Hälsa på lika villkor? EN UNDERSÖKNING OM HÄLSA OCH LIVSVILLKOR I VÄSTRA GÖTALAND 2015 Valjani amendže ti pomoč! Sigende dobindže o bešutne ki Vänersborg čhere i nacionalno anketa e na-vea Sastipe ko jednaka uslovia? Amendže valjani tumari pomoč te šaj te dodžana sar o bešutne ki Vänersborg osetinenape hem save tane e dživ-dipase uslovia? Sa o odgovoria tane anonimna. Tumare odgovoria valjanena amendže te šaj te anenpe odluke aso promene hem te čerelpe so valjani te šaj o dživdipe ki Vänersborg te ovel pana pošukar. Tumare dikhiba ko buča but tane važna! O prevod šaj te pomožini tumendže keda ka pheren i anketa so alji tumendže ki pošta
Detta material skyddas av upphovsrättslagen/copyright - Får ej användas eller distribueras av tredje parti i någon läslig form, fysikt eller elektroniskt, utan särskilt tillstånd från Vänersborgs Kommun. Indikatorgruppen - Områdesutveckling Torpa
Sastipe 1. Sar i to sastipe? But šukar Šukar Dži džikote šukar Lošno But lošno O prevod šaj te pomožini tumendže keda ka pheren i anketa so alji tumendže ki pošta 2. Isi tu lji disavo nabormipe so traini jek podlogo vakti, pharipe pali saobračajno bibaht, diso tiknjardi funkcija, ja aver problemi sastipaja jek podlogo vakti? Tiknjačerena lji akala pahripa te bučake čeribaso šajipe ja ograničinena tut lji ko sako divesere bučengo čeribe?, nisar Po/oja, dži džikote Po/oja, but 3. Šaj lji bi pharipaso te razlikuine o obično teksti ki jek dnevno novina?, biz o naočaria, e naočarenca 4. Šaj lji bi pharipaso te šune so phenelape ko muhabeti maškar o pobuter džene?, bi e šunibaso aparati e šunibase aparatea 5. Šaj lji te prasta jek potikno duripe (kotar prilika 100 m)? Po Dža ponadori ko pučibe 7 6. Hinjan lji te sastipaso sebepi ograničimo ko disave avutne aktivitetia? Čhiv jek krstiči ko sakova redo. a. Šaj lji te uklje ki jek stepenica bizo pharipe? sar ko primer te uklje ko avtopuzi ja ko vozi b. Šaj lji te dža phirindoj (kotar prilika 5 min) ko jek dži džikote sidžardo takti? c. Valjani če lji disavo pomočno sredstvo ja dajekhe avere dženesi pomoč te šaj te ikljove ando čher avri? 7. Kobor hinjan učo? Pisin o cela centimetria. 8. Kobor hinjan pharo/phari? Čhiv o cela kile. Te hinjan khamni čhiv to obično pharipe. cm.. kg 1
9. Isitu lji disavo/disave ando avotne nabormipa? a) Diabetis/Šičeri?, ama biz o pharipa c) Alergia?, ama biz o pharipa b) Asma?, ama biz o pharipa d) Baro rateso pritisko?, ama biz o pharipa 10. Isitu lji disavo ja disave ando avutne pharipa ja simptomia? a) Dukha ko plečke, ki men, ja ko piče? c) Dukha ko vasta, ko musija, ko butine ja ko čanga? e) Dar, gajlja ja patološko dar? g) Sojbasere pharipa? i) Tinitus? k) Butvarutne vodžese ja škembenge pharipa? b) Dumese dukha, kukonenge dukha ja išias? d) Šeresere dukha ja migrena?, tikne phalipa f) Čhindojba/Umoriba? h) Eksemi ja morčako averčhanipe? j) Mutereso thavdipe? l) Thuljipe, baro khonjaljipe?, Tikne pharipa 2
Šukar osetiba 11. Šaj lji o palune kurče te koncentririne tu ko sa so čerea? Sar obično Pohari kotar obično But pohari kotar obično 13. Hineče lji pharo te sove sebepi o baro gajlje o palune kurče? nisar pobuter kotar obično But pobuter kotar obično 15. Doživinea lji so čerdžan diso korisno o palune kurče? Sar obično Pohari kotar obično But pohari kotar obično 17. Šaj lji hine o palune kurče te ane odluke aškal o razna pučiba? Pošukar kotar obično Sar obično Pohari kotar obično But pohari kotar obično 19. Osetinea tu