Helga Maureen Gylfadóttir Drífa Kristín Þrastardóttir Pétur H. Ármannsson Guðný Gerður Gunnarsdóttir. Húsakönnun. Vogahverfi.

Helga Maureen Gylfadóttir Drífa Kristín Þrastardóttir Pétur H. Ármannsson Guðný Gerður Gunnarsdóttir Húsakönnun Vogahverfi Reykjavík 2010 Minjasafn Reykjavíkur Skýrsla nr. 151

Húsakönnun Vogar Barðavogur Eikjuvogur Ferjuvogur Gnoðarvogur Karfavogur Langholtsvegur Nökkvavogur Skeiðarvogur Snekkjuvogur Staðgreinireitir 1.440, 1.441, 1.442, 1.443, 1.444, 1.445, 1.470 og 1.473. Helga Maureen Gylfadóttir, sagnfræðingur Drífa Kristín Þrastardóttir, sagnfræðingur Pétur H. Ármannsson, arkitekt, FAÍ Guðný Gerður Gunnarsdóttir, borgarminjavörður Reykjavík 2010 Minjasafn Reykjavíkur Skýrsla nr. 151

Unnið að beiðni Skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkurborgar vegna deiliskipulagsvinnu. Ljósmyndir: Ásta Ólafsdóttir og Helga Maureen Gylfadóttir, Minjasafni Reykjavíkur. Húsverndarkort Reykjavíkur: Þórarinn Jón Jóhannsson, Skipulags- og byggingarsviði Reykjavíkur. Skýrslur Minjasafns Reykjavíkur Árbæjarsafns. Ábyrgðarmaður: Guðný Gerður Gunnarsdóttir borgarminjavörður. Minjasafn Reykjavíkur Árbæjarsafn, Drífa Kristín Þrastardóttir sagnfræðingur, Helga Maureen Gylfadóttir sagnfræðingur og Pétur H. Ármannsson arkitekt, FAÍ. Mynd á forsíðu: Loftmynd af Vogunum frá því í júlí 1954. Ljósmyndari ókunnur, Landmælingar Íslands, LÍ2 0197. Minjasafn Reykjavíkur Árbæjarsafn Skýrsla nr. 151 Reykjavík 2010 Öll réttindi áskilin

Efnisyfirlit 1. Húsakönnun Formáli... 3 Byggingarsaga... 5 Varðveislumat... 36 Kort Húsverndarskrár Reykjavíkur... 39 2. Húsaskrá Ítarskráning einstakra húsa í Vogahverfi Barðavogur 13..... 43 Barðavogur 14..... 44 Eikjuvogur 2... 45 Eikjuvogur 25.. 46 Karfavogur 32..... Karfavogur 14-24...... Karfavogur 34-42...... Langholtsvegur 145...... Nökkvavogur 52.. Snekkjuvogur 3-9. Snekkjuvogur 11-17. Steinahlíð við Suðurlandsbraut 47 48 49 50 51 52 53 54 3. Húsaskrá Barðavogur 1 44 (odda- og sléttar tölur).. Eikjuvogur 1 29 (odda- og sléttar tölur)... Ferjuvogur 13 21 (oddatölur).... Gnoðarvogur 44 88 (sléttar tölur). 57-65 67-76 77-78 79-86 1

Karfavogur 11 60 (odda- og sléttar tölur). Langholtsvegur 131 208 (odda- og sléttar tölur).. Nökkvavogur 1 62 (odda- og sléttar tölur)... Skeiðarvogur 20 22.. Snekkjuvogur 12 23.. Snekkjuvogur/leikvöllur... Steinahlíð við Suðurlandsbraut Vogaskóli..... Menntaskólinn við Sund.. Viðauki I: Húsakönnun Vogaskóli Menntaskólin við Sund Viðauki II: Listi yfir sænsk hús í Vogahverfi.. 87-96 97-121 123-140 141 143 145 145 145 146 147 149 Heimildaskrá... 153 Myndaskrá... 155 2

Formáli Hér fer á eftir könnun byggðar á svæði sem tekur til staðgreinireita 1.440, 1.441, 1.442, 1.443, 1.444, 1.445, 1.470 og 1.473 í Reykjavík, en svæðið afmarkast af Sæbraut til austurs, Suðurlandsbraut til suðvesturs og Skeiðarvogi til norðvesturs. Húsakönnunin er unnin að beiðni Skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur í samræmi við skipulagslög vegna gerðar deiliskipulags á svæðinu. Þessir reitir eru utan þess svæðis sem varðveisluskrá Reykjavíkur nær til, en það er svæðið innan Hringbrautar / Snorrabrautar. Húsin á þessum reitum voru að mestu byggð á 5. áratug 20. aldar. Ekki er um að ræða tæmandi sögulega úttekt á viðkomandi svæði, en þó er skoðað hvaða hús hafa verið byggð á svæðinu í áranna rás og þau metin sem enn standa. Sú rannsókn er nauðsynleg til að átta sig á samhengi byggðarinnar og þróun svæðisins. Við mat á varðveislugildi húsa er lagt mat á fjóra þætti: Listrænt gildi, menningarsögulegt gildi, umhverfisgildi og upprunalega gerð. Varðveislugildi húsa byggist síðan á innbyrðis mati á vægi hvers þáttar og vega þar þyngst gildi byggingarlistar, menningarsögu og umhverfis. Stuðst er við Húsverndarskrá Reykjavíkur, sem gefin var út sem þemahefti með Aðalskipulagi Reykjavíkur 1996 2016, Húsvernd í Reykjavík, svæðið innan Hringbrautar / Snorrabrautar. Apríl 2010, Guðný Gerður Gunnarsdóttir, borgarminjavörður Minjasafni Reykjavíkur. 3

Byggingarsaga Hér fer á eftir byggingarsöguleg úttekt á deiliskipulagssvæði í Vogahverfi í Reykjavík sem hlotið hefur verkheitið Vogar og tekur til staðgreinireita 1.441, 1.442, 1.443, 1.444, 1.445, 1.470 og 1.473. Innan þessa svæðis er einnig að finna reit 1.440; Vogaskóla og Menntaskólann við Sund en Skipulagsráð Reykjavíkur samþykkti breytingu á deiliskipulagi fyrir skólalóðirnar þann 20. maí 2009. Þar er meðal annars gert ráð fyrir nýjum byggingarreitum og að eldri hlutar skólahúsnæðis sem liggja samsíða Gnoðarvogi megi víkja fyrir nýframkvæmdum. 1 Í apríl 2004 vann Nikulás Úlfar Másson arkitekt húskönnun á reitnum 1.440 og fylgir greinagerð hans með í viðauka. Staðsetning Svæðið afmarkast af Sæbraut til austurs, Suðurlandsbraut til suðvesturs og Skeiðarvogi til norðvesturs. Kort af svæðinu sem er hér til umfjöllunar. 2 1 Vogar. Skipulagsforsögn og verklýsing fyrir deiliskipulag Voga sunnan Skeiðarvogs. Júní 2009. 2 Kort Skipulags- og byggingarsvið júní 2009. Fylgdi forsögn vegna deiliskipulags svæðisins. 5

Húsagerð og aldur Á reitnum sem hér eru til umfjöllunar standa 270 hús. Þar af eru 5 samstæður húsa eða raðhús sem hvert um sig hefur tvö til sex húsnúmer. Í meðfylgjandi húsaskrá er farin sú leið að skrá hverja húsasamstæðu eða raðhúsalengju sem eina heild, en ekki hverja einingu undir sínu húsnúmeri, þar sem hver samstæða var hönnuð og byggð sem heild en ekki mörg aðskilin hús. Því eru skráningarfærslurnar 250 talsins þó húsnúmerin séu 270. Ein lóð á svæðinu, Eikjuvogur 27, er auð. Af þessum húsum og húsasamstæðum eru 168 steinsteypt, 77 byggð úr timbri og fjögur hlaðin úr holsteini. Samkvæmt fyrstu brunavirðingum voru 208 húsanna einlyft að upphaflegri gerð, 36 töldust tvílyft og fimm þrílyft. Vogahverfið samanstendur af heildstæðri byggð stakstæðra húsa og samstæðum húsa eða raðhúsum. Húsin eru flest einföld timbur- og steinsteypuhús líkt en einkenni þeirra eru að þau eru lítil og lágreist, látlaus og einföld að frágangi og fyrirkomulagi.yfirleitt eru þau einlyft eða voru það upphaflega, ýmist með lágu risi eða nýtanlegri rishæð og standa á lágum steinkjallara. Þau eru flest með steinsteyptum tröppum að inngangi í stað inngöngskúrs. 3 Eitt helsta sérkenni byggðarinnar í Vogahverfi eru sænsku timburhúsin svokölluðu sem risu við göturnar Langholtsveg, Nökkvavog og Karfavog á árunum eftir seinni heimstyrjöld. Þau eru yfirleitt einlyft með risi og á steinsteyptum kjallara. Sum hver eru með kvisti og flest eru þau klædd með timbri eða bárujárni á veggjum. Húsin að Nökkvavogi 17 og 42 eru hlaðin úr holsteini en farið var að verksmiðjuframleiða holstein hér á landi í byrjun 20. aldar. Pípuverksmiðja Reykjavíkur sem stofnuð var 1907 (síðar Pípuverksmiðjan h.f.) framleiddi m.a. holsteina. 4 Húsin að Langholtsvegi 181 og 188 eru einnig hlaðin úr steini, það fyrrnefnda úr vikursteini en hið síðarnefnda úr víbrósteini. Séð yfir Vogahverfið árið 1968. Hálogalandsbragginn stendur enn í götustæði Skeiðarvogar. 5 3 Hrefna Róbertsdóttir: Gamli austurbærinn, bls. 52 53 Skrá yfir friðuð hús, bls. 112. 4 Hörður Ágústsson: Íslensk byggingararfleifð I, bls. 329. 5 Ljósm. Bragi Guðmundsson. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, 365 Reykjavík loftmynd 7.jpg. 6

Í eldri götum Vogahverfis ber mest á þeim valmaþaks- og skeljasandsarkitektúr sem mótaðist á kreppuárunum og varð einkenndi fyrir þau borgarhverfi sem byggðust um og eftir seinni heimsstyrjöld, svo sem Hlíðar og Laugarneshverfi. Sjötti áratugurinn var tímabil togstreitu milli andstæðra viðhorfa í byggingarlist. Annars vegar voru arkitektar sem aðhylltust hefðbundnari og rómantískari hugmyndir um hönnun íbúðarhúsa. Í þeim hópi má nefna Einar Sveinsson, Gunnar Ólafsson, Halldór H. Jónsson, Þór Sandholt og Þóri Baldvinsson, sem allir teiknuðu eitt eða fleiri hús í Vogahverfi. Hins vegar var sú kynslóð arkitekta sem kom heim frá námi milli 1945 og 1950. Þeir aðhylltust módernisma í alþjóðlegum anda og áttu með verkum sínum stærstan þátt í að móta húsagerð módernismans á 6. áratugnum. Frumkvöðlarnir í þeim hópi voru arkitektarnir Gísli Halldórsson og Sigvaldi Thordarson. Árið 1942 reistu þeir hvor sitt einbýlishúsið við Efstasund nr. 55 og 57 í Kleppsholti, sem kalla má tímamótaverk í íslenskum arkitektúr. Húsin voru einlyft með einhalla þaki og í flestu ólík þeim valmaþakastíl sem einkenndi önnur hús í hverfinu. Í þessum húsum mátti sjá fyrstu vísbendingu um þau útlitseinkenni sem áttu eftir að einkenna íslenska húsagerð á 6. og 7. áratugnum. Auk þeirra Gísla og Sigvalda voru í þessum hópi þeir Gunnlaugur Pálsson, Skúli H. Norðdahl, Gunnar Hansson, Aðalsteinn Richter og Kjartan Th. Sigurðsson, sem allir teiknuðu hús í hverfinu. Nokkru eldri var Ágúst Pálsson arkitekt, sem teiknaði tvö pallabyggð einbýlishús við Barðavog 20 og 24 um 1950. Þessi aðgreining í hópa var þó ekki einhlít, því ýmsir fulltrúar módernismans teiknuðu einnig hús í hefðbundnari stíl og nokkur úr hinum hópnum skópu einstök hús sem bera skýr einkenni módernisma. Stakstæðu sambýlishúsin í Gnoðarvog í byggingu á árunum 1958 1960. 6 Ein af þeim húsgerðum sem einkenndi mjög reykvísk íbúðarhverfi eftirstríðsáranna voru stakstæð sambýlishús á tveimur hæðum, oftar en ekki með aukaíbúðum í kjallara og í risi. Í mörgum tilvikum voru slík hús byggð í samvinnu fólks úr sömu fjölskyldu, starfsfélaga eða þá að sá sem byggði fjármagnaði eigið húsnæði að hluta með sölu annarra íbúða í húsinu. Fyrir tíma húsnæðislánakerfis var bygging slíkra húsa því hentug lausn fyrir margra. Stakstæð sambýlishús af þessu tagi urðu fyrst algeng í Norðurmýri og á Melunum og fáum árum síðar í Hlíðunum og Laugarneshverfi. Á 6. áratugnum risu slík hús einnig í Laugalækjarhverfi, í 6 Ljósm. Pétur Thomsen. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, PTH 001 091 5-2. jgp. 7

Heimunum og við Gnoðarvog. Í upphaflegu skipulagi var gert ráð fyrir að húsin yrðu tvílyft en sökum þrýstings frá húsbyggjendum voru undanþágur veittar fyrir hækkun þaks og jarðhæðar, þannig að húsin urðu í flestum tilvikum eins konar fjögurra hæða turnar. Við þetta riðluðust hlutföll og heildarmynd götunnar varð ósamstæð og heldur lítið fyrir augað. 7 Árið 1960 ritaði Hörður Ágústsson grein í tímaritið Birting þar sem hann gagnrýndi þá sundurgerð sem að hans mati einkenndi nýju hverfin í Reykjavík. Í myndatexta kallaði hann ósamstæða götumynd fjórlyftra turnhúsa við Rauðalæk hinn skörðótta hundskjaft eftirstríðsáranna. Gæti sú lýsing einnig átt við húsaröðina sunnanvert við Gnoðarvog. 8 Í byggingarsögulegum rannsóknum á Minjasafni Reykjavíkur er einna helst stuðst við fyrstu brunavirðingu sem heimild um aldur viðkomandi húss, en hús voru að venju ekki brunavirt fyrr en þau voru að mestu fullgerð. Einnig eru dagbækur byggingarfulltrúa gagnlegar heimildir. Í þessari rannsókn er haldið þeirri reglu að láta fyrstu brunavirðingu húss gilda sem byggingarár þess. Við gerð þessarar skýrslu fundust engar skjalfestar heimildir um eldri byggð á svæðinu aðra en núverandi og teljast því húsin sem hér eru könnuð öll vera fyrsta kynslóð húsa á lóðunum. Fremst má sjá raðhúsin við Skeiðarvog en síðan taka við þau hús í Vogahverfinu sem hér eru til umfjöllunar. Myndin er tekin á árunum 1965 1970. 9 Vogahverfið byggðist að mestu upp á 5. og 6. áratug 20. aldar en flest húsin voru byggð á árunum 1947 1952 eða um helmingur þeirra, alls 126. Elsta byggð innan þess reits sem húsakönnunin tekur til eru fimm íbúðarhús sem upphaflega stóðu ein og stök á erfðafestublettum, öll reist nokkru áður en svæðið var tekið til skipulags. Elst þeirra er Steinahlíð reist árið 1932. Frá árinu 1953 til 1960 risu 43 hús og á 7. áratugnum risu á svæðinu 36 hús til viðbótar. Á árunum 1970 1977 voru reist 27 hús og árið 1980 var yngsta húsið sem hér er til umfjöllunar reist. Á lóðunum sem hér eru kannaðar er að finna fjórar spennustöðvar sem eru allar á sérlóðanúmerum. Þær voru reistar á tímabilinu 1967 1990. Raðhúsin sem hér eru könnuð standa við Karfavog og Snekkjuvog og voru þau elstu, Snekkjuvogur 11 17, reist á árunum 194 1950. Raðhúsin við Snekkjuvog 3 9 voru reist á árunum 1951 1952 og árið 1955 voru raðhúsin við Karfavog 34 42 reist. Á árunum 1960 1962 risu raðhúsin við Karfavog 1 24 og að endingu voru reist á árunum 1973 1974 húsin við Karfavog 26 28. Í dag er að finna tvo skóla í Vogahverfinu, Vogaskóla og Menntaskólann við Sund. Vogaskóli var byggður í áföngum á árunum 1958 til 1966. Árið 1974 seldi 7 Borgarhluti verður til, bls. 11. 8 Hörður Ágústsson: Byggingarlist VIII, Birtingur 3, 1960. 9 Ljósm. Magnús Daníelsson. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, MAD SO2 004 2-3. 8

Reykjavíkurborg hluta af skólahúsunum íslenska ríkinu og er Menntaskólinn við Sund til húsa í þeim hluta. Breytingar Nokkuð hefur verið um breytingar á húsunum. Einkum hafa verið settar nýjar klæðningar á timburhúsin. Einnig hefur verið bætt við kvistum á sum húsin og gluggum hefur verið breytt á einhvern hátt. Talsvert er af húsum á svæðinu sem varðveist hafa með upprunalegu lagi og stíleinkennum. Höfundar Allt frá stríðslokum og fram yfir 1960 voru helstu nýbyggingarsvæði Reykjavíkur í Voga- og Langholtshverfum. Auk innfluttra húsa má þar finna verk eftir flesta þá húsameistara og arkitekta sem starfandi voru á þessum árum. Áhrifa Einars Sveinssonar arkitekts og húsameistara Reykjavíkurbæjar gætir ekki aðeins í skipulagi Vogahverfisins. Hann teiknaði einnig Vogaskólann, þá byggingu sem mestan svip setur á hverfið. Í næsta nágrenni skólans er stílhrein raðhúsalengja eftir Sigvalda Thordarson arkitekt. Aðalsteinn Richter arkitekt reisti sér hús á baklóð við Nökkvavog 52 snemma á 6. áratugnum og bjó þar alla tíð, en hann var skipulagsstjóri Reykjavíkur á árunum 1959 1982. Á árunum 1947 1950 reis þyrping einnar hæðar raðhúsa, Sólbyrgi við Snekkjuvog eftir teikningu Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Húsin voru hin fyrstu sinnar gerðar í Reykjavík og birtist umfjöllun um þau í yfirlitsriti um norræna byggingarlist sem út kom á vegum Nordisk Byggedag í Helsinki árið 1955. Þriðja lengjan með líku útliti en með annars konar íbúðagerðum á sama reit reis nokkru síðar við Karfavog 34 42, einnig eftir teikningu Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Teikning Gunnlaugs Pálssonar af raðhúsunum við Snekkjuvog. 10 10 Byggingarfulltrúi í Reykjavík. Innlagðar teikningar. 9

