SVIOGOTHICIS ADAGIIS DOM. Prsefidio. Nobilißimi, Upfaliac/ Apud Johan, Edman, Reg. Acad. Typogr, CONTINUATIO II. Quam Sub.

Transkript

1 0'? **" "' D. D. Diflertationis De ADAGIIS SVIOGOTHICIS CONTINUATIO II. DOM. S.se Quam Sub Prsefidio R:as M:tis Magnae Fidei Viri Nobilißimi, JOHANNIS IHRE, Reg. Canc. Confiliarii, Prof. Eloq. <5c Polit. Skytt. Reg. & Ord. Equit. Aurat. de Stella Polari, Acad. Litt. Hum. Holm. Soc. Reg. Scient. Upf. 6c Norveg. Memb. Societatisque Antiquar. Lond. Socii Honorarii, Exhibet DANIEL BOÉTHIUS, fveftmannus. In Aud. Carol. Maj. Die XVIII. Junii MDCCLXXI. Horis AnU Meridian Solitis. Upfaliac/ Apud Johan, Edman, Reg. Acad. Typogr,

2 mmsmm V i ro, Summe Keverendo atque Ampliflimo, Ecckfia Sa7ic!i Nicolai Holmienfis Antifliti, Confilloriique Urbici Praefidi Gravifllmo, D:NO S. S. Theologiae Dodtori. DAN IE LI Nec no ti Viro, Maxime Reverendo atque Celeberrimo, Ecclefia, qua in luna Dalecarlorum Floret, Paßori & Adjacentis CoritraElus Praepofito.Adcuratiffimo, DNO MAG ERIC SERNANDER, Patronis Summa Veneratione Colendis, SACRUM.

3 MONSIEUR. Sje r? efi pas un grand prefent, qne je pretends de Vorn faire en Voiis prefentant c et ouvrage Ära* åemiquc; t? je Jcai> que Vous»* en attendés pas de moi. je nc eßimerois pourtant ajjés beuveux, Ji j\n troüve Mayen de marquer au public /' cfinne er la reconoisfance, que je rcous dois des bknfaits, dont combié dés ma plus tendre jeunejfe, </<? Foftj' convaincre en menie teins du profond refpeci?> de V aitachement, /? / 4/ /» pj0n* neur d' etre MONSIEUR, Fo?re itrh tumbh fcf trh obeijfant ferviteur. DANIEL BOETHIUS. x Iii] '

4 Mag Viro, Maxime Revercndo atque Qeleherritno, DOMINO JAC. BOETHIO. Ecclefiae Grangerdenfis Paftori & Praepofko longe meritiflimo Parenti Optir/20. O Pater! accipias, hic quas Tibi parva ferutitur Dona, mihi vultu quo dare magna folcs. Non unquam diti potuit dare grandia egenus, Filius aut charo munera digna Patre. Sum Tuus atque Tuus femper quoque dicar oportet, Quod Tuus at dicar, munus idemque Tuum ed. Pareiitis Optimi Filius obcdientiiiimus, DANIEL BOÉTHIUS.

5 * & &. I. inas diflertationes de ADAGIIS svlo- GOTHICIS, antea lud commiffas pu blica?, quum non ingratas fuifle Pa-* triae lingva? ftudiofis animadverterim, & ego mihi nonnulk obfervafle vifus fim, qua? inta&a manferunt; cum a- nimo meo conflitui, fuperioribus bre vem quampiarn mantiflam addere, qua? fi eundem experiatur favorem, in finu mihi gratulabor. Hoc autem dum follicitis precibus expeto, alteram mihi pacifcor veniam, ut, quae dicenda habeo, lance velut fatura mihi proferre liceat, pofthabito ordine, qui in fimilibus a?gre, in auclario vero, quale meum, nullatenus fervari poterit. Hiftoriae Pater, HERODOTUS, Lib,I:ode PhoCceenfibus narrat, illos, a Perfis coaftos patrios relinquere penates, poft aliquod tempus reverfos efle, & praefidia Perfarum, sd eorum cuftodiendam urbem reli&a, trucidaflte, eoque fa&o, ut vindi&am, quam a CYRO raetuebant, effugerent, fua omnia in näves impofuifle, & naox in fugam fe conjccillé, fub hoc confilio fe mutuis adftringentes execrationibus, ne quis eorum ibi remaneret, eove reverteretur. HERODOTUS, qui hoc narrat, addit: ttpes Jg rccvtqvi km uvopcv gioyipsov Kocre7tovrcc(rocv y xeh s/ A \ i t cfy * \ tr \ /j\ ~ oofjioaavy jjly\ trqiv es (pookottyv Y] etv} wgiv q rov /avö^ov rarov c&vcc <p%vät i e. Super ha?c maflam ferream in mare projecerunt, juraruntque, ne prius in Phocasam redirent,quam A 2 con-

