Sparwenfeld, Johan Gabriel Tatiščev, Vasilij Nikitič Roberg, Lars

Transkript

1 Sparwenfeld, Johan Gabriel Tatiščev, Vasilij Nikitič Roberg, Lars =Mamontova kost'= hoc est ossa subterranea, fossilia, ingentia, ignoti animalis, e Siberia adferri coepta, duabus perillustrium atqve generosissimorum virorum literis, breviqve commentario dilucidata. Uppsala 1729

2 EOD Miljoner böcker bara en knapptryckning bort. I mer än 10 europeiska länder! Tack för att du väljer EOD! Europeiska bibliotek har miljontals böcker från till 1900-talet i sina samlingar. Alla dessa böcker går nu att få som e-böcker de är bara ett musklick bort. Sök i katalogen från något av biblioteken i ebooks on Demand- nätverket (EOD) och beställ boken som e-bok tillgängligt från hela världen, 24 timmar per dag och 7 dagar i veckan. Boken digitaliseras och blir tillgänglig för dig som e-bok. EOD bokens fördelar! ÂÂ Få samma utseende och känsla som med originalet! ÂÂ ÂÂ Â Â Använd ditt standardprogram för att läsa boken på skärmen, zooma och navigera genom boken. Skriv ut enstaka sidor eller hela boken. Sök: Använd fulltextsökning för enskilda fraser. Â Â Klipp & klistra: Kopiera bilder och delar av texten till andra applikationer (t.ex. ordbehandlingsprogram). Villkor för användning Genom att använda EOD-tjänsten accepterar du de villkor som ställs av biblioteket som äger den aktuella boken. ÂÂ Villkoren på svenska: Fler e-böcker Redan nu erbjuder 30 bibliotek från 12 europeiska länder denna service. Mer information finns tillgängliga via boken. ÂÂ books2ebooks.eu Uppsala universitetsbibliotek

3 OSSA hoc eft SUBTERRANEA, 1 N G E N T IJ, IG N O T I A N IM A L IS, E SI- BERIA ADFERRl COEPTA, DUABUS PERILW- STRUIM ATQ V E GENEROSISSIMORUM VIRORUM LITE* RIS, BREVI O V E COMMENTARIO DILUCIDATA. EPISTOLA PRIMA. UTcunque jam a multis retro annis oflfa haccce foffiha per Ruffiam innotuerint, & de eorum origine ac natura fententiac diferepantes circumlatae fuerint, tamen ita hunc usque diem, quod fciam,repertus nemo eft,qui operae pretium duxerit, ut in ea inquireret penitius, feriptoque compofito, quidnam illa tandem ipfa eftent, indi** caret crudito orbi demonftraretque. Quare & mihi jam grave eft, haeccc, ut decet, tradere, praecipue cum & deftituar iis rebus annotatisque meis, qua: antehac fuper hocce argumento confignaveram.quando tamen defiderio teneri quosdam* videam, rerum harum cognofeendarum, dabo earum deferiptionem quam potero genuinam, a i quatuor inprimis capita, quae dicenda habeo, relaturus. / Quae in hifce otfibus cuique fefe fpeftenda offerunt. II Quid de hifce oftibus tradant incolae earum regionum, ex quibus adferuntur. ///. Quid viris do&is fuper eadem hac re videatur» & denique IV. Quid ipfe putem expertusque fim. Ad * Yidt U t, Svccis Trimcftr. II, An. 172$,

4 i OSSA TOSSTL IA. Ad primum fpcdlant: Ubi& quo m oda deprehendantur. Qua magnitudine fint & 6gura% Qux confifteniia eorum interior. Quomodo inter fe differant. Cui denique ufui infervianr. Inveniuntur itaque hatcce offa in Siberiac frigidioribus provinciis,in Iacutsko,: in Berefow, & locis circumjeftisj itidem injeniseisko^ Tomsko, Jututsko aliisque^ fed non ea copia ac in praedictis: & inquiri quidem in hxcce offa non potefl:, fed fortuito folum occurrunt ineolrs Rufiis > Paganisque, cum venandi gratia pifcandique circumvagantur*. Ad fluviorum tamen ripas occurrunt vel iri ipfis aquis, vel terra prominent, communiter in illis locis,ubi a torrentibus aquarum terrae antea ablutae fuere; certe ad decem orgyas quandoque fubmerfa obrutaque jacuere, Interim non usque adeo rara funt, quin crediderim, fi ex omnibus undique locis colle<aa,in unum delata effent» quotannis yo imo vel 100 Put conficerent». Put 40 Rufllcas, vel 35^ Suedicas marcas, pondere aequae Magnitudo autemofllum horum diferepat: majora decem pedes longa funt, & craflioris extremitatis diametrum p polkfermehabentj mirrora4 pedd.longitudinem, & latitudinem duorum cum dimidio pollicum,non fuperant. Irgura curva funtin femicirculum fere flexa, & ad alterum latus detorta, ut bovina cornua effefolent. In extremitate latiore cavitatem habent conicam duos circiter pedes altarm Antenor autem offis cufpis femper deprehenditur ab uno latere fefta quafi & levigata. Gr andiora ex hifce offa 140 libras ponderaffeobfervatum efl:. Sed integra rariffime ad nos deferuntur. Cum enim in remotis focis, defertis, incultisque ac fylvis obfitis reperi- _ an tu r, & ob gravitatem praeterea ac figurat^ inconditam procul deferri nequeant, fecarr utique in fruftamiaiora folent, ac in oppidis venundari, Subftan*

5 5ubftantia eorum & confiftcntia interna non ebore deterior eft: ejus enim & albedinem iiabet & foliditatem & polituram in -operibus recipit. Ubi recentia funt & nulla vitiata putredine, latteum intus colorem referunt, exterius vero flavent. Quae autem a putredine lacfa funt alia pallide albicant, alia pnniceo colore obfervantur vel diluto vel obfcunore. Quod tamen non impedit quo minus varia & elegantia opera ab artificibus, nifi ubi plane computruerint, mde fabricentur. Horum itaque conftitutio plurimum inter fe diferepat* Recentia optimum ebur referunt. Semicorrupta five albida five punicea in laminas, quafi philyras, findi poliunt. Tertium genus quod jam plane computruit, & itidem colorem retinet partim pallidumpartim puniceum, conteritur manibus in pulverem referentem vel cremorem tartari vel farinam fabarum Caffe. Ufus autem oflium horum non alius mihi quidem innotuit, quam quotornatores&pedinarii fuas inde merces varias parant. 'Sed maximam partem ofla haecce non immutata in Chinam avehi folent. Utrum aliquem in medicina habeant ufum, non liquet* Jam autem incolarum hujus regionis de hifce osfibus harc vetus eft traditio & perfvafio: nimirum, dari animal quoddam ingens, illis Mamont didum, quod fub terra vivat degatque,inftru(ftum hifce offibus duobus, quibus tanquamcornubus mobilibus utatur, viamq; fibi paret,ubi aliquo progrediendum eft. Efle autem hoc animal ejus naturae, ut in aere vivere nequeat. Itaque ubi contingit illud terras exire & libero ccelo exponi, aeris hauftu interire ac extingui. Praeterea & id referunt, obfervatum a quibusdam fuifle, terram in cumulos fublatam, cum inferne graflareturhoc animal fodiendo, eandem rurfus fubledifle, cum pro-

