TÅRTARISATO, S T I B I O TQR B ERN US. Mag. BERGMAN. Johannes Adolphus Level, /i. c ' p Pq g DISSERTATIO PHARMACEUTICA

Transkript

1 /i. c ' DISSERTATIO PHARMACEUTICA DE S T I B I O TÅRTARISATO, Quam, Confenciente Ampliffima Fscultate Philofophica, Riiblico Examini Submittunt, p Pq g Mag. TQR B ERN US BERGMAN. Chemiae Prof. Reg. & Ord., Eques Aur. Regii Ordinis de wasa; nec non Acad. Imp. N. C., Acad. Reg. Scientiarum Stockholrnenfis, Societatumque Londenfis & Upfalienfis Membrum, Ec Refpondens Stipendiarius Regius, Johannes Adolphus Level, SmoJandus In Auditorio Guflaviano, die 22 Dec. 1773«Horis a, w, Solitis, UPSALI^, ' Apud Joh. Edman, Reg. & Acad. Typogr.

2

3 Sir TO THE Right Honourable JOHN LEVEN, Knight of the Royal noble order of t hefword Governor of the KING'S Stahle at the Royal Academy. SIR, HE great and innumerable Favours Your benevolent Heart has beftowed upon me during my wholelife, are fuch as have compleathy accomplished my Weifare, and fill'd my Mind with the moft lively fenfe of gratitude ever to retain the fincereft Remembrance of them. On this Account, SIR, I cannot help dedicating thefe few pages to any other than YOU, as, without Your Affiftance and with Your Expence, I fhould never have been able to have broughc any Thing to Light. Thatthe Great an Good PRESERVER of Mankind may pour down upon YOU. His choicefl: Bles. fings, which Your goodnefs worthily deferves, and that YOU may live in Health and Happinels toneftorean Years, as a Reward for Your great Kindnefs andifriendship, is the moft fineere Wifh and hümble Prager of, SIR Your very much obliged, ever mofl devotcd and moft obedtent, humble fervant JOHN ADOLPH LEVEL.

4 Herr Författare! < \; ',. - o? Apotto för fin Thron fåg tvänne Parter flallas, Den ene Läkare > den andre en Chemifl, De hädo hvar för fig, att utflag måtte fållas Af Helfo Guden fjelf i deras lilla tvift, Se här, fad' Läkaren det Fribref, /07/2, Apollo! Dina hud jag altid troget hor : Min förmons rätt är klar, min kun[kap mera väger, dennes dolda, konfl, fom mindre nytta gör. Förlåt mig käre Bror, fä fvarade Chemiflen, Z? 77 Konft, /o/77 läkedoms tillredning nptäckt har, l Bör högre fkattad bli: hur flor är icke briften Hos den, /0/7/ läkedom jrän annan källa tar? kan ju Orters krajt uti extrasl förena, Decoäler, pulver, <?/ af mig man taga fkall, helfan bar i våld. Hvem kan mig dä förmena Att företräde få, och det i alla fall? Hej, fen med Botanique man lärdt vår konfl förknippa, Invände Läkaren, fä fölgs Notieren blott, Vi fela ej fä lätt, och ända möda fiippa, Ty alla örter ju bad3 lukt och fmak ha fått: Se detta är den grund - - Men Guden bod dem tiga; Chemie och Medicine utgöra vackert par, Här bör förening fke, ni må ej längre kriga, En grundlig Läkare ock Chemifk kunfkap har. *** *** *** Min Vän, hvad ßort fkall jag ej om din framtid dömnia i Ditt Jnilie och Ditt Verk till dikten ämne ge: Man redan fom Chemifl kan Dig med fkjäl berömma, Man lär ock uti Dig Hippocrates få fe. SVEN AND. HEDIN.

5 De ST1BI0 TARTARISATO. Paucis utatw Medicus remediis, iisque feleüis.. I. adornandii, in eo fpecialis opera eft collocanda, In prsfcribendis medicaminibus, aut Difpenfatoriis u t Jeligantur cf materia, cf praparandi piethodi, qua omni in cafu ftatu, fibi fimiles ejje poffunt. Si enim, compofitiones, qua a Pharmacoppiis requiruntur, falia ingredi jubent artis magiftri, quse fub iisdem nominibus non poount non vi & efficacia differre., vel fi etjam confediones ita inftituantur, ut omni licet adhibita follertia, non nifi cafu fortuito, iteratis vieibus fimili mo do poßunt perfici, liquido certe patet ex eadem formula remedia obtentum iri prorfus disparia, idque non in diverfis Dum hoc malo debiliora adficiuntur praeparata A tantum, fed in una quoque eademque officina. pericu«ium

