HERENCIA -episode: 1 OBS! Detta manus bygger på programmets textremsor och är inte en ordagrann nedskrivning av allt som sägs i programmet. I slutet av detta dokument finns Arbetsblad till och Något om språket i Argentina Ángel! -Los noquis se enfrian! Dona... No tendria un poco de crema, o aceite de oliva mejor? No se enoje, Olinda. Ángel! -Crema para los noquis! No sé qué me pasó. Me dio hambre otra vez. Asi era yo con quince anos menos. No, estás tan linda como siempre. Hola! La vine a ver. Si, ya voy. Me siento por acá. Quién es? Es un cliente. Déme. -No! Si todavia no terminé. Deje. Tome esto. Me voy. Chau. Hasta manana. Otro plato...! -Todo por otro plato de mierda! 1
No, no, pero estás distraido. No tengo plata para andar comprando platos! - Es que estás dormido?! -Entonces busque uno más despierto! La gente puede ver el local manana. Manana no puedo. Me da una mano él que la ayuda. No, con Ángel no puede contar. Usted quiere venderlo o no? Este local está... No lo puedo creer! Hay que hacerle muchos arreglos. Bano, cocina... Cocina no. Por qué cocina? Este local no da para más. Está bien, pero no lo voy a regalar por eso. Está toda mi vida acá. Lo sé. Pero esta gente piensa con la cabeza, usted piensa con el corazón. Martin...! Bueno, cuánto es el...? No, no, deje. Muchisimas gracias. Discúlpeme, pero... perdi su tarjeta. Yo le doy otra, Olinda. Sirvase. Muchas gracias. De nada. Piénselo. 2
No la podemos perder. Lo acompano. Llámeme. Buenos dias, busco Belén. A quién? Yo soy Peter, llega de Alemania... Si, pero quién busca? Peter. No, Belén! Acá no vive ninguna Belén. Belén, si, si! San Isidro... Bolivar. No. Ésta es la calle Bolivar, pero no es San Isidro, es San Telmo. San Isidro cerca aqui? No, es como una hora de acá. Algo más? No, está bien. Tenés kechum? Kechum? Si, ahora te traigo. Si no, salsa golf. Ketchup, por favor. Quién pidió ketchup? Las berenjenas van asi, sin ketchup. Si, pero el senor quiere ketchup. Decile que no hay más. Cómo le voy a decir...? Acá se come como yo digo! Las berenjenas son asi, sin ketchup! 3
Perdone, pero no hay más ketchup. Salsa golf? Tampoco. Mayonesa? Tampoco. Algo? Mostaza? No, dejá. Usted quiere ketchup? Acá tiene.... y contás las municiones y sabés el número que tiene por el diámetro. Acá se come lo que yo quiero, y si no te gusta, ahi tenés la puerta! Me hace mentir y quedo como un pelotudo ante la gente! -Y decir lo que tiene que comer...! Todo esto por las berenjenas? Si él quiere poner ketchup, que lo ponga! -Basta! Tampoco puedo decir qué pienso? Capaz que no le gustaba la comida. Usted no le dice nada? Es siempre igual.... con mucho aceite, con poco aceite, seca, mojada o fea o agria! -Qué sé yo! -Ángel, pará! Más cubitos. Qué está diciendo? 4
No sé. -Acostado, por favor! Mir geht s gut. -Habla en alemán. Vos sabés castellano? Inglés? Angelito fue a buscar al médico que vive acá a la vuelta. Discúlpeme. -Le pido mil disculpas! Tranquilizate. - Luz, te podés ir. Yo me quedo con Olinda. Se te cayó esto. Y esto. No estaba el doctor. Ich brauche keinen Arzt! I m fine! -Dice que está bien. Despacito! Un menú... No servimos de noche. Avisale al doctor que no hace falta. Tenés algo para comer? Le gusta la comida? Tome un poquito de esto porque está calentito- y las fuerzas le vuelven. No sé si usted entiende lo que le digo, pero... Un poquito más de berenjenas? 5