6 4 OSTSJ FOSSILIA. progrederetur ad anteriora, adeoque tramitem ac foffam quandam in telluris fuperficie, tanquam veftigium fui fubterranei itineris reliquiite. Nemo interim adhuc eft repertus > qui animal integ r u m vivumqne a fefe vifum eflte afferere potuit; retulere tamen quidam reperta & effofla a fefe offa fuille non recentia modo fed & fubcruenta. Do&orum virorum jam fententias recenfebo, quar utique plurimum a fele invicem diftant. Sunt, qui offa haccce f elephantinos dentes genuinos effe iibi plane perfvadentj neque illis ullo modo credibile eft ingens aliquod & quale hoc eft animal, terris obrutum vivere & incedere poffe; praeterquam quod ebori offa hxcce per omnia fimilia fint, non autem cornuum habeant fubftantiam. Si forte externa hic alicubi ab elephantino dente figura difcrepet, id a pondere incumbentis terrae contingere potuiffe; & fi mineralem quandam interdum naturam induerint offeamque amiferint, id longiori fub terra mo«rae adfcribi debere, qua nativo calore extimfto minerale quoddam frigus tandem contraxerint. Sed reftat adhuc difficultas praecipua * qua unquam ratione elephantos in ultima Siberiae loca delatos effe dicatur. Putant alii in diluvio illo univerfali fier: potuiffe, ut inde usque ab India orientali fubmerfa elephantorum cadavera aquarum fluxibus huc trafta fuerint, &fubfidentibus poftea aquis vel fecedcnte inundatione in limo reftiterint, donec iuperingeftis poftea lenfimque terris obruerentur, in ea re opinionem Cl. IPooeitvarA aliorumque fequentes. Id vero qui afpernantur, elephantos hofce cum quodam aliquando exercitu huc deduxos fuiffe & relitftos credunt. Alii denique ut hoc explicent, Cluverii paradoxan hypothefin adducunt, de converfione axeos orbis terf rarum, qua contingere debuit ut loca olim prxcahda* jam

7 jam pofitura mutata frigida fa&a fint, adeoque & Si* beriam hodie fub gelida mundi plaga fitam, quos olim indigenas habuit elephantos aluitque, hodie vivos nullos habere, priftinorum interim exuvias adhuc oftentare. Fuere & alii viri do&i, qui haecce effoda etiam innata telluri fibi perfuaderent: neque reliquias ede animalium, fed vegetantis natura; quendam lufum, ut multa alia in gremio fuo in fimilitudinem variarum regni animalis partium conformantis, ita & haccce immania fubterranea cornua. Alit denique addudlis e S. Scriptura teftimoniis,& inprimis quas Hiobi Cap.4.0. v. fo. habentur, non aliud aptius animal per R eh em ot Hebrasorum intelligi pofife docent, idque ipfidimum noftrum Mamont ede. Sed plura hic coacervare nec vacat nec necede eft. Redat itaque ut quae fum ipfe expertus, utcunque illa funt exigui m om enti, tamen ut promiferam, adducam.,. Ante omnia itaque uthaecce mihi veloda vel cornua integra compararem, operam dedi,tandemque duo naidus fum labore multo nec pretio minore. Alterum libras 18) ponderabat, quod obtuli humiliter facr* Cacfareae Majeftati, jamque in Gazopiiylaceo publico fervatur. Alterum dono dedi Academiae noftrac. Aliud veroprardidis hifce longe majus fed dide&um in partes, ipfe in opera varia elaboravi: nam & valde recens videbatur nec ulla corruptum vetudate erat. Praeterea & odium horum externam crudam, quae mineralem quandam fub terris naturam contraxide videbatur, exploravi, ut docf* madae folenr. Non tamen potui deprehendere vel fuiphur aliquod vel nitrum vel vitriolum. Quapropter judicavi non mineralem quandam hifce odibus inferuide naturam tellurem, fed didipade potius quae antea aderant & plane in caput quoddam mortuum transmutade. Tandem & poft varios conatus, cranii partem na&us fum hu-

8 jus snimalis fed vetuilate corruptum, quod magnitudinem mihi elephantini capitis majons habere videbatur. Calvaria erat infigni eraflitie. Ipfum illud intrinfecum Teceptaculum cerebri modicum vel exile potius. A latere externo, ubi cornua brutis excrefcere folent, aderat quidem & huic olli tuber quoddam, fed detritum plurimum, adeo ut affirmare certo haud auiim* cortiua quatdam huic calvariae unquam adnata fuiflte, & non aliam potius hanctuberofitatem effe. NaCtus fum & aliud os plane fpongiofum, quod judicabam, ex figura fua, infertum fuifie cavitati quam habuerat cornu, quemadmodum & in aliis animalibus cornigeris videmus thecae exteriori corneae inhaerere ac fubelte os quoddam aliud medullae quafi vel potius ftabilimenti locoj longitudinem autem habebat hoc os pedis unius cum dimidio, latitudinem trium pollicum; parti adhaerebat etiam calvariae. Sum & praeterea naftus molarem dentem vetufi-ate corruptum, integrum tamen & longitudine io pollicum^ latitudine 6, ut jam alia reticeam, coftarum, femoris, tibiaeque offa. Poftea inquifivi in foflas ifi;as,quas fub terra gradiendo hoc animal efficere dicebatur, easque in locis diverfis fpeftavi, mihique deprehendide videor eujusnamnaturaefint.*nimirum cuniculos & meatus per fubterraneos aquarum lapfus excavatos,unde fubfidentiac poftea fuperimpofitae telluris inexfpedlatae faiftaf. Nam in Permia foftam talem explorans deprehendi aquarum torrentem fub monte calcario haud modieo deferri; profundius autem manabat, quam ut per funem me demittere auderem ; ftrepitustamen prolabentis aqua! fatis indicabat non mediocrem hic fluvium decurrere. Erat omnino harc fofla ultra i o orgyas profunda. Etiam in praedio quod Liber Baro KStrog/inoWs poflidet >Serga nomine prorumpit e terra ingens fluvius, albidas & foetentes aquas