6 De Stibio Tartävifato. lum quidem parvi efl momenti; ex iis vero, qu«fequuntur, patebit, idem non raro illis eciam contingere, quae majori prasdita funt virtute. Si exempli loco emeticum, aut purgans, pluries eadém formula pndcriprum ponamus, & nihilo minus e- veniaf, ut pharmacura nonnunquam bene intentum prü ftet effectum, interdum parum aut nihil valeat, & a- lia adhuc vice ocvot ^mtoo, utajunt, violenriltime agat, tum fine dubio «grotantis f«pe periclitatur vita, raultum de honore Medici detrahitur, & compofitiones alias heroicae,qu«rite ordinat«feiiciltimo ccronantur fuccesfu, atro notantur carbone, tandemque ufu plane excediinf. Allata omnirio valent de variis confeélionibus, pr«- fertim metallicis, quae eodem licet nomine infigniantur, qua efficaci«gradus toto tarnen cccio différre poflunt.. IL Ab antiquififimis retro temporibus, antimomalia vi emetica innotuerunt^ fed eandem non nifi foluta exferunf, in genere vero folutionem fubire poount vel inera vel etjam extra corpus, Scilicet in primis fic diclis viis humores inter dum occurrun-t ejus indolis, ut fubftantiam hance femimetnllicam iufcipiant; & hoc Fundamente antimonialia fub pulverum formaolim propinabantur, liquidem ve ro nos plane fugiat, qusenam fit talis menftrui vel quantitas, vel qualifas, fieri non poteft, quin pro harum varietate incerta fit dofis & effedus quam maxime dubius. Exempla proftant eorum, qui reguli haud exiguas portiones Fine ullo incommodo potuerunt deglucire, aft i- dem forte aliis non fuccedit, qui acido laborant fponneo, Eo, quo vivimus tempore, ufus mercuni vita?, he-

7 sa De Stilrio Tartarifato. hepatis, vitri pülverifati & reliquorum roultum eviluit, hx namque materia jam folvuntur, ut falinam adquiraat naturam, quo fa&o longe tutius porriguntur, precflantiusqué agunt. Tartarus rere femper menflrui loco adhibetur, & hinc fal enixus Tartarus emeticus ab effe- &u, vel Tartarus (libiatus a compoficione, vulgo audit, ad normam vero aliarum dénominationum, quas quotidie ufurpantur, rectius forfan Stibium vel Antimonium tartarifatum vocatur. Hoc ipiura in fequenribus propius examinare nobis eft propofitum a), nii. Maxime celebrata fi evolvantur Difpenfatoria, 7>- falis nominati prosparandt modum magna ftatim fe oculis nofttis fiftit diverfitas. Omnia tamen pmer Holmienfe, quod falem lixiviofum adrnifcet, cryftallcs five cremorem cartari menflrui loco, prasfcribunt, refpe&u ve ro materias (olvendas inter fe differunt. Crocum fic dllum metallorum (eligunt Pharmacopoea Auguftana renovata ), Ultrajechtina nova c.), Wyrtembergica d), F.denburgenfis e), Boruffo Brandeburgica/), Londinenfis 'g), & quas lant reliquce, penultima autem nominatarum & antepenultima promifcue vitrum annmonii ufurpant, quam bafim dolam Hölmienfis b) 5c Ratisbonenfis /), fed una cum anatica hepatis (icoriis non liberati ) parte, prtefcribit Parifienfis k). Ad proportio nern quod attiner,in Ratisbonenfi^ugyftana, Oltrajechti- A 2 * na, a) Hndr. a 'Mynficht, Archiater -tro fntum, & Lemery hepar fubfti. Megapolitanus, in iuo Theiauro f. tuir. Armamentario Medico Chymico, 6; fo *758«1631 primus hoc emeticum intro- c) h) 16$6* duxit, tub nomine Tartari emetici. d) i) Crocum metallorum ille adhibuit; e) 17(6. k) 17^8. Zweftr vitrum antimonii cum ni. f) 17 5 g.

8 4 De Stibiö TartarijaU na, Wyrtembergica, Londinenfi & Brandeburgica, Tartari, refpe^tu folvendi, sequaie fumitur pondus, duplum vero poflulant Edinburgenfis &. ParilleaCis. Aqua e jam dilpari additur racione. Una tartari pars duodecim obtinet aqua? in Augufhma & Edmburgenfi, fex in Wyr tembergica, in ceceris quantum (olutioni fufficit adhibetur. Ipfa miftura, digeftione unius altersusve ny themeri abioluta, coqpitur donec fartarus bene fuerit folu^ tus, ad normara BrandeburgiccC & plurimarum, Parifienfis vero duodecim horas, Edinburgenfis decem & Londinenfis dimidiam, expreffis verbis requirunf. Dein percolatione facta, in Ratibonenfi & Londinenfi cryftaliifatio prslcribitur, in reiiquis autem evaporaito ad ficcum. In Holmienfi uncia una vitri antimonii detonat cum duabus nitri crudi drachmis, poftea additur alkali tartari una & aqua? purs? uncia? novem, in olla fcrrea coquitur ad perfeetam ficcitatem, in pulveren) redigitur roafla, cui aqua adfunditur fervida, rnox per chartam bibulam transmittenda, omnique humido in vapores refoluto, refiduum tandem in latere non ufto fortiter ex» üccatur. Quae breviter jam funt allata Difpenfätoriorum fatis evincunt dirtenium: fi omnia comparare vellemus in Vo lumen jufto grandius excrefceret hoicce opufculum. Paucis tarnen eft memoranda aiia methodus, olim pro emefi movenda adhibita, in (e quidem perquara commoda, fi aeque fuiifet fida. Vmura nimirum velin calke vomitorio, e regulo ancimomi, addito ftanno, confefto, per noctem infufum, vei tantum globulos hujus metajli, quos piilulas peipetuas vocabant, eidem im mer fos per determinatum horarum numerum, reliquerunf. Quid de hifce pocuhs lit fentiendum, qu^ in fequentibus defcnbuntur experimeata, docent, > IV*