Tæknimenntaðir húsameistarar og byggingarfræðingar voru höfundar að drjúgum hluta þess sem byggt var á þeim árum sem Vogahverfi byggðist. Ýmsir í þeirra hópi höfðu næmt auga og skiluðu af sér góðum byggingum. Ber sérstaklega að geta þeirra Ágústs Steingrímssonar og Sigmundar Halldórssonar. Hafliði Jóhannsson og Guðmundur H. Þorláksson voru mikilvirkir húsameistarar af gamla skólanum og verk þeirra setja áberandi svip á eldri götur í Vogahverfi. Um 1960 hafði módernisminn að mestu náð yfirhöndinni sem ráðandi fyrirmynd í hönnun húsa, jafnt meðal arkitekta og tæknimanna. Af yngri byggingarog tæknifræðingum sem teiknuðu mörg íbúðarhús á þeim árum má nefna Hörð Björnsson, Kjartan Sveinsson og Magnús Guðmundsson. Hús eftir þá er að finna við Gnoðarvog, Barðavog og Eikjuvog. Af yngri húsum í hverfinu með sérstakt gildi sem byggingarlist ber að nefna íbúðarhús og vinnustofu Kristjáns Davíðssonar listmálara við Barðavog 13, teiknað árið 1967 af Manfreð Vilhjálmssyni arkitekt. Útfærsla þaksins er helsta sérkenni þessa óvenjulega húss. Burðarásar úr dökkum viði liggja þvert yfir húsið og á þeim hvíla bogadregnar hvelfingar. Veggfletirnir undir þakbogunum eru klæddir vatnsvörðum krossviði og málaðir í sterkbláum lit. Á steyptum útveggjum eru lágmyndir sem húseigandinn, Kristján Davíðsson, vann í mótin. 11 Teikning Manfreðs Vilhjálmssonar af Barðavogi 13. 12 Eins og minnst var á hér í upphafi þá er að finna í Vogunum fjöldann allan af innfluttum húsum, flestum frá Svíþjóð. Teikningarnar af húsunum eru flestallar undirritaðar af íslenskum arkitektum eins og lög gera ráð fyrir. Byggingarsamvinnufélag Reykjavíkur reisti mörg húsanna og í auglýsingu frá félaginu árið 1946 segir að félagsmenn geti skoðað teikningar af húsunum á stofu Gísla Halldórssonar arkitekts. 13 Af þeim 44 húsum sem teljast til sænskra timburhúsa og standa í Vogunum skrifar Gísli ásamt samstarfsmönnum undir 11 Manfreð Vilhjálmsson arkitekt, bls 92. 12 Byggingarfulltrúi í Reykjavík. Innlagðar teikningar. 13 Tíminn, 5. febrúar 1946, bls. 8 10

teikningar af 12. Meðal annarra íslenskra hönnuða sem skrifa undir teikningar af sænsku húsunum eru Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller og Þorleifurr Eyjólfsson. Einnig er að finna tvær teikningar sem undirritaðar eru af Halldóru Briem arkitektt en það eru húsin við Langholtsveg 151 og Nökkvavog 8. Halldóra Briem (1913 1993) var fyrsta íslenska konan til ljúka námi í arkitektúr en hún útskrifaðist frá Konunglega tækniháskólanum í Stokkhólmi árið 1940. Halldóra starfaði um tíma hjá HSB, Hyresgästernas Sparekasse- og Bygningsforeningars Riksförbund og líka hjá Svenska Riksbyggen þar sem hún náði hvað mestum frama er hún vann samkeppni um fjölbýlishúsahverfi sem reis í bænum Vesterås í kringum 1950. Það hverfi var síðan verðlaunað að nýju árið 1985 þegar það var friðlýst sem frábært dæmi um húsagerðarlist síns tíma. Halldóra sérhæfði sig síðar meir í litavali og varð sérfræðingur fyrirtækisins á því sviði. 14 Halldóra Briem arkitekt. 15 Þróun byggðar í Vogunum Á fyrstu áratugum 20. aldar var svæðið milli núverandi Laugardals og Elliðaárvogs grasvellir eða ónumið land. Hér á eftir fer rannsókn á upphafi byggðar svæðisins og þróun þess fram til dagsins í dag. Hluti Kleppslandss Svæðið sem hér er til umfjöllunar er syðsti hluti þess landsvæðis sem á öldum áður tilheyrði jörðinni Kleppi. Kleppur byggðist snemma úr landi Laugarness og var austasti hlutinn úr því landi. Landamerki Laugarness og Klepps lágu í línu norður frá svokölluðum Þrísteinum í Sogamýri, skammt frá þar sem nú eru gatnamót Suðurlandsbrautar og Skeiðarvogs, vestur fyrir Langholt og fram eftir Laugarási. Að sunnanverðuu lá landamerkjalína Klepps frá Þrísteinum yfir í Markalæk svokallaðan sem féll í Elliðaárvog og sunnan hennar voru lönd jarðarinnar Bústaða. Suðurlandsbraut liggur í dag nokkurn vegin í sömu línu og þessi fornu landamerki og eru þetta suðurmörk svæðisins sem hér er til umfjöllunar. 16 Sunnan svæðisins er Sogamýri, sem var áður stórgrýttur mýrarfláki sem teygði sig milli Bústaðaholts og Dragháls, syðsta hluti Langholts, og norðan svæðisins lá Kleppsmýri, stór mýrarfláki vestur og suður af Kleppstúni. Um norðurhluta svæðisins lá Hámýri, mýrarsvæði vestur af Gelgjutanga sem er smánes sem skagar út í Elliðaárvog á móts við Grafarvog. Vestan svæðisins var svo Laugamýri eða Þvottalaugamýri sem teygði sig suður undan Laugarnesi austur að Laugarási og Langholti. 17 14 Mo rgunblaðið, 2. desember 1993. 15 Hér tekið eftir: Dagur, 21. desember 1994, bls. 8. 16 Guðlaugur R. Guðmundsson: Örnefnalýsing Laugarness, Klepps og Rauðarár, bls. 300. 17 Guðlaugur R. Guðmundsson: Örnefnalýsing Laugarness, Klepps og Rauðarár, bls. 300 og 303-304 Páll Líndal: Reykjavík. Sögustaður við Sund, 2. bindi (H-P), bls. 103 Þórunn Valdimarsdóttir: Sveitin við Sundin, bls. 8-9. 11

Hér sjást landamerki jarðarinnar Klepps á korti af gamla bæjarlandinu. 18 Bæjarstjórn Reykjavíkur keypti jörðina Klepp ásamt Laugarnesi árið 1885 í því skyni að tryggja Reykvíkingum aukið land til beitar, ræktunar og mótöku. Þá upphófust miklar deilur um landamerki milli bæjarstjórnar og H. Th. A. Thomsen, eiganda Bústaða. Thomsen vildi meina að landamerkjalínan milli Klepps og Bústaða lægi frá Þrísteinum yfir í Gelgjutanga. Það þríhyrningslaga landsvæði sem afmarkast af Þrísteinum, Markalæk og Gelgjutanga og er einmitt svæðið sem hér er til umfjöllunar, átti því samkvæmt Thomsen að tilheyra Bústaðalandi. Deilunum, sem stóðu frá 1891 til 1893, lauk þó með því að úrskurðað var að landamerkin milli Klepps og Bústaða skyldu vera úr Þrísteinum í Markalæk, sem ráða skyldi mörkum til sjávar. Þar með var staðfest að landsvæðið tilheyrði Kleppi. Árið 1894 var svæðið svo lagt undir lögsagnarumdæmi Reykjavíkur með jörðinni Kleppi, ásamt Laugarnesi. 19 Upphaf byggðar erfðafestubýli Árið 1918 var skipuð nefnd til að íhuga framtíðarræktun bæjarlandsins og upp úr því var byrjað að framræsa og þurrka upp í stórum stíl mýrlendið austan bæjarins; í Laugardal, 18 Hluti af korti af gamla bæjarlandinu sem Karl Benediktsson vann eftir gömlum Reykjavíkurkortum og kortum eftir Guðlaug R. Guðmundsson. Hér tekið eftir: Þórunn Valdimarsdóttir: Sveitin við Sundin, bls. 8-9. 19 Guðlaugur R. Guðmundsson: Örnefnalýsing Laugarness, Klepps og Rauðarár, bls. 298 Páll Líndal: Reykjavík. Sögustaður við Sund. 2. bindi (H-P), bls. 102, 117 og 124 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. Bærinn vaknar. Fyrri hluti, bls. 45 og 50-51. 12

Kringlumýri, Fossvogi, Vatnsmýri, Sogamýri og einnig í landi Klepps. 20 Á landsvæðunum sem þurrkuð voru reis á 2. og 3. áratugnum fjöldi smábýla á svokölluðum erfðafestublettum sem bærinn útvísaði mönnum úr landinu. Útdeiling erfðafestulóða úr landi Reykjavíkur hafði hafist árið 1859 er lóðum næst þéttbýlinu í Kvosinni var úthlutað til ræktunar, en færðist svo að útjöðrum bæjarlandsins, eftir því sem það stækkaði. Markmiðið með útdeilingu erfðafestulanda var að gefa bæjarbúum kost á landi til ræktunar og búrekstrar. Blettirnir voru afhentir til eignar gegn árlegri leigu, en erfðafestuhafar voru þó skyldaðir til að láta af hendi byggingarlóðir úr erfðafestulöndum sínum, ef á þyrfti að halda, gegn niðurfærslu á árgjaldinu. 21 Eftir 1900 var þeim hugmyndum mjög haldið á lofti að verkamenn í þéttbýli ættu að geta haft dálítinn búskap sér til lífsviðurværis samhliða verkamannavinnunni. Jafnframt var slíkt talið stuðla að jákvæðum áhrifum sveitamennsku gegn neikvæðum áhrifum kaupstaða. 22 Erfðafestublettir í sunnanverðri Kleppsmýri og austanverðri Þvottalaugamýri. Það svæði sem hér er til umfjöllunnar liggur norðan þjóðvegarins út úr bænum (Suðurlandsbrautar) og beggja vegna Langholtsvegar, sem liggur í sveig niður að þjóðveginum, og Engjavegar, sem liggur frá Þvottalaugunum austur að Langholtsvegi. 23 20 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. Bærinn vaknar. Fyrri hluti, bls. 53 Þórunn Valdimarsdóttir: Sveitin við Sundin, bls. 106. 21 Páll Líndal: Reykjavík. Sögustaður við Sund. 2. bindi (H-P), bls. 126 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. Bærinn vaknar. Fyrri hluti, bls. 47-49. 22 Guðjón Friðriksson: Saga Reykjavíkur. Bærinn vaknar. Fyrri hluti, bls. 52-53. 23 Kort sem sýnir erfðafestubletti í Reykjavík, teiknað af Þorleifi Kristóferssyni, 5. apríl 1955. Hér tekið eftir afriti á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni. 13

Erfðafestulöndin voru leigð til ræktunar en ekki annarra afnota og ekki mátti reisa á þeim hús nema með sérstöku leyfi bæjarstjórnar. Samkvæmt skilmálum þurftu erfðafestuhafar að rækta til túns, matjurtagarða eða annarrar sáningar ákveðinn hluta af landinu á hverju ári þannig að landið yrði fullræktað á næstu sjö árum eftir útvísun. 24 Framan af 20. öld var reglum um erfðafestulöndin breytt á ýmsa vegu og meðal annars tryggði bæjarstjórn eign sína á bæjarlandinu með nýjum skilmálum árið 1909. 25 Á 2. áratugi aldarinnar reis hvert smábýlið á fætur öðru á svæðinu sem þurrkað var upp í Þvottalaugamýri og árið 1918 byggðust bæirnir Laugarás og Langholt austast í mýrinni, þar sem samnefnd holt koma saman. 26 Eftir því sem leið á 3. áratuginn tók hin dreifða byggð í mýrunum smám saman á sig mynd og götuslóðar voru lagðir yfir holt og ása. Á árum fyrra stríðs var elsti hluti Langholtsvegar lagður í atvinnubótavinnu frá Kleppsvegi suður með Kleppsmýri og á 3. áratugnum var hann lengdur áfram til suðurs, austan með Langholti og alla leið niður að þjóðveginum sem lá austur úr bænum í framhaldi af Laugaveginum (Suðurlandsbraut). Árið 1928 var Langholtsvegi og fleiri götum á þessum slóðum gefið formleg nafn. Götum sem lágu yfir Þvottalaugamýri þvera voru gefin nöfnin Holtavegur og Múlavegur og vegi sem lá frá Þvottalaugunum suðaustur eftir Þvottalaugamýrinni endilangri allt niður að Elliðaárvogi var gefið nafnið Engjavegur. 27 Árið 1928 var haldið áfram að úthluta erfðafestulöndum á þessum slóðum. Landsvæðinu austan Þvottalaugamýrar, sem teygði sig til austurs milli Langholtsvegar og Suðurlandsbrautar, var á þessum tíma skipt niður í átta lönd sem úthlutað var á erfðafestu og töldust til Þvottalaugabletta. 28 Úr hinu gamla landi Klepps, austan Langholtsvegar, var á sama tíma úthlutað svokölluðum Kleppsmýrarblettum. Hluti af því svæði sem hér er til umfjöllunar og þar sem Vogahverfi byggðist síðar, er á þeim slóðum þar sem syðstu Kleppsmýrarblettunum var úthlutað á þessum tíma, það er Kleppsmýrarblettum 9 16. Sá hluti svæðisins sem liggur vestan Langholtsvegar taldist hins vegar til Þvottalaugabletta 30 38. Þessum blettum var öllum úthlutað á árunum 1928 1929. Hins vegar var erfðafesturétturinn í mörgum tilfellum framseldur frá manni til manns næstu árin og ekki byggt á löndunum fyrr en nokkrum árum eftir að þeim hafði fyrst verið úthlutað. Á 4. áratugnum og fram á þann 5. reis hins vegar hvert nýbýlið á fætur öðru á þessu svæði og þá var um að litast þarna eins og víða í bæjarlandinu vestan Elliðaáa á þessum tíma, þar sem úr sér breiddu græn tún og ræktarlönd og hestar, kindur og kýr ráfuðu um beitihaga. 29 Kleppsmýrarblettur 16 Steinahlíð við Suðurlandsbraut Meðal þeirra býla sem fyrst byggðust upp á þessum slóðum var Steinahlíð, eign Halldórs Eiríkssonar kaupmanns og heildsala og konu hans frú Ellyjar Schepler Eiríksson. Steinahlíð var reist á erfðafestulandinu Kleppsmýrarbletti 16, sem fyrst var úthlutað til Kristmanns nokkurs Eyleifssonar árið 1928 en var komið í eigu hjónanna Halldórs og Ellyjar árið 1931. Þau hjónin byggðu sér íbúðarhús á landinu árið 1932 sem enn stendur á stórri lóð við Suðurlandsbraut, syðst og austast á svæðinu sem hér er kannað. 24 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulöndin Kleppsmýrarbletti X-XVI (E-nr. 306-312) og Þvottalaugabletti XXXI-XXXVIII (E-nr. 330-334, 528 og 615). 25 Eggert Þór Bernharðsson: Saga Reykjavíkur. Borgin 1940-1990. Fyrri hluti, bls. 40. 26 Þorgrímur Gestsson: Mannlíf við Sund, bls. 204 Árni Óla: Landnemar í Langholti. Reykjavík fyrri tíma. Annað bindi, bls. 566. 27 Þorgrímur Gestsson: Mannlíf við Sund, bls. 323 og 357 Páll Líndal: Reykjavík. Sögustaður við Sund, 2. bindi (H-P), bls. 113 og 128. 28 Þorgrímur Gestsson: Mannlíf við Sund, bls. 357. 29 Eggert Þór Bernharðsson: Saga Reykjavíkur. Borgin 1940-1990. Fyrri hluti, bls. 51 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulöndin Kleppsmýrarbletti X-XVI (E-nr. 306-312) og Þvottalaugabletti XXXI- XXXVIII (E-nr. 330-334, 528 og 615). 14

Steinahlíð sumarið 1932. 30 Þetta er sérstætt hús með fjórum útskotum, byggt eftir teikningu Arne Finsen og hefur staðið að mestu óbreytt frá því að það var byggt. Arne Finsen var danskur arkitekt sem átti ættir að rekja til Íslands. Hann dvaldist á Íslandi í nokkur ár um og eftir 1930 og starfaði meðal annars hjá Sigurði Guðmundssyni arkitekt og á teiknistofu Húsameistara ríksins. Hann teiknaði Siglufjarðarkirkju og tillaga hans að Akureyrarkirkju hlaut 1. verðlaun í samkeppni arkitekta árið 1930. Auk Siglufjarðarkirkju er Steinahlíð kunnasta verk Arne Finsen. Húsið er teiknað undir áhrifum norrænnar klassíkur 3. áratugarins og er einkar stílhreint og formfagurt. Það stendur stakt miðsvæðis í miklum trjágarði sem tekur yfir mestan hluta hins upphaflega erfðafestulands. Aðkoma að Steinahlíð er frá Suðurlandsbraut og minnir hún helst á heimreið að erlendum herragarði. Fá dæmi eru um hliðstæða eign í borgarlandi Reykjavíkur. Á árunum 1934 1935 reistu Halldór og Elly einnig lítið garðhús úr bindingi nokkru norðar á landinu sem ætlað var sem barnaleikhús. Garðhúsið teiknaði Þorlákur Ófeigsson húsameistari, sem unnið hafði við smíði Steinahlíðar. Árið 1946 var garðhúsið flutt til Þingvalla þar sem það stendur enn sem sumarbústaður. 31 Frú Elly ræktaði upp landið kringum húsið og kom þar upp bæði matjurtabeðum og mikilli trjárækt. Eftir að hún lést árið 1941 ákvað Halldór í samráði við börn sín að gefa Barnavinafélaginu Sumargjöf eign þeirra Steinahlíð til minningar um konu sína og til að starfrækja mætti þar barnaheimili þar sem áhersla væri á að kenna börnum trjárækt og ræktun matjurta. Frú Elly hafði síðustu árin sem hún lifði fært félaginu árlega fjárupphæð á sumardaginn fyrsta. Halldór Eiríksson lést áður en gengið hafði verið frá gjöfinni en erfingjar hans ákváðu að fara að óskum hans og gefa Barnavinafélaginu Sumargjöf eignina Steinahlíð. Gjöfin var afhent í minningu Halldórs og Ellyar á 25 ára afmæli Sumargjafar 11. apríl 1949. Skilyrði fyrir gjöfinni voru meðal annars þau að eingöngu yrði starfrækt barnaheimili að Steinahlíð, þar sem sérstök áhersla yrði á að kenna börnum trjárækt og matjurtarækt og að 30 Mynd í einkaeigu. 31 Viðtal Pétur H. Ármannssonar við Elsu E. Guðjónsson 2006. 15