Buena... bien la comida. -Ah, pero usted habla espanol! Yo soy alemán. Por eso no entendia nada. Usted habla inglés? No. Hablo espanol e... italiano, claro. Un poco espanol, y italiano -<nente. Niente. Nente. Niente! - Le gusta viajar? Ich konnte... Ich meine... No le gusta Buenos Aires? Yo llego ayer. Un poquito de esto? No le gusta? No le gusta?<ja,>gusta,<aber... No tengo dinero para comer. No, por favor, déjese de pavadas. Usted es bienvenido. Quiero que sepa que mi casa es su casa. Mi casa, su casa. Der ist mir ausgerutscht, aber man kann ihn doch zusammenkleben. Es la tercer cosa que se rompe en dos dias! No me digan que se pega, cuando no se pega. -Porque esto no sirve más! 6
Bueno, buenas noches. Buenas noches, senorita. Perdón por plato. No, no, por favor. Además casi le parto la cabeza, asi que estamos a mano. Ja,>Peter - Peter Müller. -Yo soy Olinda. Gut. Ja.>Adiós, senorita Linda. -Adiós. O-linda. -Hola!<Alles ist gestohlen! Hablame en cristiano. -Robo! Te robaron? -Todo!<Sie sind verantwortlich! -Pará! El hotel no se responsabiliza de ningún robo! No tener caja segura? No. Ponemos la plata en una bolsita. -Usted tiene nombre... el ladrón! Robo, robo... para policia. No, policia acá no. I need you give me... -No entiendo alemán. 7
Bitte... Pity? No más dinero. -Poco dinero... nada! Necesito cama por un par de dias. Comprenda, senor. Manana... buscar dinero. Está bien. Hoy te quedás, no me pagás. Dos, tres dias. -No, no! -Basta! -Manana marchesi! Necesito... -Manana te vas! Chau. Chau. Mein Geld, alles wurde geklaut. Papa, begreif es doch endlich! Ich will sie finden! Papa... Qué te preocupa? A mi nada. Por qué? Hace unos cuantos dias te veo un poco rara. No me pasa nada. Cuando mentis, arrugás la frente. Bueno, estoy cansada, Federico. Además no estoy durmiendo bien por una cosa u otra. Bueno, ayer por el extranjero que se olvidó una libretita... 8
Hacia tanto tiempo que no escuchaba hablar en otro idioma. Decime la verdad. Qué te pasa? Puse en venta el restaurante. En venta? Por qué? Porque si. -Hola! Quién es? Un chico que vino ayer. Y este muneco, de dónde salió? -Qué sé yo! Ah, volvió. Se lo guardé, espere. Ya le doy. Ach... >Lo pienso que en el hotel... Gracias, senorita. De nada. Yo vengo a traer esto para usted. - Para mi? Ja. Qué loco! 9
Arbetsblad till Herencia Parte 1 Ejercicio 1: Quién dice qué? Välj bland personerna och sätt namnet framför den replik du tycker passar. En person kan ha flera repliker. Olinda (Oli), Federico, Ángel, Hombre inmobiliario, Peter, Federico... Encargado de hotel No, Oli, estás tan linda como siempre.... Esta gente piensa con la cabeza. Usted piensa con el corazón.... Busco a Belén.... Esto me costó muchísimo esfuerzo, está toda mi vida acá.... Sí, todo esto por un plato de berenjenas.... Además yo casi le parto la cabeza.... Avisále al doctor que no hace falta.... Hoy te quedás. No me pagás.... No tengo dinero para comer.... Puse en venta el restaurante.... Este es mi restaurante, acá se come lo que yo quiero y si no te gusta, mi amor, ahí tenés la puerta. 10
... Búsquese uno más despierto si estoy dormido! Vik papperet här medan du arbetar. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Clave Federico... Hombre inm... Peter... Olinda... Ángel... Olinda... Federico... Encargado... Peter... Olinda... Olinda... Ángel... No, Oli, estás tan linda como siempre. Esta gente piensa con la cabeza. Usted piensa con el corazón. Busco a Belén. Esto me costó muchísimo esfuerzo, está toda mi vida acá. Sí, todo esto por un plato de berenjenas. Además, yo casi le parto la cabeza. Avisále al doctor que no hace falta. Hoy te quedás. No me pagás. No tengo dinero para comer. Puse en venta el restaurante. Este es mi restaurante, acá se come lo que yo quiero y si no te gusta, mi amor, ahí tenés la puerta. Búsquese uno más despierto si estoy dormido! Ejercicio 2: Verdad o no? Si es verdad, pon una X. Varias alternativas pueden ser correctas. 