9 De Stibio Torturifats. f k JV. Recenfkas, aliasque difcrepantias perpendens, non terte mirabitur tartari ernetici difparem efficaciam. Adcuratius examinand facile patebit debiüores ejus varietates metallici vix quirique continere tales partes, quales tota maffa centum efficere ponicur, fortiores vero harum viginri feptera & ultra praebere. Qpamobrem bafim,. menftruum Sc conficiendi methodum idone- eligere, perquam eft neceflariam, ut hoc medicarnen as femper Sc ubique conftantis indölis 5c virtutis prydare p.oifit Pharmacia.. v: g Hepar, crocus metahorum c? vitnlm illjs (unt materia:, qua? ba/is loco ingrediuncur, primum itaque eft inquireadum, annon harum fmgulee, ex iisdemprceparatce for mulis, re ipfa aqunli gaudeantpblogifli quantitate, hac enim vanata,eorurn parcior uberiorve in eadem menftrui portione repericur iolutio, firaulque virtutis emetica? gradus. Hepar, quod majori n i c i i dofi conficitur, neceftario copiofius amittic infiammabile principium, quam illud, cui prarparando minus tdbuitur. Etü vero, ( quod etjam plerumque fieri (ölet), anatica in hunc fioera ehgatur proportio, a rebus tamen circumftantibus pende*, utrum & quantum regulina mutetur tubftantia. Inftiuiitur detonatio aut demicrendo in crucibulum excandelcens, aut etiam in mortario frigido accendendo & defl grando mifturarm In priori cafu fuiphur celerius deftruicur vel avolat, i- deoque non ootefl non fubtiliffima tu a pinguedine ma gis fpoli.iri femi-metallum, quam in pofteriori, ubi nul» la adeft fufio, millus ignis e terne o. e atiönern intendens. Hihc etjam heuar fegni-ori illa generatum merhodo rubefcit, dum vehemennohs proaii&um nagis flaveicit. Perficiatur vero femppr in ciucibüloj he a tarnen non

10 ($ De Stihio lartorifato. nan poteft, nt i^nis ejusdem gradas quavis vice habeatur, &: ne quidem differentiam hadtenus adcurate posfumus eruere, unde etiam evenit, ut,, ceteris paribus, ex hoc fo'o fundamenco nihilo minus indole differre oporteant refidua. Huc quoque accedit, quod antimonium crudu'm & nirrum nullo modo adeo tsqualiter comrailceri poflint, quin hoc loco prius & alio pofierius praevalear, idque iceratis vicibus ratione infinite V3fiata. Hujus diveifitatis naturalis eft effi.cieotia, ut in operatioae regulus rarifiime--eodem adfefius modo relinquatur. Singular jam memoratae difcrepantias, qute diffindle necellärio procreant hepar, indolem fi-mul Croci mctailorum commutant, cum hic nihil aliud fit, quam illius in aqua indiilolubile reiiduum. Prxterea, lotione minus adcurate perafia, nova hujus prteparati nafcirur voriatio, quidquam enim adhuc remanet, quod gravitatem augendo acidumque abibrbendo, non tantum vim menfirui enervat, fed etiam quominys idem pondus ea~ dem partium ancimonialium quantitatefemper gaudeat, impedit. Vitrum antimonii ex hujus femi-metalli calce colliquata obtinetur, liquidem vero ck regulus, & antimo nium crudum, & qu& f'unt reliqua, feorfum, adjuvante igne, in calcem abeant, qutepro re nata &diverfa materie majorem minoremve phlogifti ja^uram non potefl non facere, prono, ut ajnnt, alveo hmc fluit, prscparationes, quas ha?c calx ingreditur, a le invicem necefiä rio valde differre. Afl: ponamus antimonium crudum in finem jam propogtum femper adhiberi, quod etiam plerique jubent, nul lo tarnen huc usque cognito modo fieri poteft, ut eadem ignis efficacia pro lubitu provocetur, hac vero Va riante non numquam calx phlogifio ifia privatur, ut dif-

