Screening av farliga ämnen reningsverk, deponier och dagvatten Lennart Kaj, IVL Svenska Miljöinstitutet Ann-Sofie Allard, IVL Svenska Miljöinstitutet
Kemisk analys
Fyra svenska kommunala reningsverk ingick
Flöde (m3/d) p e Industriell belastning Utsläpp till Ön ARV, Umeå 43 800 116 000 25% bl a mejeri Umeälven Henriksdal ARV, Stockholm 259 000 801 000 7% Saltsjön Himmerfjärdsverket, Grödinge 108 000 340 000 18% bl a fordonstillverkning, bryggeri Himmerfjärden Kalmar ARV, Kalmar 19 200 63 700 29% livsmedelsindustri Kalmarsund
Provtagning Utgående vatten från 4 ARV 6 gånger under ett år (varannan månad) Slam från ett ARV 2 gånger under ett år (var 6:e månad) Dagvatten (Årsta, Stockholm) 2 gånger under ett år (var 6:e månad) Lakvatten från en deponi 2 gånger under ett år (var 6:e månad)
Antal provtagna anläggningar Land M- WWTP I- WWTP Dagvatten Lakvatten Danmark 2 2 1 1 färre prov Estland 2 2 1 1 Finland 3 1 1 1 Tyskland 2 2 1 1 Lettland 2 2 1 1 Litauen 2 2 1 1 färre prov Polen 3 1 1 1 Sverige 4 0 1 1
m3/dygn Alla reningsverk, flöde 300000 250000 200000 150000 Industrial Domestic 100000 50000 0 M M M M M M M M M M M M M M M M M I M I M M I I I I I I I I I I I FI SE DK LV FI FI SE PL DK LV PL SE DE SE EE PL DE LV EE LV LT LT EE LT FI EE DK DE PL EE LT DE DK
Många analysdata!
Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden pg/l PCDD/F (TEQ) 1.5 1.1 0.71 3.1 0.92 0.85 0.69 0.36 pg/l co-pcb (TEQ) 0.09 0.02 0.04 0.66 0.04 0.01 0.02 0.04 ng/l MBT 18 8.9 17 15 4.2 18 10 6.4 ng/l DBT <10 7.5 9.6 17 1.3 1.3 5 6.8 ng/l TBT <10 2.9 1.1 1.3 <1 <1 2.7 <1 ng/l TeBT 5.5 <1 <1 <1 <1 3.2 1.2 ng/l MOT 3.7 <1 1.5 <1 <1 9.4 1.6 ng/l DOT 1.3 0.99 <1 <1 <1 1.3 <1 ng/l TPhT <2 <1 <1 <1 <1 <1 1.1 <1 ng/l TCyT <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l pentabde 0.22 0.57 0.9 0.23 0.87 0.43 0.49 <0.5 ng/l octabde <0.6 <0.15 1.5 0.08 0.17 <0.15 0.09 <0.1 ng/l decabde 23 2.3 2 1.1 8.8 5 3 <1 ng/l PFOS 25 1.1 640 5.2 1.7 1.3 15 26 ng/l PFOA 15 12 15 14 4.8 4.6 18 18 ng/l PFHxA 8.7 3.1 9.5 5.3 1.4 0.73 3.9 10 ng/l PFDA 5.7 4.2 1.4 1.4 1.1 1.3 1.2 2.1 ng/l SUM HBCD 1 3.5 3.5 68 20 3.4 4.1 7 ug/l NP 0.32 0.54 1.2 2.2 0.66 0.75 1.3 0.11 ug/l NP1EO <0.1 0.1 0.12 0.07 0.08 0.11 0.5 0.11 ug/l NP2EO <0.1 0.19 0.1 <0.02 