tryggt yrði að landið sem fylgdi eigninni yrði ekki skert, ekki yrðu lagðir vegir um það né lóðum úthlutað úr því. Árið 1967 varð þó að skerða land Steinahlíðar að austanverðu vegna veglagningar en að öðru leyti er lóðin enn óskert. Þar er enn í dag starfrækt barnaheimilið Steinahlíð. 32 Kleppsmýrarblettur 12 Vík nú Langholtsvegur 145 Um ári eftir að Halldór Eiríksson og frú Elly komu sér upp húsinu Steinahlíð, eða árið 1933, byggði Högni nokkur Halldórsson steinsteypt íbúðarhús nokkru norðar, á landinu Kleppsmýrarbletti 12 þar sem hann leigði erfðafestu í félagi við Ágúst Ármannsson. Íbúðarhúsið byggði hann í norðvesturhorni blettsins og stóð það við Langholtsveg austanverðan. Húsið nefndi Högni Vík og stendur það enn í dag á sínum stað og telst nú númer 145 við Langholtsveg. Húsið er reist eftir uppdráttum Einars Sveinssonar arkitekts, sem lauk námi í arkitektúr í Þýskalandi ári fyrr. Húsið er eitt af hans fyrstu verkum og hefur haldið sér með upphaflegum útlitseinkennum. Jafnframt er það í flokki elsta húsa í Reykjavík í anda funksjónalisma, eitt fárra slíkra sem byggt var á svæðinu utan Hringbrautar. Í suðausturhorni blettsins, nálægt Engjavegi, byggði Högni hænsnahús sem Jakob Jóhannsson fékk síðan til umráða nokkrum árum seinna ásamt skika úr þeim hluta landsins. Jakob breytti hænsnahúsinu í íbúðarhús og bjó þar síðan með fjölskyldu sinni. Það var kallað Bali en var rifið árið 1960 vegna veglagningar. Á norðurmörkum blettsins, nokkru austan við íbúðarhúsið, byggði Högni langa byggingu þar sem hann hafði alifugla, fjós fyrir sjö kýr og heyhlöðu. Einnig byggði hann á landinu tvö hús sem notuð voru sem svínahús. Árið 1946 var ákveðið að taka hluta af Kleppsmýrarbletti 12 úr erfðafestu vegna byggingarframkvæmda á svæðinu. Árið 1952 keypti bæjarráð útihús Högna vegna fyrirhugaðrar veglagningar og var hið austasta þeirra þá fjarlægt. Árið 1965 var það sem eftir var af blettinum tekið úr erfðafestu og Högni Halldórsson fékk þá úr landinu leigulóðina Langholtsveg 145 með íbúðarhúsinu Vík. Útihúsin sem eftir stóðu á landinu munu hafa verið fjarlægð um mitt ár 1966. Trjágarður tilheyrandi húsinu Vík var á lóðinni Langholtsvegi 147 en þar var byggt hús árið 1980. 33 Kleppsmýrarblettur 15 Birkibær nú Eikjuvogur 25 Á árunum 1935 1937 byggði Kjartan Ó. Bjarnason prentari steinsteypt íbúðarhús á næsta bletti vestan við Steinahlíð, Kleppsmýrarbletti 15, og kallaði það Birkibæ. Húsið byggði hann svo að segja á miðjum blettinum og lagði þangað heimreið frá Langholtsvegi, en þegar húsbyggingar voru leyfðar á erfðafestublettum virðast litlar reglur hafa gilt um hvar þau skyldu standa eða hvernig þau skyldu snúa. 34 Ekki virðist Kjartan hafa haft mikinn búskap á landi sínu því útihús voru ekki byggð þar svo heimildir séu um. Árið 1949 var landið allt tekið úr erfðafestu vegna byggingarframkvæmda á þessum slóðum, en Kjartan fékk í staðinn leigulóð úr landinu við Eikjuvog, þar sem íbúðarhúsið Birkibær stendur enn og er númer 25 við götuna. Árið 1983 var húsið stækkað með viðbyggingu til austurs inn á lóðina og nýlega hafa verið gerðar breytingar á suðurhlið þess, þar sem kjallaragluggar hafa verið stækkaðir mikið. 35 32 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Kleppsmýrarblett XVI (E-nr. 312) Barnadagsblaðið, 16. árg., 1. sumardagur 1949, bls. 3 Morgunblaðið, 8. apríl1949, bls. 1. 33 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Kleppsmýrarblett XII (E-nr. 308) og skjöl byggingarfulltrúa (B) fyrir Langholtsveg 145 (B-nr. 2816). 34 Árni Óla: Landnemar í Langholti. Reykjavík fyrri tíma. Annað bindi, bls. 566. 35 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Kleppsmýrarblett XV (E-nr. 311) og skjöl byggingarfulltrúa (B) fyrir Eikjuvog 25 (B-nr. 7306). 16

Hér sést húsið Birkibær rétt neðan við miðju og Steinahlíð lengst til hægri á loftmynd frá 1946. Ofar sést herskálahverfið Camp Monmouth sem dreifðist yfir stóran hluta svæðisins á hernámsárunum. 36 Þvottalaugablettur 35 Hraunborg nú Karfavogur 32 Um svipað leyti og Kjartan Ó. Bjarnason reisti húsið Birkibæ á bletti sínum austan Langholtsvegar byggði Valdimar Sveinbjörnsson fimleikakennari í Menntaskólanum íbúðarhús úr bindingi á blettinum næst norðvestan við gatnamót Langholtsvegar og Engjavegar sem taldist númer 35 af Þvottalaugablettum. Húsið var byggt vestarlega á blettinum og taldist standa við Engjaveg, enda var aðkoma að því frá þeirri götu. Það var kallað Hraunborg og var fullbyggt í október 1937. Upphaflega var það klætt með bárujárni á veggjum og þaki en árið 1943 var búið að múrhúða það með skeljasandi. Árið 1941 keypti Sigurður Eiríksson landið ásamt íbúðarhúsinu og í janúar 1943 var hann búinn að reisa þar tvö útihús, fjós og hlöðu úr steinsteypu og annað mun hærra hús sem var heyhlaða. Seinna voru einnig reist á landinu hænsnahús og svínahús. Útihúsin stóðu norðan við íbúðarhúsið, hér um bil þar sem nú eru húsin nr. 26 28 við Karfavog. Á árunum 1944 1949 voru stórir hlutar landsins teknir úr erfðafestu, en eftir var spilda þar sem íbúðarhúsið Hraunborg stóð. Henni var árið 1950 breytt í leigulóð sem í fyrstu var talin nr. 34 við Karfavog en frá 1954 nr. 32 við götuna. Bæjarsjóður keypti steinsteyptu útihúsin á landinu (fjós og hlöðu) og árið 1953 voru þau leigð loftvarnarnefnd sem geymsluhúsnæði. Þau voru rifin fyrir 1971, þegar byrjað var að byggja húsin nr. 26 28 við Karfavog, en húsið Hraunborg stendur enn á lóð sinni við Karfavog 32. 37 36 Ljósm. Sigurhans Vignir. Pappírskópía varðveitt á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni, LS 33-21. 37 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Þvottalaugablett XXXV (E-nr. 334) og skjöl byggingarfulltrúa (B) fyrir Karfavog 32 (B-nr. 3051). 17

Hér sést býlið Hraunborg neðarlega til hægri á mynd frá 1946. Austan Langholtsvegar, sem liggur þvert yfir myndina, eru frá vinstri býlið Vogatunga, því næst Vík fyrir miðri mynd og á suðausturhorni Langholtsvegar og Engjavegar, inni í Camp Monmouth, stendur lítið hús sem síðar var skráð númer 163 við Langholtsveg. 38 Kleppsmýrarblettur 14 síðar Langholtsvegur 163 Austan Langholtsvegar, á blettinum milli Birkibæjar og Víkur, Kleppsmýrarbletti 14, byggði Elín Guðmundsdóttir lítið íbúðarhús úr timbri árið 1940. Blettinum hafði árið 1928 verið útvísað til Magnúsar V. Jóhannssonar framfærslufulltrúa, sem ætlaði hann til garð- og túnræktar fyrir börn í unglingastúkunni Unni. Magnús sótti árið 1937 um leyfi til að byggja íbúðar- og gripahús á landinu, en ekki virðist hafa orðið af byggingu þeirra húsa. Árið 1940 var erfðafesturétturinn kominn til Elínar Guðmundsdóttur og fékk hún í júní það ár leyfi til að reisa sumarhús á landinu. Húsið var brunavirt í september sama ár sem íbúðarhús og stóð það í norðvesturhorni blettsins, á horninu sunnan og austan gatnamóta Langholtsvegar og Engjavegar, þar sem nú eru gatnamót Langholtsvegar og Snekkjuvogs. Árið 1946 var samþykkt að taka allan blettinn úr erfðafestu þar sem talsverður hluti hans átti að fara undir götur og opið svæði samkvæmt fyrirhuguðu skipulagi. Úr landinu var skipt lóð umhverfis húsið sem talin var númer 163 við Langholtsveg. Þar virðist húsið hafa staðið í að minnsta kosti áratug í viðbót en var fjarlægt einhvern tíma á tímabilinu 1954 1965, líklega fyrir 1960, en þá var byggt hús á lóðinni næst sunnan við þessa, númer 165. Árið 1975 var einnig búið að byggja nýtt hús á lóðinni númer 163. 39 38 Ljósm. Sigurhans Vignir. Pappírskópía varðveitt á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni, LS 33-24. Sjá sömu mynd með skýringum í: Gunnar M. Magnússon: Virkið í norðri II, bls. 290-291. 39 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Kleppsmýrarblett XIV (E-nr. 310). 18

Loftmynd tekin til vesturs yfir svæðið í mars 1946. Hér sjást vel braggahverfin sem settu svip sinn á svæðið á hernámsárunum. 40 Kleppsmýrarblettur 10 Vogatunga nú Barðavogur 14 Í það minnsta eitt býli til viðbótar var byggt á þessum árum á því svæði sem hér er til umfjöllunar, en það er Vogatunga sem Guðmundur Ólafsson byggði á Kleppsmýrarbletti 10, austan Langholtsvegar og sunnan Kleppsmýrarvegar. Kleppsmýrarvegur lá til austurs frá Langholtsvegi út á Gelgjutanga við Elliðaárvog. Landinu var fyrst úthlutað á erfðafestu árið 1929 en ekki var byggt á því fyrr en eftir 1936. Það ár fékk Guðmundur Ólafsson leyfi til að byggja þar íbúðarhús, fjós og hlöðu úr timbri. Íbúðarhúsið virðist þó ekki hafa verið reist fyrr en árið 1943. Það var byggt á norðvesturhluta landsins og útihúsin stóðu litlu norðar og austar, þar sem nú eru gatnamót Skeiðarvogs og Barðavogs. Í fjósinu voru básar fyrir níu kýr. Bletturinn næst austan við þennan, Kleppsmýrarblettur 9, sem lá niður að Elliðaárvogi, var einnig í eigu Guðmundar. Árið 1949 voru blettirnir báðir teknir úr erfðafestu vegna byggingarframkvæmda á þessum slóðum og ekkja Guðmundar, Helga Guðlaugsdóttir, og börn þeirra afsöluðu sér báðum löndum ásamt útihúsum, en fengu í staðinn leigulóð úr Kleppsmýrarbletti 10, við götuna Barðavog sem lögð var austan við íbúðarhúsið. Útihúsin þurftu líklega að víkja skömmu eftir þetta vegna lagningar Skeiðarvogs. Húsið Vogatunga stendur hins vegar enn á lóð númer 14 við Barðavog, næst suðvestanvið gatnamót Barðavogs og Skeiðarvogs. 41 40 Ljósm. Sigurhans Vignir. Pappírskópía varðveitt á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni, LS 33-18. Skýringar settar inn af Drífu Kristínu Þrastardóttur. Sjá sömu mynd með skýringum í: Gunnar M. Magnússon: Virkið í norðri II, bls. 292-293. 41 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Kleppsmýrarblett IX og X (E-nr. 305 og 306). 19

20 Loftmynd tekin til austurs yfir svæðið í mars 1946. Austan Langholtsvegar eru býlin Vogatunga, og Vík (áasmt Bala), herskálasvæðið Camp Monmouth og húsin Birkibær og Steinahlíð. Við Engjaveg er býlið Hraunborg og lengst til vinstri á myndinni sést í hluta Hálogalandskamps og hús sem nýlega hafði verið flutt á svæðið af Þórsgötu 1. Ljósm. Sigurhans Vignir. Pappírskópía varðveitt á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni, LS 33-21. Skýringar settar inn af Drífu Kristínu Þrastardóttur.

Hernámsárin - braggahverfi Á árunum um og eftir síðari heimsstyrjöld settu braggar og önnur mannvirki hernámsliðsins svip á byggðina á þessum slóðum eins og annars staðar í bænum. Stórt herskálahverfi myndaðist á svæði austan Langholtsvegar, sunnan við austasta hluta Engjavegar, og teygði það sig allt niður að Elliðaárvogi og dreifðist raunar víðar, einnig um löndin vestan Langholtsvegar. Svæði þetta tók að mestu yfir Kleppsmýrarbletti 13 og 14, þar sem í dag er gatan Eikjuvogur og iðnaðarhverfið sunnan Sæbrautar, við Dugguvog, Kænuvog og syðsta hluta Súðarvogs. Á austari hluta svæðisins, Kleppsmýrarbletti 13, þar sem fyrir var býlið Strönd, sem stóð hér um bil þar sem nú eru húsin númer 9-11 við Dugguvog, settu Bretar í fyrstu upp búðir fjarskiptaliða, svokallaðan Gíbraltar-kamp. Hann rann síðar saman við stærra braggahverfi sem Bandaríkjamenn reistu á svæðinu og kölluðu Camp Monmouth. 42 Í einu horni þessa svæðis bjó Elín Guðmundsdóttir í litlu íbúðarhús sem hún hafði byggt á horni Langholtsvegar og Engjavegar árið 1940, eins og áður er lýst. Eftir stríðið fékk Pípugerð eða Pípuverksmiðja Reykjavíkur til afnota hluta af svæðinu ásamt bröggum við Langholtsveg og hafði þar starfsemi fram til ársins 1965. 43 Bærinn tók við fleiri bröggum á Loftmynd frá 1949 sem sýnir svæðið eftir að byrjað var að reisa þar núverandi íbúðabyggð. Hér má enn sjá braggahverfið Camp Monmouth sem Pípuverksmiðja Reykjavíkur fékk að hluta til umráða. 44 42 Eggert Þór Bernharðsson: Undir bárujárnsboga, bls. 24-25 og 49 Þór Whitehead: Ísland í hers höndum, bls. 126 og 124-125. 43 Þjóðviljinn, 20. september 1946, bls. 6 Vísir, 29. desember 1961, bls. 12 Alþýðublaðið, 24. apríl 1966, bls. 10 Morgunblaðið, 26. apríl 1966, bls. 3. 44 Hluti af loftmyndakorti af Reykjavík sem gert var eftir frummyndum Ágústs Böðvarssonar og Mælingadeildar Reykjavíkur frá 2. september 1949. Pappírskópía varðveitt á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni. 21

svæðinu eftir að hernámsliðið hvarf á brott, til dæmis átta geymsluskálum vestan Langholtsvegar, á Þvottalaugabletti 33, sem síðan voru leigðir út sem vöruskemmur, en bæjarsjóður keypti á þessum tíma herskála víða um bæinn og fékk auk þess til eignar fjölmarga skála sem bætur fyrir landnot og landspjöll eftir hernámið. 45 Annað herskálahverfi hafði risið nokkru vestar á svæðinu, á og í kringum Þvottalaugablett 38 sunnan Engjavegar, og var það kennt við bæinn Hálogaland sem stóð nokkru norðar, á Þvottalaugabletti 31, þar sem nú eru blokkir við Sólheima 25 35. Landið var leigt hernámsliðinu, fyrst Bretum og síðan Bandaríkjamönnum, og þar reistu Bandaríkjamenn nokkra bragga, meðal annars stóran skála sem þeir notuðu sem íþróttahús, bíó og samkomusal. Skálinn var vígður í nóvember 1943 og var nefndur Andrews Memorial Field House, í minningu Frank M. Andrews herforingja sem farist hafði í flugslysi hér á landi vorið áður. 46 Skáli þessi varð síðar betur þekktur sem íþróttahúsið Hálogaland, eða Hálogalandsbragginn. Hann stóð nálægt Suðurlandsbraut, hér um bil þar sem nú eru gatnamót Skeiðarvogs og Gnoðavogs. Þarna stunduðu bandarísku hermennirnir körfubolta og aðrar íþróttir og lánuðu húsið einnig íslenskum íþróttafélögum. Í september 1944 hélt söng- og leikkonan Marlene Dietrich þarna tónleika fyrir bandaríska hermenn og gesti þeirra og einnig mun bandaríski gamanleikarinn Bob Hope hafa komið þarna fram á skemmtun á hernámsárunum. Árið 1944 keypti nýstofnað Íþróttabandalag Reykjavíkur Hálogalandsbraggann af sölunefnd varnarliðseigna og eftir það varð húsið vettvangur allra helstu kappleikja innanhúss fram á 7. áratuginn, þegar Laugardalshöllin tók við því hlutverki. Eftir að fyrsti áfangi Vogaskóla var byggður á seinni hluta 6. áratugarins þjónaði Hálogalandsbragginn einnig sem íþróttasalur fyrir nemendur hans og um tíma var hann jafnframt notaður undir guðsþjónustur fyrir Langholtssöfnuð. Hlutverki sínu sem íþróttahús þjónaði bragginn allt fram til ársins 1970 þegar hann var loks rifinn. 47 Hér sést Hálogalandsbraggi lengst til vinstri á ljósmynd frá 1960. Einnig má sjá fyrir miðju, hús sem flutt var á svæðið af Þórsgötu 1 árið 1945 og lenti síðar inni á lóð Vogaskóla og var líklega fjarlægt skömmu eftir að myndin var tekin. 48 45 Eggert Þór Bernharðsson: Saga Reykjavíkur. Borgin 1940-1990. Fyrri hluti, bls. 299. 46 Þjóðviljinn, 21. nóvember 1943, bls. 1 Morgunblaðið, 21. nóvember 1943, bls. 12. 47 Eggert Þór Bernharðsson: Saga Reykjavíkur. Borgin 1940-1990. Fyrri hluti, bls. 226 og síðari hluti, bls. 277 Tómas Þór Tómasson: Heimsstyrjaldarárin á Íslandi 1939-1945. Seinna bindi, bls. 83 Alþýðublaðið, 24. apríl 1966, bls. 8 og 10 Morgunblaðið, 15. september 1944, bls. 4; 16. nóvember 1944, bls. 12; 12. september 1964, bls. 22; 14. maí 1970, bls. 2 Tíminn, 27. júní 1970, bls. 12 Vísir, 1. nóvember 1963, bls. 2 Þjóðviljinn, 12. janúar 1945, bls. 3; 9. júlí 1970, bls. 1. 48 Ljósm. Pétur Þorsteinsson. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, PÉÞ 001 007 3-1. 22