11 De Stibio Tartavijatd? ficillime vitrificationem dein fubeat, alia iterum vice tantarr» principii inflammabilis copiam adhuc retinet, ut fufione hepati, quam vitro, flat firnilior. Hifce vero extremis infiniti interjacent gradus differentes. Qu-i heeo omnia rite perpendet, mirari definet, quod vitrum ma gis mänusve pelluceat, quod colores' habeat diverfos, cetera. Ex allatis igitur concludimus, nec hepar, nec crocum, nec vitrum fibi flmiiem tartaro emetico prrebere baflm, ideoque eile evitaiida, fl materies magis idonea pöteft repenri. i vr; Feguhim us prcrftare, quce jam maxime ufu vigenf, qüispiam forte crederet, fed fl etiam certa pateret via, qua höc femi - metalium, quod ignc eil: ehciendum, e- jusdem femper indolis poite: adquiri, & fida flmul commodaque menfura foppeteret, qua menflrui acor foivendique vircüs exploraretur, reftat tarnen indubitatä expenentia eruendum, num in flatli regulino vini emeticam liquoribus acidis pofflt impertire, Ceterorum antimonialium nullum tantam meretur attentionem, ac pulvis ab Algerotho diclus, qui etiam dudum praefenci negötio optime inferviturus cenfetur /). Qua? in fequentibus defcribuntur experimenta, ad pro. piorem iilius Cognitionen! coaducent. Interea per fe patet, commixtis tribus an ti mö ni i crudi Sc quatuor mercurii fubiimati corroflvi partibus > acidum falls a fubiimato addito, adjuvante igne Sc adhnitatrs gradu, feparari, PubiTanticeque-femi metallic unitüm.eandern in vas recipiens fecum rapere. Qtiana primiim vero butyrum tranfiens in aquam demittitur, mox hatö toiiitur unio, a- qua /) A Domino -MacquerS-

12 g De Stibio Tavtarifato. qua majorem acidi falis portionera arripie & rnetallicum reliktum Tub forma pulveris albi fundura petit, qui olim ilnguiaria imraerito obtinuit noraina, nunc vero pulvis Algerothi plerumque vocatur, in honorera Medici Itali, qui hunc fummis extulit laudibus m J. In hac operatione antiraonium, iceratis licet vicibus, femper tarnen eodera adoritur modo acidum falis, hinc äqualem quoque amittat oportet maferite phlogi- Tficre quantitalem, quod noflro Icopo adprime convenit; Optime licet fervida aqua abluatur hoc prscipitatorn quidquam nihilo minus adhasret acidi, nara fi deftilla«tione torquetur, butyri antimonii exigua portio tränfit in vas recjpiens. Acida vero inquinamenta evitari podunt, Ii alkali vegetabili, in aere liquefa&o, fenfim faturetur, tum enim moleculre albae & maxirae divide fundura petunt, quas lotione alkalino tantura lunt liberandte n ) Hoc quidem priore, quod aqua adquiritur, efl folubilius, fed corapletara fnpponit decompofitionem, quas tarnen quavis vice vix tequaliter abiolvitur, faltira ne gligentia &: fraudi heic locus eil, cum & magis furatuolå & moleflior fit methodus. Praccipitatum aqua obtentum, quamvis minori quantifate, perfe&e tarnen folvitur, ideoque preeferendum exiftimamus, fiquidem re ipfa variationibus minus eff obnoxium, & non n i fi urgente neceffitate fides Laborantis tentanda. Flores argentini melioribus non imraerito adnumerantur antimonialibus, eorum vero prreparatio etfi difficilior minus tarnen fidam conftituit bafira, quam Pulvis, nuper laudatus,. VII. m ) Victor Algeroth, celebrls o- lim fuit Medicus Veronentis: ille h»e prsecipitntum nomine pulveris angclici infignivit: Pttracdfus rttercurium vltae adpellavir» n) De Lajjone hoe commendat, quod vix ultra anaticam partern Cremoris tartari requitk.

13 De Stiblo Tartari]ato. 5> VII Qua mend-riium^ tartarus, ab eo tempore, quo primum innotuit hoc medicamen, in hunc usque diem, fem per fe ro & ubique fuit ufitatus ocum autem hic fal non fimpüciter acida polleat natura, led potius, con» fentiente&analyfi & fynthefi chemica, inftar Tartari Tartarifati cum determinato exceou acidi confideretur opor tet, in aprico nondum pofitum ed, utrura in hac operatione acidum abundans folum agat, an vero cetera fimul partes ingredientes quidquam efficiant. Varia qus tionh illuftra- ergo iaftituta fuerunt experimenta, jam ideo iunt commemoranda.. VIII. Acido tartari puro p), cujus gravitas fpeciflca ad aquam deftiilatatn erat uti 1,230 ad 1,000, prima tenta mina Iunt fada. A) Reguius, ex formula Londinenfi confedus & in fubtiliflimum prteterea redadus pulverem, tibus iequen- infervivit experimentis. Hujus una pars in phiala vitrea cum acidi fupra nominati viginti & quinque coda fuit per 20 minuta, dem percolata & in frigido pofita loco; led ulteriore evaporatione opus erat 9 qua perada tandem in cruflas & glebas lukatas concrevit, qua? in igne eundern monftraverunt habitum, ac acidum tartari cryftallilatum, fine ullo vifibili antimonii fumo. Ut hoc melius intelligatur, explicandum efl, modo acidum quo- didum in carbone, mediante tubo cternentatorio flammas expolitum, fe gerat. Hujus cryftalli fub lenta evaporatione pofitx0 lucidas pel- tenuesque lamellas referunt, quae fe irregulärem ad invicem habent fltum, qui mineralogis noflris cellu- B lofus ) Pharmncopoea Hobnienfis, prac- Stockh methodum, etinte qua acl Zvfifer, alkali adhibet. dum tartari obtinetur purum, de f) Dominus Adj, Rezius in Ad. icripfit»