0.03 0.09 0.11 0.07 ug/l OP <0.1 0.26 0.24 0.26 0.26 0.13 0.32 0.31 ug/l OP1EO <0.1 0.02 0.02 0.04 <0.02 <0.02 0.02 0.51 ug/l OP2EO <0.1 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 0.24 ug/l BPA 0.93 5.8 0.72 0.17 0.21 0.39 1.1 1.9 ug/l SCCP 0.04 2.0 2.1 1.7 1.2 2.0 2.7 2.1 ug/l MCCP 0.05 4.8 4.7 6.1 6.6 31.5 10 16 ug/l S Endosulf <0.03 <0.015 0.11 0.30 0.26 <0.012 0.24 <0.003 ug/l Hg 0.17 0.05 0.027 <0.1 0.7 0.029 0.054 0.006 ug/l Cd <0.05 0.14 0.07 0.12 0.2 <0.05 0.75 <0.2 MWWTP maxkonc. per ämne markerad
MWWTP antal parametrar med maxkonc per land 7 6 5 4 3 2 1 0 Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden ingen stor skillnad mellan länderna
Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden pg/l PCDD/F (TEQ) 1.5 1.1 0.71 3.1 0.92 0.85 0.69 0.36 pg/l co-pcb (TEQ) 0.09 0.02 0.04 0.66 0.04 0.01 0.02 0.04 ng/l MBT 18 8.9 17 15 4.2 18 10 6.4 ng/l DBT <10 7.5 9.6 17 1.3 1.3 5 6.8 ng/l TBT <10 2.9 1.1 1.3 <1 <1 2.7 <1 ng/l TeBT 5.5 <1 <1 <1 <1 3.2 1.2 ng/l MOT 3.7 <1 1.5 <1 <1 9.4 1.6 ng/l DOT 1.3 0.99 <1 <1 <1 1.3 <1 ng/l TPhT <2 <1 <1 <1 <1 <1 1.1 <1 ng/l TCyT <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l pentabde 0.22 0.57 0.9 0.23 0.87 0.43 0.49 <0.5 ng/l octabde <0.6 <0.15 1.5 0.08 0.17 <0.15 0.09 <0.1 ng/l decabde 23 2.3 2 1.1 8.8 5 3 <1 ng/l PFOS 25 1.1 640 5.2 1.7 1.3 15 26 ng/l PFOA 15 12 15 14 4.8 4.6 18 18 ng/l PFHxA 8.7 3.1 9.5 5.3 1.4 0.73 3.9 10 ng/l PFDA 5.7 4.2 1.4 1.4 1.1 1.3 1.2 2.1 ng/l SUM HBCD 1 3.5 3.5 68 20 3.4 4.1 7 ug/l NP 0.32 0.54 1.2 2.2 0.66 0.75 1.3 0.11 ug/l NP1EO <0.1 0.1 0.12 0.07 0.08 0.11 0.5 0.11 ug/l NP2EO <0.1 0.19 0.1 <0.02 0.03 0.09 0.11 0.07 ug/l OP <0.1 0.26 0.24 0.26 0.26 0.13 0.32 0.31 ug/l OP1EO <0.1 0.02 0.02 0.04 <0.02 <0.02 0.02 0.51 ug/l OP2EO <0.1 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 0.24 ug/l BPA 0.93 5.8 0.72 0.17 0.21 0.39 1.1 1.9 ug/l SCCP 0.04 2.0 2.1 1.7 1.2 2.0 2.7 2.1 ug/l MCCP 0.05 4.8 4.7 6.1 6.6 31.5 10 16 ug/l S Endosulf <0.03 <0.015 0.11 0.30 0.26 <0.012 0.24 <0.003 ug/l Hg 0.17 0.05 0.027 <0.1 0.7 0.029 0.054 0.006 ug/l Cd <0.05 0.14 0.07 0.12 0.2 <0.05 0.75 <0.2 MWWTP maxkonc. per ämne markerad