lji stalno napeto o palune kurče? nisar pobuter kotar obično But pobuter kotar obično 21. Dalji o palune kurče doživinjan kaj našti rešine te problemia? nisar pobuter kotar obično But pobuter kotar obično 12. Dalji o palune kurče osetinjan tu so šaj te cenine odova so čerdžan tedani? Sar obično Pohari kotar obično But pohari kotar obično 14. Šaj lji hine o palune kurče te rešine te problemia? Pošukar kotar obično Sar obično Poslabo kotar obično But poslabo kotar obično 16. Dalji stalno o palune kurče osetinea tu bibahtalo hem deprimirimo nisar pobuter kotar obično But pobuter kotar obično 18. Dalji o palune kurče našaldžan to veruibe kokri koro tute? nisar pobuter kotar obično But pobuter kotar obično 20. Osetinjan tu lji bezvredno o palune kurče? nisar pobuter kotar obično But pobuter kotar obično 22. Dalji dajekhvar osetinjan tu dži džikote bahtalo o palune kurče? Sar obično Pohari kotar obično But pohari kotar obično 3
23. Osetinea tu lji akana stresimo? O stres tano keda džiko osetinipe napeto, but uznemirimo, ki bari gajlja, ja keda našti te koncetririnipe. nisar Dži džikote Dosta but But but 24. Obeležin o krstiči ko jekh kvadrati ki sakoja teluni grupa so najpaše mothovi savi tani te sastipasiri situacia avdije. E pokretljivost: Me phirava bi pharipaso Me šaj te phirav ama diso pophare Me hinjum pašlo ki postelja Higiena: Me na valjanava pomoč ki mikji sako divesi higiena, ko habe ja ko uravibe Me isima disave pharipa te thovav ma ja te uravav ma kokri Me našti te thovav ma ja te uravav ma kokri O šerutne aktivitetia (sar ko primer e buti, o studiriba, o buča ko čher, e familjiake aktivitetia hem o aktivitetia ko to slobodno vakti): Me šaj te čerav me najvažna aktivitetia Me isima disave pharipa te čerav me najvažna aktivitetia Me našti te čerav me najvažna aktivitetia. Dukha/Pharipa: Me nanema dukha ja pharipa Me isima dži džikote dukha hem pharipa Me isima bare dukha ja pharipa Baro gajlja/depresija: Me nahinjum ki bari gajlja ja deprimirimo Me hinjum dži džikote ki bari gajlja ja deprimirimo Me hinjum but ki bari gajlja ja deprimirimo 25. Dalji dajekhvar ko palune 12 masek aljan ki odija situacia kaj ozbiljno čhinjan godžaja te mudare tu?, jekhvar, butvar 26. Dalji dajekhvar ko palune 12 masek pokušinjan te mudare tu?, jekhvar, butvar 4
Kontaktia ko sastipaso/nabormipaso arakhibe 27. Dalji hinjan lje o palune trin masek koro džikaste ja on hine koro tute kotar akala tele pomime? Aškal o teklje pharipa ja nabormipa. Čhiv jek krstiči ko sakova redo., jekhvar, butvar a. Doktori ki bolnica b. Doktori ki arakhibasi centrala, privatno ja bučako doktori ja aver. c. Thanesi medicinsko phen d. Ternengi nabormipasi ordinacia e. Socialnoradniko f. Psikologi g. bormengo gimnastičari/fisioterapeuti h. prapati, širopraktori, homeopati ja aver. i. Hinjanlje lji pašlo/pašlji ki bolnica Dandengo sastipe 28. Savoj tano te dandengo sastipe? But šukar Dosta šukar Ni šukar ni lošno Dosta lošno But lošno Fizička aktivitetia 29. Kobor kretinjantu, hem naprezinjan to trupo ko to slobodno vakti ano palune 12 masek? Tej tane te aktivitetia averčhane maškar o nilaj hem o jevend, tedani lje jek prosek. Pazin! Čhiv o krstiči samo ki jekh alternativa. Bešibaso slobodno vakti Tu najbuter čitinea, dikhea TV ja o kompjuteri, džaja ko bioskopi, ja čerea aver diso kaj bešelape ko slobodno vakti. Tu phirea, paldea e bicikla ja čerea aver diso kaj kretineatu pohari kotar 2 sahatia ko kurko. Umerena