14 10 De Stibio Tavtnvijeiö. lofus (Suetlce Kiftformig) and it. Quam primum exte riör & vaga flamm pars talern attingit cryftallum mos in roaflam,. aqu rnftar pellucidam, liquefcit, h c vero fortiore caiore coerulei conicique nuclej cum fonitu fpuiii a t, & aqua expuifa nigreleit, fumurn (pargit, flamroam concipit cosruleam, tandenique fufcas & fpoßgiofas relinquit Icorias, qu magis magisque ulteriore igne cen tral ultimo prorfus albld evadunt. Hoc in acidis faeile folvitur refiduum, & fuccos vegetabilium cccruleos in virides mutat, more alkaüum, quod etiam de iis va let partibus, qu carbonem non tetigerunt. Hifce penfltatis, acidum tartari Semi -metallum in ftatu regulino parum adoriri videtur, quod etiam pulvis filtro eolleflus coaftrmat, quippe qui pondere vix fuit dl" minutus. B) Hepar cum anadea nitri parte confedlum, eadem quantstate, eodemque modo examinabatur, Ted per quindeeim ioium minuta eoquebatur. Ce^erum, qu reftabant, Sc refpedtu cryflaliilationis & Habitus in igne, eonveniimt cum eis, au in pr cedenti momento funt deferipta, hac tantum cum diflerentia, quod reliduum in carbone rufo-fufeum fuerit. C) Croci metaüorum pars una per duas Horas in fex partibus aerdi, aqua diluci ob evaporationem, cofl:a & colata, pofl quatuordeeim dies ad fundum vafis masfam falinam radiatorn depoluit, qu ad tubum c mentatorium paullum antimonialis fumi efflavit» D) Vitri antimonii una pars cum viginti & quinque. partibus acidi per trigintä" minuta coäa, percolata fk dein ulteriore evaporatione dlminuta, ad fuperficiena folutionis in vafeulo, parva pofuit grana cryftallina, o- mne autem reliquum in gelatinam, gummi ceraforuna perftmilem, (etifiin mdurabacur?

15 De Si ibio Drrrtuvifatß. II i In igne prster phrenomena.acidi tarfari non tantuna intenfum antirnonii fumum, fed etiam varia grana metallica exhibuit. Geladna & grana cryflallina fimiliter fe gerunt. E) Antirnonii diaphoretici una pars cum viginti & quinque partibus acidi per triginta minuta co6ta, dein uti prascedentes folutiones traclata, materiana tandem falinam albamque dedit, qure flomms expofita, parurn fumi antimonialis ennifit & refiduum fubfulcum reliquit. F) Materia? perlata? una pars cum triginta partibus acidi per quindecim minuta cofta &c cruftam falinam d-edit, qua? in carbone una cum fumo antimoniali cor pus porofutn fla-vo fufcum reiinquit^ G) Pulveris Aigerothi una pars cum novem parti bus acidi per triginta minuta coäa & percolata fuit, Ha?c folutio tota quanta in calore digeftionis gelati nola evafit, Ted poftea in loco frigido mediante aére nonnihil hume$:ata variis ramis radiisque eleganter fuit diftin&a. Flamma' expofita hsec gelatina vehementer intumefcens fumum fpargebai copiofum, nulla v er o gra na metallica prodierunt. Ali a vice pars una ejüsckm pulveris, aqua-prsecipitnti, coquebatur per integram horam cum quinque a- csdi partibus, qua; fme refiduo foluta fub lenta evaporatione cryftaiiifationem oflendebat, led irregulärem. H) Cum in anttcedentibus folutionibus acidum val de abuadaret, mukum licet coftione pera&a indiflolutum plerumque remaneretj faturado pulvere Aigerothi fuit tentafa. In hunc finem una pulveris cum tnbus a- cidi partibus per duas horas coquebatur, quo fa&o adhuc quidquam in fundo reftabat, nihilo tarnen fecius folutio & a;.ido gaunebat fapore, & cceruleos vegetabi? lium fuccos rubro inficiebat colore. ß % Ha:e

