2 t Aug oc^ Kgl. Regl. fö r Trollhätte S lu fsverk d. 13. Dec /. emot Hjeimare Slufsverks Betjente K. B. d. /5 Dec Kgl. Kammar Collegii Upl. B r. d. 16 Jan emot Perlefifkeri Entrepreneurernes Betjente Kgl. F. d. 28 Junii f. emot delägare i Dykeri Comp, och deras Betjente K gl. Dy~ keri Regl. d. 22 Dec /5 ff. imellan Skeppsfolk och Skeppare SjöLag. d. 12 ffttn. 1667, 21 Cap. 1 ff. Skipmanna Balk ifr. 3 A rt. 5 jf. i Kgl. Coopv. Regl. d. 30 M ars 1748 emot Fifcaler och Upfyningsmän Kgl. Plac. d. 21 Aug K gl F. d. 12 Nov emot Fabriques Fifcaler K. F. d. 6. A pr A rt ff ff. Fabriques Arbetares emot fine Husbönder Kgl. Hall-Ordning. d. 2 A - p ril A rt. 12 ff. Mäfter Smältares eller Drängs vid Kopparbruken emot Husbonde K. F. d. 16 Nov. 1692, 18 / Hammarfmeds och Brukskarls emot Husbonde Hammarfm. Ordningen d. 26 Junii 1766, 27 ff. Smeds eller Dräng, i Jernbergslagen emot Ålderman Kgl. Ordn. fö r ffe rn Bergslag d. 6 ffu lü 1649 ff. 48. Hospital Hjons emot Präfit eller Foreftändare K. Kyrk. L d. 3 Sept. 28

17 Cap. t i f. emot dem fom taga Huden af Hundar, Kattor och Häftar K. F. d. i Febr emot dem fom förrätta Bränvins beflag- K. F. d. 24 Nov. 1801, 31 jf. K. F. d. 9 M ars off. och K. F. d. 23 M aji 1793, n / emot Lappe Länsmännen Grân/e Tract, d. ar» Sept Cod. /p /. emot Jågeri Betjente Kgl. Skogs Ordn, d. 10 Dec och 1 A ug jf. 67. emot Exfecutions Betjente Kgl» F. 16^4 d. 24 A ug. K. Siv. H. R. Crim. Refol. d. 10 Febr emot dem fom vifitera Monderingsperfedlar K. F. d. /5 OB!. J723, f jf. K- Res. pä K rigs Bef. Bejv. d. 26 ffu l. 1762, 13 f. emot Vårfvare Kongl. Vårfn. Stadg. d. 7 Apr Värfvares och faifk angifv. emot rägon fom ej âr Lösdrifvare Kgl. Ref. pä Allmog. Befv. d. 16 M ars emot Krono Betjente vid Marcher Kgl. Tåg Ordn. d. 15. Sept f. och K. K rigs A rt. d. 31- M ars 1798* ra Cap. 3 jf. emot Trumflagare Kgl. Refol. d. 27 Febr emot Pofter Wakter och Patrouller K r. A rt. 6 Cap / / emot Soldater fom undergått beftraffning af Håradsprofofs Kgl. Ref. d. 6 Nov emot Officerare af Officerare i förmåns närvaro, framfor Fronten, eller 3 tjenftgöringsftålle K. A rt. 6 Cap. 10 ff. emot Förman l. c. 2 Cap. 7. S 9- u» jfjf- civil Betjente emot Förman, l. c. 2 Cap. is f. Förmans emot Under* betjente l. c. 2 Cdp. 32 jf. Arreftanters emot andra /. c. 6 Cap. 14 ff. Jrquartersd Krigsmans emot Husvärd l. c. 6 Cap. 4 jf. Gratialifternes vid Wadfiena Krigsmar.shus eroot Ir.fpectoren Kgl. Regi. d. 20 M ars jf. Skrå - Äldernunnen emot någon medbror K. Skrå- Ordning, d. 27. gfun A rt. 6 jf. Skråets medlemmars emot Ungbror /. c 2 A rt. 8 jf. emot den närvar. Magiftrats Perf. Älderm. och Bifittare 2 A rt. 6 jf. emot Brandfynsmäu Kgl. B rand Ordn. få r Gotheborgs Stad d. 22 Sept Cap. 3 A r t. emot Landt Tulls och Accis betjeningen K. P l. d. 26 Nov K. Plac. d. 26 A p r. j6sr. K. Landt Tulls och Accis Ordn. d. 19. Sept Cap. 20: jf. i. Cap. 