1. Olinda va a vender su restaurante va a hablar con un hombre (de una agencia) inmobiliaria tiene problemas económicos tiene un hijo, Ángel 2. Olinda está irritada cansada melancólica triste alegre de mal humor feliz 3 Peter lleva mucho tiempo en Buenos Aires 11
busca a Belén es de Alemania trabaja en un hotel recibe un plato en la frente quiere ver a un doctor rompe un plato comprende la expresión estamos a mano /nu är vi kvitt/ 4 En el hotel alguien le ha robado el dinero puede dormir dos noches sin pagar le ofrecen trabajo 5 Peter tiene una tarjeta de crédito llama a su madre tiene una buena relación con su padre se siente solo/alegre/triste/ otra cosa Ejercicio 3 Para ihop de argentinska och svenska meningar som hör ihop. Exempelvis A10 (om nu det skulle vara rätt ) A No se enoje 1. Talar du spanska? B La vine a ver. 2. Du tappade det här. C (Este local) no da para más. 3. Jag har kommit för att träffa er. D Las berenjenas son así. 4. Sluta upp med de där dumheterna. E Déjese de pavadas. 5. Auberginer ska serveras så här. F No me digan que se pega. 6. Jag har lämnat restaurangen till försäljning. 12
G Cuando mentis arrugás la frente. 7. Bli inte arg. H Puse en venta el restaurante.8. När du ljuger rynkar du pannan. I Vos sabés castellano? 9. Kom inte och påstå att man kan klistra ihop den (tallriken). J Se te cayó esto. 10. Duger inte längre/har tjänat ut 13
Något om språket i Argentina El voseo Typiskt för språket i Argentina (liksom i Uruguay, Paraguay och stora delar av Centralamerika) är tilltalsordet vos i stället för tú. Detta kallas voseo. Även efter preposition används vos i stället för ti, ex. para vos i stället för para ti. Däremot används te, liksom i europeisk spanska, som ackusativ- och dativobjekt, ex. A vos te gusta? Che Ordet che används för att påkalla uppmärksamhet från en person man duar. Du vet kanske att en av ledarna för den kubanska revolutionen, 1959, var argentinare och därför kallades Ernesto Che Guevara. 14
Verbformer a) Verbformerna är lite speciella i du-formen. Titta på det här exemplet: Yo hablo (Tú) - tú-formen finns inte! Él habla Nosotros hablamos Vos hablás vos betyder du och formen hablás har förlorat sitt obetonade i. Vosotros = ni finns inte! Ustedes hablan betyder både Ni talar (artigt tilltal) och ni talar (då man i Europa använder vosotros) Du talar heter vos hablás (observera accenten) Du äter vos comés Du har vos tenés Du är vos sos Du skrivervos escribís (i är betonat och kan inte falla bort) b) Som uppmaningsform använder man i du-tilltal också helt logiskt uppmaningsformen i 2:a person plural, men med bortfall av slutbokstaven d. Några exempel: Luz, hablá más despacio. Peter, comé una berenjena. Está muy buena. Något om uttalet Bokstäverna ll och y uttalas tonande eller tonlöst (som tj i tjäna) ex. allá, llama, yo. Något om ordförrådet Argentina Spanien acá aquí 15
allá allí plata dinero I programmanuset på www.ur.se/palabras finns mängder av exempel på argentinismos. Eleverna kan själva leta reda på dem och säga vad man skulle ha sagt i Europa. Förslag till arbetsgång: 1. se avsnitt 1 2. gör övningarna till avsnitt 1 3. se avsnitt 1 en gång till berätta par 16