16 12 De Stibio \Tartavifato H^c experimenta evincunt, acidnm tarfari fblurn nihil fere in corrodenda fubftantia noftra femi-metallica valere, dum adhuc phlogifto plene inftruitur, fed proot hoc dirninimiir, magis quoque foliitioni adaptatur, quod ümites tamen agncfcit, nam etfi antimonium diaphoreticum procul dubio pauperiusfit vitro, notabileni- Mominus circa horum diflölutionem occurrit difcrimem. IX. Tartarum tartarifatum5 qui fal efl neuter, alias ma«ferias, prasfertim metaiiicas folvendi facultate gaudere, Jion quidem fiatim vero videcur fimile, fequentia ta men experimenta probant, quod non fine ratione fuefinc inftituta. A) Reguli una pars cum o3o partibus ejusdem Tartari tartarifati, prius aqua pura foluti, per quadraginta minuta coquebatur, & percolata in loco frigido ponebatur:: congeries plurium cryftallorum ad fundum ci to formahatur, quarum fruftulum igni admotum intumefeens nigrefcebat, dein prior cum albo mutabatur colo'r, tandemque irra fl a a carbone abforbebatury eodem modo ac tartarus tartartfatus, ldque fine vifibili veftigio antimonii. B ) Hepatis una pars cum octo partibus ejusdem tar tari tartarifati per triginta minuta fimiiiter tra^ata, eodem fe habuit modo, ac in momento A jam dictum efl. C ) Croci metallorum una pars cum Ocfo falis par tibus, per duss horas co ta, poftmodum figna antimonii perquam obfeura dedit» D) Vitri antimonii pars una cum oéto falis parti bus per quadraginta & quinque minuta co ta, evapora» tione perafta, maceriam ex fpiculis falinis compofitam fecernebat,, quae in carbone multum incumuit, copiofuna?

17 A? St ib io Tartarifato. fumque fumum antsmoninlem & plura grana regulinä prabuit. E) Antimonium diaphoreticum eaderrs proportione' experientiae fubjeåum per triginta & quinque minuta, cryftallifatione favstay phcenomena in experimento C obvia ortend it. F) Pulveris Algerothi una pars cum quinque (alis partibus per viginti minuta coda & colata, neris dupiicis ge cryrtallos dedit,. quorum alterum completis conftabat tetraedris, qua; ad tubura c^mentatorium multum fumi & numerofa praebuerunt metallrca granar vero falina alferum referebant fpicula, qua; nihil aliud eile vi-, bantur, quam tartarus tartarifatus, qui a ceteris aegre (eparatus nonnunquam vertigia antimonii monftravit. In alio experimento, una parte pulveris Algerothi,, co&ione lemihoras tres cum femirte tartari tartarifati faturats fuerunt, fufca-rufam efficientes folutionem. Hinc fufficienter pater, Tartarum fartarifatum re Ve ra antimonium folvere pofle, etfi fal nominatus conlulto ita fuit comparatusj ut alkali prxvalerec, ne acidum abundans feduceref Prsterea Angularis hujus cum acido fartari in eo elucet convenientia, quod nonnullas, & dilerte easdem prsrparationes y vel nihil, vel parum vel multum adoriatur utrumque menrtruum* X. Viribus, & acidf tartari, Sc tarfari tartarifati, explora* tis,, de efficacia tartari, his compofiti, quodammodo poteft judicari, attamen fxpe vacillat Idoneo ratiocinatio, nondum experimento confirmata. A) Duas Hepatis antimonii partes cum una tartari cocbe, port primam cryrtallifationem, non nifi infipidum gummi falinum prabent. B? B)

18 i4 De Stibio Törtarifito. ß) Croci metallorum una, cum odo tartari parti bus coda, in materiam gummofam fusco-flavefcentem polte a conerefit. C) Vitri una minime tres tartari requirit partes, Cl codura folvetur, & cryftallos dabit. D) Antimonii diaphoretici, e regulo confedi, tres partes, mediante codione, daubus tartari partibus conjundjej nonnullos prima evaporatione dant cryftallos, reliquum vero liquidum gummi conftituit, quod bene exficcatum nullam attrahit humiditatem. E) Materiarn perlatam vix tartarus adgreditur. F) Pulveris Algerothi, aqua obtenti, decem, adhibita codione, novenodecim tartari poftulant partes. Si copiofius adfit menftruum, & requifita aqua? quantitas evaporatione aufferatur, fuperfluus concrefcit tartarus, cui magis non adbceret antimonii, quam quod aquam cryftallifationis potuit comitari. Hsc combinatio infra adcnratius' defcribitur. G ) Duae Florum argentinorum partes cum una tartari coda;, etfi nullum prasbeant gummi, cryftallos tarnen procreant, quarum circiter quintam ponderis partem antimonium efficit, H) Bezoardicum minerale non folvitur, facile vero antimonium aqua regis idonea folutum & alkali fixo prtecipitatum, cryftalios formans q). In genere, ut antimonialium facilior evadat folntio, partim alcaii fixum, partim borax in auxilium poteft vocan. Flores argentini cum dimidia alkali mlneraiis parte fufi, in maslam aroaufo flavo fimilem, cruftaque viridi obdudam, cocunt. Tres fere hujus partes in pulverern redadee, una tartari lolvuncur & tota maßa fit gumroola. Si r q) D:nus De Lnjfone in Mem. de 1' Äc, de Paris 1768 pleras que antimonialium cnm tartaro fiones perfcmtatus ert. combina-

