JOHANNIS CHRISTOPH. DAHL. F R/E LEGTIGNES ACADEMICiE IN SCRIPTORES GR/ECOS. PRjESIDE ISACUS HERMANN US CONS. AM PL. FA C. PH IL. UPS.

Transkript

1 s/ JOHANNIS grjec. litt. prof ups. reg. acad. litt. Hl/M. HIST. et antiquit. holm. membr. F R/E LEGTIGNES ACADEMICiE IN SCRIPTORES GR/ECOS quarum IV partem CONS. AM PL. FA C. PH IL. UPS. PRjESIDE CHRISTOPH. DAHL s. theol. doct. gr/ec. litt. prof. reg. et ord. reg. acad. litt. hum. hist. et antiquit«i holm. membro PRO GRADU PHILOSOPHICO exht8kt ISACUS HERMANN US KINNANDER ostrogothus Q in*audit. philosophico die xvii maji mdcccix H. P. M. S. upsalijs trpis edmaniåhis

2

3 Cap. 1. Efymeta. *5 tonßdera hoc et tecum perpende. Eft ergo fenfus horum verborum: quando quis elgoova rogaverit quidquam, vel ipfi fvaferit quid quam facere,non quid de eo fentiat palam facit, neque adnuit Iieque renuit, fed dicit, fe cogitavisfe de ea re et deliberavisfe, led nihil certi ftatuisfe. Hoc etiamnum ufu venire novimus illis, quorum candiduin et apertum pecftus non eft, quando quis ab illis vel petit aliquid vel fvadet, non palam id rejicere folent, led adfentandi ftudio ducli. bis utuntur verbis, jag fkall fannsrügen tcmka på den faken, quamvis id tacite improbent et fecum rideant et contemnant: alia dicit etgcov le perpendisfe, res äs 8K eiåevat et alia, de qui' bus nempe fuam fententiam rogatur, dicit fe nefeire, quamvis probe caileat. Tes ås 5avfua etv et alia dicit fe admirari. Hoc eft fi quisquam retulerit aliquid, quod ipfo melius nemo noverit, videri vult fidem non habere dieftis, fingit fe de eo nihil inaudivisfe, dicens admodum fe mirari, an res fe ita habeat. Et contra, fi quis de re vel negotio quoquam fuam aperiat mentem, quamvis de eo ipfe non cogitaverit, fingit tarnen idem de eo et fe ipfum antea fenfisfe, ut dicit Autftor : ros $e yjo'/i vsore x,at avres éroo ätaåcytcrac&at«et de quibusdam dicit idem et fe antea cogitasfe. Quod ad ftrutfturam horum verborum attinet, obfervandum eft, quando lententia manet in eadem perfona, confvevisfe Guecos excludere pronomen reeiprocum, atque nomen infinitivo addendum ponere in eodein cafu, in quo ponitur antecedens: fic fi Grasce efferenda esfet hasc fententia, ilie dicebat fe esfe virum eruditum, non dico, avros Asyst eavrev ehest vqqcv vel Aoytov csvägcc, foret enim hic Latinismus! fed ita ad Grascum genium, avros Asyst ehat roqos. Sic heic 0 s]goov (paerxet ra Se nat avros éroo äiakcytcraa^ai pro, (ßao-xet lavrom éroo ätaxcyirafäui, uti dicendum foret, fi ad Latini fermonis indolem verba Grasca conformanda esfent. Kat ro ctov ) ro caov abfolute ufurpatur frequéntisfime»t redditur vei univerfm, in fumma, vel denique, iimno etlm D omni"