fizička aktivitetia ko slobodno vakti Tu phirea, paldea e bicikla ja čerea aver diso kaj kretineatu najhari 2 sahatia ko kurko, najčesto biz o te maren tu o panja. Ano odova računinipe hem o phiribe ja paldibe e bicikla dži hem kotar e buti, aver phiribe, buti čeribe ko boro, astariba e mačhen, o stolni tenis, bowling. Umerena, redovna fizička aktivitetia ko slobodno vakti Tu vežbinea redovno 1-2 drom ko kurko najhari 30 minutia sakovar, o prastabe, pljivibe ko pani, tenis, badminton ja aver aktiviteti, so čerela te maren tu o panja. Redovna fizička aktivitetia hem treneriba Tu trenerinea ko prosek najhari 3 var ko kurko, najhari 30 minutia svako drom, šaj te ovel prastabe, pljivibe ko pani, tenis, badminton, rekreativno vežbibe ja aver diso. 5
30. Kobor vakti koristinea ano obično kurko ko umereno phare aktivitetija so čerena tu te ove tato? Ko primer te phire ko iek posig tempo, buti ko boro/bašta, pophare čherese buča, te palde e bicikla, pljivibe ko pani. Sa so šaj te ovel ko berš dikh te ave dži o disavo prosek. Lje jek kotar avutne alternative. 5 sahatia ko kurko ja pobuter Pobuter kotar 3 sahatia, ama pohari kotar 5 sahatia ko kurko Maškar 1 hem 3 sahatia ko kurko jbuter jek sahati ko kurko Nisar Habase navike/tabijatia 31. a) Kobor često hasa povrče? Važini bilo savi vrsta povrče hem graho (osim o krompiri). Akate avena o taze, mrzome, konzervirime, e parne sosea, zumi/soko kotar povrče, ja adžahar diso. Šaj nane jednako ko celo berš, ama dikh te ikalje disavo prosek. Lje jek kotar o dinde alternative. 3 drom ko dive ja počesto 2 drom ko dive 1 drom ko dive 5-6 drom ko kurko 3-4 drom ko kurko 1-2 drom ko kurko Nekobor drom ko masek ja nisar b) Kobor često hasa voče ja bobicengo voče? Važinena sa o vrste kotar voče hem bobicengo voče (taze, mrzome, konzervirime, sokia/zumi, kompoti, ja aver adžahar diso). Šaj nane jednako ko celo berš, ama dikh te ikalje disavo prosek. Lje jek kotar o dinde alternative. 3 drom ko dive ja počesto 2 drom ko dive 1 drom ko dive 5-6 drom ko kurko 3-4 drom ko kurko 1-2 drom ko kurko Nekobor drom ko masek ja nisar Pušibe o duhani, o snusning ja koristibe kotar avera preparatia? 32. Pušinea lji duhani sakova dive? Po Dža ponadori ko pučibe 35 33. Pušinea lji samo podajekvar? 34. Pušinjan lji angljeder sakova dive, najhari 6 masek? 6
35. Snusinea lji sakova dive? Po Dža ponadori ko pučibe 37 36. Snusinea lji samo podajekhvar? 37. Koristinjan lji dajekhvar o hasch ja e marijuana?, 12 masek angljeder, o palune 12 masek, o palune 30 dive 38. Koristinjan lji dajekhvar dajek aver narkotika osim o hasch ja e marijuana (sar ko primer amfetamini, kokaini, heroini, ecstacy ja LSD)?, 12 masek angljeder, o palune 12 masek, o palune 30 dive 39. Koristinjan lji dajekhvar ko recepti dinde iljačija ko jek bipreporučimo način? Mangela te phenelpe so tu koristinjan esavke iljačija biz e doktoresi preporuka, počesto nego so o doktori preporučinja, ja ko pobare doze nego so o doktori preporučinja., 12 masek angljeder, o palune 12 masek, o palune 30 dive Čheljibe ko komari/kocka 40. Dalji dajekhvar ko palune 12 masek činjan loto ja uložinjan o pare/love ano čheljibe ko komari? E čheljibaja ko komari/ki kocka misljinipe ko primer trisslott, bingolotto, čheljibe ko kazino, tips, čheljibe ko grasta ja adžahar diso hem čheljiba ko pare prekal o Internet sar soj o poker ja o kladiba. Dža ponadori ko pučibe 45 41. O palune 12 masek čheldžan pobuter nego so čače hine tut redo/šajdipe te našalje? Ka phene Nisar Podajekhvar Često Ko mahaji stalno 7