9 aquas vehens r ea copia ut molam aquariam quatuor lapidum paribus inftru&am agitet perenniter xqualiter csqve adeorut necaugerr aquas hafce nec imminui easdemy imo ne verno quidem tempore cum aquar omnes furgunt, immutari quidquam animadverti potuerit: Con^ tenta hujus aquar exploravi, fed praeter calcem nil quidquam deprehendi. Haec itaque funt quae haftenus animadvertere potui y rnpofterum fummam operam adhibiturus f inprrmis ut integrum fceleton nancifcar aut cranium faltemintegrum. In quem finem obtinui a Caefarea Majeftate gloriofiu. memoriae T wt mandaretur Gubernatori Siberiae, ut ubicunque fpes e(tet integri naneifcendi fceleti> operae ac diligentiae non parceretur, neque eypenfisy illud ipfum mihi transmittendi. Quod autem ad allatas partim vulgi partim doftornm fententias attmety neque memet incolis; per omnia afitentirr pofie fateor, neque vero viris do&is- Namincolas quidem utpote fimplices ac credulos plura referre fatile poflte quam qua: vera funt y vel ex eo liquet qux de hujus animalis vel fubterraneis foffis vel cornubus mobilibus fupra attulimus. Do diorum vero de elephantinis oflibus per diluvium huc allatis fcita non probabilia efle vel inde conflat, quod quomodo per tot terrarum tradlus prarcife in unum hunc deferri & colligi locum debuerint, non facile appareat. Eodemque modo demonflrari difficulter poterit cum' exercitu quodam & per bellicam expeditionem in hafce ad feptentnonem remotas regiones elephantos fuifie addudlos r ubi vel folo frigore enecari debuerint. Superinjedlat praeterea terrar pondus utpote varium T non ubique fimilem eandemqu' hifce offibus, quam hodie habent diferepantiam ab ele phantinis, imprimere potuit. Sed nec impedit qui pro cornubus haccce offa haberi poflint, licet a cornuu cerv

10 , cervorum,alcium,rangiferorumqae natura,difcrepentjnam & haccce inter fe offa difcrepant duritie, & a cornubus boum, caprarum, vervecum differunt in multis5 ut adeohacccc offafosfilia, licet duriora folidioraque pracdidis, tamen hifce qualitatibus non obftantibus, cornua effe posfint. Interim etiam in hifce osfibus cavitas fpecffabilis docere videtur, illa in cornuum potius numero habenda effe,quam dentium, partesque animalis fuiffe ab elephanto diverfas. Praeterea & os illud oblongum & fpongiofum,cujus lupra mentionem feci, & memethabuifledixi, quanquam prae* cife affirmari nequeat, id fpettaffe ad haccce cornua j tamen id faltem liquido evincit, dari quoddam in orbe terrarum animal, vel fuiffe olim, ingentibus cornubus praeditum, & grandioribus quam imaginari nobis poterim us, vel oculis faltem noffris adhuc ufurpavimus. Qui hoc animal idem effe cum illo quod Behemoth dicitur, volunt,inprimisad verfionem S. Scripturae Chaldaicam refpiciunt, ubi expreffe de mobilibus cornubus verba fonant. Sed tamen nec inde difficultates omnes folvuntur. Ut enim nullum ultra dubium fuperfit, quin haccce offa cornua fint, idque abunde probet tum os illud fpongiofum fupra allatum & infercionis cornuum veftigia in calvaria ; tamen ut os illud fit mobile, nullo alio modo fieri poteft, quam ut fimul cum capite moveatur* Concludo itaque, quamdiu nemo vifum a fefe hoc animal affeverare poteft, plurima ut hic dubia fuperfint ne- ceffe effe, tempori utique & uberioribus obfervationibus relinquenda. Stockholmiae d. 12. Maji ijis* B a s i l i u s T a t i s c h o w Cadarcae Majcftatis Ruflkae C onfiliarius in C o lu g i# M etallico & Suprem us Direftot Minctarum Siberixt

11 DE VOCE BEHEMOTH» EPISTOLA GENEROSISSIMI FIRI IN AULA SACRE REGIE MAJESTATIS SVEClE SUPREMI CEREMONIARUM DOMINI JOH. GABR. SPARFENEEU I, - - Hebraei, quod ex celeberrimo Do<ftore Simonio accepi niara Behemoth titulo OH W Schor habar infigni- unt qui Bovem boum > feu omnium maximum fignificat# & alioquin Bos fylveftriis audit. Quae de hujus beftiae mafc gnitudine & natura Rabbinorum turba fabulatur & credit» per fe cadunt. Quae autem Ijobus capite XL. de ea habet optime in elephantem quadrant. Ccnfulatur Bochartus in Lexico fuo voce na Bar. Per metaphoram, feu allegoriam, Behemoth cac odaemonem defignabit, qui omnes in univerfum homineis, cumprimis autem Chriftianos deglutire ftudet; & prae te rea quoque Anti Chriftum, qut Jefu Chrifti fideles oppirimere ac difperdere fatagit. Behema, inquit HofFmannus, quadrifariam in facris famitur i. pro bruto quovis Pf pro quovis terreftriquadrupede aequantae mollis & viviparo. Lev. n. 2. pro jumentis & gregibus, omnique domeftico pecore. Gen. 1. tf. 4. nomen plurafie Behemoth, terminatione plurale, fi^nifications fingulare. Behema viilgus interpretum Elephantem eflfe putat, quia terreftrium bel- luarum eft maxirnat PfemdotEfdras lib. 4. C & f%. & Talmudici Do^borc in Bava Bathra capite y. momftrutn horrendum informe, ingens, inteiligunt, quod de B pafei-

12 IO OSSJ FOSSILIA. ' jiafcitur nulle montes > tanquam ex Pf. jo-io. Bachar^ tus Hippopotamum exponit, quem omnino vide Hferozoici parte pofteriore lib. v. c. ij. ut & infra in hac voce. Lingu Ruthenica, feu Mofchoviticar literis paulullum immutatis ac transpofltis, Mamut, Memmut, Memot effertur, quod procul dubio eft idem hoc Behemoth. H» enim eft afpiratio, cujus in etyrtiofogirs nulfa fere ha* betur ratio & cura. B. & M. fono fuo ut plurimum conveniunt» Eftet enim Lynceus oculus & auris delicata y quae in proletario fermone, praefertim torrentiore, diferimen obfervaret inter Be & Me. Ba & Ma, tum ambo eodem elocutionis organo, labiis nimirum paulo a m o mollius, duriusve claufis, proferantur. Lufitanorum v. & Graecorum ^/V^quod parum genuini Baeta effertur, eidem ambiguitati obnoxia funt. Offa, feu dentes, ipfius Behemoth a Mofchovitis in Siberia MAMMUTA KOSTI vulgo appellantur. Mammufla eft cafus fecundus vocis Mamuty feu Behemoth: KJfti vero fceleton, feu in genere offa cujuslibet animalis & corporis, quae apud nos nomi^ ne Been veniunt. Omnra ha:c eo tendunt verguntquo ut probent Mammuta kafti nihil aliud efte, quam dentes elephantinos. Id autem vel inde certiftimum eft, quod, quando flumina, utpote Tobol, Obius, Irtifch, Janicea, & cetera, quae Siberiam ingenti alveo fecantr magna aquarum autfta mole furgunt, ripasque fuas praealtis arenarum cumulis fubinde munitas, prarcipiti fuo cafu, lapfuque abftergunt, abforbentque, ab utroque ftans latere terra ac fabulum foleat agminatim procidere & longo terrae tratftu oras ad inftar murorum relinquere, in quibus, fidentibus aquis, fponte nata, lapides, cfla, ebur foffile pctrificatum & alia diftin&iffime apparent* In hac marginum facie ingentem quoque nu-.m ejim dentium.elephantinorum cernere licet, qui ductum* interdum etiam trium cubitorum longitudinem RiUto quodanide induftm locati repe- < fiuni