4 Theophraßi Chara&eres. omnino. Sic dieit Lucianus: IccTqos elpi rw 7rct$w wé.icw fum adfesluum, ro h okov ciatjssfot? TttägnTtif ejvcct ßaKopcc,i, et in genere vel denique volo esfe veritatjs interprcs 5 interdum vero additur sfaetv, 00s re cacv einen vd uniyerßm vel i?i fumifia dicam. K«; ro cåcv dicit audtor, et denique vel in Juiumq, fotvcf reo TcteToo T^oTtca T8 \oy8 xqyjo&oci, quae yjcnf maxime frequentamr a Theoprafto. Eft autem detyos, ut alias ejus fignificatione«nupc taceam, dum ad hominem transfenur, folers, peritus, bivcs tu\jty\v rry Te%i>nv peritus hujiis artis, Sems eis roc 7tJXVT.ec ingenio valens ad omnia ; fed frequemior tarnen eft ejus ftrudura cum infinitivo, Seivcs 7$ot(peiv peritus fcribendi, qui novit facile fcnbere, Sems Aeyeiv qui dicendi arte valet. Significat ergo Audor his verbis rov etyvvoc, esfe peritum hujusmodi verbis ufeudi, vel ita compofitum esfe ut has loquen* di formas frtquenter in ore habeat: 8 8a y7sohccpßotvüo, hv7ihr\ttopcci, frequentat autem hos loquendi modos, quum quis retulerit illi, quod verum esfe probe novit, fed confveta fibi eiqooreici non vult novisfe videri: tunc ha; ipfi folemnes funt voces: non credo, non exißimo rem fe ita habere, obftupefco fc, ad ea, quas refers. K«; Tseyej iccyrov ) Sunt, qui hasc verba, wi heyet ectvtov eregcv yeycyevcci conjungant cum antecedenti, «cttaj-jttoptm, hoc fenfu, percellor admiratione, obftupefco ad ea quas refers, adep ut prorfu,s alius nunc ftm, et quam antea habui fententiam, mptem : frequenter, audito quoq.ua,m ab alio, dicit, rittcppa, et porro addit fe etegoy yeyovfi'cet, fe nunc mutare an im um, atque aliud quam quidem antea fentire. Sed malim tarnen hasc verba alio referre. Nemp.e qui artem. callet flmu- ^andi et disflmulandi, is, quod dixit et fecit, videri vult non dixisfe, atque ideo quum adnionetur de eo, quod antea dixit 4tick^ dicere fojet, memoria Japfus me putas hoc dixisfe aut (Ecacisfc, quod tarnen aiium dixisfe audieris aut fecisfe videris: Sve-

5 Cap. 1. Elfuvsix. Svethice dixeris: du tager mig for tn annan, icke har jag fagt eller gjort det. Köci prjv, a rctvroc Trqos ejus dtefyet Particula py\v aiiis parriculis ut plurimum fubjungitur variosque ufus habet, na hl esåacs pev eil Ütqüi, jj pyi certe qtiidem, a pvjv non tarnen, noci pyjv iteni, «i» etiam. Quin eriam dicere iolet: a TCCVT06 7t(jos eps Sietyei: nun hcec mihi narravit, diximus enim antea verba &e tevcei et J/eA3"e<v, quse proprie notant pervodere, percurrere> frequenter etiam ufurpari in fenfu narrandi, ef esfe quafi ^te^evoei Acyo; vsrbo percurfere. Dicit autem hoc, quando quis eum admonet alicujus, quod ipli narraverit alter: tunc certe dicere fölet; erras, quod tu dicis, hoc ab eo mihi narratum, id nunquam $te t\et 7x%cs pe, TrccqooSofyv pot ro 7j^ocypoc. IIcc$cc,$c ov dicitür, quod eil 7tot(>ct m ocv prceter cpinionent, inopinatum, atque ideo etiam admirabile, incredibile. Res, quam narras, quamque mihi dixisfe alium ais, eil mihi 7rccqoc$c ov ti, aliquid mirum et incredibile, ccaa«rm Aeye, die hoc alii euipiam, h. e. qusére alium me magis credulüm, cui hoc narres, apud nie iidem non inveniet. Porto dicente aliquo, cui contrarium dixisfet alius, hac utitur loquendi forma: cc7ro^8pcct oticus aoi d7r^r]7oo y ixena Kotrccyvoo. Particula cttfiw, alios ut taceam ejus ulus plurimos, faepe ponitur pro Ttcns extra in'errogationem aut certe in interrogatione indiredla, et reddittir quomodo, quo paffio: éx l%ca c7roog ßotjSoo non habeo, quomodo fuccurram, nullo padlo posfum fuccurrere, vel, non eil mihi fuccurrendi facultas, cc7rc^apoci c7ras mro 7Foirjaoo^ dubinr heereo quomodo hoc faciam, vel, nefcio quomodo factre debiam, nam cc7rc<?o0 vel UTCo^apcn redditur utroque modo et per dubito, et per nefcio, quam poileriorem notionem priori prsciulero in hoc loco : nefcio quomodo posiiin, vel tibi fidem denegare vel alterius fidem damnare, quafi dicat eigoov: ambo eilis fide digni vjri eaque diei tis, quae a veritate mihi non videntur abludere, atque parum abeil, quin ntrique veilrum credam: nam non pos fum vel tibi oc7ci^eiv non credere, vel alterius fidem damnare. Sic fibi confveto ümulandi ingenio indulgens el^oov quid fentiat, D 2 pa-