42. O palune 12 masek, valjandžan te čhelje ki pobari suma te šaj te oveltut isto napetost/uzbudženje? Ka phene Nisar Podajekhvar Često Ko mahaji stalno 43. O palune 12 masek, irandžan jek aver dive te probine te astare o pare/o love so našaldžan? Ka phene Nisar Podajekhvar Često Ko mahaji stalno 44. O palune 12 masek, ljeljan pare uzajam/ko bordži ja bikinjan diso te ovel tut pare te šaj te čhelje? Ka phene Nisar Podajekhvar Često Ko mahaji stalno Alkoholeno pibe Ko alkohol andre avela o pivo, alkoholno cider, mol/vino, zoralji mol hem rakija. Odgovorin o pučiba so po tačno hem poiskreno šaj. Jekha čaša mislinipe: 50 cl pivo, (najbuter dži ko 3,5 % alkohol) 33 cl zoralo pivo (pobuter kotar 3,5 % alkohol) 10-15 cl parno ja lolo vino/mol 45. Kobor često piljan alkohol o palune 12 masek? 4 drom ko kurko ja pobuter 2-3 drom ko kurko 2-4 drom ko masek 1 drom ko masek ja pohari Nisar Dža ponadori ko pučibe 48 5-8 cl zoralo vino/mol (15-22 % alkohol) 46. Kobor čaše (dikh o primer) pijea ko jek pibaso dive keda pijea alkohol? 1-2 3-4 5-6 7-9 10 ja pobuter džanav 4 cl rakija ja whisky 8
47. Kobor često pijea šov čaše ja pobuter ki isto prilika? Sakova dive ja komahaji sakova dive Sakova kurko Sakova masek Pohari kotar jek drom ko masek Nisar Ekonomijakiri situacia 48. Te aljan ki jek biplanirimi situacia, kaj valjani jekhe kurčese te nabavine 15 000 krune, ka šaj lji te nabavine ljen? 49. Hine tu lji o palune 12 masek pharipe te platine te redovna izdatkija e habase, kirijače, računenje ja avere bučenje?, jekhvar, pobuter droma Buti, školujbe hem aver čeribe 50. Koja tani tiklji najbari završimi edukacia? Osnovno/fundavni škola ja adžahar diso 2-beršengi gimnazia ja zanatesi škola 3-4 beršengi gimnazia Bare manušengi škola (folkhögskola) ja adžahar diso Univerziteti ja uči škola pokratko kotar 3 berš Univerziteti ja uči škola, 3 berš ja pobuter 51. Savo čeribe isi tu akana? Šaj te ljenpe pobuter alternative. Čerava sar zaposleniko Privatniko/firmari % kotar o pherdo bučako vakti Meklo bučatar ko jekh vakti (tjänstledig) ja dadengo/dajengo bučako mukipe (föräldraledig) Studirinava, prakticirinava Ko bučako butičeribe (arbetsmarknadsåtgärd) Bibučako Phurikani penzija bormikane-/aktivitetikane pare/love (sjuk-/aktivitetsersättning), angljedervakti, nabormipaso penzioneri (förtids-, sjukpensionerad) Dlogovakteso bolovanje (pobuter kotar 3 masek) E čherese bučengo čeribe Aver, pisin andre: 9
52. Kova tano ja kova hine to glavno zanati ja ti glavno buti? Te na čerea buti akana, pisin to glavno zanati ja ti buti so hine tu. Te isi tu pobuter buča, pisin to glavno zanati ja ti buti. Dikh te de jekh so poprecizno naziv so šaj. Ko than te pisine sikavno, pisin ko primer sikavno ko telune klasia. Ko than te pisine medicinsko phen pisin ko primer operacijaki medicinsko phen. Primer: Ko than te pisine šoferi pisin ko primer: Pisin to zanati/ti buti BARE slovenca: 53. Kola tane ja kola hine te bučake glavna zadatkia? Opisin te bučake glavna zadatkia. Ako tu ko primer hinjan jekhe projekteso voditelji, pisin so tu čereja, sar ko primer hinjan odgovorno te pobolšine e bučako than ko phurengo arakhibe! Te čereja buti ki fabrika pisin save buča tu proizvodinea. Te hinjan šefi, opisin savo tipi šefi hinjan hem isi tu lji aver šefia soj tane teljeder tute. Sar ko primer jekhe kotoreso šefi (avdelningschef) e trine avere telunešefenca, ja e butikeso šefi biz o telunešefija. Teljeder avena disave pučiba tuče so čerea zanatesi buti (hem tu kova hinjan ko bolovanje, ja bučatar meklo ko jek vakti ja hinjan dad/daj bučatar meklo ko jek vakti ka odgovorine). Tu kova na čereja zanatesi buti dža ponadori ko pučibe 58. 54. Hinjan lji ki gajlja te na našalje ti buti o pašutno berš? Bučako than 55. Keda valjniče, pomožinena tu lji hem dena tu lji podrška te bučake amala ki ti buti?, butvar, dži džikote džanav 10