13 OSSA tossuta. riuntur. Quum Siberani, qui meo tempore qualia Offa effent, ignorabant, rem hanc fua novitate & magnitudine ftupendam eminus obfervarent, propius accedebant adcuratius eam contemplaturi 5 quod etiamnum hodfe faciunt, ni(i revera dentes elephantinos ehe ex ipfa edrundem forma & indole nunc demum deprachenderint. Ipfemet ego hujus generis dentem praelongum» (duos enim cubitos longitudine fua fuperabat,) mecum in_«patriam ex Mofchovia adduxi, quem Dux & Generalis DoJgoroukoi titulo Mammuta K3ft, ceu rem rariftimam, ex Siberia mihi illinc abituro obtulit, ipfe plane nefciens dentem elephantinum effe. Ex hoc in patriam redux, plurima tornavi vafcula, fpharrulas, puta arculas & alia, atque animadverti eum ea omnino effe duritio dc integritate, qua funt vel recentiffima offa elephantina, qnae ex focietate commerciorum Orientalium in Belgio emuntur. Verum enim vero color ejus, quem o- portebat candidum effe, adeo luteus erat, ut neqj tornator, neq; pecffinum formator iffiusmodi colore opus fuum tingere queat. Praeterea inter tornandum, cum velocifflmo illo ciriffimoq; motu dens inealefcertt in monopodio *fenfi eum multo deteriorem emittere fetorem, quam cornu tornatum vel lima expolitum. De cetero autem nullum eft dubium puros ac genuinos dentes elephantinos effe. Quocirca meo judicio illi facri codicis inter- 'pretes haudquaquam fallunt, fallunturve, qui elephantem pro Behemoth & Behema pro offibus elephantinis^ venditant y fft demum quodcunque nomen offis e- lephanrini in facro textu, ubi fabrica templi Salomonei def^ribitur, in qua frequens ejus ufus erat. Porrdi dens 'ille non ita pridem, quod audio, ex Siberia HoImiatn_i transportatus, cuilibetcunque tornatori vel peiffinurrl» opifici in toto orbe examinandus porrigatur, ftatim ac eum viderit, ultro fatebitur purum putum dentem ele- phahtiaum effe. Inveniuntur nonnunquam petrificati.

14 at nunquam putrefadli. Quod vero ad Hippopotamum adtinet, quatenus per illum equus marinus intelligitur > in oceano Septentrionali ad partem Novae Zemblae borealem invenitur*. Hic in oris fui maxilla fuperiori dentem habet cubitalem duntaxat in longum porreftum ipla creta candidiorem & elephantino nobiliorem, ea craflitie* ut palma facile comprshendi poflit. Habet item in interiori, dentem curvum ad inftar cornu vervecis, cubiti propemodum aequantem longitudinem. Haec bellua a pifcatoribus in oceano boreali quotannis capitur, qui ejus dentes in locis vicinis Archangelum inter ac limiterrv» Norvegicum fitis, quam plurimo veneunt. Hos deinde «in Belgium fecum transferunt nautae Hollandi, funtque illic eo cariores quo dentibus elephantinis duriores nobiliores, candidior *que. Et licet magno numero illuc transvehantur tamen artificum defideriis non fufficiunt, fiquidem centum hujusmodi dentes pondere fuo uni ex minoribus elephantis vix refpondent» De Hippopotamo itaque res eft manifefta, & Bochartum plurimurrl. in hoc pundlo lapfum, quis non videt. Porro quod per omnium ora in Siberia fertur Behemoth fe illic identidem confpiciendum fidere, aeque verum eft ac quum dicunt ea eum efte mole, ut quum fe extendendo cervicem & latera jaiftat, ipfa terra concutiatur & quafi contremifcat. Hanc cauftam efte terrae motus, cum a- Jiam reddere nequeat rudis plebecula credit. Gorpotantorum animalium, quantum conjedlura aftequi pos-.ftim> ante multa retro fecula, immo forte millenaria, ;fabulo, terra & limo obruta putruere, cujus rei dentes & cetera offa, in collibus reperta luculenta funt teftimonia. t fane vero fimile eft Behemoth cataclyfmi u«niverfalis raptdiftimis undis ii> Siberiam, littori marino -vicinarq,, delatos. Nam in terra tanto rigente gelu,-elephantes vivere nequeunt, nec unquam vixerunt, aut vifi funt. Vale. Bprardio meo ^[byluad in Vesmannia J ie X, Novembr, MDCCXXIU * w a lru*

15 V ^!*** DE UNICORNU FOSSILI Ei: CONGENER1BVS DISPUTATIO, HABITA UPS ALIAE, M D CCXXIX. i, tubterranea & foflilia ofla infolita, ex ultimis angulis Scythiae Afiaticae allata & hic circumferri coepta, ClariG* fimorum virorum difceptationem in u-* tramque partem ita excitaverunt, ut me*, rito & mihi ipfi videri debear anfer o- loribus obftrepere, fi meam fententiamde hoc argumento etjam vocatus interponere auderem. Sed quemadmodum, ut habet proverbium, petitoria epiftola non e- xubefeit, ita nec difputatio fcholaftica, utpote quae fufeipitur gratia exercitationis, levi ad decidendam rem i- Efam pondere vei momento. Interim non nifi quaedam ic fpicilegia adferenda habeo, pofi: uberem aliorum-i meilem. Ut in conftruendis aedificiis, architedi quidem honor efl praecipuus, tamen & illorum folertia non rejicitur» qui trabes & afleres & ligna ferunt, Iapidem..» argillam denique, calcem & arenam. Ita & fublimioribus ingeniis ipfa relinquenda eft enodatio & dijudicatio rei controverte» fed obfervata qualiacunque fparfal» licet, ad rem tamen aliquomodo facientia adferre cui» que conceditur. Mihi imprimis incumbit, ut probeml* meum ftudium Patribus, & ut ne frufira videar confumere conceffum benigne regium ftipendium. Incipiam B I autene