6 Theophraßi Choraäeref» palam non facit. Kocrccyiwawsiv, quo heic utitur autdor, proprie et habita ratione originis, eft yivoockeiv xcctcc mos ftatuere aduerfus aliquem, vel fentire et judicare de aliquo. Hinc facile fuerit explicare gtjceis a Grsecis frequentatos: KUTccywucna ca dpubiuv vel xukiuv 9 redditur, arguo te imperitice vel malitice quad ytvooaxoo kukiuv koctu ca fentio vel cogito malitiam de te, judico te esfe malitiofum : xuruytvoockco ca (povov redditur damno, condemiio te ccedis, quad yivoockw (fiovcv kutu ca flatuo casdem adverfus te, vel de te fentio casdem h. e. judico te casdis reum esfe. Sed hasc dru&ura cum accufativo rei et genitivo perfonas convertitur nonnumquain, ut eniin dicitur KocruyivaocKc* ca Bccvcatov vel (povovy ita etiam dicimus xurocyivrocxoo as (fiova, qaas ioquendi forma fimilis ed illi, quam Latini ufurpant, dicunt etiim damnare aliquem ccedis. Quin etiam accufativus iile re;i fupprimitur nonnumquam, ut in hoc ioco: UTro^apui onus cct UTtftYiccti, r\ ixeiva xooruyvu, fed addendus omnino ed accufati-, vus, ij/euclw vel \psv$oåcyiuv, y\ yivoocv.u \pev$cåcy;av kutu ca, aut fentiam faldioquium de te, h. e. te arguam falfiioquii. 'Aåå' cqu /un cu ) Podquam fic Auclor percurrit iilas notas, quibus elgoov internofcatur, addit breve quoddam empv- Biov dve admonitionem: tu, inquit, Polycles, vide, prj Burrcv Tri^svris rauvrus (ßoovtts ku t 7;xgkus kui nukikkoyius Sunt, qui dicant, iegendum potius esfe in dativo cafu, (fioovocts kui ttkoxms, fed prasterquam, quod in nulio codice ita fcriptum exdat, noa ida opus ed mutatione, quum, ut in Latino fermone dicitur utrumque, credere alictti et credere aliquem vel aliquid, ita etiam Gnecorum 7ri^eveiv utrique jungitur cafui cr^sieiv rt et rtvi: vide ne tu Buttov, citius quam nempe par fuerit, f pente credas ißiumodi Qoovus voces, fermones h. e. ca ve ne credas dmpliciter et ex animi fententia loqui illum, qui hujusmodi utitur (puvuis kui nxokuis. yiäckyi, uno ra 7TÅexeiv neuere, de- Jiotat nexum, dc tjkqkt] nexus capillorum, cincimi, qui et 71ko*

7 Cap. L Elffflsiat. TihoKOipoi vocantur et 7rkeyfjtara. Aoyitrpcov ikonen funt argutiarum nexus vei perpkxitatcs, h. e. argumenta fubdola, implicata et ad fallendos alios compolita, et in hoc loco koyav TCkoxat funt nexus et perplexitates fermonum, ita contexta et complicata verba, ut,quiiliis fidem habuerit,is incidat indolum, haut aliter ac fi occultis retibus implicaretur. Porro vocat Audtor fubdola hujusmodi dicfla 7taktkkoytas ancipites et contrarios fermones, qui. diverfo et contrario modo accipi queant, nam xukiv non tantum fignificat rurfus, it erum, quam fecuti notiönem redderemus Tcuktkkoytas iterata ftepius didla, fed hasc notiö huc non quadrat verum notat etiain contra, naktv keyetv coii~ tradicere, nakikkcyia contraria distio, fibi repugnantia verba. Quod fi jam relativurä, quod in fequentibus verbis occurrit, ad fubftantiva hsec antegresfa rererretur, föret av %etgov esiv evgeiv 8osv, quibus, nempe Ttkoxais xat makikoytats, nihil inveniri poted deterius. Sed refpicit magis Audlor ad fenfum quam grammaticum ordinem : é fc. %gy]fx6trcs\ qua re i^t evgetv, efi invenire, h. e, licet invenire åoev %etgov nihil pejits, pernicioflus nihil. Schvartzius, inore fuo,. ex fuo ingenio totum textum reconcinnat: ita autem legit: dkka cu dpa Sarrcv 7n^evY\s, vide ne tu flat im credas 1c. hujusmodi hominem : hinc novam orditur iententiam, rctavras (fiocvas xxi 7skoxar xcc' waktkkcyias evgetv éx dneigd 'htv, non rudis et imperiti efl, tales invenire ancipi tes et fubdolos fermones. Sed valeant hujusmodi confibiae ver borum mutationes, quas nullius tuetur Codicis audloritas. Pergit Au&or in coepta admonitione, ra ai] roov q&av quo loco eadem recurrit obfervatio, ac antea habuimus de ufu particulse nempe dum adfeverandt et confirmandi ufum habet, add!t' nefcio quid antecedentibus. Sic <^ixif Audor in antecedeatibus, vide ne credas- hujusmodi fubdolos fermones, et addit ra rav nb'av ptvi anka quafi dicat, non tantum non debes credere illis, verum quod magis eß, debes cane pejus et angue fugere ra y.rj d?jka, dkk' listß'dka rw q$<x>v: confvevere Ora?ci fcriptores, quum adjeclivum ponendum esfet in eodem- cafu ar