6 C* ) i confpiciendam fe pneberet maffa hcec ferrea. LAUR. VALLA, Vir gratce docliffimus, fxvfyov heic loci per grande Jaxum interpretatur, non quod ignorabat, quid vocabulum hocce fonaret, fed utle&orem fuum tacite re» mitteret ad locum HORATH Epod. XVI. v. 25, 26. Sed pirem in bac, fwiulque imis Jaxa renarint Vadis levata, nec redirc fit nefas: quem ad fa lum hoc Phocaeenfium alludere, Concors eft Philologorum opinio. Adducere placuit hane narrationem, ut indicarem, mihi aliquando fufpicari fubiifle,, eandem per manus traditam ad Scandinaviam penetrasfe, occafionemque dedifte adagio illi, quo utimur de illis, qui ad incitas reda&i, quo fe vertant, non habent, & omnem emergendi fpem fibi praeclufam vident. Kafia yxan i [jtny och löpa landvägen i. e. fecurim in roare projicere, & in pedes fe conjicere» Sed cum vereri debeam, ne hoc nimium procul arceflicum videatur, alla conjeåura fuborta eft,. quam breviter Leåoris B: judi> cio fubmittam. Novimus, veteres Sviogothos, ut gen tes plerasque alias, fuperflitionibus plurimis imbutos filifle, & ut fil vas, montes locaque alia fuis geniis oppleta finxifle, ita & flumina mariaque iftiusmodi Najadibus & Neptuni Satellitibus plena credidifle, Sjörå Sc Necken noftri apellabant. Hos navigantrbus natantibusque fuas faepe ponerevinfidias pro fimplicitate fua opinabantur, fed averruncari illas pofle ferro vel chalybe aut veftimentis condito aut in littore pofitor quac fuper» Hitio adeo ex animis homrnum eradicari non potuit, ut plurima ejus vefiigia etjamnum refidua non fint* Securis itaque, qua? aa manus proxima fuifle in adagio cenfetur, & huic fini inferviifle alias credita, heic tanquam non fatis prjefens adverfus imminens periculum remedium defcribitur, fed monetur periclitans, ut etjam