Eitt hús var flutt á svæðið sem hér er til umfjöllunar skömmu eftir stríðslok. Það var lítið íbúðarhús úr timbri sem staðið hafði við Þórsgötu 1 í Skólavörðuholti og var árið 1945 flutt á blettinn næst austan við Hálogalandskamp, Þvottalaugablett 32. Hús þetta hafði verið byggt á Þórsgötu árið 1920 en þurfti á þessum tíma að víkja þaðan vegna byggingar steinhússins sem nú hýsir Hótel Óðinsvé. Þórður Guðmundsson sem átti erfðafestu á Þvottalaugabletti 32 fékk þá leyfi til að flytja húsið þangað. Það var sett niður á norðurhluta blettsins, rétt austan við röð af bröggum sem stóð á austurmörkum Hálogalandskamps. Þar stóð það fram undir lok 6. áratugarins, en var þá lent inni á lóð Vogaskóla, sem byrjað var að byggja á árunum 1957 1958. Bærinn keypti þá landið ásamt húsinu og líklega hefur það verið fjarlægt skömmu eftir 1960 þegar haldið var áfram byggingu Vogaskóla. 49 Margir af bröggum hernámsliðsins á svæðinu voru fjarlægðir fljótlega eftir stríðslok því á síðari hluta 5. áratugarins var byrjað að skipuleggja og reisa íbúðabyggðina í Vogunum, þar sem áður voru hinir strjálbýlu Þvottalaugablettir og Kleppsmýrarblettir. Þeir braggar sem eftir voru á athafnasvæði Pípuverksmiðjunnar austan Langholtsvegar voru þó ekki rifnir fyrr en eftir 1965 og þá var klárað að skipuleggja þar áframhald af þeirri íbúðabyggð sem byggst hafði upp allt í kring á síðari hluta 5. áratugarins. Svæðið á korti frá 1947, þegar byrjað var að skipuleggja og byggja upp hið nýja Vogahverfi í landi erfðafestubýlanna austast í Þvottalaugamýri og Kleppsmýri. 50 Erfðafestubýlin og hin eldri byggð sem hér hefur verið sagt frá féll inn í hina nýju byggð eftir því sem hún breiddi úr sér yfir gömlu erfðafestulöndin og erfðafestuhafarnir fengu í staðinn lóðir sem mældar voru út umhverfis íbúðarhús þeirra. Í næstu köflum verður nánar greint frá sögu skipulags og uppbyggingar Vogahverfisins. 49 Borgarskjalasafn: Skjöl bæjarráðs (E) fyrir erfðafestulandið Þvottalaugablett XXXII (E-nr. 331). 50 Hluti af korti Ágústs Guðmundssonar af Reykjavík 1947. Hér tekið eftir eintaki á Minjasafni Reykjavíkur Árbæjarsafni. 23

Skipulag Vogahverfisins Fram undir seinni heimsstyrjöld þróaðist Reykjavík að mestu sem samfelld og heilsteypt byggð út frá einni þungamiðju í gömlu miðbæjarkvosinni. Í fyrsta heildarskipulagi bæjarins frá árinu 1927 var reiknað með að vöxtur byggðar myndi rúmast innan Hringbrautar næstu áratugina, en reyndin varð önnur. Um og eftir 1935 voru fyrstu íbúðahverfin skipulögð utan Hringbrautar, það er Melar og Norðurmýri. Á árum seinni heimsstyrjaldar sköpuðust nýjar aðstæður sem höfðu mikil áhrif á þróun borgarinnar. Herskálakampar risu á auðu byggingarlandi næst byggðinni og bygging Reykjavíkurflugvallar hindraði frekari vöxt bæjarins í átt að Skerjafirði. Stöðugur aðflutningur fólks af landsbyggðinni jók mjög á þann húsnæðisvanda sem fyrir var. Bæjaryfirvöldum var vandi á höndum, því kostnaður við lagningu gatna og holræsa kom í veg fyrir að unnt væri að gera nýjar lóðir byggingarhæfar. Því var gripið til þess ráðs að beina nýrri byggð inn á svæði fjær meginbyggðinni þar sem nýta mátti vegi og stofnlagnir sem fyrir voru. 51 Fyrsta skipulagða úthverfið fjarri miðju Reykjavíkur reis í austanverðu Kleppsholti um og eftir 1942, við Langholtsveg, Kambsveg, Efstasund og nálægar götur. Þar voru fyrir erfðafestulönd sem sum voru með stökum húsum. Nálægðin við Kleppsspítala var ein helsta skýring þess að byggð tók að myndast á þessum slóðum. Lagning ræsis í tengslum við gerð nýrrar vatnsæðar fyrir spítalann eftir Langholtsvegi skapaði skilyrði til uppbyggingar á þessu svæði. Einnig var unnt að samnýta ýmsa þjónustu sem fyrir hendi var vegna spítalans, svo sem ferðir strætisvagna. 52 Árið 1934 var Einar Sveinsson arkitekt ráðinn í stöðu húsameistara Reykjavíkurbæjar. Auk þess að teikna skóla og aðrar byggingar hafði hann umsjón með skipulagsmálum bæjarins fram til ársins 1949. Í embættistíð Einars voru unnin drög að heildarskipulagi svæðisins umhverfis núverandi Laugardal. Uppdrættir, sem varðveist hafa, sýna að hugmyndir hans um heildarmynd svæðisins voru ólíkar þeirri byggð sem síðar reis, þó einstakir hlutar hafi verið byggðir í samræmi við þá. Bærinn óx hratt á þessu tímabili og skipulagið hafði ekki undan þróuninni. Varla gafst tími til að annars en að móta helstu drætti heildarskipulags áður en íbúðarhúsin risu við nýjar götur á áður ónumdu landi. 53 Í skjalasafni Skipulagssviðs Reykjavíkur er varðveittur uppdráttur af deiliskipulagi í Vogunum og miðhluta Sundanna dagsettur 2.4.1946 og undirritaður af Bolla Thoroddsen, Einari Sveinssyni og Gunnari Ólafssyni. 54 Þar komu fram helstu meginlínur í skipulagi og gatnaskipan innan þess svæðis sem húsakönnunin tekur til. Ýmis atriði höfðu áhrif á mótun og útfærslu skipulagsins, svo sem lega Langholtsvegar og Suðurlandsbrautar og mörk erfðafestureita sem fyrir voru á svæðinu. Samkvæmt uppdrættinum var gert ráð fyrir hálfhringlaga torgi á svæði þar sem nú eru mót Suðurlandsbrautar og Skeiðarvogs. Út frá því áttu fjórar geislagötur að liggja inn í hverfið, ein í stefnu núverandi Snekkjuvogs, önnur í vegstæði Skeiðarvogs og tvær til viðbótar inn á það svæði sem nú er Heimahverfi. Efst á Hálogalandshæðinni átti samkvæmt uppdrættinum að koma hringtorg (Fleyvangur) með götum út frá í allar áttir. Sjá má götuna Elliðavog í vegstæði núverandi Sæbrautar og elsta hluta iðnaðarhverfis við Súðarvog og Dugguvog. 55 51 Borgarhluti verður til, bls 4-5. 52 Samtal Péturs H. Ármannssonar við Einar B. Pálsson verkfræðing árið 1995. 53 Pétur H. Ármannsson: Einar Sveinsson arkitekt og húsameistari Reykjavíkur, bls. 7-11. 54 Skipulag einlyftra húsa í Kleppsholti, m. 1:2000. Skjalasafn Skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur. 55 Finnur Kristinsson: Drög að skipulagssögu Reykjavíkur, bls. 49. 24

56 Skipulag einlyftra húsa í Kleppsholti, m. 1:2000. Skjalasafn Skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur. 25 Deiliskipulagsuppdráttur af Vogahverfinu frá árinu 1946 undirritaður af Einari Sveinssyni, Bolla Thoroddsen og Gunnari Ólafssyni. 56

Um og eftir 1946 hófst uppbygging í elsta hluta Vogahverfis á grunni uppdráttarins frá 1946, nánar tiltekið á lóðum við Langholtsveg, Nökkvavog, Karfavog og Snekkjuvog. Á sama tíma eru Skjólin að byggjast, vestast í vesturbænum. Margt er líkt með þessum hverfum, bæði hvað varðar skipulag byggðar og byggingarlag húsa. Húsum var skipað á lóðir með tilliti til sólarátta. Þau voru flest stakstæð með kjallara og nýtanlegri þakhæð. Gatan var á þessum tíma grunneining hverfisins: almenningur, leiksvæði og samgönguæð allt í senn, enda var flokkun umferðaræða í skipulagi enn ekki komin til sögunnar. Þrjár húsaraðir eru á hverjum byggingarreit, tvær við götu og ein á baklóðum á miðjum reit. Göturnar þrjár voru lagðar í sveig samsíða beygju á Langholtsveginum. Húsunum er skipað á ská á lóðunum miðað við götulínuna þannig að langhliðar húsa að garði snúi sem best við sól. Þessi einföldu skipulagsatriði eiga sinn þátt í skapa þær fjölbreytilegu og fallegu götumyndir sem einkennandi eru í Vogahverfinu. Deiliskipulagsuppdráttur frá árinu 1956 sem sýnir uppbyggingu við Eikjuvog og Gnoðarvog. 57 Árið 1949 var Þór Sandholt arkitekt ráðinn forstöðumaður skipulagsdeildar Reykjavíkurbæjar og gegndi hann því starfi fram til 1954. Á þeim árum risu hlutar Vogahverfis sem liggja utan þess svæðis sem könnunin tekur til (m.a. göturnar Skeiðarvogur, Sigluvogur og Njörvasund). Meðal nýmæla í skipulagi sem Þór átti þátt í að innleiða má nefna lokaðar íbúðargötur (botnlanga) og tvílyft raðhús með aðkomu eftir göngustíg. 58 Árið 1954 tók Gunnar H. Ólafsson arkitekt við starfi forstöðumanns skipulagsdeildar af Þór Sandholt. Þremur árum síðar varð Gunnar skipulagsstjóri Reykjavíkur og gegndi því embætti til æviloka 57 Hluti af deiliskipulagsuppdrætti frá 1956, 1:2000. Skjalasafn Skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur. 58 Borgarhluti verður til, bls. 5. 26

árið 1959. Ásamt Gunnari Hanssyni vann hann uppdrátt að skipulagi byggðar í Langholti Heima(hverfis). 59 Meðal nýmæla í því skipulagi voru íbúðarháhýsi, sem í fyrsta sinn settu áberandi svip á heildarmynd byggðar í Reykjavík. 60 Auk nýrrar byggðar í Heimahverfi sýndi skipulagsuppdrátturinn röð stakstæðra tví- og þríbýlishúsa sunnanvert við Gnoðarvog, meðfram Suðurlandsbraut. Jafnframt var götustæði Gnoðarvogs hliðrað frá því sem eldri uppdráttur sýndi. Þar var einnig sýnt fyrirkomulag bygginga á lóð Vogaskóla og útfærsla verslunarhúss á mótum Skeiðarvogs og Gnoðarvogs. 61 Frá árinu 1956 er deiliskipulagsuppdráttur við Eikjuvog og Gnoðarvog, undirritaður af Gunnari Ólafssyni. Þar er sýnd sú lóða- og húsaskipan sem fylgt var þegar þessar tvær götur byggðust á árabilinu 1959 1970. 62 Frá sama tíma er deiliskipulagsuppdráttur af deiliskipulagi við Vogaskóla sem sýnir fyrirkomulag skólabygginganna með líku sniði og raunin varð. Þar er einnig sýnd raðhúsbyggð sunnanmegin við Karfavog og er húsalengjan nr. 14 24 byggð í samræmi við hann. Fyrir voru á þessum reit þrjár raðhúsalengjur við Snekkjuvog 9 11 og Karfavog 34 40, reistar eftir uppdráttum Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Sænsku húsin - Bo i ro i eget bo Á eftirstríðsárunum var mikill skortur á húsnæði, enda hafði aðstreymi fólks til höfuðstaðarins aukist mjög í stríðinu og hélt áfram eftir að því lauk. Stríðsgróðinn var einkum notaður til uppbyggingar atvinnuveganna og gekk því fljótt til þurrðar. Því varð fljótlega að setja á ýmis konar innflutnings- og fjárfestingahöft, sem komu illa við byggingarframkvæmdir í borginni. Herskálar voru teknir til íbúðar jafnóðum og herinn losaði þá. Vegna haftanna var erfitt að fjármagna byggingu nýrra íbúða og þar af leiðandi að losna við braggahverfin, sem oftast voru talin heilsuspillandi húsnæði. 63 Ljóst var að grípa þurfti til skjótra úrlausna á þeim mikla húsnæðisvanda sem íbúar Reykjavíkur glímdu við á þessum árum. Ýmsar hugmyndir litu dagsins ljós, meðal annars ein þess efnis að flytja til landsins tilbúin hús frá Svíþjóð. Um svipað leyti stóðu Bretar fyrir miklum innflutningi á húsum frá Svíþjóð til Bretlands. Í nóvember 1945 var lögð fyrir sameinað þing þingsályktunartillaga um ráðstafanir til að ráða bót á húsnæðisskortinum og um afnám húsaleigulaganna. Höfuðatriði tillögunnar voru þau að ríkisstjórnin tryggði og greiddi fyrir svo miklum innflutningi á tilbúnum húsum frá Svíþjóð að unnt yrði að bæta úr húsnæðisskortinum fyrir haustið 1945 og jafnframt að hefjast handa um afnám húsaleigulaganna. Í þingsályktunartillögunni segir meðal annars: Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni eftirfarandi:... Að útvega innflutningsleyfi fyrir húsum frá Svíþjóð, nógu mörgum til að fullnægja húsnæðisþörfinni, að því leyti, sem eigi er framkvæmanlegt með innlendu vinnuafli. Að leyfa innflutning á húsum þessum með tollum, sem eigi séu hærri en nú eru á byggingarefni. Að leyfa, að sænskir sérfræðingar komi hingað til landsins til að setja húsin upp. Að sjá um, að kostur sé á viðunandi lóðum undir húsin og taka land eignarnámi í þeim tilgangi, ef þörf krefur.... 64 Í greinargerð sem fylgdi tillögunni er fjallað sérstaklega um gæði sænsku húsanna. Þau eru talin mjög vönduð að allri gerð og tekið fram að heilu hverfin í bæjum í Svíþjóð hafi verið byggð upp með húsum af þeirri gerð sem hér um ræðir. Húsin eru þannig gerð: Þau eru byggð úr vel þurru timbri, og eru útveggir sem hér segir: Yzt er þumlungs þykk klæðning 59 Skipulag í Langholti, m. 1:2000. Skjalasafn Skipulags- og byggingarsviðs Reykjavíkur. 60 Morgunblaðið, 19. júlí 1957. 61 Finnur Kristinsson: Drög að skipulagssögu Reykjavíkur, bls. 60. 62 Finnur Kristinsson: Drög að skipulagssögu Reykjavíkur, bls. 99. 63 Trausti Valsson: Reykjavík, Vaxtarbroddur, bls. 55. 64 Tíminn, 23. nóvember 1945, bls. 1. 27

lóðrétt með listum á samskeytum, en skipta má á klæðningunni og múrhúðun og fylgir þá í staðinn tjörupappi og múrhúðunarnet, þá er einangrunarpappi, ¾ þumlung panell, 1 ½ þumlungs loftrúm, þar næst tveggja þuml. plægðir plankar og innan á þá koma tréefnisplötur (tex), þær má svo mála eða veggfóðra eftir vild. 65 Hverfi tilbúinna smáhúsa í Svíþjóð. 66 Þó nokkuð er fjallað í blöðum um innflutning á sænskum húsum til landsins á næstu mánuðum. Í lok nóvember 1945 er sagt frá blaðamannafundi þar sem Haukur Björnsson kaupmaður segir frá innflutningi á húsunum. Þar kemur fram að gerður hafi verið sænskíslenskur viðskiptasamningur árið 1944 þar sem gert var ráð fyrir innflutningi á 300 sænskum timburhúsum á samningstímabilinu. Ákveðið var að leyfa innflutning á 100 húsum til reynslu og úthlutaði Viðskiptaráð leyfum fyrir húsunum til félagasamtaka, starfsmannahópa, kaupfélaga, innflutningsfirma, einstaklinga og þriggja bæjarfélaga. Haukur segir frá því að hann hafi verið í samstarfi við Svensk Trähusexport í Stokkhólmi en það fyrirtæki var þá fulltrúi fyrir 17 verksmiðjur í þessari grein í Svíþjóð. Ennfremur segir hann frá því að hann hafi notið góðrar aðstoðar Halldóru Briem arkitekts en hún starfaði þá hjá HSB, Hyresgästernas Sparekasse- og Bygningsforeningars Riksförbund, við gerð uppdrátta fyrir einbýlishús úr timbri. 67 Hjá HSB hét sú deild sem annaðist framleiðslu tilbúinna húsa BOROhús sem er skammstöfun dregin af kjörorðinu Bo i ro i eget bo. 68 Mikil áhugi var hjá Byggingarsamvinnufélagi Reykjavíkur á að reisa sænsk hús á Íslandi og segir frá því í desember 1945 að félagið hafi falið stjórninni að reyna að fá hjá bæjaryfirvöldum sérstök hverfi í útjörðum bæjarins fyrir þessi hús. 69 Í grein í Tímanum frá því í janúar 1946 hvetur Guðlaugur Rósinkranz, formaður félagsins, bæjaryfirvöld meðal annars til að hraða lóðaúthlutunum og greiða fyrir innflutningi á tilbúnum húsum og lækka eða afnema af þeim tolla. 70 Húsnæðisvandinn í Reykjavík var pólitískt hitamál og olli grein Guðlaugs nokkrum skrifum þar sem greinarhöfundar skiptust í andstæðar fylkingar eftir 65 Tíminn, 23. nóvember 1945, bls. 7. 66 Tíminn, 30. nóvember 1945, bls. 1. 67 Tíminn, 30. nóvember 1945, bls. 1. 68 Morgunblaðið, 17. mars 1966, bls. 10. 69 Vísir, 4. desember 1945, bls. 6. 70 Tíminn, 13. janúar 1946, bls. 2. 28

flokkslínum. 71 Í febrúar 1946 skipaði svo félagsmálaráðherra nefnd til að rannsaka hvort það væri hagkvæmt að flytja timburhús inn til landsins. Nefndina skipuðu Árni Tryggvason hæstaréttardómari sem jafnframt var formaður hennar, Einar Sveinsson húsameistari, Tómas Vigfússon byggingameistari og Valgeir Björnsson hafnarstjóri. 72 Í febrúar 1946 segir frá því að Byggingarsamvinnufélag Reykjavíkur hafi fengið loforð um 70 lóðir undir sænsk hús við Langholtsveg og ráðgert er að hefja byggingu þeirra það sumar. Samkvæmt tilkynningunni gátu áhugasamir skoðað teikningar af húsunum á teiknistofu Gísla Halldórssonar arkitekts. Þá var áætlað að stærstu húsin kostuðu 100 þúsund krónur fullgerð. 73 Í ágúst sama ár var frétt þess efnis í Alþýðublaðinu að væntanleg væru til landsins 20 sænsk hús og að þeim hefði þá þegar verið úthlutað og eigendurnir fengið loforð um lóðir við Langholtsveg og Skipasund. 74 Auglýsing sem birtist í Tímanum 5. febrúar 1946. Eigendur sænsku húsanna unnu mikið sjálfir við byggingu þeirra en það var ein leið til að halda kostnaði í lágmarki. Í september 1946 birtist frásögn blaðamanns sem gerði sér ferð í hið nýja hverfi í Vogunum og tók menn tali sem þar voru að störfum. Þar hitti hann fyrir félaga í Byggingarsamvinnufélagi bankamanna sem voru að reisa fjölmörg hús. Starfsmenn hvers banka mynduðu þá sérdeild innan Byggingarsamvinnufélagsins og sá hver deild um sínar byggingarframkvæmdir. Blaðamaður ræddi við starfsmenn Búnaðarbanka Íslands sem voru að reisa níu einbýlishús með sameiginlegu átaki. Þeir höfðu þann háttinn á að þeir réðu til sín meistara er höfðu yfirumsjón með verkefninu, þá Geir Pálsson trésmíðameistara og Ólaf Pálsson múrarameistara, auk tveggja smiða. Sjálfir unnu þeir í sumarleyfum, um helgar og á kvöldin að byggingunum. Öll vinnan var sameiginleg þar til byggingunum var lokið en þá var kostnaðinum skipt niður á hlutaðeigendur. Vinnan á svæðinu hófst í júlí 1946 og höfðu mennirnir nýtt sér hverja lausa stund við að undirbúa komu húsanna. Til verksins notuðu þeir stóra herbifreið til efnisflutninga sem þeir félagar áttu í sameiningu og jarðýtu til að auðvelda sér gröft og tilfærslur á lóðunum. Samkvæmt greininni var von á 22 sænskum húsum til landsins í sama mánuði og viðtalið fór fram. Þá áttu að koma með í þeirri för sænskir sérfræðingar sem áttu að hafa yfirumsjón með uppsetningu húsanna. 75 71 Morgunblaðið, 22. janúar 1946, bls. 6 Tíminn, 26. janúar 1946, bls. 2. 72 Þjóðviljinn, 21. febrúar 1946, bls. 8 Morgunblaðið, 21. febrúar 1946, baksíða. 73 Vísir, 5. febrúar 1946, bls. 3 Tíminn, 5. febrúar 1946, bls. 8. 74 Alþýðublaðið, 1.ágúst 1946, bls. 2. 75 Tíminn, 12. september 1946, bls. 1 og 4. 29