16 t4 OSSA FOSSILIA. autem ab obvio illo foffili unicornu, quod cum exoticis aliis mercibus in officinis pharmacopolarum venum proftare, vel aflervari folet in mufeis curioforum, inrer alia mineralia & petrefafta, de quorum origine ambigitur. T um de unicornu vero, de Spodio foffili, & E- bore genuino. De humanis, fed giganteis offibus paffim repertis. De enormibus ignotorum animalium ollibus aliis. De Theophrafti, Diofcoridis, Plinii locis quibusdam. De animalium variorum exuviis, per inundationes oceani in montofa loca & hodie remotiora a maribus fparfis & terra obrutis» citius tardiusque petrefadis. De offibus denique fponte nafcemibus, vel generatis in marga, bolo, argilla, per naturae joculantis lufum ut vocant, concretionis fcilicet quodam cafu. Sicuti ceram liquefa&am vel plumbum igne fufum alicubi plebejas ruri vetulas, in aqua plenum vafculum fuper capita penculofe decumbentium, ne fruftra acceffifie videantur, aegris interim ut credibile efi: terrore non modico peiculfis, projicere ferunt, & ex figurarum varia fimihtudine, globofa vel cufpidata de exitu morbi vaticinari. Quas dedere nobis definitiones unicornu foffilis feri* ptores materiae medicae, Voitius in L e x. ^>78. Valentin p. $9. Lemerius p. 7f. Led. Benev. indicaffe fufficiet, cum fingula pofl: nobis examinanda veniant. Ab eo itaque» initium facio, quod cuique attendenti & infpicienti liquet, non unius generis officula eite, quae feplafiarii Germani fimplicioribus pro monocerotis fragmentis vendunt. Id ipfe infuper fatetur, Germanorum Plinius, vir Helvetus & ingenuus Gefnerus, in de figuris lapidum., pag. 11 f. & I f 7* jpteu fubterraneo Hercynta offa (!) dintes tam hominum, quam brutorum infahtee magnitudinu effo» diuntur^ Quanquam enim Hercyniae fylvae incolae advenis hofpitibus referant, in diluvio montes ipfos una cum umeor

17 unicornu ibidem efife glomeratos, & induratos, ut Fran«ciscus Joel habet in Prax, Tom. V. S. j. p. i jp. tamen mi~ ratur Joh. Baufchius Acad. faturae curioforum Praefes, in de unicornu fodili Tchediasmate: unde ille horum animalium numerus in Hercynia, M oravia, Silefia, Thuringu v/mifnia, Saxonia, Haflia, Snevia, Helvetia, Franconia &c. ubi copiofe & per tot jam annos eruitur cornu hoc foffile, ut Italiae aliarumque regionum loca praeteream. Cum de animali illo quadrupede monocerote^ vix unus fide dignus teflis reperiatur, tota jam orbis Cuperficie ad arnuffim cognita, qui fe id vidifte affirmaro aufit} elephanti vero.tam rari fint, in Europa faltem, ut qui Venenis anno itfpp. fuit confjjedlus, pro miraculo quafi habitus, & tertius fuerit, quem fpatio centum annorum viderit Italia. Baufchius pag Qua in r o (i quid inter lucripetas fraudulentiae forte fubeft, non^ habeo, quod in excufationem ejus rei, & medicorum.» id diffimulantium adferam, quam vires medicas, quas poitidere ferunt unicornu foflile ad ;j. vel ij. propinatum in fiftendis diarrhaeis gonorrhaeisque, in acore temperando, in fudore pellendo, adeoque in febribus ardentibus & malignis retardandis j easdem & ineffe vires aliis animalium oflibus experiamur, vel humore telluris fenfim refolutis exficcatisque vel philofophic6, ut loquuntur noftn chymici praeparatis. In. quibus itidem & aura qujbdam latet fufflaminans & fecundi generis cardiacorurru explorata jam faepius virtus., fi. ' Difpiciamus autem ante omnia unicornu verutiu, quod praeterquam marinum hodie in officinis nullumu agnofeitur. Unicornua haec ita olim erant rara, ut nen ntfi in templis alicubi vel gazis fummorum Pontfficum, vel pinacothecis regum magnatumque confpicerentur. In pulcherrima de unicornu diflertatione Th. Bartholini Cafpans filii, recenfentur & examinanttir unicornua illa ' famo^

18 i6 tissj FOSSILIA» famofa S. Dionyfii in Gallia, S. Marci Venetiis, Ultra-s jedtenfe, Helvetorum, Danicum in cartello Friderici Burgi confpicuum & alia quaedam; & ne illa quidem inter fe fimilia deprehenduntur. Nam p. zo^unicornu defcribitur infignis magnitudinis, quod ex Germania mercatores Veneti adduxerant, coloris fplendore & varietate veri cornu fpeciem promens. Cujus abrafae particulae non dentium inftar in ramenta, quae fricari poflfunt, concidebant, fed inde quisquiliarum fqammae eadem plane vifciditate & lentore refultabant, quo fefta quaevis boum fimiliumque cornua. Unde fufpicari licet, quamquam fuum hid judicium Cl. Th. Bartholinus non interponat, marinum-i hunc dentem minime fuifte. Forte Ceti priapus fuit, cujus rafurae arcanam contra dyfenteriam vim Europeos nuper docuere American!. Id huc fpe&at, quod de differentia inter m ineralo & animale cornu Baufchius p. 177* recenfet. Borealium marinum cornu vel os potius durum eft, (olidum eft, vix radi, ne vix quidem teri poteft, nec admotum linguae adhaerefcit. Germanorum illud minerale cornu diftum, lapis eft licet non durus, frangitur enim facile* teriturque, linguae admotus adhaerefcit, inftar terrae figillatae aut margae alicujus. Genuinum unicornu retfturrl» eft, & ftrias habet cochleatim afeendentes: foffile ut plurimum curvum & ftriis cochleatis caret: prius ex parte cavum eft, inftar dentium aprorum vel hippopotami vel elephanti. Pofterius cavitatem nullam habet: prius marinum & boreale vn. ad fummum vm. pedes longum Communiter efie folet: craftitudo ad bafin > magnitudinem non excedit ovi gallinacei majoris; foffile interdum ftrutiocamelino ovo craftius eft. Albertus Magnus fcnbit fe vidiffe & fuis manibus menfum e(fe unicornu, cujus bafis in diametro fefquipalmum habuit, longitudo fuerit decem pedum. Foftilia denique ofta in cruftas dlvifibi-