7 ) 3 ( il!a reli^a, pedibus iter perhciat, nec ulteriuf ageniii his mariais le infeiiari patiatur.. II. i U(u pnefert'm in inferioribus Patriae noftpe regioni«bus recept um eile, novimus, ut, quando aliquem victent, qui fupra alios eminece vult, quique veflium elegantia ceteroque apparatu fe confpiciendum praebet, pronun* tient, eum de thefauris ^Elchilli habere; Han bar fatt af Mfkiüs pånningar. Unde id adagium promanaverit, cum nelciam, an cuipiam in mentem venerit indagare, quae mihi conje&ura inciderit, indicare licebit. Ex relatione AXELII LEJONHUFVUD, quam de clvili tumultu, qui Sveciam turbavit fub rcgimine SIGIS- MUNDI Regig, concinnivit, aut illius potius nimium acerba inveéliva in CAROLUM Ducem manulcripta, animadverti, in ve^eri arce Stockholmenli conclava fuifle, quod Herr Mfkiüs gemak vulgo nuncupatum fuerit, quodque, aliis licet ufibus antea deftinatum, in aerarium publicum convcrterlt GUSTAVUS Rex, patriae (alufis multiplici nomine vindex. Haec autem Auctoris verba cum oppido memorabilia lint, atque fimul demonftrenf, exhauftum antea regnum, &quoa, ut modica pecuniae fumma Lubecenfibus debita a ) folvi poflet, aes campanum de tempiis tollere, neceflum habuit, quantis opibus locupletarit nie patriae Pater, quantumque argenti fatt! infettique in Regni ufus coacervaverit. Ita vero modo nominatus auttor. Konung GUSTAF hade famlat en få fior /katt, at man vet, det deß like ej varit i Sverige och näppeligen i något annat Konungarike, der fyra flora bvalf A 2 bvar- <i)peennii Lubecenfibus debita, 6c cujus nomine tam infolenti mo» do fscpius appellabatur, erat fere marcarum Lubecenfium, qua fura* ma multo majores tmico tabellario hodie transmirtunt mercatores varit* rum nationuiu vid, Georg. Tegel H:/?, QUSTAVI Z Pars 1. pag, 320»

8 m ) '4 ( & bvaraf de tu fhmåmfla i Stockholm dro, och heta Herr JEfkils gemak, hvardera mer än åtta eller nie famnar bredt och långt och till tie alnar från golfvet upp til taket, med fålftackor få uppfyite voro, at man näppeligen dåren upldta kunde i. e. Rex GUSTAVUS tantam gazam congeflérat, ut Sveda ejus fimilem nunquam viderk, & vix aliud qaodpiam regnum. Sdlicet quatuor cameras, quarum duze pneci-, puae in arce Stockholmen!!, vocatae conclavia Domini Aischilli in longitudine & latitudine habent octo novemve orgyas & ad novem ulnas in altitiidine ab imo ad fummura, argento infefto adeo replet# erant, ut fores aegre aperiunda; eflent. In transcurfu monebo, Nobiiiffimum v. DALIN, qui in Hill. Sv. T. III. p eandem hanc relationem & haud dubie ex eodem fönte hauftam habet, pro menfura orgyarum totidem ul nas adferre. Tu benevole I«utram le^ionem adoptes, fatis animadvertes, ingentes divitias corrogafle diligentklimam GUSTAVI foliicitudineriit, & inde fa«die conjicies, cameram.teschilli pro thefauris Regiis in proverbiom facile abiifte. Simulac adeo quemquam tnagnificentius incedere, & fplendidiore apparatu fupra ceteros fefe cfferre viderunt hujus temporis cives, in aniraum induxere, munificentise Regias id documentum efle, hüneque, de thefauris TEschiixi iocuplefatum, ita magnifiee fe gerere. Si vero cuipiam volupe fuerit feire, quisnam fuerit is ^Eschillus, cujus nonaen hxc camera pratferebat, etjamfi plures fuerint,qui id nominis geflennt, viri nobilitate infignes, nibilominus mihi certum efl, ali«um heic non intdligi, quam ^Eschillum Isaaci, Equifem Auratum & Regni Corifiliarium, qui fub regimine ERICI POMERANI, CHRTSTOPHQRI, CAROLI VIII, CHRI- STIERMI I. & STURIORUM fenioris inter proceres Sveciae magnis opibus floruit, tarn natalium fplendore, UCpote ex vetufta Baneriorum gente originem trahens, quam propinquo affinitatis jure cum CAROLO