Starfsmenn Búnaðarbanka Íslands við kjallara sem verið var að steypa í september 1946. 76 Enn er fjallað um sænsku húsin í fjölmiðlum í maí 1947. Þá segir frá því að Byggingarsamvinnufélag Reykjavíkur sé með í smíðum 23 sænsk hús við Langholtsveg af tveimur gerðum. Stærri tegundin er 114 fermetrar en sú minni um 78 fermetrar. Þá er áætlað kostnaðarverð stærri húsanna um 150 160 þúsund krónur en minni um 120 þúsund krónur uppsett. Hafist var handa við byggingu þessara húsa í september 1946 og í maí 1947 var þegar búið að reisa 10 hús auk þess sem kjallarar hafa verið byggðir undir fimm þeirra og verið er að ljúka við að grafa fyrir hinum. 77 Í maí 1949 er sagt frá aðalfundi Byggingarsamvinnu- félagsins í Morgunblaðinu. Þar kemur fram að félagið hafi byggt 23 sænsk hús í Lang- holtinu. 78 Sænsku húsin hafi reynst vel þó þau hafi reynst dýrari en upphaflega var áætlað þar sem flestir hafi byggt undir þau kjallara í stað þess að byggja þau sem einnar hæðar hús. 79 Um svipað leyti og innflutningur á sænsku húsunum stóð sem hæst voru flutt inn nokkur hús frá Finnlandi og er tvö þeirra að finna á Langholtsve eginum, hús nr. 159 og nr. 161. Þá er talið að húsið að Nökkvavogi 27 sé einnig finnskt. Að auki var eitt hús flutt inn frá Noregi, Nökkvavogur 30. Lífið í Vogunum Árið 1947 birtist grein eftir Árna Óla í Lesbók Morgunblaðsins þar sem hann fjallar um byggðina í Langholti og segir:...langholtsbygðin mun altaf verða þorp út af fyrirr sig og valda þar bæði staðhættir og skipulag. 80 Þegar Árni skrifar grein sína eru í smíðum á annað hundrað húsa og telur hann að það haust búi jafnmargir í Langholti og í Hafnarfirði. Samkvæmt lýsingu Árna á hverfinu eru götur sæmilegar, rafmagn, vatnsleiðsla og frárennsli og stöðugar ferðir strætisvagnaa til Reykjavíkur. Það sem einkum vanti í hverfið sé sími en 76 Hér tekið eftir: Tíminn, 12. september 1946, bls. 1 77 Alþýðublaðið, 11. maí 1947, bls. 1-2 Tíminn, 14. maí 1947, bls. 1 og 4. 78 Morgunblaðið, 27. apríl 1949, bls. 12. 79 Alþýðublaðið, 24. apríl 1966, bls. 8. 80 Lesbók Morgunblaðsins, 27. júlí 1947, bls. 213. 30

verið sé að leggja jarðsíma frá Reykjavík og inn eftir. Einnig leggur hann áherslu á það í grein sinni að nauðsynlegt sé að í hverfinu rísi allar þær stofnanir sem nauðsynlegar eru taldar í menningarbæ líkt og skóla, slökkvistöð, bókasafn, pósthús, barnaleikvelli, dagheimili, sjúkrahús (með fæðingardeild), lyfjabúð, lögreglustöð, bankaútibú, hitaveitu og svo framvegis. Þessar stofnanir telur hann að hið opinbera verði að koma í framkvæmd en einstaklingsframtakið muni svo sjá um að reisa samkomuhús, veitingastaði, kvikmyndahús, bakarí og ýmiskonar annan iðnað. 81 Árni endar grein sína á eftirfarandi orðum: Vegna legu þorpsins hlýtur það að hafa ýmissa sjerhagsmuna að gæta í viðskiftum sínum við bæjarfjelagið. Þetta er mönnum þegar ljóst, og þess vegna hafa íbúar Langholts stofnað með sjer fjelagssamtök til þess að gæta þessara sjerhagsmuna. Það er nauðsynlegt. En best væri þó að Langholtsbúar fengi að kjósa sjerstaklega einn mann í bæjarstjórn og eigi hann sæti í bæjarráði. Með því móti mætti koma í veg fyrir að Langholtsbygðin, þessi efnilegi afspringur Reykjavíkur, yrði nokkurs konar olnbogabarn. 82 Í sandkassanum á gæsluvellinum sem liggur á milli Langholtsvegar og Barðavogar árið 1977. Gæsluvellir voru fyrst og fremst hugsaðir sem útivistarsvæði þar sem foreldrum barna var gefinn kostur á að hafa börnin í öruggri gæslu frá umferð og annarri hættu í fáeina tíma á dag. 83 Samkvæmt fyrstu virðingum af húsunum sem hér eru til umfjöllunar voru upphaflega verslanir í nokkrum þeirra. Í Karfavogi 31 var rekin nýlenduvöruverslun og í auglýsingum er hún oft nefnd Vogabúðin. Eigendur hennar voru lengi vel Kristinn Bjarnason og Helga 81 Lesbók Morgunblaðsins, 27. júlí 1947, bls. 216. 82 Lesbók Morgunblaðsins, 27. júlí 1947, bls. 217. 83 Ljósm. Gunnar Elísson. Ljósmyndasafn Reykjavíkur, ÞJV 001 096 5 2.jpg 31

Hallsdóttir. Búðinni var lýst sem svo: Vogabúðin var ævintýraheimur út af fyrir sig. Hún hafði orðið til á frumbýlisárum Voganna og sá íbúunum fyrir allri daglegri nauðsynjavöru annarri en kjöt, fisk og mjólk. Fólkið sem átti ekki síma fékk að hringja í búðinni og þaðan var hlaupið með kaffipakka eða smjörstykki til þeirra sem ekki áttu heimangengt. Helga og Kristinn afgreiddu allt yfir búðarborðið og reiknuðu kostnað viðskiptavinanna á hvítan umbúðapappír eða færðu samviskusamlega hverja einustu vörutegund í til þess gerða bók hjá þeim sem tóku út í reikning. Mjölvara var viktuð fyrirfram í brúna pappírspoka, kex og þurrkaðir ávextir í sellófanpoka og aðra vörur eftir hendinni. 84 Auglýsing sem birtist í Morgunblaðinu þann 20. desember 1949. 85 Árið 1949 rak KRON verslun að Langholtsvegi 136 og má finna blaðaauglýsingar um verslunarrekstur í þessu húsi fram til ársins 1957. Enn í dag er rekin verslun að Langholtsvegi 176 en samkvæmt fyrstu virðingu af húsinu frá 1949 var rekin fiskibúð í húsinu. Í dag (2010) er nýlenduvöruverslunin Langholtskjör í húsinu en hún er þó í daglegu tali íbúanna nefnd Ólabúð. Að Langholtsvegi 174 var rekin verslun fram til ársins 2000. 86 Húsið var reist árið 1949 og strax það sama ár má finna auglýsingar í blöðum um verslunarrekstur í húsinu. Til að mynda er árið 1949 auglýsing þess efnis að Verslun Árna Sigurðssonar að Langholtsvegi 174 sé með umboð fyrir Almennar tryggingar h.f. 87 Árni Jón Sigurðsson og kona hans Ragna Ingvarsdóttir Ísdal ráku verslunina og þar var meðal annars hægt að kaupa nýbakað flatbrauð, kleinur og pönnukökur sem Ragna bakaði. 88 Verslunarrekstur hefur verið frá upphafi að Gnoðarvogi 44 46. Í ágúst árið 1959 birtist í Alþýðublaðinu umfjöllun um garðinn að Eikjuvogi 26 þar sem finna mátti risavaxnar myndastyttur af allskonar fólki. Stytturnar voru eftir eiganda hússins, Ragnar Bjarnason trésmið (1909 1977), en stytturnar vann hann úr járnbentri steypu sem hann síðan málaði. Ragnar hafði byrjaði á þessari iðju sinni þá um veturinn en þegar blaðamann bar að garði var þarna að finna fjórar mannamyndir í fullri stærð. Meðal annars mátti sjá sköllóttan góðborgara, smið í vinnufötum og illa klæddan róna. Ragnar segir frá því að þar sem hann væri lítil blómamaður hefði hann byrjað á þessu því eitthvað þyrfti hann að setja í garðinn. Ragnar segir frá því í viðtalinu að nágrannar hans séu ekki á eitt sáttir, að þeir hafi... fjasað og masað og fjargviðrazt út af þessu en þannig er það alltaf, þegar einhver 84 Morgunblaðið, 15. júní 2003, bls. 38 e. Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur. 85 Morgunblaðið, 20. desember 1949, bls.11. 86 Morgunblaðið, 3. maí 2000, bls. E 12. 87 Fálkinn, 20. maí 1949, bls. 15 Morgunblaðið, 30.apríl 1949, bls. 10. 88 Morgunblaðið, 1.október 2002, bls. 45. 32

kemur með eitthvað nýtt og öðruvísi en tíðkast. 89 Í dag eru 13 verka Ragnars varðveitt á Safnasafninu á Svalbarðsströnd. Verkið Róni eftir Ragnar. 90 Lífið í Vogunum hefur verið nokkrum skáldum hugleikið. Rithöfundurinn Guðmundur Andri Thorsson (f. 1957) ólst upp í Vogunum, nánar tiltekið að Karfavogi 40. Skáldsaga hans, Náðarkraftur, gerist að hluta til í hverfinu og má meðal annars finna eftirfarandi lýsingu á hverfinu: Vogarnir eru ekki lengur úthverfi en urðu samt aldrei innhverfi. Hverfið var á jaðrinum en þokaðist ekkert nær miðjunni þegar borgin óx til austurs heldur hvarf í gróðurþykkni.... Þarna var skjól fyrir vindum heimsins, austankaldanum og norðannepjunni, sunnanþræsingnum og vestanáttinni dyntóttu og skjólið er kærkomið eftir langa göngu á berangrinum. Himingnæfar aspir teygðu greinar sínar fagnandi til himins upp við stofuglugga og limgerðið hóf sig hátt kringum öll húsin. Hægt og rólega var hverfið að sökkva undir gróðurþekju eins og séríslenskt Amazonsvæði, það hafði hljóðnað og íbúar þess voru orðnir að afskekktum og sjálfum sér nægum þjóðflokki sem undi glaður við sitt í friði fyrir kaupahéðnum og tískufólki. Græn þögn lagðist yfir hlátrasköllin, grátinn og skrækina sem fyrrum höfðu ríkt á götunum og einu hljóð hverfisins sem nú heyrast þar eru hvínandi garðsláttuvélar um helgar og stöku bíll á heimleið sem berst við að sofna ekki á leiðinni. Á sjötta og sjöunda áratug tuttugustu aldarinnar ríktu yfir hverfinu skrækir barna, drykkjuóp karla, skellinöðrufretir og hvellar raddir húsmæðra. Þá var alltaf næðingur þar. Þarna voru um hríð stærstu flóttamannabúðir landsbyggðarinnar, fólkið sem hafði ákveðið að 89 Alþýðublaðið, 9. september 1959, bls. 6. 90 Hér tekið eftir: Alþýðublaðið, 9. september 1959, bls. 6. 33

gerast Suður-Íslendingar, hafði farið suður, flykktist í þennan austasta hluta borgarinnar því að þarna var land, móar, býli, jaðar borgarlandsins. Og rétt eins og örnefnin í Manitoba eru íslensk til að vegsama gamla landið voru göturnar í Vogunum nefndar heitum úr gömlu skáldamáli sem áttu að vísa til sjávarútvegs, heitum sem aldrei höfðu verið til annars staðar en í dróttkvæðum, Karfavogur, Nökkvavogur, Gnoðarvogur, Skeiðarvogur... Fólkið sem settist þarna að var í skársta falli efins um ást sína á Reykjavík ólíkt innflytjendum í Bandaríkjunum sem tamt er að ausa ástarjátningum yfir sínar nýju heimaslóðir og samt voru þessir innflytjendur orðnir að Suður-Íslendingum; þau voru orðin að Reykvíkingum, þau voru Austurbæingar og þar með ólík Vesturbæingum, bæði um sjálfsmynd en einkum þó rýmiskennd sem var önnur innan um móana og holtin og sveitabýlin; þau voru ekki landnámsfólk heldur borgarnámsfólk og urðu að finna upp borgina í þessum þúfum og innra með sér sjálfum. Þau ætluðu börnum sínum að verða Suður-Íslendingar, sum litu á veru sína þarna fyrir sunnan sem óljúfa nauðsyn, ósigur, og töldu þessar slóðir ekki vera sína heimahaga. Enn litu mörg þeirra á sig sem Eyfirðinga í útlegð, uppflosnaða Skagfirðinga, pólitíska flóttamenn frá Ströndum, ferðalanga frá Suðureyri... og alls staðar er flóttamaðurinn einmana. En þau voru samt ekkert af þessu. Án þess að þau gerðu sér grein fyrir því voru þau komin með nýja sjálfsvitund: þau voru Austurbæingar, það er að segja Reykvíkingar með þúfnagöngulag. Og þarna í hverfinu var fyrsti vísirinn að fjölmenningarsamfélagi á Íslandi; þarna voru allir saman komnir nema innfæddir Reykvíkingar sem máttu sæta því alla 20. öldina að vera minnihlutahópur í eigin borg nema í Vesturbænum því að um leið og nýjar kynslóðir öðluðust borgarvitund komu nýir íbúar úr þorpum og sveitum landsins og gerðust Breiðhyltingar, Grafarvogsbúar og Árbæingar, en aldrei Reykvíkingar. 91 Nafngiftir gatnanna Fram á fyrstu áratugi 20. aldar tíðkaðist að ný götunöfn í Reykjavík væru dregin af staðháttum eða nöfnum býla. Þegar Reykjavík tók að þenjast út mynduðust margar nýjar götur samtímis og dugði gamla aðferðin þá ekki lengur. Það varð þá úr að í heilum hverfum skyldu vera götunöfn sem minntu hvert á annað. Þá voru felldar niður endingarnar gata, stígur eða stræti. Ákveðið var að hafa sömu endingu á öllum nöfnum í hverju hverfi en með forskeytum sem væru innbyrðis skyld. Nöfn gatnanna í Vogahverfinu svokallaða eiga rætur að rekja til þeirrar ákvörðunar en forskeytin eru öll með skipsheiti. 92 Það var árið 1946 sem nöfnin fyrir göturnar í Vogunum voru samþykkt í byggingarnefnd bæjarins samkvæmt tillögum nafnanefndar. Í þeirri nefnd sátu prófessorarnir Sigurður Nordal, Ólafur Lárusson og Pjetur Sigurðsson. 93 Samkvæmt íslenskri orðabók er að finna eftirfarandi skýringar á forskeytum gatna í Vogunum. Barðavogur barði: skip (herskip). Eikjuvogur eikja: lítill bátur, smábátur. Ferjuvogur ferja: bátur til flutninga á ám (vötnum). 91 Guðmundur Andri Thorsson: Náðarkraftur, bls. 67-69. 92 Árni Óla: Nafngiftir gatna í Reykjavík, bls. 279-280. 93 Bréf nafnanefndar bæjarins 30. maí 1946 - Alþýðublaðið 2. ágúst 1940, bls. 7. 34

Gnoðarvogur gnoð: skip. Karfavogur karfi: lítið skip. Langholtsvegur Heiti götunnar var fyrst samþykkt árið 1928. Nafnið vísar til lágs hæðarhryggs sem liggur nokkuð vestan við Elliðaárvog, frá Laugarási austanverðum og suður undir austasta hluta Sogamýrar. Elsti hluti Langholtsvegar mun hafa verið lagður í atvinnubótavinnu á árunum 1914 1918. 94 Nökkvavogur nökkvi: bátur, skip; (í þjóðtrú) steinskip trölla. Skeiðarvogur skeið: skip, herskip. Snekkjuvogur snekkja: (lítið) skip. Suðurlandsbraut Gatan tekur við af Laugavegi við Kringlumýrarbraut og nær inn að Elliðaám. Ekki er að finna heimildir fyrir því hvenær nafn götunnar var samþykkt. Húsið Steinahlíð er eina húsið sem stendur við Suðurlandsbraut í þessari könnun. 94 Páll Líndal: Reykjavík. Sögustaður við Sund. H P, bls. 113. 35