19 De Stibio 7'arfarrftita. Si una tartari cum dimidia klis fedativi parte copulatur, tres hujus combinationis partes unam vitri antimonii fufcipiunt & gummi formant, quod prudenter exßccatum in pulverem flavelcentem facifcit, qui Sc virtute Sc folubilitate, vulgari tartaro emetico palmam praripere alleritur. Tartarus yero di to modo armatus, in folvendo regulo, antimonio crudo & floribus argentinis magis non valet, quam tartarus lolus, Borax prius calcinata & cum aequa'i croci metallorum portionc liquefa&a, maffam hepatico colore inflru- tam efficit, cujus quinque, odlo tartari partibus, aqua folutis, admixtae, mox colorem quo gaudet kermes minerale generant, Sc tandem vix duas partes intagas relin«quunt, quae etiam memoratum kermes referunt. Me dian te evaporatione lal rubicundus & gummofus adquiritur. Borax tartarifata antimonium crudum adgreditur, falem pellucidum, gummofum ambrte colore conftituens, qui unam antimoni odto tartari partibus unitatn tenet r). XL Anteced.entia duplicera monftrant viam, qua fidum emeticum confici poflit antimoniale. Bafi Algerothi inferviat pulvis, cui femper eadem ineü: pblogiftii quantitas (. Vi), quod huic fcopo ad«prime convenit (. V), Sc prämiert im aqua precipitatus digafur, cum facüius fibi fsmilis prodear, quam qui me dia nte aka'i obtinetur ($. VI). Quod acidi falis quidquam adhareat, nihil nocet, modo ejus femper adfit asqi*alis pottio. Menftruum conftituant vel Cremor tartari-vel tartarus tarratifatus, prout res ipfa exigit. Hi fales, ambo in noftris proftant Pharmacopoliis Sc uterque r) Vide traft. D;ni De Lojfoni I. c,

20 16 De Stihio 7arta rifuto, que cum antimonio medkamen efficers poteft virtutis conftantis, quum autem,& propria indoie, & quantitate materian, quam fufcipiunt, differanf, diverfus quoqueeorundem erit effedtus, faltem qua gra dus. Heic loiummodo de praeparationibus, qua? eadem femper vi gaudere poftunt, agitur, & hic finis utroque memoratorum obtinetur. Praxis vero medica exploret herum ufum, utrum tanta fit differentia, ur ambobus egeat, an a i- terutrum variata dofi lingulis (ufficiat cafibus. Interea defcripno heic adne titur, quomodo ncrumque debet praeparar i, Sillium 7artnr ifutum. Uncia? quinque cremoris tartari in pulverem reda- <fti, & duae cum duobus drachrois pulveris algerothi, a- qua fervida prao pitati, Joti & ficcati, per dimidiam jho«ram in ollafteatitica leniter coquantur cum dimidio aqua? cantharo. Hac perafta, parum remanere fölet pulveris nigrelcentis. Ob faturationem potius major, quam minor adhibenda eftquantita* materia?antimoniaüs. SoJutiopercolata in vafe aperto (non metallico) ad pelliculam e- vaporet & poftea in calore digeftionis teneatur, ut for mentur cryftalii, lenfirp feparanda? & in charta bibula humeåata exficcandae. Ha? omnino nitida tartarum adhibitum pondere arquant. Puriores crufta? falina?, marginibus vafis adfixa?, femunciam circiter effkiunt, quae aqua frigida bene abluantur & feorfum {er ven tur«lixivium ultimum rufefcens & craflum abjiciatur. Stibium 7artaro-7artarifiitum, Tartari tartarifati nncia?novem, pulveris Algerothi, qualis in pra?cedente adhibetur praeparatione, tres uncia? cumuna drachma,&canthari aquaequarta parte, coquantur in olla fteatitica per dimidiam horam, percolantur, lixivium fufco rufum ad pelliculam evaporet, deinde digeftionis calori exponatur, cryftalii pedetentim feparsntur & in char ta