9 ) 5 ( tfp Rege, STURIIS & familia VASiEA Iplendidiffimus. SciH. cet.filia ipfius SIGRIDA prioribus nuptiis junfta erat Nicolao Georgii Gyllenstjerna Regni Cancellario,nato ex Christina fiiia CAROLI VIII. & confbbrina STENONIS STURE junioris. Åltero vero matrimonio in lacra tränfiens Magni Carqli da Eka genuit Ericum Johan nis E. A. & Reg. Cons. avia facta GUSTAV! I. immortalis memoria. Porro fiiius./eschilli Canutus equeftri etjam dignitate pratuigens, & una cum Patre Senatorii ordinis, ex uxore Christina Erici fufcepitdorothe' am, collocatam ChristiernoJohannis, PatruoGUSTAVI I» ex quibus parencibus nata Brigitta, uxor primum DietericiMonetarii&deinde Mathle Petri, quam ultimam ideo nomino, quia, dum ex ordine Equeftri primum ersupferat, fecundum patrias conftitutiones. hereditariis ioli bonis privabatur, quac fifco GUSTAVI I. fanquam confobrini, adjudieafa, aut etjam pro numerata pecunia emta, aliquam partern villarum effecerunt, fundationi Academise Upfalienfis poftea adfignatarum. Hic vero j^eschillus, quum, uti clixi, & fubjun ta tabula genea logien a) clarius indicabit, regnatrici familia: conjun&isfimus fuerit, perquam probabile videtur, illum, quoties ex fubuibano Wennegarnenfi publica negotia Holmiam vocarunt, hofpicio in arce StockhoImenTi ufum fuifie, quumque totos quadrsginta annos in fenatu Regio fue rit, mirum non eft, fl ab eo locus, ubi hospitabaturs nomen diutius fervaverit, Occurrit hujus./tschilli nomen fepius in a tis publicis feculi XV. apud HADOR- PHIUM, idque ab anno 1438 ad fed anno eum adhuc in vivis fuifie, docent donationis tabula a PERINGSCHÖLDIO in Mon. UUerÅk. p. 9. allatse. Obfervamus vero, non obftante affinitatis jure a CARO- LO Rege femper./escpiillum noftrum fuiffe alieniorem, * atque confilia huic Pnucipi inimica, fuggeffifle. Ille A 3 quip-

10 a) ^SCHILLUS ISAACI E. A. & Regni Confil, Dom. de Wennegarn, Skedenas & Lindö. Prscfeåus urbis Sigtun. Uxor. i Cecilia, Filia Haraldi Stenonis Gren de Ål. 2. Brigitta, Filia Aronis Benedi&i Pinau Ex pri ori conjugio. «as» vo Ca nu tus E. A. & Reg. Conf» Dom. de Wennegarn, occifus 1520 in villa iua Lindö in Finlandia, Uxor Chriftina Erici Örnefot3 filia Erici Magni E, A. Dorothea nuptachriftierno Johannis Regni Conf. Dom. de Öreby, Patruo GUSTA- VI I. I Brigitta collocata 1 Dietericc Monetario 2 Matthiac Petri.Socrus & Prolocrus quatuor primorum Archiepifeopor um Euangelicorum. Nicolaus E. A. & R. Conf interfe&us anno 1520 Holmise jufiuchriftierni. I /Efchillus occilus Ab oas. CAROLUS VIII.R.S.Re* ginam habuit 1. Brigittam, fil, Guftavi Sture & 2 Catharinam, filiarn Caroli Ormonis. Ex priori nata. Chrifiin3,confobrina STE- NNONIS STURE feni- Sigrida maoris,nuptagetrimonio org.o Er. Gyljuntta fuit Jenftjerna de primum.. Fagelvjk. ' - Nicolao Gylt. Erico Jo hannis E. A. Conf R. & Prasfidi A- landiar.! GU STA- VUS I. Rex. lenftjernaregni Cancellario Dom. de Fågelvik. I.CbriQina, u- xor STENO NIS STU RE jun.