Varðveislumat Við mat á varðveislugildi byggðar er lagt mat á fjóra þætti: Listrænt gildi, menningarsögulegt gildi, umhverfisgildi og upprunalega gerð. Varðveislugildi húsa byggist síðan á innbyrðis mati á vægi hvers þáttar og vega þar þyngst gildi byggingarlistar, menningarsögu og umhverfis. Stuðst er við Húsverndarskrá Reykjavíkur sem gefin var út sem þemahefti með Aðalskipulagi Reykjavíkur 1996 2016, Húsvernd í Reykjavík, svæðið innan Hringbrautar / Snorrabrautar. Til umfjöllunar er svæði sem afmarkast af Sæbraut til austurs, Suðurlandsbraut til suðvesturs og Skeiðarvogi til norðvesturs og tekur til staðgreinireita 1.440, 1.441, 1.442, 1.443, 1.444, 1.445, 1.470 og 1.473. HÚSVERNDARSKRÁ REYKJAVÍKUR Varðveislumat húsa á ofangreindu svæði: RAUÐUR FLOKKUR: Hús sem huga ber að friðun á. Steinahlíð við Suðurlandsbraut Húsið Steinahlíð var reist árið 1932 og er eitt af erfðafestubýlunum sem er að finna í Vogahverfi. Húsið var teiknað af danska arkitektinum Arne Finsen undir áhrifum norrænnar klassíkur 3. áratugarins og er einkar stílhreint og formfagurt. Húsið er mikilvægt dæmi um verk Arne hér á landi. Það stendur stakt miðsvæðis í miklum trjágarði sem tekur yfir mestan hluta hins upphaflega erfðafestulands. Aðkoma að Steinahlíð er frá Suðurlandsbraut og minnir hún helst á heimreið að erlendum herragarði. Fá dæmi eru um hliðstæða eign í borgarlandi Reykjavíkur. Húsið og landið var gefið Barnavinafélaginu Sumargjöf í minningu eiganda þess árið 1949. Skilyrði fyrir gjöfinni voru meðal annars þau að eingöngu yrði starfrækt barnaheimili að Steinahlíð, þar sem sérstök áhersla yrði á að kenna börnum trjárækt og matjurtarækt og að tryggt yrði að landið sem fylgdi eigninni yrði ekki skert, ekki yrðu lagðir vegir um það né lóðum úthlutað úr því. Leikskólinn Steinahlíð hefur verið starfræktur í húsinu frá árinu 1949 og er einn elsti leikskóli Reykjavíkur. Lagt er til að húsið verði friðað. MILLIGULUR FLOKKUR: Verndun svæða. Lagt er til að svip húsa verði sem minnst raskað, til dæmis þak- og gluggagerðum. Upprunaleg veggáferð (til dæmis múrlitur) húsa haldist, þar sem hún hefur varðveist. Steyptir garðveggir setja svip á margar götur og hafa mikið umhverfisgildi og er lagt til að þeir verði varðveittir. Gnoðarvogur Langholtsvegur Snekkjuvogur Barðavogur Skeiðarvogur Karfavogur - Ferjuvogur Lagt er til að svæðið innan Gnoðarvogs, Langholtsvegar, Snekkjuvogs, Barðavogs, Skeiðarvogs, Karfavogs og Ferjuvogs njóti verndar í milligulum flokki, samkvæmt skilgreiningu í Húsverndarskrá Reykjavíkur. Svæði þetta tekur til staðgreinireita 1.441, 1.442 og 1.445. 36

Heilsteypt og rótgróin byggð stakstæðra og samstæðra íbúðarhúsa frá 5. áratug 20. aldar. Reist samkvæmt skipulaguppdrætti frá 1946 undirrituðum af Einari Sveinssyni, Bolla Thoroddsen og Gunnari Ólafssyni. Samkvæmt skipulaginu var húsum skipað á lóðir með tilliti til sólarátta. Þau voru flest stakstæð með kjallara og nýtanlegri þakhæð. Gatan var á þessum tíma grunneining hverfisins: almenningur, leiksvæði og samgönguæð allt í senn. Þrjár húsaraðir eru á hverjum byggingarreit, tvær við götu og ein á baklóðum á miðjum reit. Göturnar voru lagðar í sveig samsíða beygju á Langholtsveginum. Húsunum er skipað á ská á lóðunum miðað við götulínuna þannig að langhliðar húsa að garði snúi sem best við sól. Þessi einföldu skipulagsatriði eiga sinn þátt í skapa þær fjölbreytilegu og fallegu götumyndir sem einkennandi eru í Vogahverfinu. Á eftirstríðsárunum var mikill skortur á húsnæði, enda hafði aðstreymi fólks til höfuðstaðarins aukist mjög í stríðinu og hélt áfram eftir að því lauk. Stríðsgróðinn var einkum notaður til uppbyggingar atvinnuveganna og gekk því fljótt til þurrðar. Því varð fljótlega að setja á ýmis konar innflutnings- og fjárfestingahöft, sem komu illa við byggingarframkvæmdir í borginni. Svar við þeim mikla húsnæðisvanda sem íbúar Reykjavíkur glímdu við á þessum árum var að flytja til landsins tilbúin hús frá Svíþjóð. Í Vogahverfinu er að finna yfir 40 innflutt sænsk hús sem setja sterkan svip á hverfið. Sýna þarf sérstaka aðgát við hönnun breytinga og viðbygginga. Mikilvægt er að standa vörð um byggðina sem eina órofa heild. Mikilvægt er að tryggja heilstæða vernd á yfirbragði byggðarinnar og mælikvarða í deiliskipulagi. GRÆNN FLOKKUR: Verndun 20. aldar bygginga. Hús með listrænt gildi, 30 ára og eldri, höfundardæmi. Sýna þarf sérstaka aðgát við hönnun breytinga og viðbygginga Barðavogur 13 reist 1971 Heimili og vinnustofa Kristjáns Davíðssonar listmálara eftir Manfreð Vilhjálmsson arkitekt. Það er einlyft steinsteypuhús og er útfærsla á þaki þess helsta sérkenni þess. Burðaásar liggja þvert yfir húsið með jöfnu millibili og á milli þeirra ganga stálbitar er ákvarða form bogadreginna hvelfinga. Tveimur þakboganna er lyft til að hleypa inn birtu niður í vinnustofu listmálarans. Á steyptum útveggjum hússins eru lágmyndir sem húseigandinn vann í mótin. Eikjuvogur 2 reist 1958 Höfundarverk Gunnars Ólafssonar arkitekts og skipulagsstjóra Reykjavíkur. Húsið er einlyft steinsteypuhús með hallarisi og er kjallari undir helmingi þess. Húsið er ágætt dæmi um einfalda og smekklega lausn á einbýlishúsi sem algeng var á þessum tíma. Karfavogur 14-24 reist 1960-1962 Höfundarverk Sigvalda Thordarsonar arkitekts. Húsin hafa mikið gildi fyrir yfirbragð byggðarinnar. Karfavogur 22 var lengi heimili Björns Th. Björnssonar listfræðings og rithöfundar og Ásgerðar Búadóttur myndlistarkonu. Karfavogur 34-42 reist 1955 Höfundarverk Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Hluti samstæðrar heildar elstu gerðar nútíma raðhúsa, ásamt Snekkjuvogi 3-9 og 11-17. Lengjan við Karfavog 34-42 er með líku útliti og raðhúsin við Snekkjuvog en með annars konar íbúðagerðum. Karfavogur 40 er heimili Thors Vilhjálmssonar rithöfundar. 37

Langholtsvegur 145, Vík reist 1933 Ein af fyrstu byggingum Einars Sveinssonar arkitekts. Er í flokki elstu húsa í Reykjavík í anda funksjónalisma, eitt fárra slíkra sem byggt var á svæðinu utan Hringbrautar. Húsið er eitt af erfðafestubýlunum sem er að finna í Vogahverfinu. Nökkvavogur 52 reist 1955 Höfundarverk Aðalsteins Richters arkitekts og skipulagsstjóra Reykjavíkur. Húsið er einlyft steinsteypuhús með risi og er kjallari undir því hálfu. Grunnmynd hússins er skemmtilega leyst og er megináhersla lögð á hagkvæma nýtingu. Svefnherbergin eru í tveggja hæða álmu yfir þeim hluta hússins þar sem kjallara er komið fyrir. Snekkjuvogur 3-9 reist 1951-1952 Snekkjuvogur 11-17 reist 1949-1950 Höfundarverk Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Þyrping einnar hæðar raðhúsa Sólbyrgja sem reist voru við Snekkjuvog á árunum 1947 1950. Elsta gerð nútímaraðhúsa með aðalíbúð á einni hæð. Húsin voru merk nýjung í gerðaþróun sérbýlishúsa í Reykjavík. Lagt er til að húsin verði sett í grænan flokk, verndun 20. aldar bygginga.. 38

HÚSVERNDARKORT REYKJAVÍKUR 39

Húsaskrá Ítarskráning einstakra húsa í Vogahverfi 41

42

Byggingarár 1971 Barðavogur 13 Kristján Davíðsson listmálari Hönnun Manfreð Vilhjálmsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús og málaravinnustofa Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Máluð steypa Pappi Útlit Einlyft Hönnuðir breytinga Saga Húsið sem er reist árið 1971 er íbúðarhús og vinnustofa Kristjáns Davíðssonar listmálara. Það er einlyft steinsteypuhús og er útfærsla á þaki helsta sérkenni þess. Burðarásar liggja þvert yfir húsið með jöfnu millibili og á milli þeirra ganga stálbitar er ákvarða form bogadreginna hvelfinga. Ofan á þeim eru sveigðar krossviðarplötur, klæddar þakpappa. Veggfletirnir undir þakbogunum eru klæddir krossviði og málaðir í sterkbláum lit. Tveimur þakboganna er lyft til að hleypa inn birtu úr andstæðum áttum, norðri og suðri, sem síðan endurvarpast á íhvolfu innra borði boganna niður í vinnustofu listmálarans. Á steyptum útveggjum hússins eru lágmyndir sem húseigandinn vann í mótin. Varðveislumat: Byggingarstíll: Módernismi. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Heimili og vinnustofa Kristjáns Davíðssonar listmálara, hannað af merkum arkitekt. Kennileiti. Húsið hefur gildi fyrir yfirbragð byggðarinnar. Óbreytt frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsið njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 43

Byggingarár 1943 Barðavogur 14 Guðmundur Ólafsson Hönnun Ágúst Steingrímsson Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Timbur, bindingur Asbestplötur Mænisþak Asbest Steinsteyptar Útlit Einlyft Ris Útskot? Ný klæðning Hönnuðir breytinga Saga Húsið Vogatunga við Barðavog 14 stóð upphaflega á erfðafestulandinu Kleppsmýrarbletti 10. Landinu var fyrst úthlutað á erfðafestu árið 1929 en ekki var byggt á því fyrr en eftir 1936. Það ár fékk Guðmundur Ólafsson leyfi til að byggja á landinu íbúðarhús, fjós og hlöðu úr timbri. Íbúðarhúsið virðist þó ekki hafa verið byggt fyrr en árið 1943. Það var fyrst brunavirt í júlí það ár, ásamt fjósinu og hlöðunni. Þetta er einlyft hús með risi og þremur útskotum, byggt úr bindingi og upphaflega klætt með asbesti á veggjum og þaki. Fjósið stóð norðaustan við íbúðarhúsið, þar sem nú eru gatnamót Skeiðarvogs og Barðavogs. Það var byggt úr járnklæddum bindingi og á því var torfþak yfir járnþaki. Í því voru básar fyrir níu kýr. Heyhlaðan var áföst við fjósið og var einnig byggð úr bindingi og járnklædd. Árið 1949 var landið allt tekið úr erfðafestu vegna byggingarframkvæmda á þessum slóðum og ekkja Guðmundar, Helga Guðlaugsdóttir, og börn þeirra afsöluðu sér landinu ásamt útihúsunum, en fengu úr landinu leigulóð við götuna Barðavog. Útihúsin þurftu líklega að víkja skömmu eftir þetta vegna lagningar Skeiðarvogs. Húsið Vogatunga stendur hins vegar enn á lóð númer 14 við Barðavog, næst suðvestanvið gatnamót Barðavogs og Skeiðarvogs. Varðveislumat: Byggingarstíll: Einfalt timburhús. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Erfðafestubýli, leifar eldra búsetulandslags. Gildi fyrir sögu hverfisins. Húsið og umhverfi þess eru vitnisburður um byggð fyrir tíma skipulags. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Húsið er á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 44

Byggingarár 1958 Eikjuvogur 2 Hallgrímur Björnsson efnaverkfræðingur Hönnun Gunnar Ólafsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Óhúðað Skáþak(skúrþak) Bárujárn Útlit Einlyft Kjallari Ris Hönnuðir breytinga Saga Húsið er reist árið 1958. Það er einlyft steinsteypuhús með hallarisi og kjallara undir helmingi þess. Samkvæmt fyrstu virðingu var húsið óhúðað að utan og þakið klætt bárujárni. Grunnflötur hússins er afar vel nýttur og litlu eytt í ganga. Samband er úr aðalstofu að gangi svefnherbergisálmu sem liggur fimm þrepum ofar, en undir þeirri álmu er svo kjallari. Húsið er ágætt dæmi um einfalda og smekklega lausn á einbýlishúsi sem algeng var á þessum tíma. Umfjöllun um húsið birtist árið 1959 í ritinu Íslenzk íbúðarhús eftir Hörð Bjarnason og Atla Má. Varðveislumat: Byggingarstíll: Módernismi. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Höfundarverk. Dæmi um verk Gunnars Ólafssonar arkitekts og skipulagsstjóra Reykjavíkur. Húsið hefur gildi fyrir yfirbragð byggðarinnar. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsið njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 45

Byggingarár 1937 Eikjuvogur 25 Kjartan Ó. Bjarnason prentari Hönnun Þórir Baldvinsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Kvarts og tinna Valmaþak Eternitplötur Útlit Einlyft Ris Kjallari Útskot 1959? 1983? Bílskúr Ný klæðning á þaki Viðbygging Gluggabreyting Hönnuðir breytinga Gunnlaugur Halldórsson Óli H. Hertervig arkitekt arkitekt Saga Húsið Birkibær við Eikjuvog 25 stóð upphaflega á erfðafestulandinu Kleppsmýrarbletti 15. Landinu var fyrst úthlutað á erfðafestu árið 1928 en ekki var byggt á því fyrr en á árunum 1935-1937. Þá byggði Kjartan Ó. Bjarnason prentari þar steinsteypt íbúðarhús, einlyft með risi, kjallara og tveimur útskotum. Það var fyrst brunavirt í janúar 1937 og er þá sagt húðað að utan með kvarsblöndu og hrafntinnu umhverfis glugga og þakið klætt með eternitplötum. Steyptar þakbrúnir hafa frá upphafi verið á húsinu. Árið 1949 var landið allt tekið úr erfðafestu vegna byggingarframkvæmda á þessum slóðum, en Kjartan Ó. Bjarnason fékk í staðinn leigulóð úr landinu við Eikjuvog, þar sem íbúðarhúsið Birkibær stendur enn. Árið 1959 fékkst leyfi til að byggja bílskúr á lóðinni norðan húsið eftir teikningu Gunnlaugs Halldórssonar. Árið 1983 fékkst leyfi til að stækka húsið og var þá byggð viðbygging til austurs inn á lóðina. Breytingar hafa verið gerðar á suðurhlið hússins, þar sem kjallaragluggar hafa verið stækkaðir mikið. Varðveislumat: Byggingarstíll: Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Fúnkísstíll. Erfðafestubýli, leifar eldra búsetulandslags. Gildi fyrir sögu hverfisins. Húsið og umhverfi þess eru vitnisburður um byggð fyrir tíma skipulags. Hefur verið breytt með stækkun kjallaraglugga og viðbyggingu. Hefur gildi fyrir sögu hverfisins. 46

Byggingarár 1937 Karfavogur 32 Valdimar Sveinbjörnsson fimleikakennari Hönnun Hafliði Jóhannsson húsasmíðameistari Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Timbur, bindingur Bárujárn Mænisþak Bárujárn Steinsteyptar Útlit Einlyft Kjallari Ris 1943 Múrhúðun Hönnuðir breytinga Saga Húsið Hraunborg við Karfavog 32 stóð upphaflega á erfðafestulandinu Þvottalaugabletti 35. Landinu var fyrst úthlutað á erfðafestu árið 1928 en ekki var byggt á því fyrr en árið 1937. Þá byggði Valdimar Sveinbjörnsson fimleikakennari í MR þar einlyft íbúðarhús úr bindingi með risi og steyptum kjallara. Það var upphaflega klætt með bárujárni á veggjum og þaki en árið 1943 var búið að múrhúða veggi þess með skeljasandi. Árið 1941 keypti Sigurður Eiríksson landið ásamt íbúðarhúsinu og í janúar 1943 var hann búinn að reisa tvö útihús á landinu, fjós og hlöðu úr steinsteypu og annað mun hærra hús sem var heyhlaða. Seinna var einnig reist á landinu hænsnahús úr timbri og svínahús úr bindingi, með torfþaki. Útihúsin stóðu norðan við íbúðarhúsið, hér um bil þar sem nú eru húsin nr. 26-28 við Karfavog. Á árunum 1944-1949 voru stórir hlutar landsins teknir úr erfðafestu, en eftir var spilda þar sem íbúðarhúsið Hraunborg stóð. Henni var árið 1950 breytt í leigulóð sem í fyrstu var talin nr. 34 við Karfavog en frá 1954 nr. 32 við götuna. Bæjarsjóður keypti steinsteyptu útihúsin á landinu (fjós og hlöðu) og árið 1953 voru þau leigð loftvarnarnefnd sem geymsluhúsnæði. Þau voru rifin fyrir 1971, þegar byrjað var að byggja húsin nr. 26-28 við Karfavog. Varðveislumat: Byggingarstíll: Einfalt timburhús. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Erfðafestubýli, leifar eldra búsetulandslags. Gildi fyrir sögu hverfisins. Húsið og umhverfi þess eru vitnisburður um byggð fyrir tíma skipulags. Óbreytt að mestu utan múrhúðar. Húsið er á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 47

Byggingarár 1960-1962 Karfavogur 14-24 Hönnun Sigvaldi Thordarson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Slétthúðað Flatt þak Bárujárn Útlit Tvílyft Kjallari Svalir Hönnuðir breytinga Saga Raðhúsin við Karfavog 14-24 eru reist á árunum 1960-1962 eftir teikningu Sigvalda Thordarsonar arkitekts. Húsin eru tvílyft steinsteypuhús með flötu þaki sem klætt er bárujárni. Kjallari 1/6 að stærð er undir hverju húsi. Karfavogur 22 var lengi heimili Björns Th. Björnssonar listfræðings og rithöfundar og Ásgerðar Búadóttur myndlistarkonu. Varðveislumat: Byggingarstíll: Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Módernismi. Höfundarverk Sigvalda Thordarsonar arkiteks. Karfavogur 22 var heimili Björns Th. Björnssonar og Ásgerðar Búadóttur. Hefur gildi fyrir yfirbragð byggðarinnar. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsin njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Húsin eru á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 48