8 30 Theöphräßi Chareitleres. ac fubflantivuit», collöcare fubfiäntivum in genitivo plurali: fic pro ao(pot av&fompi dieünt &o(pci rcov clv&'(><aistov, pro cc7tåc6 Kai inißahoc fjbtj dicunt cctia«kcct inißahcc tjbfov. Tribuunrur autem Jfön ccnkcc^ mores ßmplices, illis, qui candido et aperto funt pedore, quorum verba confentiunt meriti, at inißaåoc rj&ri inßaioß mores> funt lllörum, qui aliud 'dieünt ac fentiünt, quo rum verbis Kl quis fidem habuerit, in infidias praecipita'tur. Hu- 'üsmodi mores infidiofos dicit Audor, #et ae pockkov (pokocrrec&oci r\ rås i%eis - Notisilmdm efi Omnibus, verba media apud Grascos habere reciprocam figniffeatiönem, ut quum (pvßotrroc in forma adiva fit eußodio alhim; fit (pvxccrropai in forma media, eußodio nie tpfnm : cüfiodire fe ipium efi cauere ßbi, jungiturque in hoc fignificatu et inftnitivo, (pokccrrararo 7rciGtv, cave ne hoc facias, et accufativo, (pväotrro/uoii raro cayeo mihi ab hac re, debes magis cavere tibi ab inlidiofis moribus ) vi ras i%sis quam a viperis. Id interefi imer ryj,v et quod G"X}S efi vipera mas. ij^iüvcc vero vipera femina. Ist efi: hsee loquendi forma et Grsecis et Latinis familiaris, qua utuntur fignificaturi esfe aliquid maxime fugiendum. Latini di eünt cane pejus et angve hoc fugito, hoc efi fuge hoc magis quam vel venenatam viperam, vel rabiofum canem. Cap. 11. liege KoAuheims. Quum ad vitam focialem degendam natura fadi fimus, oportet nos in focietate et famiiiari congresfü, ith nos gerere, ut fvaves fimus, et, quantum honefiatis leges permiferint, in eam curärn ineumbere, ut aliis voluptatem creemus, tasdium nemini. Hanc virtutem j in converfatione obfervandam, ita fo daa-