11 «) 7 C 9 quippc au lor fuic Magno Gren agrtato fuo ut Goth» landiam CHRISTIERNO tradcrec, CAROLOquc perfuafit, ut Norvegiam CHRISTIERNO cedcret. Ille A* rendium Benedicti & Olaum Drake permovit, ut arcem Stockholmehfem ejtisdem Christierni militl* bus. aperirent, immo Archi-Epifcopo Joanni Benedicti, literis publice datis gratias egit, qui Sveciam a tyrannide Jervitute> in quam a CAROLO rcdasta fuerati% liberali manu vindicaverat (v. HADORPHll Alla Puhl, p. t) & eapropter impenfas ej ex publico perfolvendas lånxif» STENONI tamen STURE propenfiorem porea fuifle, com perimus, atque in variis conventibus cum Danis graviora Regni negotia ejus fidei credita fuire. Sed magno bax in STURIOSpropenfio Alschilli poreris deinde eonritit, ambo enim filii Canutus in Finlandia & Nicolaus Holmi una cum pluribus aliis Sveciae Proceribus crudelitcr interemti fuere. Quod idem fatum Åbo ieschillum Nicolai eodem fere tempore roanfit, jam modo nominati Nicolai} ut arbitror, filium*. nr. Dum fubitaneas rixas & certamina, tumultuola ma gis quam cruenta, indicaturi fumus, uti folemus voce Korftäg, cujus loquendi modi, qua? flt ratio, forte cuivis non conriterit. EflTé novi, qui in animum inducantr proprie ea voce intelligi petulantium in vigiles urbium impetus, utpotc quos per farensm um Korfvar appellari novimus, voce a primigenia fignificatione non nihil deflexa; excubitores quippe hi primitus Garvar vel plenius Gårdvard nuncupati cenfentur a gårdy quod inter alia arcem y ledem Regiam olim notavit ( unde Kymenegard, hl asgård, Husbygård & fimilia multa alia) hward cuftos, ut compofitum proprie nötet cufiodem arcis Regi. Sed utcunque hoc fua fpecie non derituatur? alia tamen OCt

12 oecafiofie hoc natura efte vocabulum, conftat, quam, cum quodammodo Hiftoriam & antiquitates Academias Upfalienfis tangat, evolvere non pigebit. Quum fub inau- (picato imperio SIGISMUNDI Regis Sveciae & Polonise patria noftra civilibus turbis agifaretur, civesque in mu«tua vulnera paflirn ruentes, hi pro CAROLo duce, illi pro patrueie ejus arma ftringerent, fapervenit fubito numero«fa manus Fsnnonum, jullu SIGISMUNDI urbem Stockholmenlem oppügnatura. Quorum vim, ut retunderet CAROLUS, Uplandos excivit, qui etjam di&o audientes ingenti copia ad metropoiin tutandara perrexere, ordines ducentibus duobus ProfeÜoribus Upfalienfibus, MagiftroNICOLAO OLAVI BOTNIENSI & Mag. JACOBO ERICI, ha&enus non nifi imbellia Camenarum caltra fecutis, & utroque facris ordini'bus initiato. Et uc tumultuaria? har copiar raptim colle&ae erant, ita, quoct quisque codlorum cibariorum ad manus habuit, fecum apportavit, quar magnam partem farcimimbus conflabant. Hi vero cum Fennonum incurfionem cito repulerint, ad fuos penates, re feliciter peraåa, redierunt, ipla vero h^c militaris expeditio deinde a nominata com«meatus copia nomcn retinuit Korftäget; Rem narro fide JONAi WERWING, cujus in Hiftoria SIGISMUNDI & CAROLI IX. P. I. p haec funt: Sedan hatt (Dux Carolus ) hade pä häfta Jättet fbrfett fä väl Staden fom Slottet med fine vakter, beordrade han han Uplänningarna, at gä Finnarna pä ryggen; Jjelf ville han dem angripa till Jjös y och dem tvinga, at fegla bemät igen, kommo färden- Jkul i baflighet några tufende Uplands bönder tillfamman, och blefvo dem tvanne ProfeJJorer i Upfala, nemligen Mäfter Nils ocb Mäfter Jaeob Ericfon till Anförare förordnade, tillika med några andra, fom i Krigsfaker mer öfvade voro ocb förfamey fkyndandes fig fä at anfalla Finnarna y fedan de förft forefett fig med proviant; och fom deras matfäckar meren-