22 ff. 6. emot Tullbetjente och andre fom efterfpana o- lofligt Skogshygge K. F. d. 10. fan jf. emot Sjötulls Betjente K. Pl. d. 13 A p r. 168t. Kgl. Seglations Ordn. d. /5 ffu n ii 1774 jf. 29. emot Siådernas Befökare K. B. till Ô fv.st. d, 19. fjful Kgl. R ig l' d. 5 Dec. 1724, 7 jf. emot Stådernes Brandvakter K. F. d. p. M art K. F. d. 5 A pr. 177,7. jf 6 K. F. d. 13 M aji Kgl. Ref. på St åd. Befv. d. 16 Off. 1723, 8 jf- emot Byrätts Bifittare Kgl. BergOrdn. d. 20 Febr jf. 36. K. B. d. 12 ffa n. J?^3 emot Sexmån och SrSdernes Rotemåftare Kgl. Ref. pâ Prâflerfk. Befv. d. /0 M ars 1719 jf. 35. emot Saltbetterfjuderi betjente B 3 K.

18 omni laefione conjungendi categoricani declarationem r) Quae vero lit locum habeat, necesfario ponir, esfe homini circa honorem et exißimationem ju ris quid quam ita com paratum, ut in eo adlît, vel ratione definita quaedam cogendi posfibiiiras, vel fi mavis, ratione et morali lege confiituta permisfio s). Quod an ita fit nec ne magna eft et facile non dijudicanda inter ju ritim Doctores controverfia. Horum etenim non pauci Injuriam qua talem, ni fi cum vi externa et bonorum Iaefione misceatur, extra civilem focietatem nihil aliud quam petulantis animi ftolidum judicant litigium, in doctrina ju riu tn, quae natura pofuit perfectorum, nullius aut momenti aut loci, t ) Alii magno ingenii acumine fic ratiocinantur. Naturalem fclicet iilum dicunt hominis fia- K. Br. d. 5. tjjulii ipjo. desfe Betjenter emot fine FôrmSn. K. Förorda. d. 10 Febr. i?q-6, ip. Husbönder emot Tjenftehjon. K. F. d. 2 t Aug. JZ.39- q A rt. 6 %. K. Legohjotis Stadg. i. /5 Mai) 1S05. A rt: f Tjenftehjon emôt Husbonde. /. c. A r t. 4. / / Amplum fatis accipe, nec tamen plenum illum fperare audeamus, edictorum catalogum. De injuriis Studioforum in Rectorem Magnificum, Profesfbres et alios, Academiae cujuscumque decernunt Conftîtutiones. Caetera, quae forfan defint, in tractanda fingujari quacunque hujus delicti fpecie fupplere conabimur. r ) Cfr. F e u e r b a c h i i Revißon der Grund/atze und Grundbegr. der Pofit. Peinl. Rechts, iter Th. p s) Vid. F e u e r b a c h iu m in Libro Kritik der natürlichen Rechts als Propâdevtik zu einer IPisfenfchaft des Natürlichen Rechts. A l tona p cum quo conf. F i c h t iu s in Grundlage des N a turrechts nach Principien der Wisfenfchafts Lehre, jjena P t ) Hane fovit opinionem A lm e n d in g ic j b, quam quibus rationibus tueatur olim videbimus, examinata antea illorum fententia, qui pro contraria pugnant opinione. Vid. interd. non modo cit. fupra auctoris hujus de Injuriis Tractatum, fed ejus quoque, K l e i n s c h r o d t t in eandem materiam commentationis cenfuram Bibliothek fü r die peinliche Rechtswisfenfchaft und Gefetzhunde herausgegeben v L. H. v o s A l m e n d i n g e n, C a r l G r o l m a n und P a u l Joh. Ans, F e u e r b a c h. Göttingen igoo. 2 B. p. 483.