Sep-09 Nov-09 Jan-10 Apr-10 Jun-10 Aug-10 Sep-09 Nov-09 Jan-10 Apr-10 Jun-10 Aug-10 Sep-09 Nov-09 Jan-10 Apr-10 Jun-10 Aug-10 Sep-09 Nov-09 Jan-10 Apr-10 Jun-10 Aug-10 ug/l 4-t-Oktylfenol, Sverige 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 WWTP1 WWTP2 WWTP3 WWTP4 4-tOP 4-tOPEO1 4-tOPEO2
Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden pg/l PCDD/F 1.5 1.1 0.71 3.1 0.92 0.85 0.69 0.36 pg/l co-pcb 0.09 0.02 0.04 0.66 0.04 0.01 0.02 0.04 ng/l MBT 18 8.9 17 15 4.2 18 10 6.4 ng/l DBT <10 7.5 9.6 17 1.3 1.3 5 6.8 ng/l TBT <10 2.9 1.1 1.3 <1 <1 2.7 <1 ng/l TeBT 5.5 <1 <1 <1 <1 3.2 1.2 ng/l MOT 3.7 <1 1.5 <1 <1 9.4 1.6 ng/l DOT 1.3 0.99 <1 <1 <1 1.3 <1 ng/l TPhT <2 <1 <1 <1 <1 <1 1.1 <1 ng/l TCyT <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l pentabde 0.22 0.57 0.9 0.23 0.87 0.43 0.49 <0.5 ng/l octabde <0.6 <0.15 1.5 0.08 0.17 <0.15 0.09 <0.1 ng/l decabde 23 2.3 2 1.1 8.8 5 3 <1 ng/l PFOS 25 1.1 640 5.2 1.7 1.3 15 26 ng/l PFOA 15 12 15 14 4.8 4.6 18 18 ng/l PFHxA 8.7 3.1 9.5 5.3 1.4 0.73 3.9 10 ng/l PFDA 5.7 4.2 1.4 1.4 1.1 1.3 1.2 2.1 ng/l SUM HBCD 1 3.5 3.5 68 20 3.4 4.1 7 ug/l NP 0.32 0.54 1.2 2.2 0.66 0.75 1.3 0.11 ug/l NP1EO <0.1 0.1 0.12 0.07 0.08 0.11 0.5 0.11 ug/l NP2EO <0.1 0.19 0.1 <0.02 0.03 0.09 0.11 0.07 ug/l OP <0.1 0.26 0.24 0.26 0.26 0.13 0.32 0.31 ug/l OP1EO <0.1 0.02 0.02 0.04 <0.02 <0.02 0.02 0.51 ug/l OP2EO <0.1 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 0.24 ug/l BPA 0.93 5.8 0.72 0.17 0.21 0.39 1.1 1.9 ug/l SCCP 0.04 2.0 2.1 1.7 1.2 2.0 2.7 2.1 ug/l MCCP 0.05 4.8 4.7 6.1 6.6 31.5 10 16 ug/l S Endosulf <0.03 <0.015 0.11 0.30 0.26 <0.012 0.24 <0.003 ug/l Hg 0.17 0.05 0.027 <0.1 0.7 0.029 0.054 0.006 ug/l Cd <0.05 0.14 0.07 0.12 0.2 <0.05 0.75 <0.2 MWWTP maxkonc. per ämne markerad
PFOS, Finland
Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland pg/l PCDD/F (TEQ) 1.3 0.9 0.43 6.7 0.46 1.5 0.3 pg/l co-pcb (TEQ) 0.06 0.03 0.02 1.1 0.16 0.03 0.01 ng/l MBT 16 10 2.7 23 2.2 2.4 1.9 ng/l DBT 34 5.6 9.2 32 1.7 1.4 4.75 ng/l TBT 110 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l TeBT < 13 <1 <1 <1 <1 110 ng/l MOT < 8.5 <1 4.1 <1 <1 96 ng/l DOT < <1 < <1 <1 <1 4.9 ng/l TPhT <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l TCyT <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l pentabde 0.89 0.39 <0.15 0.17 1.5 4.5 0.33 ng/l octabde <0.57 <0.15 <0.15 <0.15 0.16 14 <0.03 ng/l decabde 1.8 2.8 0.26 0.83 1.9 10 1.2 ng/l PFOS 27 2 1300 0.31 1.3 2.2 1.5 ng/l PFOA 11 14 100 1.1 2.2 6.4 3 ng/l PFHxA 11 2 75 <0.5 1.1 4.1 1.1 ng/l PFDA <5 <0.5 1.7 <0.5 1.2 <0.5 <0.5 ng/l SUM HBCD <5 2.8 3.9 3.8 0.89 110 2 ug/l NP 0.14 2.6 0.7 2.1 0.32 0.5 0.93 ug/l NP1EO 0.33 6.4 0.1 0.05 0.05 0.06 0.07 ug/l NP2EO 0.29 7 0.04 <0.02 <0.02 <0.02 0.31 ug/l OP <0.1 0.22 0.09 0.26 0.36 0.19 0.02 ug/l OP1EO 3.8 1.3 0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 ug/l OP2EO 25 3.6 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 ug/l BPA 92 1.6 0.91 0.28 0.13 0.3 1.4 ug/l SCCP 0.038 2.9 2.5 1.9 3.6 1.45 3.3 ug/l MCCP 0.63 8.4 4.9 5.7 4.4 4.9 16 ug/l S Endosulf <0.03 <0.015 0.025 0.30 0.15 <0.013 0.173 ug/l Hg <0.05 0.05 0.17 4.4 0.32 0.044 0.063 ug/l Cd 1 0.15 <0.05 4 0.3 <0.05 0.4 IWWTP maxkonc. per ämne markerad
IWWTP antal parametrar med maxkonc per land 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland
Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden pg/l PCDD/F 1.36 1.63 0.46 10.8 2.3 0.96 1.23 5.4 pg/l co-pcb 0.19 0.05 0.04 17.5 0.88 0.02 0.02 4.6 ng/l MBT 18 <1 3 2 <1 <1 <1 20 ng/l DBT 10 5.4 22 2.6 4 <1 <1 9 ng/l TBT <4 <1 <1 <1 5 <1 1.2 <1 ng/l TeBT < <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l MOT < 1.5 <1 <1 <1 <1 <1 11 ng/l DOT < <1 <1 <1 1.1 <1 <1 1.6 ng/l TPhT <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l TCyT <1 <1 <1 <1 <1 <1 <1 ng/l pentabde 0.72 1.3 0.48 1.1 1.1 <0.15 0.65 0.31 ng/l octabde 1.1 <0.15 <0.15 0.21 <0.15 <0.15 0.32 <0.1 ng/l decabde 19 10 4 9.8 2.6 0.19 6.1 <1 ng/l PFOS 420 1.5 9.9 3.7 0.69 3.9 0.6 6.9 ng/l PFOA 67 1.9 5.1 4 <0.5 2.9 1.1 48 ng/l PFHxA 180 0.79 17 1.8 <0.5 <0.5 <0.5 20 ng/l PFDA 5.4 <0.5 0.6 1 <0.5 0.9 <0.5 20 ng/l SUM HBCD <5 6.5 0.66 70 6.2 0.95 1.5 1.3 ug/l NP 0.19 0.23 0.38 0.17 2.6 0.19 0.42 2 ug/l NP1EO <0.1 0.08 0.12 <0.05 0.9 <0.05 0.07 4.7 ug/l NP2EO <0.1 0.09 0.13 0.09 0.2 <0.02 0.06 0.18 ug/l OP <0.1 <0.05 <0.05 <0.05 0.24 <0.05 0.14 0.11 ug/l OP1EO <0.1 0.03 <0.02 0.02 0.02 <0.02 <0.02 0.24 ug/l OP2EO <0.1 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 <0.02 0.47 ug/l BPA 0.32 0.24 0.62 3.1 0.73 0.14 0.37 0.42 ug/l SCCP 0.33 1.84 1.29 1.22 4.0 1.1 4.3 4.8 ug/l MCCP 0.71 2.9 3.1 2.3 1.3 3.6 2.5 1.1 ug/l S Endosulf <0.03 <0.015 0.038 0.062 <0.03 <0.013 <0.03 <0.001 ug/l Hg 0.29 <0.05 0.012 0.0054 <0.1 0.023 0.21 0.042 Dagvatten Storm water maxkonc. per ämne markerad ug/l Cd 2.7 0.5 1.0 1.1 0.25 1.5 0.81