13 m ) 9c merendels voro med korfvar upfylte, blef denna mareben i längden kauad Korfvetåget. Erat NICOLAUS, cujus hic mentio fit, NICOLAUS OLAVI BOTNIENSIS, tunc tem poris Archipraspofitus Upfalienfis, & idem ille, qui quinquennio ante Preefes unanimi Cleri Sviogothici fuffragio eleåus erat Concilii Upfalienfis, quique magna cum no minis gloria adeo lalutare inftitutum perfecerat, jam vero depofita toga ecclefiaftica, fagum induens, pofl re pullos Religionis Euangelicae & publica fimul tranquillitatis turbatores, non qui dem quadrigis in urbem noflrum in modum triumphantis inve&us eft, led id tarnen brabeum impetravic, ut altero pofl anno Archiepifcopus Uplalienfis, id agente CAROLO duce, renuntiaretur in locum ABRAHAMI ANDRERE, folio Archiepifeopali dejeåi. Alter Mag. JACOBUS ERICI STOCK- HOLMENSIS Prof. & Decanus Facultatis Theologien, in Concilio Uplalienfi denominatus fuit, qui Prandi u- na cum undecim aliis fpectatae integritatis eruditionisque viris a confiliis cfiet, poflea etjam Archiprnpofitug confli«tutus Upfalienfis anno itfco Re^or Acaaemi«, quum prirai in Philofophia Magiftri & Baccalaurei Decano & Promotore LAURENTIÖ PAULINO crearentur. Pofl ea, tranquilliorem (ladonem pr^optans, curam ecclefia; Borflillenlis JACOBUS noder fufeepit, ubi focer ipfius anrea idem officii geflerat. Antequam hisce mo dum ponam, facere non poflum,quin tribus verbisoblervem, de duumviris hisce nwper laudatum WERWIN- GIUM!. c. p memoria; prodere, illos feditiofis conrionibus eodem hoc anno a&iones CAROLI atro carbone pro fuggeflu notaffe, & ita diflentiones eum inter & SIGISMUNDUM exacerbafle» Ego vero a me a?gre impetro, ut credam, poft tam recentem operam, fideliter CAROLO navatam, tam fu bi to animos eorum mutatos fuiffe; quo etjam facit, quod CAROLI im pri - B rhis &

14 ) IO ( sft wis gratis, tanquam Candidatorum longe prihceps, Nf- COLAUS BOTNIENSIS apice Arehiepifcopah altero poft anno condecoratus fuerit«in eo vero quam certiflime fallitur idem WFRWINGIUS, dum laudatae Hift, Tom. IL p par hoc Antiftitum inducit, tanquam quod anno una cum aiiis Profefloribus Upfalienfibus accufatores egerit Archiepifcopi ABRAHAMI AN- GERMANNI; NICOLAUM enim OLAVI fexennioante fato fun&um fuifle, docet ipfius cippus iepulcralis, in templo noftro Cathedrali confpiciendus. JACOBUS ve ro ERICI anno Jana fuperiori Cathedra? Upfälienfi valedixerat.. IV. Ut vocabulorum phrafiumque fatis nihil fieri potefl mutabilius, ita animadvertimus, plura adagia ex hac inconftantia infolentem illum loquendi modum & a communiori ufu abhorrentem aflumfiite, qui illa tenebris haud raro involvit, poftquam primigeniae vocum lignificationes obfoleverunt, vel interdum quoque voces, in orationis contextu aut integris propofitionibus occuren* tes, inde divulfa? fuerunt. Exemplo, quo hsrc tendant, forte evidentius erit. Nemo noftrum ignorat, in com«potationibus, cui ulcimus in cyatho hauftus forte contigit, dici iolere: Han feck Sonlyckan. Unde vero hoc loquendi genus profluxerit, cogitanti, memoria revocavit, me apud continuatorem Penu Proverbialis GRUB- Bil legere, proverbium apud majores noflros frequentatum : Kannelyckan ocb Sonelyckan äro altid goda. Sed cum ne fic quidem conftaret, quid dextri eilet, quod Lipremo hauftu portenderetur, non fine ratione me fu. Ipicari poile credidi, lufum eile in verbis, aut ii mavis, paronomafjan. Luka enim & Lyka in antiqua lingva notat finire, unde fupereft frequentativum lykta. In Hi- STOTiis Islandicis fsepe occurrit i lykur nu afibansy jarn fi-