56. Keda valjani če, dobinea lji pomoč hem podrška kotar to najpašutno šefi?, butvar, dži džikote džanav nema šefi 57. Sar i tuče ko te bučako čeribe? But šukar Dosta šukar Ni šukar ni lošno Dosta lošno But lošno Sigurnost hem o socialna relacie 58. Ovela lji te na ikljove avri kokri kotar dar te na ove napadimo, čordo ja ko dajek aver način džikastar zadimo?, podajekhvar, često 59. a) Hinjan lje lji o palune 12 masek mardo? Dža ponadori ko pučibe 60 b) Kaj hine o maribe? Šaj te lje pobuter alternative. Ko bučako than/ki buti/ki škola Ko to čher Ko averesor čher/ko bešibaso tereni Ko phravdo/javno than ja ko zabavako than Ko vozi, avtopuzi ja ki telalphuvjaki železnica ja ko oljengere adžičeribase thana. Džikuri averthane 60. Hinjan lje lji o palune 12 masek džikasta ki pretnja ja pretnje te ove mardo hem adžahare uljan ki dar? 61. Hinjan lje lji džikastar dukhavdo ja ponizimo o palune 3 masek? Dža ponadori ko pučibe 63 podajekhvar, pobuter drom 11
62. Hine lje lji odova poniženje diso akalje bučenca so pominena pe teljeder? Šaj te lje pobuter alternative. Etničko pripadnost Pol Seksualno ičeribe Beršipe Hendikap Religia Morčaki boja Dičovibe/Izgled Polno identiteti Aver diso džanav 63. Isitu lji džikas kase šaj te phrave tu hem te poverinetu? Po/oja 64. Šaj lji te dobine pomoč ando džikaste ja disave dženendar te isitu praktična problemia ja te hinjan nabormo? Sar ko primer te dobine savet, te pozajmine disave buča, te pomožinitu te čine habe, ja te namestini če diso?, sa o vakti, butvar, butvar na, nisar 65. Mislinea lji so o manuš šaj te veruini komahaji svakonese? 66. Čerdžan lji dajek kotar o avutne aktivitetia o palune 12 masek? Šaj te lje pobuter alternative. Sikljovibase kursia ko te bučako than Sikljovibase kursia ko to slobodno vakti Sindikalno čedipe Aver čedipe Teater/bioskop Umetničko mothovibe/izložba Religiozna kongresia Sportikani manifestacia Pisinjan ko nevipaso ljil, ko časopis, ja ko blog. Disavi demostracia Phravde/javna čedipase thana sar ko primer račakoklubi, čheljibase thana ja adžahar diso Pobare familijarna čedipa Privatna banketia Šatijan ja čhidžan disavo materiali ki internetesi socialno media Učestvuinjan ki internetesi socialno mreža sar ko primer čheljiba ja ko diskusiako forum Ni jekh kotar uprune 12
E pozadina/o palunipe 67. Sar tu definirinea toklo seksualiteti? Heteroseksualno Biseksualno Homoseksualno Me nadžanav Aver diso 68. Kova berš hinjan bijando? Berš: 69. a) Kasa ulavea o čher/stani? Mangela te phenelpe kasa dživdinea o pobuter dive ko kurko. Šaj te lje pobuter alternative. Nikasa Dadea, dajaja, phenjenca/phraljenca Romea, romnjaja, samboa, partnerea Avere bare dženenca Čhave Kobore čhavenca dživdinea? džene b) Kobore beršenge i o čhave koljenca bešea ki kupa? Šaj te de pobuter alternative. 0-6 berš 7-12 berš 13-17 berš 18 ja phureder OV SASTO/SASTI SO LJELJAN TO VAKTI TE PHERE E ANKETA! Bičhal e anketa ki nevi koverta so bichaldžamče. 13