Byggingarár 1955 Karfavogur 34-42 Hönnun Gunnlaugur Pálsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Múrhúðað Skáþak(skúrþak) Bárujárn Útlit Einlyft Ris Kvistir Kjallari Útitröppur Hönnuðir breytinga Saga Á árunum 1947 1950 reis þyrping einnar hæðar raðhúsa, svokölluð Sólbyrgi við Snekkjuvog eftir teikningu Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Húsin voru hin fyrstu sinnar gerðar í Reykjavík og birtist umfjöllun um þau í yfirlitsriti um norræna byggingarlist sem út kom á vegum Nordisk Byggedag í Helsinki árið 1955. Lengjan við Karfavog 34-42 er með líku útliti og raðhúsin við Snekkjuvog en með annars konar íbúðagerðum. Þau eru einnig eftir Gunnlaug Pálsson arkitekt. Karfavogur 40 var og er heimili Thors Vilhjálmssonar rithöfundar. Varðveislumat: Byggingarstíll: Módernismi. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Höfundarverk. Karfavogur 40 heimili Thors Vilhjálmssonar rithöfundar. Hluti samstæðrar heildar elstu gerðar nútímaraðhúsa, ásamt Snekkjuvogi 3-9 og 11-17. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsin njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Húsin eru á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 49

Byggingarár 1933 Langholtsvegur 145 Högni Halldórsson Hönnun Einar Sveinsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Hraunað Mænisþak Eternitplötur Útlit Einlyft Ris Kjallari 1942 Íbúð í kjallara Hönnuðir breytinga Saga Húsið Vík við Langholtsveg 145 stóð upphaflega á erfðafestulandinu Kleppsmýrarbletti 12. Landinu var fyrst úthlutað á erfðafestu árið 1928 en ekki var byggt á því fyrr en árið 1933. Þá reisti Högni Halldórsson íbúðarhúsið Vík, einlyft hús úr steinsteypu, með risi og kjallara, múrhraunað að utan. Árið 1934 byggði Högni hænsnahús úr bindingi í suðausturhorni landsins og árið 1935 fékk hann leyfi til að reisa alifugla- og gripahús. Árið 1936 mun það hús hafa brunnið og þá byggði Högni annað slíkt hús og var það löng bygging sem stóð nokkru austar en íbúðarhúsið. Í því var m.a. fjós með básum fyrir sjö kýr. Árið 1942 var búið að lengja það hús enn frekar og bæta við heyhlöðu o.fl. Einnig voru þá byggð tvö ný hús á landinu sem notuð voru sem svínahús. Annað þeirra mun hafa verið byggt án leyfis og stóð austar á landinu. Þessi hús voru stækkuð og endurbætt árið 1951. Árið 1937 mun Jakob Jóhannsson hafa fengið til umráða skika úr suðausturhorni landsins ásamt hænsnahúsinu sem þar stóð. Húsinu breytti hann í íbúðarhús fyrir sig og fjölskyldu sína og bjó þar síðan til 1960. Það var kallað Bali. Árið 1946 var ákveðið að taka hluta af Kleppsmýrarbletti 12 úr erfðafestu vegna byggingarframkvæmda á svæðinu. Árið 1952 keypti bæjarráð útihús Högna vegna fyrirhugaðrar vegalagningar og var austasta svínahúsið þá fjarlægt. Árið 1960 var einnig rifið íbúðarhúsið Bali og skúrar sem Jakob Jóhannsson hafði yfir að ráða. Árið 1965 var það sem eftir var af blettinum tekið úr erfðafestu og Högni Halldórsson fékk þá úr landinu leigulóðina Langholtsveg 145 með íbúðarhúsinu Vík. Útihúsin sem eftir stóðu á landinu munu hafa verið fjarlægð um mitt ár 1966. Trjágarður tilheyrandi húsinu Vík var á lóðinni Langholtsvegi 147 en þar var byggt hús árið 1980. Varðveislumat: Byggingarstíll: Fúnkísstíll. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Ein af fyrstu byggingum Einars Sveinssonar. Erfðafestubýli, leifar eldra búsetulandslags. Húsið og umhverfi þess eru vitnisburður um byggð fyrir tíma skipulags. Húsið er að mestu óbreytt. Lagt er til að húsið njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Húsið er á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 50

Byggingarár 1955 Nökkvavogur 52 Aðalsteinn Richter arkitekt Hönnun Aðalsteinn Richter arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Slétthúðað og Mænisþak Ál Útlit Einlyft Ris Kjallari Hönnuðir breytinga Saga Húsið er reist árið 1955 sem eigið íbúðarhús hönnuðar. Það er einlyft steinsteypuhús með risi og er kjallari undir því hálfu. Húsið er slétthúðað og kústað að utan og þakið klætt með aluminium. Garðpallur er við húsið. Árið 1981 var virtur steinsteyptur bílskúr á lóðinni. Grunnmynd hússins er skemmtilega leyst og er megináhersla lögð á hagkvæma nýtingu. Svefnherbergin eru í tveggja hæða álmu yfir þeim hluta hússins þar sem kjallara er komið fyrir. Umfjöllun um húsið birtist árið 1959 í ritinu Íslenzk íbúðarhús eftir Hörð Bjarnason og Atla Má. Varðveislumat: Byggingarstíll: Módernismi. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Höfundarverk. Dæmi um verk Aðalsteins Richters arkitekts og skipulagsstjóra Reykjavíkur. Húsið hefur gildi fyrir yfirbragð byggðarinnar. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsið njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Húsið er á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 51

Byggingarár 1951-1952 Snekkjuvogur 3-9 Byggingarsamvinnufél. Sólbyrgi Hönnun Gunnlaugur Pálsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Snjókremað Bárujárn Útlit Einlyft Ris Kjallari Hönnuðir breytinga Saga Á árunum 1947 1950 reis þyrping einnar hæðar raðhúsa, svokölluð Sólbyrgi við Snekkjuvog eftir teikningu Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Húsin voru hin fyrstu sinnar gerðar í Reykjavík og birtist umfjöllun um þau í yfirlitsriti um norræna byggingarlist sem út kom á vegum Nordisk Byggedag í Helsinki árið 1955. Varðveislumat: Byggingarstíll: Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Módernismi. Höfundarverk. Merk nýjung í gerðaþróun sérbýlishúsa í Rvík. Elsta gerð nútímaraðhúsa með aðalíbúð á einni hæð. Heilsteypt þyrping húsa sem öll eru eftir sama höfund. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsin njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Húsin eru á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 52

Byggingarár 1949-1950 Snekkjuvogur 11-17 Byggingarsamvinnufél. Sólbyrgi Hönnun Gunnlaugur Pálsson arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Steinsteypt Slétthúðað Bárujárn Útlit Einlyft Ris Kjallari 1957 Viðbygging nr. 17 Hönnuðir breytinga Saga Á árunum 1947 1950 reis þyrping einnar hæðar raðhúsa, svokölluð Sólbyrgi við Snekkjuvog eftir teikningu Gunnlaugs Pálssonar arkitekts. Húsin voru hin fyrstu sinnar gerðar í Reykjavík og birtist umfjöllun um þau í yfirlitsriti um norræna byggingarlist sem út kom á vegum Nordisk Byggedag í Helsinki árið 1955. Árið 1957 var reist viðbygging við Snekkjuvog 17. Varðveislumat: Byggingarstíll: Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Módernismi. Höfundarverk. Merk nýjung í gerðaþróun sérbýlishúsa í Rvík. Elsta gerð nútímaraðhúsa með aðalíbúð á einni hæð. Heilsteypt þyrping húsa sem öll eru eftir sama höfund. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsin njóti verndar í grænum flokki, verndun 20. aldar bygginga, samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. Húsin eru á svæði sem lagt er til að njóti svæðisverndunar í milligulum flokki samkvæmt Húsverndarskrá Reykjavíkur. 53

Byggingarár 1932 Steinahlíð v/suðurlandsbraut Elly Eiríksson Hönnun Arne Finsen arkitekt Upphafleg notkun Íbúðarhús Upphafleg gerð Tegund Klæðning Þakgerð Þakklæðning Undirstöður Timbur, bindingur "Eternit" plötur Mænisþak Eternitplötur Steinsteyptar Útlit Einlyft Port Ris Kjallari Kvistir Útskot? Skúr á lóð / Úthlíð Hönnuðir breytinga Saga Húsið Steinahlíð við Suðurlandsbraut stendur á stórri lóð sem var upphaflega einn af erfðafestublettunum í Kleppsmýri, Kleppsmýrarblettur 16. Landinu var fyrst úthlutað á erfðafestu árið 1928. Árið 1931 var erfðafesturétturinn framseldur til Ellyar Schepler Eiríksson, konu Halldórs Eiríkssonar kaupmanns og heildsala. Elly og Halldór byggðu árið 1932 íbúðarhús á landinu sem stendur þar enn. Húsið var teiknað af danska arkitektinum Arne Finsen, undir áhrifum norrænnar klassíkur 3. áratugarins og er einkar stílhreint og formfagurt. Það er byggt úr bindingi og var upphaflega klætt að utan með eternitplötum á bæði veggjum og þaki. Sama ár var byggður bifreiðaskúr úr bindingi rétt norðvestan við húsið og norðar á landinu var fáeinum árum síðar reist lítið garðhús úr bindingi, ætlað börnum til leiks. Garðhúsið teiknaði Þorlákur Ófeigsson húsameistari, sem unnið hafði við smíði Steinahlíðar. Árið 1946 var garðhúsið flutt til Þingvalla þar sem það stendur enn sem sumarbústaður. Frú Elly ræktaði upp landið kringum húsið og hafði þar mikla trjárækt og matjurtarækt. Eftir að Elly lést árið 1941 var það ósk Halldórs að Barnavinafélaginu Sumargjöf yrði gefin eign þeirra Steinahlíð. Halldór lést áður en gengið hafði verið frá gjöfinni en erfingjar hjónanna afhentu Barnavinafélaginu Sumargjöf eignina í minningu þeirra þann 11. apríl 1949. Skilyrði fyrir gjöfinni voru m.a. þau að eingöngu yrði starfrækt barnaheimili að Steinahlíð, þar sem sérstök áhersla yrði á að kenna börnum trjárækt og matjurtarækt og að tryggt yrði að landið sem fylgdi eigninni yrði ekki skert, ekki yrðu lagðir vegir um það né lóðum úthlutað úr því. Árið 1967 varð þó að skerða land Steinahlíðar að austanverðu vegna veglagningar en að öðru leyti er lóðin enn óskert. Þar er enn í dag starfrækt barnaheimilið Steinahlíð. Nýlega var reist húsnæði með viðbótaraðstöðu á lóðinni, nefnt Úthlíð. Varðveislumat: Byggingarstíll: Norræn klassík. Menningarsögulegt gildi: Umhverfisgildi: Upprunaleg gerð: Varðveislugildi: Mikilvægt dæmi um verk Arne Finsen á Íslandi. Erfðafestubýli, leifar eldra búsetulandslags. Kennileiti. Húsið og umhverfi þess eru vitnisburður um byggð fyrir tíma skipulags. Óbreytt að mestu frá upprunalegri gerð. Lagt er til að húsið verði friðað samkvæmt lögum um húsafriðun nr. 104/2001. 54

Húsaskrá Hús í Vogahverfi 55

56

Barðavogur 1 Byggt 1969 Hönnuður Teiknistofan Ármúla 6, Ólafur Júlíusson Bílskúr Barðavogur 3 Byggt 1969 Hönnuður Stefán Jónsson Tegund Timbur af sænskri gerð 1989 bílskúr Teiknist. Skólavörðust. 28 Barðavogur 5 Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr

Barðavogur 7 Byggt 1967 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Barðavogur 9 Byggt 1970 Hönnuður Ásmundur Ólason Bílskúr Barðavogur 11 Byggt 1969 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr

Barðavogur 13 Byggt 1971 Kristján Davíðsson Hönnuður Manfreð Vilhjálmsson og málaravinnustofa Barðavogur 14 Byggt 1943 Guðmundur Ólafsson Langholtsvegur? Ný klæðning Hönnuður Ágúst Steingrímsson Tegund Timbur, bindingur 1943 1943 fjós heyhlaða Barðavogur 15 Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr

Barðavogur 16 Byggt 1969 Hönnuður Skúli H. Norðdahl Bílskúr Barðavogur 17 Byggt 1971 Hönnuður Gunnar Hansson Barðavogur 18 Byggt 1953 Hönnuður Sigurður Guðmundsson, Eiríkur Einarsson 1969 bílskúr Eiríkur Einarsson

Barðavogur 19 Byggt 1976 Hönnuður Gísli Halldórsson, Jósef Reynis, Ólafur Júlíuss. Bílskúr Barðavogur 20 Byggt 1951 Hönnuður Ágúst Pálsson Tegund Timbur 1969 bílskúr Haukur Viktorsson Barðavogur 21 Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr

Barðavogur 22 Byggt 1952 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson 1960 bílskúr Hörður Björnsson Barðavogur 24 Byggt 1954 Hönnuður Ágúst Pálsson 1972 bílskúr Steinar Geirdal Barðavogur 26 Byggt 1952 Hönnuður Guttormur Andrésson 1968 bílskúr Hörður Björnsson

Barðavogur 28 Byggt 1965 Hönnuður Gísli Halldórsson, Jósef Reynis, Ólafur Júlíuss Bílskúr Barðavogur 30 Byggt 1965 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Barðavogur 32 Byggt 1960 Hönnuður Bárður Daníelsson

Barðavogur 34 Byggt 1950 Hönnuður Halldór K. Halldórsson 1954 1958 Ný klæðning Viðbygging Halldór Halldórsson Tegund Timbur af sænskri gerð 1958 bílskúr Halldór Halldórsson Barðavogur 36 Byggt 1954 Hönnuður Aðalsteinn Richter 1955 bílskúr Bílgeymsla Þórir Baldvinsson Barðavogur 38 Byggt 1950 Hönnuður Óskar Sveinsson 1964 1969 Kvistur Svalir Bjarni Konráðsson Bjarni Konráðsson 1951 vinnuskúr/stofa Sig. Pjetusson Jón S. Richard

Barðavogur 40 Byggt 1949 Hönnuður Sigurður Pétursson 1977 1977 Svalir Gluggabreyting Ásmundur Ólason Ásmundur Ólason Barðavogur 42 Byggt 1957 Hönnuður Aage Granerford, Sigm. Halldórsson 1977 bílskúr Ásmundur Ólason Barðavogur 44 Byggt 1952 Hönnuður Einar Erlendsson 1992 1992 Viðbygging Útlitsbreyting Iðnaðarhús

Eikjuvogur 1 Byggt 1960 Hönnuður Gunnar Ólafsson Eikjuvogur 2 Byggt 1958 Hallgrímur Björnsson Hönnuður Gunnar Ólafsson 1959 bílskúr Skúli H. Norðdahl Eikjuvogur 3 Byggt 1968 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr

Eikjuvogur 4 Byggt 1970 1984 Sólskáli Gylfi Guðjónsson Hönnuður Þórir Baldvinsson, Sigurður Geirsson Bílskúr Eikjuvogur 5 Byggt 1967 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Eikjuvogur 6 Byggt 1970 Hönnuður Bjarni Konráðsson, Sigurður Gíslason Bílskúr

Eikjuvogur 7 Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Eikjuvogur 8 Byggt 1969 1991 Þakbreyting Hönnuður Yngvi Gestsson 1969 bílskúr Eikjuvogur 9 Byggt 1971 Hönnuður Húsnæðisstofnun ríkisins Bílskúr

Eikjuvogur 10 Byggt 1973 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Eikjuvogur 11 Byggt 1973 1989 Sólskáli Sig. Halldórsson Hönnuður Sig. R. Halldórsson, Bjarni Konráðsson Bílskúr Eikjuvogur 12 Byggt 1968 Hönnuður Aðalsteinn Richter Bílskúr

Eikjuvogur 13 Byggt 1972 1981 Þakbreyting ARKO Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Eikjuvogur 14 Byggt 1975 Hönnuður Þorvaldur S. Þorvaldsson Bílskúr Eikjuvogur 15 Byggt 1977 1986 Sólskáli Björgvin R. Hjálmarsson Hönnuður Húsnæðisstofnun ríkisins Bílskúr

Eikjuvogur 16 Byggt 1971 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Eikjuvogur 17 Byggt 1968 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr Eikjuvogur 18 Byggt 1975 Hönnuður Kjartan Sveinsson Bílskúr

Eikjuvogur 18a Byggt 1967 Rafmagnsveita Reykjavíkur Hönnuður Gunnar Hansson, Magnús Guðmundsson Upph. notkun Spennistöð Eikjuvogur 19 Byggt 1969 Hönnuður Sigurður Guðmundsson Bílskúr Eikjuvogur 22 Byggt 1959 Hönnuður Guttormur Andrésson 1975 bílskúr Þorbergur Þorbergsson

Eikjuvogur 23 Byggt 1958 Hönnuður Rögnvaldur Þorkelsson Eikjuvogur 24 Byggt 1954 Hönnuður Gunnar Hansson, Jens Eyjólfsson 1958 bílskúr Eikjuvogur 25 Byggt 1937 Kjartan Ó. Bjarnason Hönnuður Þórir Baldvinsson Suðurlandsbraut 1959? 1983? Bílskúr Ný klæðning á þaki Viðbygging Gluggabreyting Gunnlaugur Halldórsson Óli H. Hertervig 1959 bílskúr Guðmundur Þorláksson

Eikjuvogur 26 Byggt 1957 Hönnuður Kjartan Sigurðsson Bílskúr Eikjuvogur 27/óbyggð lóð Byggt Hönnuður Tegund Upph. notkun Eikjuvogur 28 Byggt 1960 Hönnuður Jens Eyjólfsson

Eikjuvogur 29 Byggt 1953 1957 Kvistur Hönnuður Bárður Daníelsson

Ferjuvogur 13 Byggt 1967 Hönnuður Upph. notkun Spennistöð Ferjuvogur 15 Byggt 1948 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð 1957 bílskúr Ferjuvogur 17 Byggt 1948 1950 Ný klæðning Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð

Ferjuvogur 19 Byggt 1948 Hönnuður Hannes Kr. Davíðsson Tegund Timbur 1962 bílskúr Ferjuvogur 21 Byggt 1949 Hönnuður S. Einarsson

Gnoðarvogur 44 Byggt 1961 Valdimar Gíslason og Mjólkurs.s. Hönnuður Aðalsteinn Richter 1971 Viðbygging Upph. notkun Verslun Íbúðarhús Gnoðarvogur 46 Byggt 1959 1962 Viðbygging Hönnuður Aðalsteinn Richter Upph. notkun Verslun Íbúðarhús Gnoðarvogur 48 Byggt 1960 Hönnuður Kjartan Th. Sigurðsson 1970 bílskúr