15 # > «I c # nitar vita ejus. In LEGIBUS OSTROGOTHICIS B. B. C. 9. gjhra at lukins eft ad finem perducere. Hinc interpretor Kannelyckan cyathum ficcaturo vel evacuationem poculi, quam boni ominis efle, compotatores crediderunt, vel comeflantibus perfvadere voluerunt, quaeque prolem mafculam ftrenue poculum educencibus foonderet.. V. De illis, qui inter facrtim faxumque conftituti fünf, communi adagio ufurpatur. Para ftadd emellan Ko och Kyrkogård; difficile vero nemini non videbitur, ideas adeo disjunåas compingere, atque ex coemeterio & vacca periculi notionem efformare. Interim certum mihi videtur, in foro ecclefiaftico primüm extitifle hoc adagium, aut inde certe loquendi genus originem habuiue. Quo autera me conje tura ducat, ut curafius explicem, paulo altius res repetenda erit, Novimus, ma jores noftros, lub paganismo, fepulcralibus inferri doli» tos colli bus, inque eum finerq loca eos huic ufui pe- In«culiariter confecrata habuifle Attebagar nuncupata. natus erga parentes avosque amor poftmodo effecif, ut, quamvis ad Chriftiana facra transeuntes, nihilominus familiaribus fepukris inferri voluerint: nec forte confultum ducebant primi do&rinae Chriftianae Praecones, illico jubere, ut morientium corpora a majorum eine«ribus divellerentur. Ad hoc demonftrandum alio non opus eft teftimonio, quam Iocuplete illo eipporum Runicorum, quoruro non non exiguam partem in memoriam fidelium ere&am efle, inferiptiones docent aliaque indicia, fed qui tarnen in filvis, fecundum vias publicas, ante villas & proeul a templis locum na&i funu Immo videas in inferiptionibus commemoratum, qui neceflariorum in templo fint humati, qui alibi locum iuis oißbus elegerint v. GÖRaNSONII BAUTILN.233. B 2 " &

16 & ) 12 ( & & alibi faepius. Poftea vero feu alia Chriftiani orbis excmpla leu lucri non Ipernenda cura permoverunt ecclenae antiftites, ut fidei u«commiflo coctui perfvaderent, ut terra; confecratae, hoc eft, templis ooemetriisque rnortuorum corpora inferrent, quem in fmem vigiiias a facerdotibus obeundas inftituerunt, & miflas fojenniter decantandas, tam ipfo fepulclurac die, quam poft oftiduum & menfem, Utfärds - Attundaäags - Månademots-mejfa nec non Årsmrts-meffa. poft vertentem annum, & faepius ftatis temporibus, fi appenfo aere, laborem facerdotum demereri vellent, & per facultates posfent pii heredes. Perfuadebant iidem, tanto citius ex purgatorioemittendas defun torum animas, quanto plures miffae recitarentur, quibus influxum paene mechanicum tribuebant, atque adeo efficaciorem, quo propius altaria conditi erant mortui, unde etjam pro ratione viciniae ad loca haec facra carius redimebantur fepulcra. Proxima bis erant conditoria in coemeteriis, qua parte föres templi aperiebantur, unde aquilonaris eorum re gio, qua fere parte aedes facrae pervia; non erant, atque adeo, quo vox miflas decantantis myftae minus penetrare potuit, facinorofis, & de quorum falute jufta dubitatio erat, relinquebatur. Prteter folatium, quod animas dcfuiitftorum ex decantatis miffis fentire narrabantur, corffecråtio fepulcrorum id etjam efticere docebatur, ut defun&i quieti in fuis ioculis manerent, nec fuis mani bus nofte redeundo luperftites turbarent, unde profluxit voeabulum jordjaßa pro fcpultura Chriftiana. In fmgulss vero vigilias miflasque canones esclefiae certa pretia fixerunt,& quidem fecundum LEGES antiquas WESTRO- GOTHI.CAS 4 trientes (Ortugar), quod deinde, ut ex LE GIBUS OSTRQGOTHJCIS ceterisque patet,triplo majus factum eft, ita ut quatuor or<2 nomineßälagift a defun- Sti heredibus peaderentur. Qu i vero raore antiquo absque