19 fiatum, in quo jurium particeps, fecundum regulam, nog nifl confcientia ipfius definitam, cogendi potefiatem habet, quemque jufiitia fle vacuum autumant. Obviorum vero in co ju r iu m r quaedam ab ipfa et nuda illa hum auitatir idea profififci, et hom in i, quatenus homo fit, tribuenda esfe, quaedam contra aliam quoque requirere, ut exfifiant, conditionem, ilia connatorum mhaec adquifitorum nomine infignientes. Connatorum porrö illorum tria confiituunt genera, quorum primum v ita m, membra, valetudinem et jucundam vitae Jenfaticnem,* hominis nempe exifientiam, ut loquuntur, pasfivam refpcxitj fecundum circa vires humanas earu tn q m u fim, hoc efi circa activam hominis exfifientiam verlatur; tertium adprobationis aliorum fpontaneae /p e et fid u cia, ex virium ufu, confcientiae praeceptis determinato, oriunda, continetur. Quod vero ad ultimi hujus generis /peratam adtinet aliorum adprobationem, illa adquifita vel propriis viribus augmentum putant, vel ex aliorum illis exfpectandum gigni adminiculum. Spei autem illius objectum effectui datum cogitari posfe, externae libertatis conditionum unam esfe, eandemque cum hominis natura arctisfime conjunctam. Quod in hoc genere juris efi, id jfu s circa honorem et exißimationem adpellant. Neque vero illud fic dictum credas, quafi ju s quoddam illis inde proveniret, alios cogendi, ad honorem nobis praefiandum aut bene de nobis fentiendum, cum illud fibi repugnaret, fpontaneam illam fi cogi<* tes aliorum a nobis quaefitam adprobationem. Intellectam eotantum volunt abfolutam pofiulandi facultatem, ne quis abjecte de nobis judicando, aliorum nos privet, animis eorum fundata, actionum nofirarum adprobatione. Suum quidem, illudque liberu m, fed pectore tamen judicantis conditum,. quemcumque interponere rerum nofirarum judicium, prohiberi omnino nequit; illa autem publicando, cumprimis fi nofiris non refpondeat votis, et debitam infonti cuicunque, diminuat obfervantiam, aliorum, ia quocunque cafu, ubi tamen ipfi nullam conatus ejusmodi dederint anfam, ju s quoddam minime hypotheticum violari arbitrantur y ct legibus fic contra impetum obtrectantium defendenda, hominis,

20 IÖ iiis rirrd honorem et exißimationem jura, demon Arant u). AÜi contra esfe abfolutam quandam docent a natura homini concesfam dignitatem, in eo fl tam, ut perfecto jure hominem fe agnofcendum a quocunque poscat; quo autem, praejudiciale cc originarium vocant, hominum ju re ^ reliqua omnia, illo fublato cogitari nefeia, contineri Aatuant, fpatii juribus exercendis cuicunque mortalium conftituti veftibulum illud venditantes pulcherrimum. Quod vero inviolabile infimul affirmant, quatenus nempe hominis quaecunque jura violari nequeant, iliudque ratione reliquorum habita ejusdem qualitatis certum concipere vadimonium. Ab hac autem hominis dignitate humana aliam quoque volunt derivatam ^ quam civilem adpcllanr. Ipfa vero in eo ponitur, ut hominem flatus cujusdam in focietate humana membrum quilibet agnolcat. Status in civili focietate omnium communis, efl Status civilis. Peculiaris itaque civis dignitas quatenus Civis haec efl, ut jure civem fe i. e. focietatis civilis membrum refpiciendum, ncc in numerum peregrinorum advenarmnque referendum poscat. Civilis porro hujus d ig n ita tis, ex variorum in flatu civili ordinum inflltufione, ipeciem quandam oriri docent, cujus haec efl vis ut ju r e perfecto horum cujusdam confors rite putetur, quatenus nempe fponte lua illius te cogites ipfum participem. Quae vero circa dignitatem ifiam civilem verfantur ju r a ifla fuo ambitu reliqua complecti omnia perhibent, ex civili quocuuque flatu, communi vel fpeciali, derivanda. Recedit autem ab hac ajunt magno diferiminis intervallo disjuncta, civis cujuscunque bona E xi/lim a tio, non nifi ex civium treliquorum, habito rationum diverfarum in civili ftatu obvenientium refpectu, de ipfo jp ronutit ia t is judiciis liaurienda. Quoad ipfam enim nulla homini funt poßtivajuray nec ad illum quisquam cogi posfit. Mero cujusdam de alio quodam aut factis ab eo patratis judicio, nulla omnino nafeitur jurium lacfio, nifi civilis infimul agentis dignitas quo* damu) Vid. Cclc-berr. BoSthium Fârfôk till en Lirobok uti Natur- Rätten. Upfala '/rpp.