Storm water antal parametrar med maxkonc per land 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden
Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden pg/l PCDD/F (TEQ) 0.55 1.5 4.8 0.45 0.78 13 0.62 pg/l co-pcb (TEQ) 0.04 0.25 0.96 0.16 0.01 2.3 0.17 ng/l MBT 12 58 84 <1 19 59 780 45 ng/l DBT <25 <5 12 1.3 <5 <5 60 <5 ng/l TBT <20 <5 12 <1 <5 <5 280 <5 ng/l TeBT < <5 <1 <1 <5 <5 43 <5 ng/l MOT < 18 33 <1 <10 9.3 100 <10 ng/l DOT < <10 <1 <1 <10 <10 31 <10 ng/l TPhT <5 <5 <1 <1 <5 <5 <1 <5 ng/l TCyT <5 <1 <1 <5 <5 <5 ng/l pentabde 0.72 1.3 0.48 1.1 1.1 <0.15 0.65 0.31 ng/l octabde 1.1 <0.15 <0.15 0.21 <0.15 <0.15 0.32 <0.1 ng/l decabde 19 10 4 9.8 2.6 0.19 6.1 <1 ng/l PFOS <10 110 140 59 6.7 <0.5 370 1500 ng/l PFOA 130 590 270 220 26 1.4 710 2000 ng/l PFHxA 700 600 200 130 32 <0.5 820 2900 ng/l PFDA <10 21 3.7 9.3 0.61 <0.5 200 5.6 ng/l SUM HBCD <4.55 1.1 3 0.1 75 <0.1 3.3 <1 ug/l NP <0.1 0.99 1.7 0.1 <0.1 0.23 15 0.24 ug/l NP1EO <0.1 <0.05 0.21 <0.05 <0.05 <0.05 2 <0.15 ug/l NP2EO <0.1 0.09 0.08 <0.02 0.08 <0.02 0.2 <0.2 ug/l OP <0.1 0.07 0.26 0.11 0.16 <0.05 1 0.08 ug/l OP1EO <0.1 0.03 0.07 0.07 <0.02 <0.02 0.05 <0.05 ug/l OP2EO <0.1 <0.02 <0.02 0.02 <0.02 <0.02 0.09 <0.05 ug/l BPA 0.97 0.65 300 0.43 2.7 7.3 700 0.08 ug/l SCCP 0.014 10 2 2 0.71 0.97 11 1.1 ug/l MCCP 0.55 <0.6 <0.6 4.0 <0.6 4.1 21 3.3 ug/l S Endosulf <0.03 0.038 0.16 0.01 <0.03 <0.013 <0.03 <0.003 Lakvatten Landfill leachate maxkonc. per ämne markerad ug/l Hg 0.13 0.1 0.037 0.14 0.38 <0.02 0.47 0.041 ug/l Cd <0.05 <0.02 0.29 0.087 0.1 <0.05 1.5 0.39
Landfill leachate antal parametrar med maxkonc per land 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 Denmark Estonia Finland Germany Latvia Lithuania Poland Sweden
Slutsatser i en del av länderna mättes många av substanserna för första gången nästan alla substanser detekterade i alla länder inget land uppenbart dominerande "miljöbov" (vad gäller koncentrationer) inget land uppenbar "miljöängel" (vad gäller koncentrationer)