17 3$ 13 ( ) que his ceremoniis mortuos polyandriis fuis infercbanf, hosce fumtus compendii faciebant. Porro cum rarior olicn monetae ufus eilet, & quatuor orae juftum vaccac pretium haberetur; fa&um inde videtur, ut vacca, ficut etjam pofteriori tempore, fepultursc flata merces haberetur. Qui itaque hinc tenaciores erant, & fua praefepia plena videre amabant, inde mortuorum feu folatio feu honori deefle nolentes, huic fumtui parcere religioni duxerunt, duna ita in diverfum trahebantur, conftituti forte dicebanturjntcr vaccara tradetidam, & coemeterium promerendum. Ob/ervo porro ufu receptum fuifle fub papismo, ut pompam fuhebrem vacca hare feralis pone fequerecur (vid. list. CåEOLI Dueis de anno 1*99 d< Febr.) forte ut its de mercede fua cerdores eflent f acerdotes, & quum hac radone, dum funus dueebatur, cadaver intér vaccam & coemeterium medium eflet, credi poferir, ada-giüm per bas ambages indicari concla» matum & in oicinum thdaurum jam prsrcipitanduro : & hoc fi adoptes, phrafi lila no a tam öubitabundus & aneeps, quam potius iile indicabit-ur, cujus certus efi interitus & de quo aäum efl,. VI. Eft aliud adagium non minus vulgäri ufu tritum, quo, qui effufifliaie curfhnt. diepnfur jprtnga för brin nande fijvei ve i potius [pringa Jam for brinnande Iijvet. Pro illo, quo hodie uundr lingvse Svecante genio, loquendi hic modus ad so abborrens efl, ut quid fonet, latine exprimere non väleam, five lif pro vita five pro parte corporis hurifiani acceperis, qui uterque ftgnificatus voci huic Svethics loquentibus famiiiaris elf. Sed neuter tarnen beic obtinet, & revera aliud plane vocabulum efl, cujus obfolefcens fignificatio beic difficultatem omnem parit. Lij fcilicet & lef9 ut in GLOSSAR IO B 3 SVIO-

18 1$ ) 14 SVIOGOTHICO GEN. D:m PR/ES notatum reperio fub v. Lbfjare Tom. II. p. 92, & apud Alemandos luppe notant pharmacum, incantationem, quemadmodum ibi variis allatis exempiis probatur, unde porro formatum habemus Léjjare incantator, Lbfjerfka incantatrix, forte etjam Lapp magus, pracftigiator. Novimus quoque fimplicioribus perfvafum eflfe, inter ceteras artes illicitas, ecjam hanc exerceri, quod eura, quem fuis praeftigiis Sagae pefunt, eo adigere valeant, ut quam poflit, celerrimo curlu per vias & invia eo deproperet, ubi fuas artes exercent incantatrices. In pharmaceutria tam THEOCRITEA uam VIRGILfANA legimus, quemadmodum venefica, Uphnin ab urbe redudtura, lauros ufferit, & cereas i- magines igni dederit, quibus confona (unt, quae Poéta VENUSINUS Sat. Lib, 1. g. habet. Sed non exfpe tebic Leäor meus, uthis prasftigiis, quarum fum ignoranti/timus, explicandis immorer: propofito noflxo Icire fufficiat, quae vulgi olim fuerit perfvafio, denotarique curfum, qualis eorum efle folet, qui, his furiis a ti, praecipiti curfu ruunt. TANTUM.

19 D. D. DifTertationis ADAGIiS SVIO S:ae R:ae M: D OM. Reg. Cl Prof. Eloq. & Polir. Skytt. Re Acad. Litt. Hnm. Holm Memb. Societatisque DANI In Aud. Carol. Maj. Horts Ah Apud Johan, Edi