9 Qap. IL JipLaxitß. 3* t^antur nqnnujji, ut moduuv fuperent. Qui vero hpic in exce$fu, ut dicitur, peccant, vocantur vei köxxxsf vei cxqfvrioi ko- Adepingit Aucrtor ia hoc capite, 'et dqetjv.as capite V. Ert quidem inter koaxksixv et c&qecxeictv pennultum cognationis, utrique epim huic vitiq dediti homines eo fua dicta et fatrta p- mnia dirigunt, ut placeant aliis, in oninibus adfentiant illis, queis placere volunt: Ted iq eo differunt, quod $på<xksf, Latinis dicrti adfentatores et parafiti, fui connnodi et lucri causfa, fe totos ita componunt et conformant, ut ver bis et fatrtis placeant, dqs- CKOt vero nihil fuis blanditiis quserunt aliud, nifl" ut grati iint et fvaves. Hane differentiam inter koåxkx pt ctgepxov debemus Arirtoteli, qui in Ethicorum libris, de virtutjbus obfervandij in converfatione, verba faciens, ita de utroque hoc vitio loquitur: c df u7repßotäämv, dicit, fc. sv rot ij&ei r» sv too ßioo * si usv >T\ c > 5 r\ > ' ' * i 4 't téåsvos evexoc, ctgearxos, si de ojtpexsicis rv\s ocvrs^ jcca«asy?- T061, id ert, qui modum fuperat in fedtanda fvavitatq in congrefßone cum aliis, ß quidem causfa hoc fecerit, dicitur d$s<rxcs, ß vero et utilitatcm, vocatur kokcl. Et alio loco dicit ArirtQteleg: o psv ry ißue shc&t 5o%x opevc?, fxy] $ict ti ccåxo dqevkcs, qui eo iendit fuis diclis et faclis ut fvavis fit, fi nullius fei causfa fiat, dici nullius fui comniodi proprium qucerit lucripn tur uqsaxos, at pergit, o 07ltx>s oocpexsicc ris uvtoo yiyvvjrut %%'rpocrcc xxi oaoc hot, %^vipcctoov, xoxccj*, qui vero quaerjt tivoci tjåv? ut aliquid ipfi accedat ntilitatis, nempe vei opes, vei aliud, is dicitur xcxcefc. Tangit etiam Auöor hane notam, qua KpXctjr internofcatur et ab ccgsaxoo dirtinguatur? ita enini defjuiit ftcxocksixv Tvjv JV kcxxksiccv ) cpixix, quod geperis loco ufurpatur in Hac definitione, fignirtcat ipfum ad. um verfandi in ccetu hominutn, converfationem et familiärem congresfnpi. Et ert ergo ofxixix, turpis et indecora converfdtio, qux videri posfit psfe aliquantum generalior iiota,.quam ut adfentatoribus tantum

10 32 Theophraßi Chcira&eres. conveniatj quum et alii fe congresfibus familiaribus turpifer gerant, quam qui adfentationis vitio laborant; Ted meminisfe opor tet, non conrexere audorem nofirum adcurafas et ad Logicorum regulas conformatas definiriones, led, quod in capite antecedenti atque alias fiepe dicit, tvttoo tantum ^s^ikaßsiv, rudi defcriptione vitia, quse depingit, comprehendere, ita tarnen, ut ex fubjundis notis manifefiius pateat, quid nominato vitio intelligaf. Addit esfe vskccxsietv ifiiusmodi turpem congresfionem, qüse ovp- (fifgfi too xoåciy.svcvtt conducit adfentatori, qua quidem nota di«fiingvitur xchocxsicc ab ccqecneict, quas, ut didum eil, non fedatur privatum commodum, fed fvavitatem tantum in colioquio et congresfione, fed ne lic tarnen fatis confultum esfe opinamur illi adcurationi, quam in definirione exigunt Logicie re gulär. Verum quod rv7ico et univerlim dicitur in definitione, id fpecialius definiunt fequentia, quibus ofiendit c7icios Tis i^iv S KcKctjr qualis fit adfentator. Tw koxoiycc t018t0v tlvct ) tov xckdxci TC18TCV tlvcc fc. u7roa«/3o; ccv ris eivcti, dixerit aliquis vel exifiimaverit ad. fentatorem talem esfe oo^e 7roqeuopevov dp.cc fc. avv toi, sivrsiv,, ut quum ambulant una cum aiiquo, dicat, animadvertisne quo-> modo omnes in te oculos convertant, omnes tuarum virtutum et dotum admiratione capti in te fpedent et digito xnonfirent: hoc neniini prceterquam tibi contigit. Verba funt clara, ncque eft quisquam, quin per fe videat etiam nofiri feculi adfentatoribus hoc convenire. Hv^extpsts yßes ) - åoxipos efi probus, fpefiatus-, foxipov dqyvqicv proba pecunia, non adufterata; hinc svdoxipos, probatus et laudatus ab hominibus, celeber, iniignis. Unde sv^ckipeiv efi fermone homimim celebrari, bene audire et in exifiimatione esfe: yjv^oxipsts %$ss, heri fermone homimim cc- Ubrabaru, otfines de te bene loquebantur, iv rr\ sccc. Urcoiy Latinis porticus, efi locus adverfus tempefiates et atfium folis tedus ac columnis fufpenfus, et deainbulationi inferviens." cujusmodi loca plurima fuisfe Athenis cocfiat, et in illis ceiebris im-