19 vifibilia funt* marinum eft integrum. Refert tamen Bar* tholinus, dentem Balenae Narvahl itidem in lam in as tenuiftimas diffolui» fed non nifi per liquoris calidi euaporationes prarparatum. Ad cujus naturam & hoc fpeftat, quod habet Voitius in Lexico p Hic dens, inquit fuperioris maxillae alveolo inferitur, quemadmodum-» dentes in animalibus aliis. Nec raro contingit ut in majori dente lateat intus dens minor, forfitanquod huic b a laenarum generi cadant ftatis temporibus dentes, ut hom ini, utpifeibus aliis. Id autem Cl. Th. Bartholinum, quoniam reticuit, utique & latuit. Sicuti nec quam dedit dehpeationem p balaenae Narvahl, optimam ede mihi perfuadeo, pofteaquam quam Hamburgi publicavit Ao* i <584. hujus dentati monltri marini figuram, Winterftenius videre mihi contigit. Quam hic utcunque adurtibratam damus. Sed eft Germanorum unicornu fotfile* fi non hujus monocerotis, forte tamen elephanti, animalis quidem in Europa non indigeni, nec nifi Pyrrhi olim regis vel Hanibalis Afri bellis in Italia gregatim vifi, per orbis tamen terrarum inundationes, ut putant, inde usque, ex India in has regiones devecfti & arena fuperaffluente fepulti. Non aliter ac Ammonis didta cornua in quibusdam locis, tefte Baufchio, tanta coacervata copia reperiuntur, ut vel integros olim arietum greges ibidem fubmerfos necefte fuerit; vel ut in colle illoaquisgrano imminenti, Goropio Becano tefte, ingens Gloftbpetrarum multitudo, vel Carchariae pifeis dentium effoditur; vel denique ut marinarum beluarum ingentia ofta interdum deteda fuifte conftat. Qualia utique & illa fuere junioris balarnae ante aliquot annos e Wermelandia llpfaliam transmifta ofta, fervata hodie deferiptaq; in mufeo quod Academici Nofocomii ornamento parat Amplift. Dn. PRAESES. Eboris utique per vetuftatem fub terra fatifeentis frufta C quae-

20 0SS4 tosstlua. quaedam inter reliqua pharmacopolis noftris transmifia u- nicornu foffilis nomine, manifefle agnofeere licet, e o rum autem diferepantiam ab aliis in hifce quae fequntur notavimus. Color horum interior plerumque albus, quandoque nigris maculis & punftis pidlus. Cortex exterior interdum flavefeens interdum cinereus, albus, fubviridis» Odor quandoque gratus, lac cum amygdalis miftum re ferens, quandoque pomum cydonium; faporis indar cretae; exterius durum, intrinfecus mollius. In crudas, lanriinulas, fragmenta, finditur & dividitur facile. 'Aquas injedum bullas emittit, ut cornu cervi udum ; non tamen refolvitur aut colliquefcit, ut figillata terra.v Linguae adhaeret indar margae aut cornu cervi udi vel per vaporem calcinati, vel aliorum odium combudorurru. Vir Celeberrimus Whlhelmus Tenzelius hidoriographus Saxomcus, epidolam edidit idpi. de Sceleto elephantino in Thonna pago in dynadia Thuringiae, in colle ex arenulis albis & puris condante inter edbdiendum detedo. Ubi eruta fuere primum oda pedum poderiorum novendecim librarum: tum & os aliud cum acetabulo jun&um novem librarum: os femoris triginta duarum librarum, tum dorfi fpina cum codis adhaerentibus: oda pedum anteriorum : os hum eri, longum pedes quatuor & latum duas fpithamas cum dimidia: oda vertebrarum colli: tandem & prasgrande caput cum quatuor dentibus molaribus, quorum finguli erant ponderis duodecim librarum : & cum duobus aliis dentibus maximis, longitudinem aequantibus, odo pedum; craffitie duplicis fpithamas cum dimidia, cum colore nativo, laevore & rtriis, atque praeterea dextrum dentem in animali vivo limatum apparuide. Sed exceptis dentibus maxillaribus, caetera oda fragilia fuide & ita confumta carie, ut nullum potuerit os depromi incontaminatum. Eadem haec «fla igne per retortam examinata, dedifle, phlegma cum fuper-

21 * OSSA T OS SILI At tf natante pinguedine tenui & fapore falis volatilis. OiTtbus, fpodium & cornu cervi uftum referentibus > quae tamen in figuli fornace exufta albicabant cum ftriis & tub u lis ebur referentibus, quae cum aqua coda faporem acrem dabant & fal cryftallinum. Denique de ipfa horum offium transmutatione fequentibus praedidus Autor ClariiT. concludit. Quocunque modo vel tempore in collem areno-j» fumtonnenfem devenerit Elephas, offa ejus, temporis,, longitudine arefada calcinavit ignis fubterraneus, eaque,, jam levia & porofa fubiit ladeus margae humor: & ex- halata aquae tenuioris portione craffior remanfit, cujus,, particulas in offibus porofis ob majorem albedinem ab eorum fubltantia facillime difeernere licet: quae tandem,, coagulata fotum elephanti fceleton tranfmutavit fibique,, affimilavit, ita tamen ut fpecies ofllum interna & exter-,., na internofei, etjam.odor aliquomodo deprehendi pofidt.,. Ex quibus liquet, eboris etjam frullula undecunque' in haecce delata conclavia fuerint, impraegnari a marga & tranfmutari in hoc minerale polte, ut offium genera alia. NamHorftius in obferv. anat. juxta fylvam Semanam, inquit, ad radicem arcis Brunfvicenfis, <»0 d;iuar^felb/ vidi erui ofia, dentes, mandibulas varias, urforum, leonum, hominum, & aliorum animantum aemulas 5 inter alia cranium futuris apprime diftindum in mufeo meo poffideo. Maxillares interim hos elephanti dentes fpedare videtur, tum qua: divus Auguftinus in de civit D y c. p# refert mohrem dentem, in littore maris prope Uticam, hodie Bifertam vocant, a fe inventum, tam inufitatae magnitudinis ut concifus & difiedus, aetatis fuae hominum dentes centum efficere poffet. Tum quae fimiliter de cientibus foffilibus maximis, Gefnerus de fig. Lapidum» & de animalibus Camdcnus in Britannia,& Boetius a Boot, Bartholinus & alii referunt. Ut divi Chriftophori den- C 2 tera

22 tem pugno majorem taceam, quem Ludovicus Vives iti Auguftin. de Civitate Dei, defcribit: ut taceam quae Thom. Bartholinus I. c. habet: fe vidifle quam plurimos dentes molares giganteos, fed partim equinos eos fuifle, partim bubulos, partim & effi&os arte deprehendide. Nifi plane credere velimus animalium quaedam olim extitifle genera, quae hodie effe defierunt; vel animalia ignota, diluvii magni temporibus, cum abyffi referarentur fontes, t profundis extrafta ejedlaque fuiflte, cum fummis ima confunderentur, nulli mortalium poftea vifa. Prius docere videntur homines illi gigantei, non modo Hebraeorum fed & Graecorum literis memorati* quorum exuviae ftupendae terrae motu alicubi > vel maris fluminumque impetu detegi potuere* fiemi legimus detefta fuifle cadavera Orionis, Oeti, Antaei, Erycis, Pallantis, Ajacis, Afterii, Hylli aliorum. Jo.Caffanio Gallus in de gtgantum reliquiis differt, if flo. Bafileae edita, docet etjam ante diluvium homines extitiffe immanibus corporibus & robore ftupendo, pro libidine & ferocia, in alios tyrannice graffantes, ex conjugiis progenitos filiorum DEI, cum hominum filiabus carnis illecebris validis. Quod Orpheum itidem & HefioduminnuifTe putat, cum grgantes coeli terratque filios efle feripfere. Sed nec poft diluvium iftud hominum genus defiit; ex infaufta nimirum profapiacham, magnus ille Nimrod extitit, & Deuter.?, terra Moab & Ammon, Terra gi. gantum dicitur: & Num. i?. ab exploratoribus Ifraeliticis refertur: Viros fe vidiffe in terracanaan, procera flatura. Gigantes etjam filios Anakim ex ftirpe gigantum, prae magnitudine quorum fibi viderentur ipfi tantum efle locuftae. Qui tamen omnes poftea per manum Jehofuae expulfi & exterminati fuere, iis exceptis, quos Asdot & Gath reliftos habuerunt. ietate