21 fedfrrjfc. T»7 ^ 1 7 ' «Emmcdo coilcm impugnetur. Concesfa nihilo f: men mintis cot» cunque libertas cfl, quo unquam po^fit m odo, fine yttrium ct>* jusdam laefione, judicii pravi vei h.lii noxios a le amovendi cf* feclus, meiioremque fui apud alios vindicandi opinionem. Ne* que vero his foiuin infirmis fat munimentis, circumfaeptnm vo- Junt bonam cujuscunque exißimcitionem. Ejus enim jura civibus adfunt, negativa, i. e. unicuique j u s, cogendi pottfiate'conjunctum, competit, exigendi, ne quis fadfa ei imputet aliena aut judicii de eo inde Jumat fundamenta. ßftiris itaque clfohiti a- perta dicunt efficitur laefio, fi quis malam, ex fadis ct qualitatibus aliorum oriundam necesfario famam et ignominiam, infou* ti cuidam inurit, cujus nec fada ifla funt neque qualitates. Spoire fic fluit, ju s homini esfe ccvtrn calumniatores. Triplicem ulterius ratiocinantur esle Exi/lim ationis illius rationem, prout fpcdletur quisque, vel quatenus C iv is, vel quatenus O rdinis cuju sd a m peculiarir M em brum, vel denique quatenus E ir P rivatu s. E xißim aiionem C ivis, quatenus C iv is, in eo ponunt, ut nemo f. cti cujusdam arguere ipfum posfit, quo violatum fuerit jurium illud, a fuprema omnium voluntate definitum fpa/ium. Pofcere autem fic quisque abfvlnto ju r e porefl, ne quis fiefia ti tribuat, quae exiffimationem ii i i us qua Civis abfumunf. Exijiim ationcm porro Civis quatenus peculiaris cujusdam O rdinis M em brum fit, ab eo pendere reantur, ut nemo officiorum, ex esfentia ipfa Ordinis cuicunque membro illius incumbentium, illum dicat iiiime* im orem, aut qualitatibus, animique et ingenii dotibus eo ipfo ne- (cesfariis deflirutum. ßfurg itaque abfoluto a quocunque requiritur, ne membro Ordines cujusdam quidqtum affingat, quo qua ttalis gravi contumelia vexetur. E xt/lim atio denique C ivis, quatenus P riva tu s, magnum habet ambitum, et tot laedi pote/1 modis, quot funt hominum in vita communi cum hominibus con- veniendi rationes. Nititur vero ipfa, ea cumprimis, qua in aliterum quoad famam illius reliqui fe cbfiricri fentiunt obfervan* ftia, et quamvis a praeconcepta uqu raro pendeat opinione, haud C ta*

22 tamen immerito illam dixeris vitae tranquillae beataeque fontem, felicitatisque civilis animam. A bfoluto vero fie ju r e a quocunque petitur, ne quis illius, quo demumcunque modo adquilitam, privatam minuat e x tim a tio n e m, et aliorum in eum excitet vel eontemtum vel diffidentiam v). v ) G r o l m a n n u s Grund/atze der Criminat Rechts JVisfenfchaft. / ' et fw / et A l im e n d i n g i u s in rec. huj. Libri in ßibl. fü r dit Peinliche Rechtswisf etc. 2 B. p, ss3> album Theoriae Grolmanni tunc adjiciens calculum.