21 De Stibio 7avtarifato. 17 ta bibüla madida ficcentur. Hae colle&te dimidium tantum ( menftrui pondus adtingunt. Cruftaj falinae, qute lotione funt pos- purificari, decimam partem tartari tartarifati vix fuperant, reliquas vero cum lixivio obfcure rufelcente abjiciantur.. XII Stibium tartavijatum, modo nuper defcripto preepa«rafum, qua figuram, (fi particulis coéuntibus nifum inditum fequi licet,) o&aédricum eft, led pyramides paul-, d lum magis elongata?, quam in alumine. Crykalli funt coloris experres, inftar aquae, vei perfeåe, ver ad par tem tantum pellucidae. Antimoniale tertiam ponderis partem conflituit. In aere nec fatifcunt, nec humidum attrahunt: in igne ad tubum c^mentatorium decrepitant, aduruntur, fumum emittunt antimonialem & grana pra>, bent metallica. Aqua deftillafa in calore medio feu quindecim graduum, folvit fui ponderis vel 3^ afies in lothone, line ullo claritatis & coloris detrimento. Solutione tin&ura Tornelolis aegre in rubedinem vergit. Alkali tam fixum, quam volatile eam praecipitat, five fit caufticum, five acido atmolphaerico, uti vulgaria, conjun&um. Sublilis, niveusque qui fecernitur pulvis, vafculis vitreis, in quibus operatio peragitur, pertinacifiime adfigitur. In lixivio, prima concoåione adquifito (. XI ), refpeftu prascipitantis notabilis oblervatur difcrepantia, fi enim omnino fuerit purum (caufiicum), pulvis albidus maxime divifus & fpongiolus feparatur, qui tandem lubfidet & immutatus manet, fi vero alkali in finu luo a- cidum fovet atmofphsricum, polt horulas quasdam ledimentum in radios, e diverfis pun&is, concrelcere incipit, figurarum inftar, quibus folem imitantur fculptores. Alt, fi folutio, raafiulas halce radiantes condnens, C tri-

22 i De Stibio TartarifaU triginta graduum calori exponatur, inträ quartam horae partem omnis evanefcit figuratio & non nifi amorphus reftat pulvis. Quod alkali fixo vulgari praecipitatur, poffc lotionem flammte admotum, antimonium vix prodit, corpus fpotv giofum albidum relinquit, quod totum quantum acido Talis communis fufcipitur,aciao vero vitrioli non cantum non folvitur, Ted etiam ex acidi falis connubio deturbatur, Mediante alkali volatili vulgari fimile adquiriturprxeipitatum. Quod autem alkali volatili puro obtinetur nullas offert figuras folares, in* igne vix ullurn edit fumum, fed in cinereum, fufibile, afi fixum abit vi trum. Aqua calcis itidem prxcipitat, mox autem qux fubfidet congrumatio iterum folvitur quaflatione, nifi ab initio fufficiens aquae calcis addita fuit copia. Heic quoque figurationes memoratx prodeunf, Acido vitrioli concentrato ingens ma^erix albidas quäntitas fundum petit, quae agitatione facile denuo e- vanefcit, collefla vero, lota & flammar expofita primo fit fufca & in ma/iulas coit, qux dein in igne fyrnura antimonialem fpargendo confumuntur. Colorem hujus lixivii rufo-fkvum ferro efle adfcrib bendum, alkali phlogilficato facile evincitur, hoc eniro coeruleum mox generat berolinenfe. f xnr. Stibium Tartaro-Tartarifatum rarius tetraédricas, plerumque oftaédricas format cryftallos, fi nullum adefl: impedimentum. Harum varix pellucent omnis experte* coloris, alix paullum opaca gaudent albedine. Cryftallorum & in aére & in igne idem habitus, ac Stibii Tartarifati, Quintam circiter ponderis partem antimonialeefficit.aqusi

23 deflillata in calore DcSibio 7Artarijato. iß medio folvit ponderis fere ^ö> hoc efl feptem afies in lothone, & dein erque clara & colore privata, ac antea, manet. Signa acidi abundantls perquam debilia praebet. Alkalia &acidum vitrioii eadem procreant phamomena, quae in. praecedente defcripfimus, fed hac tarnen cum differentia,ut paullum parcius & fegnius prodeant, nulkeque oriantur figurae folares. Solutio primae co&ionis fufco- rufefcit & magis adhuc lixivium magiftrale. CaufBe inquirend^ ergo paullum aceti deftillati & puri inftillatum fuit, poftea vero unica gutta lixivii phlogifticati addita, qua momento coeruleus prodi bat color. Sine acido ferrurn heic delitefcit, nam du plex requiritur adfinitas, ut alkali decomponatur phlogifticatum. Plura fine dubio lixivia ultima, rufa, tenacia & aegre cryftallos deponentia, ferro dephlogifticato fuas debent qualitates. Unde in prsefenti cafu adveniat hoc metallum, non dum fatis patet. Cinis clavellatus in vafe quidem ferreo ad ficcitatem coquitur,fed cremor tartari in ahenis purificatur aeneis. Praeterea alkali tartari albidum cum pulvere Algerothi in vitro co&um, tin&uram itidem fufco rufefcentem dedit Medicamenta heroica in manu imperiti funt inflar gladii in dextra furiofi.

24 - J '., v t t ; O 1 g*.r. -.. ' t_ ii V-'«" :\..'. A>( i i. 'g