23 ietate Davidis memoratur Goliath Philiftxus & i. Samuel. z t. alter Goliath Gethacus, tresque gigantes alii, ut praeteream homines procerae ftaturae vel gigantei generis apud varias gentes, Xerxis aetate, Alexandri, Augutti, aliorumque principum $ ut quae Saxo Grammaticus & Olaus Magnus & noftrates alii, de Borealibus didis RESAR, JSTT/JR, IHL1SSAR. Conringio R1ESEN vel HYMEN, retulere, filentio transmittam,- ik quae produnt hiftorici no* vi orbis, de proceris admodum & vatta mole hominibus in iis locis vulgo vagantibus. Memorabile ett quod Diodorus Siculus, qui lub Augutto floruit, refert, ultra maritimam Aithiopiam, infulas in oceano meridiem verfus repertas ede, quarum incolae magnitudine alios hok mines quatuor culitis excedunt. Quod autem ad reliquias gtgantum attinet, odaque grandia fepulchris paffim eruta, Herodotus Halicarnaflenfis, antiquidimus inter Graecos & claridimus Hiftoricus, 1. r. Hilt. refert in Thegea edodum cadaver feptem cubitorum, qnod Oreftis matricidae, Agamemnonis regis: filii fuide credebatur. Et Julius Solinus, bello Cretico rupta per elata flumina humo, humanum cadaver cubitorum trium atque triginta repertum, a Lucio Flacco legato & Metello imperatore fpeftatum. Gigantum crates, in]uit, Tertulianus I. t. de Refurreftione, adhuc vivuot hoc ett, fuperette alicubi & fpeettari fceleta. Philoftratns in Heroicis & Strabo de (itu orbis I. 27. Clarisfimi Viri, non miranda fed portentis flmilia habent. Prior, gigantis ait cujusdam cadaver vifum duodecim cubitorum: Alius etjam triginta. Strabo refert Anthei fe«pulchrum ette in Mauritania, cujus corpus fuit cubitorum fexaginta. Is filius fuit Antenoris, unus &ducibus Arteae. Virgd. yeneid. Lbr I. v. yio In urbe Roma Pallantis corpus inventum ea altitudine quae urbis muros excederet, Henrico (ecundo Conradi filio imperante. Fui- C J g o

24 OSSJ TGSStllA» go docet I. t. c. <5. Et Boccafius in dc geneal. Deor c. 6g. In Sicilia, inquit, circa radices montis oppido Drepano imminentis, fpecum quandam fodiendo apertatru fuifte, in cujus imo fcdemem vaftae magnitudinis hominem confpexere attoniti,' finiftra manu fufti ingenti innixum, quae, manu unius ex fpeftatoribus contre&ata, foluta ilico in pulverem concidit, praeter quiddam plumbeum infufum, quod a terra ad manum usque porredlum molem brachii fuftinens integrum permanfit. Demum fedentis contadla fuperficie, mox totum fere decidit in cinerem verfum. Dentes ingentis magnitudinis filo ferreo appenfos, templo fuo Drepanences collocaverunt. Hxc ille. Siciliam utique Cyclopum patriam fuifle, ftupendae molis hominum & ad metalla damnatorum, primi Poetarum Virgilius & Ovidius teftantur. Hadtenus fum fecutus quem fupra nominavi CalTanionem, fatis dilucide ut videtur demonftrantem giganteos.in orbe homines extitifite: Idem infuper addit p. 61. a fe etjam vifum miras magnitudinis dentem, longitudine unius pedis, pondere librarum odo, eftofium in Gallia,in agro comitatus Crudolii ad oppidulum Sojonum, inter aha offa praegrandia, quae maximam partem vetuftate confumta.* erant. Dens vero multo oblongior quam crafius vifus elt & radices aliquot habere, quibus mandibulis inbaeferat ; pars autem qua terebatur cibus aliquantulum-» concava-erat, latitudine digitorum quatuor, quem giganteum fuide author non dubitat. Sed pace hujus viri, cum molares elephanti dentes infpicere mihi licuerit, & hunc huius generis fuide certo mihi perfvadeo. Habet elephas, inquit Aridoteles, dentes quatuor, quibus in farina: modum, quafi mola cibum conficitj praeter alios illos duos magnos in mare furfum averfos, in femina contrario fitu, deorfum enim fpedant. Hift, an c. n. Illum etjam, quem Siberia allatum, ignoti animali- Manio

25 OSSA FOSSILIA. t* M am m otha didi ferunt, fatis diu nuper hic fpedavimus.- Adeo uc licet vulgo ignorentur ingentia illa in oceano feptentrionali vivipara animalia generis cetacei, Olao Magno aliisque indicata, vel etjam praftermiifai tamen quae hadenus hic vifa fuere Sibenana olla fo(tilia, eleph antina e(te non dubitem. Quod tamen gigancum dari reliquias non refellit, ficuti nec divo Augultino elephantinus fortade pro humano dente habitus. T em pore civilium fuperiore feculo in Germania., bellorum, quibus & gens noftra, magna hii invidia gra- Vibusque poltea reipublicce concudlonibus involuta fuit» anno idq". cum Svecicos confcederatos exercitus, contra Saxones & Audriacos Danosque duceret Duxnobilisfimus Leonardus Torftenfonius, in Auftriac inferioris oppido G rem s, inter fodiendum, milites ftupend* magnitudinis fceleton invenerunt, deferiptum in Theatro Europaeo Meriani parte V. folio 774. Item, idq-g. tricennalis belli anno ultimo, e'foda ad propugnaculum extruendum ad latus dextrum portae fupenoris Suinfurtends i- tidem a militibus Svecis inter rupes & comiduras faxorum, offa quaedam reperta fuere infulita, pumicofa & exefa, & 1649, 7, Decembris e media arena rubra effoda^ fuit vena curva monocerotis, ut vocabant, cujus longitudo erat 15, vel 14. pedum mechanicorum, craditudo m una extremitate caput humanum magnum fuperabat, in altera extremitate feu cufride brachium aequabat, primo molliufculum erar', poftea indurefccbat, folidum & compadlum. Vid.BaufchLc. p ipo Perfacili itaque inducor ut credam, inter offa diverfi generis, quae eruta interdum fuere, ignotorum etjarrl, animalium reperiri potuide, quae ita olim extitere, ut nunc vero non exiftant. Taliautique fuilte verifimile ed, quae Theophraftus Eredus,* 6 terra nafei (cripfit. citante Plinio! 16, c. 1^.' Naip ebur fodiie caiidido & ni^ro coloref iave-