Gnoðarvogur 50 Byggt 1961 Hönnuður Skúli H. Norðdahl 1970 bílskúr Gnoðarvogur 52 Byggt 1959 Hönnuður Kjartan Sveinsson 1970 bílskúr Gnoðarvogur 54 Byggt 1957 Hönnuður Kjartan Sveinsson

Gnoðarvogur 56 Byggt 1958 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson 1970 bílskúr Gnoðarvogur 58 Byggt 1960 Hönnuður Þorvaldur Kristmundsson 1970 bílskúr Gnoðarvogur 60 Byggt 1960 Hönnuður Bárður Daníelsson 1970 bílskúr

Gnoðarvogur 62 Byggt 1960 Hönnuður Aðalsteinn Richter 1960 bílskúr Gnoðarvogur 64 Byggt 1959 Hönnuður Þorvaldur Kristmundsson Gnoðarvogur 66 Byggt 1961 Hönnuður Hörður Björnsson 1963 bílskúr

Gnoðarvogur 68 Byggt 1960 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson 1970 bílskúr Gnoðarvogur 70 Byggt 1958 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Sigurður Geirsson Gnoðarvogur 72 Byggt 1959 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Sigurjón Sveinsson

Gnoðarvogur 74 Byggt 1959 Hönnuður Gísli Halldórsson Gnoðarvogur 76 Byggt 1960 Hönnuður Kjartan Sveinsson 1974 bílskúr Gnoðarvogur 78 Byggt 1960 Hönnuður Bárður Daníelsson 1970 bílskúr

Gnoðarvogur 80 Byggt 1971 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Sigurður Geirsson 1971 bílskúr Gnoðarvogur 82 Byggt 1959 Hönnuður Hörður Björnsson 1965 bílskúr Gnoðarvogur 84 Byggt 1959 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Sigurður Geirsson 1969 bílskúr

Gnoðarvogur 86 Byggt 1958 Hönnuður Ásmundur Ólason Gnoðarvogur 88 Byggt 1962 Hönnuður Bárður Daníelsson

Karfavogur 11 Byggt 1948 Hönnuður Óskar Sveinsson 1969 bílskúr Karfavogur 13 Byggt 1952 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller 1952 vinnuskúr/stofa Karfavogur 15 Byggt 1949 Hönnuður Gísli Halldórsson og fl. Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr

Karfavogur 17 Byggt 1953 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson 1963?? Viðbygging Ný klæðning Endurbætur Karfavogur 19 Byggt 1950? Útlitsbreyting Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Karfavogur 21 Byggt 1949? Kvistur Hönnuður Halldór K. Halldórsson Tegund Timbur 1981 bílskúr

Karfavogur 23 Byggt 1949 Hönnuður Gísli Halldórsson og fl.?? Kvistur Svalir Tegund Timbur af sænskri gerð Karfavogur 25 Byggt 1950 Hönnuður Ágúst Pálsson Karfavogur 27 Byggt 1950 Hönnuður Óskar Sveinsson

Karfavogur 29 Byggt 1950 Hönnuður Bárður Ísleifsson 1950 bílskúr Karfavogur 31 Byggt 1949 1981 bílskúr Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð Verslun Karfavogur 32 Byggt 1937 Valdimar Sveinbjörnsson Hönnuður Hafliði Jóhannsson "Hraunborg" við Engjaveg 1943 Múrhúðun Tegund Timbur, bindingur

Karfavogur 33 Byggt 1952 Hönnuður Eiríkur Einarsson Tegund Timbur 1981 bílskúr Karfavogur 35 Byggt 1948 Hönnuður Jóhann Fr. Kristjánsson 1981 bílskúr Karfavogur 37 Byggt 1947? Svalir Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson Tegund Timbur af sænskri gerð

Karfavogur 39 Byggt 1947 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson 1970 1980 Ný klæðning Ný klæðning Tegund Timbur af sænskri gerð Karfavogur 41 Byggt 1948 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson 1958 1966 Ný klæðning Ný klæðning Tegund Timbur af sænskri gerð 1960 bílskúr Karfavogur 43 Byggt 1948 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr

Karfavogur 43a Byggt 1990 Hönnuður Ókunnur Upph. notkun Spennistöð Karfavogur 44 Byggt 1948 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð Karfavogur 46 Byggt 1948 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð

Karfavogur 50 Byggt 1954? Kvistur Hönnuður Hafliði Jóhannsson 1978 bílskúr Sveinn Sveinsson Karfavogur 52 Byggt 1948? Ný klæðning Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr Karfavogur 54 Byggt 1948? Inngönguskúr Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð

Karfavogur 56 Byggt 1948 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr Karfavogur 58 Byggt 1947 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson Tegund Timbur af sænskri gerð Karfavogur 60 Byggt 1948? Inngönguskúr Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð 1973 bílskúr

Karfavogur 14-24 Byggt 1960-1962 Hönnuður Sigvaldi Thordarson Bílgeymsla Karfavogur 26-28 Byggt 1973-1974 Hönnuður Hróbjartur Hróbjartsson Bílskúr Karfavogur 34-42 Byggt 1955 Hönnuður Gunnlaugur Pálsson

Langholtsvegur 131 Byggt 1948? Kvistur Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 132 Byggt 1951 Hönnuður Guttormur Andrésson Langholtsvegur 133 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur af sænskri gerð

Langholtsvegur 134 Byggt 1951 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Langholtsvegur 135 Byggt 1948? Kvistur Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 136 Byggt 1950 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Verslun

Langholtsvegur 137 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur af sænskri gerð 1964 bílskúr Langholtsvegur 138 Byggt 1948 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Timbur Langholtsvegur 139 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur af sænskri gerð

Langholtsvegur 140 Byggt 1948 Hönnuður Gunnar Ólafsson Langholtsvegur 141 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson og fl. Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 142 Byggt 1949 1966 Kvistur Hönnuður Þórður Jasonarson Tegund Timbur

Langholtsvegur 143 Byggt 1949 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 144 Byggt 1954? Kvistur Hönnuður Sigurður Pjetursson, Ásmundur Ólason Langholtsvegur 145 Byggt 1933 Högni Halldórsson Kleppsmýrarblettur 12 1942 Íbúð í kjallara Hönnuður Einar Sveinsson 1934 1935 1936 Hænsnahús Fugla- og Fugla- og

Langholtsvegur 146 Byggt 1957 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Langholtsvegur 147 Byggt 1980 Hönnuður Kjartan Sveinsson 1980 bílskúr Langholtsvegur 148 Byggt 1959 Hönnuður Ingimar Oddsson 1965 bílskúr

Langholtsvegur 149 Byggt 1947 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 150 Byggt 1957 Hönnuður Hafliði Jóhannsson Langholtsvegur 151 Byggt 1948 1958 Ný klæðning Hönnuður Halldóra Briem Tegund Timbur af sænskri gerð

Langholtsvegur 152 Byggt 1954? Kvistur Hönnuður Sigmundur Halldórsson 1954 bílskúr Langholtsvegur 153 Byggt 1948 1956 Ný klæðning Hönnuður Þórir Baldvinsson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 154 Byggt 1951 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Tegund Timbur

Langholtsvegur 155 Byggt 1954 Hönnuður Sigmundur Halldórsson Langholtsvegur 156 Byggt 1949? Kvistur Hönnuður Þórður Jasonarson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 156a Byggt 1978 Hönnuður Guðm. Kr. Kristinsson, G. Halldórsson Upph. notkun Spennistöð

Langholtsvegur 157 Byggt 1949 Hönnuður Þórir Baldvinsson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 158 Byggt 1954 Hönnuður Hafliði Jóhannsson Tegund Timbur 1955 bílskúr Langholtsvegur 159 Byggt 1950 Hönnuður Hafliði Jóhannsson Tegund Timbur af finnskri gerð 1955 bílskúr

Langholtsvegur 160 Byggt 1951 Hönnuður Jens Eyjólfsson Langholtsvegur 161 Byggt 1950 Hönnuður Hafliði Jóhannsson Tegund Timbur af finnskri gerð Langholtsvegur 162 Byggt 1951 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson

Langholtsvegur 163 a og b Byggt 1976 Hönnuður Aðalsteinn Richter Langholtsvegur 164 Byggt 1951 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Timbur Langholtsvegur 165 Byggt 1960 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson, Þórir

Langholtsvegur 165a Byggt 1961 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson, Þórir Langholtsvegur 166 Byggt 1961 Hönnuður Gunnlaugur Pálsson Langholtsvegur 167 Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson

Langholtsvegur 167a Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson Langholtsvegur 168 Byggt 1950 Hönnuður Ágúst Steingrímsson Langholtsvegur 169 Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson

Langholtsvegur 169a Byggt 1970 Hönnuður Kjartan Sveinsson Langholtsvegur 170 Byggt 1961 Hönnuður Hörður Björnsson 1977 bílskúr Langholtsvegur 171 Byggt 1975 Hönnuður Yngvi Gestsson, Þorkell G. Guðmundsson

Langholtsvegur 171a Byggt 1968 Hönnuður Yngvi Gestsson, Þorkell G. Guðmundsson Langholtsvegur 172 Byggt 1952 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Langholtsvegur 173 Byggt 1987 Hönnuður Rögnvaldur Þorkelsson

Langholtsvegur 174 Byggt 1949 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson og verslun Verslun Í Langholtsvegur 175 Byggt 1987 Hönnuður Rögnvaldur Þorkelsson Langholtsvegur 176 Byggt 1949 1978 bílskúr Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson og verslun Verslun Í

Langholtsvegur 177 Byggt 1974 Hönnuður Kjartan Sveinsson Langholtsvegur 178 Byggt 1949 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 179 Byggt 1974 Hönnuður Kjartan Sveinsson

Langholtsvegur 180 Byggt 1961 Hönnuður Óskar Sveinsson Langholtsvegur 181 Byggt 1960 Hönnuður Guttormur Andrésson, Ólafur Guttormsson Tegund Hlaðið úr steini Langholtsvegur 182 Byggt 1949 Hönnuður Þórður Jasonarson Tegund Timbur

Langholtsvegur 183 Byggt 1952 Hönnuður Guttormur Andrésson, Eiríkur Einarsson Langholtsvegur 184 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson og fl. Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 185 Byggt 1957 Hönnuður Gunnlaugur Pálsson 1978 bílskúr

Langholtsvegur 186 Byggt 1949 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson 1949 geymsla Langholtsvegur 187 Byggt 1953 1955 Ný klæðning Hönnuður Guttormur Andrésson Langholtsvegur 188 Byggt 1950 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Hlaðið úr steini

Langholtsvegur 190 Byggt 1957 Hönnuður Jens Eyjólfsson Tegund Timbur Langholtsvegur 192 Byggt 1948 Hönnuður Óskar Sveinsson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 194 Byggt 1948 Hönnuður Óskar Sveinsson Tegund Timbur af sænskri gerð

Langholtsvegur 196 Byggt 1948 Hönnuður Halldór Pálsson Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 198 Byggt 1951 Hönnuður Þórir Baldvinsson Langholtsvegur 200 Byggt 1948 Hönnuður Óskar Sveinsson

Langholtsvegur 202 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson og fl. Tegund Timbur af sænskri gerð Langholtsvegur 204 Byggt 1950 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Langholtsvegur 206 Byggt 1949 Axel Helgason Hönnuður Gunnar Ólafsson

Langholtsvegur 208 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson og fl. Tegund Timbur af sænskri gerð

Nökkvavogur 1 Byggt 1950 Hönnuður Guttormur Andrésson 1981 bílskúr Nökkvavogur 2 Byggt 1947 Hönnuður Þórir Baldvinsson, Árni Hoff-Möller Tegund Timbur af sænskri gerð 1956 bílskúr Nökkvavogur 3 Byggt 1948 Hönnuður Sigurður Guðmundsson Tegund Timbur 1981 bílskúr

Nökkvavogur 4 Byggt 1952 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Nökkvavogur 5 Byggt 1949 Hönnuður Þorlákur Ófeigsson Tegund Timbur 1981 bílskúr Nökkvavogur 6 Byggt 1950 Hönnuður Halldór K. Halldórsson Tegund Timbur Bílskúr

Nökkvavogur 7 Byggt 1949 Hönnuður Guttormur Andrésson Nökkvavogur 8 Byggt 1957 Hönnuður Halldóra Briem Tegund Timbur Nökkvavogur 9 Byggt 1953 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur

Nökkvavogur 10 Byggt 1949 Hönnuður Ásmundur Ólason 1981 bílskúr Nökkvavogur 11 Byggt 1948 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur Nökkvavogur 12 Byggt 1950 Hönnuður Hannes Kr. Davíðsson, Anne Marie Bergss. 1981 bílskúr

Nökkvavogur 13 Byggt 1947 Einar Sveinn Friðriksson Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Timbur Verslun Íbúðarhús bílskúr Nökkvavogur 14 Byggt 1949 Hönnuður Anne Marie Bergsveinsson 1949 Viðbygging Nökkvavogur 15 Byggt 1950 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson

Nökkvavogur 16 Byggt 1953 Hönnuður Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur 1981 bílskúr Nökkvavogur 17 Byggt 1950 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Hlaðið úr holsteini 1981 bílskúr Nökkvavogur 18 Byggt 1960 Hönnuður Aðalsteinn Richter 1960 1981 bílskúr bílskúr

Nökkvavogur 19 Byggt 1950 Hönnuður Kjartan Th. Sigurðsson Tegund Timbur 1981 bílskúr Nökkvavogur 20 Byggt 1949 1949 Viðbygging Hönnuður Anne Marie Bergsveinsson 1981 bílskúr Nökkvavogur 21 Byggt 1950 Hjalti Þorvarðarson Hönnuður Óskar Sveinsson Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr

Nökkvavogur 22 Byggt 1950 Hönnuður Sigurður Pjetursson 1981 bílskúr Nökkvavogur 23 Byggt 1950 1981 bílskúr Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Smíðaverkstæði Nökkvavogur 24 Byggt 1950 Hönnuður Aðalsteinn Richter

Nökkvavogur 25 Byggt 1952 Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Timbur 1981 bílskúr Nökkvavogur 26 Byggt 1952 Hönnuður Sigvaldi Thordarson 1981 bílskúr Nökkvavogur 27 Byggt 1949 Hönnuður Guttormur Andrésson 1952 1955 Ný klæðning Viðbygging Tegund Timbur af sænskri gerð 1950 bílskúr

Nökkvavogur 28 Byggt 1950 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson 1981 bílskúr Nökkvavogur 29 Byggt 1947 Hönnuður Gunnlaugur Pálsson Tegund Timbur Nökkvavogur 30 Byggt 1950 Ásgeir Ásgeirsson Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Tegund Timbur af norskri gerð 1979 bílskúr

Nökkvavogur 31 Byggt 1949 Hönnuður Þórður Jasonarson Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr Nökkvavogur 32 Byggt 1950 1963 Kvistur Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson Nökkvavogur 33 Byggt 1947 1978 Hækkun Hönnuður Sigmundur Halldórsson

Nökkvavogur 34 Byggt 1949 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Nökkvavogur 35 Byggt 1949 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Nökkvavogur 36 Byggt 1947 1948 Ný klæðning Hönnuður Halldór H. Jónsson Tegund Timbur

Nökkvavogur 37 Byggt 1950 Hönnuður Sigurður Pjetursson 1981 bílskúr Nökkvavogur 38 Byggt 1957 Hönnuður Gísli Halldórsson Nökkvavogur 39 Byggt 1948 Hönnuður Þórður Jasonarson 1954 bílskúr Saumastofa

Nökkvavogur 40 Byggt 1952 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson 1981 bílskúr Nökkvavogur 41 Byggt 1947 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson Tegund Timbur af sænskri gerð 1947 bílskúr Nökkvavogur 42 Byggt 1956 Hönnuður Jóhann Fr. Kristjánsson Tegund Hlaðið úr holsteini 1981 bílskúr

Nökkvavogur 44 Byggt 1949 Hönnuður Arinbjörn Þorkelsson Tegund Timbur 1957 bílskúr Nökkvavogur 46 Byggt 1950 Hönnuður Hafliði Jóhannsson 1961 bílskúr Nökkvavogur 48 Byggt 1948 Hönnuður Hafliði Jóhannsson 1981 bílskúr

Nökkvavogur 50 Byggt 1949 Hönnuður Aðalsteinn Richter Tegund Timbur af sænskri gerð 1981 bílskúr Nökkvavogur 52 Byggt 1955 Aðalsteinn Richter Hönnuður Aðalsteinn Richter 1981 bílskúr Nökkvavogur 54 Byggt 1948 Hönnuður Hafliði Jóhannsson Tegund Timbur 1981 bílskúr

Nökkvavogur 56 Byggt 1947 Hönnuður Þorleifur Eyjólfsson Tegund Timbur af sænskri gerð Nökkvavogur 58 Byggt 1957 Hönnuður Guttormur Andrésson 1974 bílskúr Nökkvavogur 60 Byggt 1957 1976 Hækkun Hönnuður Þór Sandholt Rafmagnsverkstæði

Nökkvavogur 62 Byggt 1948 Hönnuður Hafliði Jóhannsson Tegund Timbur af sænskri gerð

Skeiðarvogur 20 Byggt 1952 Hönnuður Gunnlaugur Pálsson, Rögnvaldur Johnsen Skeiðarvogur 22 Byggt 1952 Sigurður M. Jónsson Hönnuður Guðmundur H. Þorláksson

Snekkjuvogur 12 Byggt 1952 Hönnuður Gunnar Ólafsson Snekkjuvogur 19 Byggt 1950 Hönnuður Gísli Halldórsson, Sigvaldi Thordarson Tegund Timbur af sænskri gerð Snekkjuvogur 21 Byggt 1949 Hönnuður Aðalsteinn Richter

Snekkjuvogur 23 Byggt 1955 Hönnuður Guttormur Andrésson, Ólafur Guttormsson Snekkjuvogur 3-9 Byggt 1951-1952 Byggingarsamvinnufél. Sólbyrgi Hönnuður Gunnlaugur Pálsson Snekkjuvogur 11-17 Byggt 1949-1950 Byggingarsamvinnufél. Sólbyrgi Hönnuður Gunnlaugur Pálsson 1957 Viðbygging nr. 17 Bílskúr

Snekkjuvogur/leikvöllur Byggt 1951 Barðavogur 36a Hönnuður Upph. notkun Leikskýli Steinahlíð Byggt 1932 Elly Eiríksson "Steinahlíð"? Skúr á lóð / Úthlíð Hönnuður Arne Finsen Tegund Timbur, bindingur 1932 bílskúr Vogaskóli Byggt 1961 Hönnuður Einar Sveinsson Upph. notkun Skólahús Ferjuvogur 2 1975 2004 2007 Viðbygging Niðurrif viðb. 1975 Viðbygging Garðar Halldórsson Margrét Harðardóttir Steve Christer

Menntaskólinn við Sund Byggt 1958-1966 Hönnuður Einar Sveinsson Menntaskólinn við Sund 1959 1966 annar áfangi fjórði áfangi Upph. notkun Skólahús