26 14 OSSA FOSSILIA. inveniri, ut Idem Theophraftus docet> nemo dubitat, Neque de eo, quod addit, Lapides inveniri odeos. Et quid ni? cum de Lydiae metailurgis referat Ariftoteles, fuffocatos interclufo fpiritu, obftrudis oftiis, poft longi temporis intervallum in lapides converfos, cum vafis, amphoris & liquore in iis contento fuiffe extrados. Cui metamorphofi cafum fimilem Falunac contingentem in aeraria magna fodina, deferiptum aeriq; incifum habemus. Nec ligna modo, foffilia, tam dura quam cretacea, ex Umbria regione Italiar, deferibunt Stellutus & Ferantes Imperatus 5 fed & GalTendus in Vita Peirefcy Intra cavernam Guerinam folia ex quercu, alno, ilice, ulmo, nuce, populo, haedera, lauro in lapides converfa refert. Item, in aliis locis inter pyrites fatiscentes fub dio, ligna femiputrida cum infperfis metalli filamentis granulisque obfervata fuere. Cornu cervinum integrum., ramofum, nodefum & Faxeum plan, Calceolarius delineat. Aqua denique ipfa in calculos denfata per guttas colligitur, in Siciliae profundioribus cryptis, ut & in nobili illa Baumanniana fpecu. Itaque non eft neceffe, ut, cum Goropio Becano gigantum reliquias negemus, & arte daemonum talia offa fingi aderamus ad homunculos credulos dementandos. Vid. Gigantomachia fol. 22,5. Sed nec fimpliciter ut vera recipiamus, quae Dion Cadius hiltoricus confignavit, de illo terrae motu, quo imperante Tito, duae urbes integrae, populo fedente in theatro penitus obrutae fuere, diebus aliquot hanc cladem praecedentibus, e Vefuvio monte in Campania non modo auditos fubterraneos fonitus & tubarum clangores, fed & paulo pofl: inter ignes & fumum, gigantum imagines formasque in aere vifas, magno incolarum pavore fugaque. Habeo fruftum eboris fodilis magnitudine pugni e fpecu Baumanniana, vetuftate quidem in lamellas utcunque fidum, ut tamen appareat partem dentis, mo- ;, j laris

27 0SS4 FOSSU TJ. laris elephantini fuifte. Td collatum cum alio genuini molaris dentis elephantini frufto, squalis fer& magnitudinis, t Siberia nuper huc allato, ita per om nia fimile deprehenditur, ut ovum ovo effe folet, nifi quod pofte* rius hoc vetuftate minus collapfum, nondum in fuas lamellas dehifcit. Poterit itaque alicui verifimile viden, Siberiana olla cum Baumannianis convenire & utrumque genus antiquis non ignoratum fuifte. Veteres enim M e dici Sarraceni, ubi Lapis Arabus, Diofcoridi 1. j, c 149, & Plinio L ]6.c. 21, diftus deficiebat, eum fibi conficiebant, & eburaperto igne adalbedinem comburebant. Nam igne tefto ustulatum nigricat, pinguedine fc. oflea n on diffipa» tafed fuffocata. Id Spodium dixere, a cttojcs, quod Graecis cinis efl, imprimis metallicus. Sed nec mirabimur, una cum majoribus dentibus, vel fi placet cornubus elephantinis, ad tutelam enim animali & fui defenfionem j data funt, effodi fimul & reperiri maxillares in Medufaris illis & Gorgoneis cryptis. Nam & maxillarium dentium ufus erat opificibus ut nos docet Plinius c. Jam & offa inq iit, elephantina in laminas fecari coepere & loculamei, a dentibus vacua. Rara en im, inquit, jarm* dentium amplitudo reperitur. Im o eosdem hos opifices, credibile efi: & Hippopotami dentes k N ilo & G ange adve&os non ignorafle, cum eos una cum crocodilis, vivos nonnunquam in Ludis Aidilibus Romae fpeftarent. teftibus Plinio 1. 8* c. x8. & antiquis nummis. N eque enim hujus belua? figuram depittam primus dedit in jethiopica Hiftoria Ludolphus* Sed nec efl: hic fluviaticus equus cum feptentrionalis oceani alum no, Valrus di&o > confundendus. Qui operis de genealogia principum Afiae SHagraphiam nuper dedit Vir Nobiliflimus Dn. V on STR A L E N B E R G,, inter alia fpedtantia hifloriam naturalem, de Mammotha agens, confitetur ingem,6, nem ini vaflum hoc animal hadenus vifum. Niemand hatt Jtch n octi D

28 NE paginat parcatur vacuat & periturat, offeram Ledlori artis pharmacevcices ftudiofo com pofitionem u n icornu fo ffilis fuccedanei, ab ipfis inventam M e dicis Germ anis, quibus crudum illud & fubterraneum fus dubii» fort vifum Fuit* N on a liter ac Bezoardici* t Perfia calculi, pretiofi utique, fed & fu fp e fti, p lu rimis didis bezoardkis medicamentis excogitandis occaiionem dedere. Recipias itaque Unicornu Foflilis cum bezoardica tin d u ra aliquoties m a d e fa d i: C ornu C ervi bezoardici, fua eifentia im pratgnati: Terrae Lemniae albar, v e l M elitenfis cum viperarum decodo aliquoties hum e- datat lib r.n * drachm. 12. fer» 1. gr. vm. C o ralliorum rubr." praepar. & cum margaritarum balfamo radicali impraegnat, lib r. 1. une-;. D r.ferrugr. iv. Odis de corde C ervi, cum aqua bezoardica in m agidem form am re d u d i. Lapidum cancrorum praeparat- ana lib r. I. drach. vi. Scr. u gr. iiij. A n tim o n ii diaphoretici fixi lib. fem. unc. jjs gr. vi. Edentiae c itri co rticu m externorum recentium absque jgne paranda:, Ambrae, M o fch i, ana ad placitum. Jn m ortario lapideo, p iftillo ligneo fiat om nium pulvis. Tum addita cornu cervi gelatina & tragacanthi m ucilagine extrada per aquam bezoardicam form etur mada tenax ommurru. U nicornu fo d ili longd praeferenda. Ex M ifcell. Nat. Curiofor* Jac. W oithius in Lexico pag

29 books2ebooks.eu e-böcker från ditt bibliotek av ebooks on Demand digitaliserad av Uppsala universitetsbibliotek